Prestatieafspraken Gemeente Smallingerland, Accolade, WoonFriesland en De Bewonersraad. November 2018

Transcriptie

1 Prestatieafspraken 2019 Gemeente Smallingerland, Accolade, WoonFriesland en De Bewonersraad November

2 1. Inleiding Gemeente, Accolade, WoonFriesland en huurdersvereniging De Bewonersraad werken samen aan een passende woningvoorraad voor de sociale doelgroepen in Smallingerland. We maken hierover jaarlijks prestatieafspraken volgens de nieuwe Woningwet. In het voorjaar van 2015 heeft de gemeente de 'Visie op sociaal wonen in Smallingerland' vastgesteld. Deze visie is in nauw overleg met de corporaties opgesteld. Daarna hebben gemeente, corporaties en De Bewonersraad gezamenlijk gewerkt aan het procesdocument 'Op weg naar prestatieafspraken Smallingerland 2015 t/m 2018'. Hierin staan de lopende en nog uit te werken afspraken per onderwerp. In december 2015 is dit document door alle partijen ondertekend. In de visie en het procesdocument zijn betaalbaarheid, beschikbaarheid en kwaliteit de drie belangrijke begrippen. Voor alle partijen staat de betaalbaarheid van de sociale woningvoorraad voorop. De afgelopen twee jaar hebben we prestatieafspraken gemaakt voor 2017 en 2018 die door alle partijen zijn ondertekend. We maken nu de prestatieafspraken voor Beide corporaties hebben voor 1 juli 2018 een bod aan de gemeente gedaan. In het bod staan de activiteiten van de corporaties voor 2019 en welke bijdrage deze leveren aan het gemeentelijk woonbeleid. De Bewonersraad en gemeente hebben aangegeven welke bijdrage zij leveren vanuit hun eigen verantwoordelijkheden. In bijlage 1 staat een toelichting op de rollen en verantwoordelijkheden van corporaties, gemeente en De Bewonersraad. Partijen hebben overeenstemming bereikt over elkaars bijdrage en hierover prestatieafspraken gemaakt. Waar in de tekst 'we' en 'partijen' staat, worden corporaties, huurdersvereniging en gemeente bedoeld. We noemen per onderwerp de belangrijkste uitgangspunten. Daaronder staan de afspraken die we hebben gemaakt. Bij een aantal afspraken staat een korte toelichting. We maken een voorbehoud voor de gevolgen van rijksbeleid. Wanneer nieuwe wet- en regelgeving van invloed is op de prestatieafspraken dan treden partijen met elkaar in overleg. Naast de prestatieafspraken voor 2019 gaan we in op het proces voor de afspraken voor In bijlage 2 hebben we hiervoor een jaarcyclus opgenomen inclusief monitoring. In bijlage 3 zijn de definities en afbakening van de prestatieafspraken benoemd. Bijlage 4 bevat een overzicht van de achterliggende documenten. In de kaders staat de vergelijking tussen het bod van beide corporaties en de visie sociaal wonen en de belangrijkste uitgangspunten van het onderwerp. Herijking Visie op sociaal wonen Eind 2018 starten we met de herijking van de Visie op sociaal wonen in Smallingerland. Hier zijn diverse redenen voor zoals nieuwe bevolkingsprognoses, de gevolgen van de Woningwet 2015 waaronder 'passend toewijzen' en de trek van platteland naar grotere kernen door de doelgroep van de corporaties. Vooruitlopend op de vaststelling van de herijking in 2019 willen we, waar mogelijk, nu al inspelen op knelpunten die partijen signaleren. In 2019 werken we de nieuwe visie uit in een meerjarige raamovereenkomst. Dit wordt de opvolger van het procesdocument 2015 t/m In de raamovereenkomst leggen we de afspraken vast die voor meerdere jaren gelden. Ook nemen we hierin het proces op van onze samenwerking. De jaarlijkse prestatieafspraken zien we dan als een uitvoeringsprogramma van de raamovereenkomst. 2

3 2. Betaalbaarheid Uitgangspunten visie sociaal wonen De huurprijsopbouw van de voorraad moet overeenkomen met de inkomensopbouw van de huurders. Gematigd huurprijsbeleid. Betaalbaarheid betekent dat de huurprijs van de woningvoorraad, met inzet van huurtoeslag, past bij de inkomens van huurders. De verwachting is dat de huurtoeslag op termijn afneemt. Het is daarom wenselijk dat huurwoningen ook met een beperkte inzet van huurtoeslag nog betaalbaar zijn. WoonFriesland en Accolade hebben circa 80% betaalbare huurwoningen tot 597, waarbij partijen, binnen de wettelijke regels, inzetten op een betaalbare woningvoorraad passend bij de inkomensopbouw van de doelgroep. Beide corporaties richten zich met hun huurbeleid op het betaalbaar houden van de sociale huurvoorraad. Het huurprijsbeleid stemt overeen met de visie sociaal wonen. Afspraken 1. Accolade zet in 2019 het nieuwe huurbeleid uit 2017 voort. De gemiddelde jaarlijkse huurverhoging bedraagt hierbij maximaal 1% plus inflatie. Toelichting: Accolade heeft in 2017 een nieuw huurbeleid doorgevoerd. De huursombenadering staat hierbij centraal. Doel is meer betaalbare huurwoningen en het verkleinen van de verschillen in huur tussen woningen van vergelijkbare kwaliteit. Enerzijds betekent dit dat de huurprijzen voor nieuwe huurders gematigd worden om zo meer betaalbare huurwoningen aan te kunnen bieden. Anderzijds betekent het een variatie in de jaarlijkse huurverhoging afhankelijk van de huidige en de gewenste huur. 2. WoonFriesland heeft in 2018 nieuw huurprijsbeleid ingevoerd waarbij de streefhuur is verlaagd naar gemiddeld 68% van de maximale huur. De gemiddelde jaarlijkse huurverhoging bedraagt maximaal 1% plus inflatie. Het betaalbaar houden van de woningen nu en in de toekomst en eerlijke en transparante huurprijzen is uitgangspunt bij het nieuwe huurbeleid (gelijke woning = gelijke huurprijs). 3. Er vindt een monitoring plaats van de huurvoorraad naar prijsopbouw volgens de zes categorieën van De Bewonersraad (zie bijlage 3). De peildatum voor de monitoring is 31 december. 4. Partijen werken samen om het risico op schuldenproblematiek te minimaliseren. We zien dit als een gezamenlijke opgave. Hiervoor onderzoeken partijen in 2019 de ontwikkeling van een instrumentenkoffer die bestaat uit instrumenten die gemeente, corporaties en De Bewonersraad kunnen inzetten voor maatwerk. Doel is om betalingsrisico's te voorkomen, verminderen of op te lossen. Een van de instrumenten is vroegsignalering waarover gemeente en corporaties reeds met elkaar in gesprek zijn. Toelichting: bij vroegsignalering melden de corporaties, met inachtneming van de privacywetgeving, gegevens van inwoners met betalingsachterstanden bij de gemeente waarop de gemeente actie onderneemt. 5. De gemeente biedt inwoners ondersteuning bij vragen en problemen op financieel gebied. De gemeente heeft hiertoe onder meer een loketfunctie (Overheids BV, Ping loket), sociaal raadsliedenwerk, budgetbeheer, budgetcoaching, budgetgesprekken etc. Corporaties en De Bewonersraad verwijzen mensen met financiële problemen in een vroeg stadium naar de gemeentelijke loketfunctie. 6. Gemeente levert een bijdrage aan betaalbaarheid voor lagere inkomens door minimabeleid. Regelingen en toeslagen zijn opgenomen in de gemeentelijke minimagids. 3

4 7. WoonFriesland werkt samen met Humanitas en verwijst actief door naar Humanitas voor ondersteuning van huurders bij: Betalingsachterstanden en schuldenproblematiek Nazorg na schuldenproblematiek Bij het op orde brengen en houden van de thuisadministratie. 8. De gezamenlijke Friese huurdersorganisaties hebben een digitaal portaal voor huurders met relevante informatie over huren en inkomen. Dit om huurders te ondersteunen en de weg te wijzen naar manieren om lasten te verlichten. De Bewonersraad heeft de eindregie op het actueel houden van de informatie. 9. De Bewonersraad zal aandacht op betaalbaarheid vestigen door informatie te delen en interactief met huurders te communiceren. De Bewonersraad geeft periodiek voorlichting over de samenhang tussen betaalbaarheid, woonlasten (quote), huishoudensinkomen en/of woonzorgquote. 10. De Bewonersraad wijst haar leden op het bestaan van gespecialiseerde (vrijwilligers, waaronder Humanitas) organisaties voor hulp bij budgettering. 11. De Bewonersraad ontwikkelt een woonlastenspiegel (huurprijs tezamen met energiekosten). De Bewonersraad wil hiermee monitoren of en in hoeverre de verduurzaming van de woningvoorraad leidt tot beheersing en bij voorkeur verlaging van de woonlasten. Over dit onderwerp stelt De Bewonersraad vanaf 2019 een Nieuwsbrief op voor haar leden. 12. In 2019 voegt De Bewonersraad een woonlastencalculator toe aan haar website. Hiermee kunnen huurders en woningzoekenden inzicht krijgen in verwachte energiekosten op basis van woningtype, huishoudenssamenstelling en energie-index. 13. De Bewonersraad gaat steekproefsgewijs monitoren of de prijs/kwaliteitverhouding van aangeboden woningen overeenkomt met het huurprijsbeleid. Dit op basis van informatie uit de advertentie. Afwijkingen worden met de betreffende corporatie besproken. 3. Beschikbaarheid Uitgangspunten visie sociaal wonen Stabiele omvang van de sociale huurvoorraad tot Deze ontwikkelrichting betekent niet dat de samenstelling van de voorraad niet wijzigt. Het betekent dat het product in 2020 per saldo eenzelfde omvang heeft als in De samenstelling van de sociale voorraad kan veranderen door ingrepen als renovatie, sloop, nieuwbouw en verkoop. Beschikbaarheid houdt in dat er voldoende woningen voor de doelgroep zijn. Als gevolg van een aantal ontwikkelingen zien we de vraagdruk op betaalbare huurwoningen in Drachten toenemen. Deze ontwikkelingen leiden tot een transformatieopgave waar we in de paragraaf Plannen en doorkijk verder op ingaan. We willen de vraagdruk op korte termijn verlagen. De verwachte omvang van de sociale voorraad zoals beschreven in het bod is in lijn met de visie. Periodieke monitoring vraag-aanbod blijft wenselijk. Afspraken Sloop en (vervangende) nieuwbouw 1. Accolade heeft geen harde plannen om sociale huurwoningen te slopen en nieuw te bouwen. Toelichting: harde plannen zijn plannen die gereed zijn voor uitvoering. 2. Accolade onderzoekt de mogelijkheden om 50 sociale huurwoningen te slopen in 2019 en te vervangen door grondgebonden sociale huurwoningen in het betaalbare segment. 4

5 3. WoonFriesland sloopt 18 sociale huurappartementen in het complex aan het Suderhiem te Drachten t.b.v. nieuwbouw van appartementen in het betaalbare segment. 4. De vervangende nieuwbouw uit afspraken 2 en 3 is onderwerp van overleg tussen gemeente en corporaties. De plannen moeten passen binnen de gewenste ontwikkelrichting van de sociale huurvoorraad. 5. Accolade onderzoekt samen met de gemeente de mogelijkheden voor een (tweede) complex met tijdelijke wooneenheden. 6. Partijen ervaren een te krappe markt in Drachten in de betaalbare huursector. Gemeente geeft in het eerste kwartaal van 2019 een overzicht van reële en betaalbare bouwlocaties voor sociale huurwoningen in Drachten. Verkoop / Aankoop 7. Accolade verkoopt geen betaalbare huurwoningen ( < 600) tenzij het gaat om versnipperd bezit in hoofdlijn woningen in een woonblok waar 75% of meer al van verkocht zijn - of om woningen waar aantoonbaar minder behoefte aan bestaat. Accolade gaat haar verkoopvijver in aansluiting op haar Strategisch Voorraad Beleid aanpassen. Er worden enerzijds meer woningen uit het bereikbare huursegment (> 600) aan de verkoopvijver toegevoegd en anderzijds woningen waar veel minder dan gemiddeld belangstelling voor bestaat. 8. WoonFriesland wil de beschikbaarheid van huurwoningen op peil houden en verkoopt in principe geen woningen. WoonFriesland koopt woningen aan om versnippering van bezit te herstellen. Vraagdruk 9. Partijen beschouwen maximaal één jaar wachttijd bij Accolade en maximaal één jaar zoekduur bij WoonFriesland voor actief woningzoekenden als redelijk. Partijen monitoren wachttijd en zoekduur en kijken daarbij ook naar trends en ontwikkelingen van de afgelopen jaren. Bij overschrijding van de termijn onderzoeken partijen waar dit door komt en welke mogelijke oplossingen er zijn. Friese corporaties en huurdersorganisaties streven naar een uniform monitoringssysteem. Naar verwachting wordt dit in het eerste kwartaal van 2019 opgeleverd. Een gezamenlijke definitie (Friesland breed) om de vraagdruk te meten is hierbij essentieel. 10. Partijen herkennen de observatie dat de volkshuisvestelijke opgave van de woningcorporaties vooral in de grotere kernen ligt. WoonFriesland en Accolade kiezen voor uitbreidingsnieuwbouw in de betaalbare huursector in Drachten. 11. Corporaties zorgen ervoor dat in geval van nood iedereen binnen drie maanden een woning kan vinden. Corporaties hanteren voor deze situatie urgentieregelingen voor medische urgentie. De landelijke urgentieregeling voor statushouders is op 1 juli 2017 vervallen. De gemeente heeft de urgentie voor huisvesting van statushouders in het woonbeleid vastgelegd. In paragraaf 5 gaan we in op de huisvesting van statushouders. Toelichting: urgente woningzoekenden kunnen binnen drie maanden een woning vinden, mits kwalitatieve eisen worden bijgesteld. 12. Accolade en WoonFriesland zetten instrumenten in om de kansen van starters op de huurwoningmarkt te vergroten. 13. De Bewonersraad doet sinds 2016 periodiek onderzoek onder haar leden die in een kalenderjaar een woning hebben betrokken. Dit om de mate van beschikbaarheid van de sociale voorraad naar type en huurprijs te monitoren. Toelichting: doel is om inzicht te krijgen in de matching tussen huishoudenssamenstelling en inkomen, huurprijsklasse (zes categorieën De Bewonersraad) en woningtype. 5

6 Demografische ontwikkelingen 14. Partijen monitoren jaarlijks, onder regie van de gemeente, gezamenlijk de gevolgen van demografische ontwikkelingen. Er is aandacht voor de verschillen tussen Drachten en de dorpen. 15. In 2019 voeren we deze monitoring uit als onderdeel van de herijking van de Visie op sociaal wonen (zie afspraak 16 hieronder), waarbij we ingaan op de gevolgen van de demografische ontwikkelingen voor de woningbehoefte in de dorpen. Plannen en doorkijk Een aantal ontwikkelingen maken een transformatie van de sociale huurvoorraad wenselijk: de focus op betaalbaarheid en de doelgroep van beleid, demografische en maatschappelijke ontwikkelingen (waaronder toename kleine huishoudens). Samengevat zien we een toenemende behoefte aan betaalbare huur en kleinere huurwoningen in Drachten en een afnemende behoefte aan bereikbare huur. Er zijn meerdere maatregelen denkbaar voor een transformatie van de sociale huurvoorraad, waaronder huurprijsbeleid, verkoopbeleid (afstoten duurdere huursegment), tijdelijke huisvesting, (uitgestelde) sloop en nieuwbouw. De transformatieopgave wijkt af van de gemeentelijke Visie op sociaal wonen , onder andere vanwege de wetgeving passend toewijzen. 16. In 2018 zijn de partijen gestart met een herijking Visie op sociaal wonen. Vaststelling door de gemeente vindt plaats in De herijking omvat een doorkijk naar de periode na 2020 en een gedeelde visie op de transformatieopgave voor de sociale huurvoorraad. Voor deze transformatieopgave brengen partijen in beeld in welke delen van de voorraad transformatie wenselijk is (omvang en woningtype, kwaliteit, huurprijs, locatie). 17. Na vaststelling van de herijking van de visie werken partijen samen aan een meerjarige raamovereenkomst, die een onderlegger wordt voor volgende prestatieafspraken. 18. Partijen maken in 2019 afspraken over de uitvoering van de transformatieopgave. Belangrijk onderdeel daarbij is de beschikbaarheid en betaalbaarheid van nieuwe locaties voor sociale huurwoningen. 19. Gemeente en corporaties maken op projectniveau uitvoerings- en financiële afspraken, op basis van maatwerk (afhankelijk van locatie, eigendom, grootte). 4. Kwaliteit Uitgangspunten visie sociaal wonen Energiebesparing, woonlasten stijgen niet. Wij zetten in op verduurzaming en kwaliteitsverbetering van de bestaande voorraad, met de focus op betaalbaarheid. Woonlasten voor de huurders willen we niet laten stijgen. Inzet uit het bod gericht op kwaliteit stemt overeen met de visie. Aandachtspunt is het effect hiervan op de huuropbouw op termijn, dit wordt gemonitord. Afspraken Onderhoud woningen 1. Accolade zet 3,1 miljoen in voor planmatig onderhoud aan 864 woningen. 2. Accolade verwacht 2 miljoen uit te geven aan niet-planmatig onderhoud (klachten-, mutatie- en service onderhoud). 3. WoonFriesland zet 4,1 miljoen in voor regulier en planmatig onderhoud. Verbetering kwaliteit en energieprestatie 4. WoonFriesland zet 3,2 miljoen in voor de verbetering van kwaliteit en energieprestatie van 216 woningen. WoonFriesland kiest hierbij voor maatwerk per complex. 6

7 5. De exacte toedeling naar woningen, zoals genoemd onder punten 2 en 3 is afhankelijk van inventarisatie/conditiemetingen en aansluitend de prioriteitsstelling door WoonFriesland waarbij het budget maatgevend is. 6. Accolade investeert voor bijna 5,4 miljoen in de verbetering van de energieprestatie van 487 woningen. Het nieuwe energiebeleid bevindt zich in het adviestraject met de huurdersorganisaties. 7. Accolade en WoonFriesland gebruiken in 2019 dezelfde energie-index die gekoppeld is aan de energielabels. Dit houdt in dat bij elk indexgetal een energielabel hoort (A++ t/m G). Corporaties gebruiken de 'formeel afgemelde labels'. 8. De gemeente onderzoekt in 2019 de mogelijkheid voor een pilot met een energiecoach die inwoners met lage inkomens adviseert hoe ze energieverbruik kunnen verminderen. 9. Corporaties onderzoeken of ze de jaarlijkse CV-onderhoudsbeurt kunnen uitbreiden met maatregelen van een CV-dokter. Een voorbeeld hiervan is een instelling van de radiatoren waarbij energie wordt bespaard. 10. De Bewonersraad organiseert in 2019 zes keukentafelgesprekken in haar werkgebied met leden die langer dan een jaar wonen in een verduurzaamde woning. Doel is om te onderzoeken of de resultaten van de verduurzaming overeenkomen met de verwachtingen van bewoners. 11. De Bewonersraad gaat in 2019 met haar leden in gesprek over de gewenste basisoplevering van (nieuwbouw)woningen. Met de uitkomsten stelt De Bewonersraad een notitie op. Wijkvernieuwing 12. De Bewonersraad ondersteunt bij wijkvernieuwing de bewoners volgens het, met WoonFriesland afgesproken, protocol herstructurering. Met Accolade vindt dit (bij projectmatige aanpakken) plaats in onderlinge afstemming. Met verhuurders wordt het actualiteits- en volledigheidsgehalte geijkt aan de hand van het praktijkverloop. 13. Gemeente en corporaties zorgen voor een goede afstemming over wijkvernieuwing en de herinrichting van de openbare ruimte. Dit is maatwerk per project. Daarbij is ook aandacht voor de aanpak oneigenlijk gebruik van openbare ruimte, handhaving door gemeente en afstemming over straten met gemengd bezit. Plannen en doorkijk 14. Accolade stelt een plan van aanpak vast voor het verduurzamen van het woningbezit. Het streven is om de energieprestatie van woningen (Accolade breed) te verbeteren tot gemiddeld B-label in 2020 en naar CO2 neutraal in WoonFriesland geeft een jaarlijks overzicht van energielabels in het bod en geeft een globale voorspelling van de labelslagen t/m Naar verwachting heeft in 2021 driekwart van de woningen een energielabel A of B. 16. WoonFriesland heeft haar visie op het gebied van duurzaamheid aangescherpt. Zij acht dit van belang omdat gemeenten de komende tijd onder aansturing van landelijke initiatieven aan de slag gaan met de verdere inkleuring van de energietransitie. Omwille van de betaalbaarheid investeert WoonFriesland door kleine energiestappen te nemen. Met bestaande, beproefde en vooral betaalbare technologie wordt gewerkt aan een gemiddeld label B in De energietransitie daarna wordt vanuit een visionair perspectief ontwikkeld, ruimte latend voor de inpassing van de toekomstige betaalbare technologische ontwikkelingen. Dat vraagt om een blik naar buiten én stimulerende beïnvloeding van buiten. WoonFriesland is daar in samenwerking met universiteiten en start-ups volop mee bezig en wil graag in het komende proces van roadmapping haar inbreng leveren. 17. De gemeente heeft haar duurzaamheidsambities vastgelegd in de 'Routekaart duurzaam Smallingerland 2040'. In deze routekaart staan doelstellingen voor de jaren 2020, 2030 en De gemeente vindt het haar taak om partijen bij elkaar te brengen om gezamenlijk de 7

8 energietransitie vorm te geven. De gemeente maakt een plan van aanpak dat in 2021 inzicht geeft hoe wijken, buurten en dorpen zonder aardgas verwarmd kunnen worden. 18. Corporaties investeren in het reduceren van de behoefte aan fossiele energie door isolatie van de woningvoorraad en de productie van duurzame energie. De behoefte aan energie kan ook verlaagd worden door spaarzaam energieverbruik van bewoners. De gemeente heeft hiervoor een digitaal energieloket ( om inwoners te informeren over energiebesparing. 5. Wonen, welzijn, zorg en bijzondere doelgroepen Uitgangspunten visie sociaal wonen Sociale voorraad passend bij de woningbehoefte van de doelgroepen van beleid. Huisvesting specifieke doelgroepen. Voldoende woonzorgproducten. We streven naar een sociale voorraad passend bij de woningbehoefte van de doelgroepen van beleid. We leveren maatwerk als de situatie van een specifieke doelgroep daar om vraagt. We zetten in op voldoende woonzorgproducten met een functionele kwaliteit om de doelgroepen passend te kunnen huisvesten. Uitgangspunt is zo lang mogelijk thuis en als dat niet mogelijk is, verzorgd of beschermd wonen. Er zijn voldoende geschikte woningen 1 om in de toenemende behoefte te kunnen voorzien. De opgave betreft de functionele kwaliteit van deze woningen. Inzet op doelgroepen is in lijn met de visie. Corporaties geven aan dat de druk op specifieke seniorenwoningen gering is. Aandachtspunt: kwaliteit seniorenwoningen. Afspraken Statushouders Statushouders zijn één van onze doelgroepen die we passend willen huisvesten. We spannen ons gezamenlijk in om de halfjaarlijkse taakstellingen te realiseren. 1. De gemeente heeft een taakstelling in het huisvesten van statushouders. De gemeente heeft de urgentie voor huisvesting van deze doelgroep vastgelegd in het gemeentelijk woonbeleid. 2. Partijen spreken halfjaarlijks af welk aandeel van de taakstelling Accolade en WoonFriesland op zich nemen. Gemeente en corporaties werken samen volgens het document 'Procedure huisvesting statushouders' (januari 2016). 3. Bij veranderingen in de taakstelling of onwenselijke effecten op de sociale huurmarkt beoordelen partijen in overleg of, en zo ja op welke manier, aanpassing van de werkwijze noodzakelijk is. 4. Ingeval partijen gezamenlijk concluderen dat er een te hoge druk op de sociale huursector is, onderzoeken we alternatieve vormen van huisvesting. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan particuliere initiatieven of het realiseren van tijdelijke wooneenheden. De afspraken over 'vraagdruk' zijn benoemd in paragraaf De gemeente draagt zorg voor een goede integratie en begeleiding van statushouders. 1 WoonFriesland en Accolade hebben respectievelijk en zelfstandige huurwoningen voor ouderen (geschikt wonen). Accolade heeft 176 intramurale wooneenheden (beschermd wonen). Deze worden verhuurd aan zorginstellingen en zijn bestemd voor mensen met een relatief zware zorgbehoefte. Accolade heeft 288 zelfstandige huurwoningen voor ouderen met in de directe nabijheid 24/7 zorg (verzorgd wonen). 8

9 Roma en woonwagenbewoners In 2018 heeft het Rijk een beleidskader op het standplaatsenbeleid ontwikkeld dat in lijn is met het mensenrechtelijk kader voor de culturele identiteit van Roma, Sinti en woonwagenbewoners. De partijen in Smallingerland onderschrijven het belang van woonwagenbewoners om vanuit hun culturele achtergrond vorm te geven aan hun woonsituatie. Uit onderzoek is gebleken dat in Smallingerland een tekort aan woonwagenstandplaatsen bestaat. Partijen zetten zich in om dit tekort terug te dringen. 6. Gemeente, WoonFriesland en De Bewonersraad hebben zich voorgenomen om extra standplaatsen binnen de gemeente Smallingerland te realiseren. 7. Begin 2019 is duidelijkheid over locatiekeuze, aantallen en hoe de vraag naar huurwagens voor de primaire doelgroep kan worden beantwoord. Gemeente Smallingerland legt dit ook vast in de te actualiseren Visie op Sociaal Wonen. Hierin neemt de gemeente ook de rollen en verantwoordelijkheden op van betrokken partijen. 8. WoonFriesland heeft toegezegd om mee te werken aan de inrichting, beheer en verhuur van de extra woonwagenstandplaatsen. Kwetsbare doelgroepen We zien steeds meer kwetsbare doelgroepen die zelfstandig blijven of gaan wonen. Deze inwoners willen we op een goede manier huisvesten in onze gemeente. Dat lukt in veel gevallen: samenwerking tussen gemeente, corporaties en maatschappelijke instellingen is hierbij cruciaal. Sommige mensen vallen echter net buiten de taakdefiniëring van partijen, en dus tussen wal en schip. Partijen onderzoeken hoe in voorkomende gevallen een oplossing kan worden gevonden. Het gaat hierbij om maatwerk. 9. In de gemeente zijn gebiedsteams actief, die inwoners ondersteunen met vragen op het gebied van Wmo, jeugd en zorg. Gemeente, corporaties en maatschappelijke instellingen werken samen aan persoonsgebonden oplossingen voor de kwetsbare doelgroepen op het gebied van passend wonen, woonbegeleiding en handhaving. 10. Gemeente en corporaties geven in 2019 uitvoering aan de samenwerkingsafspraken bij tijdige signalering van knelpunten bij huurders (o.a. verantwoordelijkheden partijen, vaste contactpersonen gebiedsteams). 11. Gemeente en corporaties werken samen in het Sociaal Team Smallingerland, om mensen te ondersteunen die te maken hebben met problematiek op meerdere levensterreinen. Partijen werken samen volgens het Convenant Sociaal Team WoonFriesland en Accolade stellen ieder één woning beschikbaar voor het Sociaal Team voor crisissituaties. 13. Partijen signaleren dat in de begeleiding van personen met verward gedrag er jaarlijks een klein aantal situaties is waar escalatie dreigt en een doeltreffende aanpak vastloopt op procedures en afspraken tussen betrokken partijen. Partijen onderzoeken in 2019 op welke wijze beter samengewerkt kan worden in een situatie van dreigende escalatie. De wijk GGD'er doet hierover aanbevelingen aan partijen. 14. WoonFriesland en Accolade stellen jaarlijks in hun werkgebied in heel Friesland maximaal respectievelijk 35 woningen en 32 woningen beschikbaar voor cliënten van specifieke aangegeven zorginstellingen die met een urgentie een woning nodig hebben. Partijen monitoren jaarlijks of de genoemde aantallen voldoende zijn. Corporaties en gemeente overleggen over de verdeling van de beschikbare woningen en maken hierover in het tweede kwartaal van 2019 afspraken. Naast huisvesting zijn afspraken over goede begeleiding van deze huurders door zorg- en welzijnspartijen essentieel. Partijen gaan daarbij ook draagvlak en draaglast van wijken en buurten monitoren om huisvestings- en leefbaarheidsproblemen te voorkomen. Toelichting: Partijen signaleren dat er vanuit verschillende kwetsbare doelgroepen die uitstromen vanuit maatschappelijke en zorginstellingen behoefte is aan huisvesting in de sociale huursector. De gemeente heeft in 2018 een globale inventarisatie gemaakt van de 9

10 vraag naar en het aanbod van huisvesting voor alle bijzondere doelgroepen (kwantitatief als kwalitatief). De corporaties hebben inzichtelijk gemaakt welke woningen zij verhuren aan instellingen en welke afspraken zij hebben over huisvesting van uitstromende cliënten. 15. Partijen continueren de aanpak Housing First huisvesting voor dak- en thuisloze inwoners. WoonFriesland en Accolade stellen jaarlijks ieder één woning beschikbaar voor Housing First in Smallingerland. Deze vallen onder de aantallen genoemd in afspraak Over de huisvesting van ernstige overlastveroorzakers maken gemeente, corporaties en zorginstellingen op provinciaal niveau afspraken via het Veiligheidshuis. Het gaat om de groep die niet meer te plaatsen is in een reguliere woonomgeving of woonvoorziening, ook niet met uitgebreide woonbegeleiding en in aanmerking komt voor onconventioneel wonen. Binnen de context van het Veiligheidshuis heeft Accolade aangegeven mee te willen werken aan een pilot onconventioneel wonen in Het gaat in Smallingerland concreet om één wooneenheid die hiervoor beschikbaar is voor een kandidaat die de gemeente voordraagt. De gemeente zorgt voor een geschikte locatie. 17. Voor jongeren die door problemen thuis niet aan de studie toekomen, onderzoeken Accolade en de gemeente een pilot "Kamer met kansen", waarin de corporatie zorgt voor huisvesting en een welzijnsorganisatie voor passende begeleiding. Senioren / Wmo doelgroepen Partijen willen ouderen in de sociale huursector faciliteren om zo lang mogelijk, veilig en geschikt, thuis te kunnen blijven wonen. De gemeente neemt de regie om hiervoor een gezamenlijk plan te maken 2. We maken gebruik van de informatie van het Platform GEEF en de Woonzorgatlas Fryslân. Deze Woonzorgatlas zoomt in op de vraag naar- en het huidige aanbod van wonen en zorg in Friesland. Voor 2019 maken we de volgende afspraken: 18. Partijen onderzoeken welke aanpassingen aan woningen wenselijk zijn zodat de doelgroep senioren langer veilig thuis kan blijven wonen. Partijen maken inzichtelijk waar de gewenste maatregelen kunnen worden aangevraagd. Dit overzicht is inclusief kosten en (eventuele) vergoedingen en huurverhogingen. 19. Voor de veiligheid van ouderen van 80+ werkt de gemeente Smallingerland samen met de gemeente Leeuwarden en een zorgverzekeraar aan een plan van aanpak valpreventie. Corporaties en De Bewonersraad worden hierbij betrokken. Onderdelen van de aanpak zijn valtrainingen en woninginspecties. De gemeente Smallingerland start met deze aanpak in de wijk de Bouwen en het centrum van Drachten. 20. De gemeente verstrekt informatie over woningaanpassingen via de website mijnhuisopmaat.nl. Senioren kunnen ook advies krijgen aan huis door een woonadviseur. De gemeente heeft de website samenwijzer.smallingerland.nl waar inwoners informatie kunnen vinden over wonen, zorg, geld, werk, vervoer en actief. 21. De gemeente brengt in beeld welke lokale netwerken er zijn die zich bezighouden met het voorkomen en tegengaan van eenzaamheid. De gemeente zet in op een lange termijnvisie. Partijen bespreken waar aandachtspunten en kansen zijn en welke bijdrage partijen daaraan kunnen leveren. 22. Huurwoningen met expliciete aanpassingen voor mensen met een beperking die vrijkomen, verhuren we zoveel mogelijk aan de Wmo-doelgroepen. De gemeente maakt hierover werkafspraken met de corporaties en de huurdersvereniging (in een tijdelijke werkgroep onder regie van de gemeente). Afhankelijk van de uitkomst volgt in 2019 uitvoering en evaluatie. 2 De gemeente geeft voorlichting aan 60+ bewoners via de 'Mijn huis op maat campagne'. Deze campagne omvat huisbezoeken en 'huistesten'. Hieruit blijkt dat bewoners vaak niet weten bij wie ze terecht kunnen voor woningaanpassingen, wat de kosten zijn, of er vergoedingen mogelijk zijn of met welk bedrag de huur wordt verhoogd. 10

11 Toelichting: de werkgroep heeft onderzoek gedaan naar aangepaste woningen voor de Wmo-doelgroep met focus op grote investeringen (totaal ). Het betreft twintig woningen in Smallingerland. 6. Leefbaarheid Uitgangspunten visie sociaal wonen Behoud en versterking vitale wijken en dorpen. De principes schoon, heel en veilig zijn leidend. De rol en eigen verantwoordelijkheid van bewoners is daarbij belangrijk. We dragen zorg voor goed wonen in een leefbare woonomgeving. We werken, ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid, samen aan behoud en versterking van vitale wijken en dorpen. De principes schoon, heel en veilig zijn leidend. De rol en eigen verantwoordelijkheid van bewoners is daarbij belangrijk. Inzet van de corporaties past bij de visie. Afspraken 1. WoonFriesland investeert maximaal en Accolade maximaal in leefbaarheid. Het leefbaarheidsbudget wordt ingezet conform wet- en regelgeving. 2. Partijen monitoren in 2019 gezamenlijk de leefbaarheid in de wijken en dorpen. Daarbij bepalen we de aandachtsgebieden en stemmen we onze inzet voor verbetering van de leefbaarheid op elkaar af. Hieronder valt ook draagvlak en draagkracht in wijken en dorpen voor bijzondere doelgroepen. 3. Gemeente, corporaties en De Bewonersraad werken samen om woonoverlast te verminderen. De gemeente zet hiervoor (via M.O.S.) buurtbemiddeling in. De corporaties zetten hiervoor woonconsulenten in en kunnen huurders ook aanmelden voor buurtbemiddeling. De Bewonersraad onderzoekt onder haar leden de ervaringen met typen overlast en de aanpak bij overlast en de resultaten daarvan. De uitkomsten worden ingebracht waarmee De Bewonersraad wenst bij te dragen aan een adequatere aanpak bij diverse vormen van overlast. 4. Gemeente stimuleert bewonersinitiatieven vanuit wijken en dorpen. Gemeente stelt hiervoor jaarlijks een eenmalige subsidie Buurtbudget beschikbaar. Wijkraden, Dorpsbelangen of andere georganiseerde bewoners (d.m.v. handtekeningen) kunnen jaarlijks een aanvraag doen voor subsidie voor een voorziening of activiteit die de leefbaarheid in wijk of dorp vergroot. 5. Initiatieven van huurders om in zelfbeheer werkzaamheden uit te voeren, kunnen op ondersteuning rekenen van De Bewonersraad. Het betreft bijvoorbeeld zelfbeheertaken op het gebied van schoonmaak en (tuin) onderhoud. 6. De Bewonersraad start in 2019 met een nieuw ledenparticipatie initiatief genaamd 'Regioraad nieuwe stijl'. Een van de taken van regioraadsleden is het deelnemen aan buurt-, wijk- en dorpsschouwen. Bevindingen worden teruggekoppeld in de ambtelijke werkgroep prestatieafspraken. 11

12 Bijdrage WoonFriesland en premisse De bieding voor 2019 is een hard bod. Het vooruitzicht voor de jaren is een voorlopige prognose van de bestedingen. WoonFriesland brengt haar bieding uit onder de volgende voorbehouden: Het realiseren van de verkoop van bezit dat niet tot de kernactiviteiten behoort (bedrijfsonroerendgoed en maatschappelijk vastgoed). Voldoende beschikbaarheid op korte termijn van bouwkavels t.b.v. investeringen in (uitbreidings-)nieuwbouw. Het maatwerk per complex en de bijbehorende uitvoering van projecten zijn afhankelijk van diverse externe factoren waardoor de planning van de projecten kan wijzigen. Verder gelden de volgende voorwaarden: De genoemde bedragen in de bieding zijn richtinggevend en niet de aantallen. Bij onverwachte tegenvallers moet WoonFriesland, gezien het financieel maximale bod, haar bieding bijstellen. Een aantal onderwerpen uit de bieding zijn overleg- en/of adviesplichting bij huurdersorganisaties op grond van de overlegovereenkomst, Woningwet 2015 en BTIV. Dit kan leiden tot wijzigingen. Partijen verklaren bij ondertekening van deze prestatieafspraken dat zij onverkort akkoord zijn met deze premisse en dat zij de werking van de in deze premisse opgenomen disclaimer over en weer zullen respecteren en zullen nakomen. Bijdrage Accolade en premisse Onvoorziene omstandigheden Het in deze prestatieafspraken opgenomen bod van Accolade is gebaseerd op haar huidige weerstandsvermogen en een geprognosticeerde ontwikkeling van haar financiële spankracht in de toekomst. Indien en voor zover haar investeringscapaciteit bijvoorbeeld, doch niet uitsluitend, door toekomstige nu nog niet voorzienbare maatregelen van de overheid zodanig wordt beperkt, dat naar redelijkheid en billijkheid niet van Accolade verlangd kan worden, dat de prestatieafspraken ongewijzigd in stand blijven, aanvaarden partijen dat Accolade in dat geval Accolade een beroep toekomt op artikel 6:258 BW. Partijen treden dan in overleg over de ontstane situatie. 12

13 Bijlage 1 Rollen en verantwoordelijkheden Partijen De gemeente, de corporaties en De Bewonersraad onderschrijven het belang van een samenhangend en afgestemd woonbeleid in de gemeente Smallingerland. Partijen werken aan de uitvoering van dit beleid met behoud van eigen posities en verantwoordelijkheden. Ze informeren elkaar over de laatste ontwikkelingen in de eigen organisatie als die van belang zijn voor de prestatieafspraken. Partijen gaan op een goede manier om met eventuele bedrijfsgevoelige informatie uit elkaars organisatie. Gemeente De gemeente is eindverantwoordelijk voor het woonbeleid in de gemeente Smallingerland. Het beleid voor de sociale woningvoorraad staat in de 'Visie op sociaal wonen in Smallingerland'. Deze visie is, conform de Woningwet 2015, bekend gemaakt bij de corporaties en De Bewonersraad. De gemeente bewaakt dat de gezamenlijke inzet van de afzonderlijke partijen aansluit bij de woonvisie. Corporaties De corporaties hebben een specifieke maatschappelijke opdracht. WoonFriesland en Accolade richten zich op hun kerntaak. De corporaties spannen zich daarbij maximaal in om de huisvesting van de doelgroep zo goed mogelijk te organiseren. De corporaties geven inzicht in de wijze waarop zij hun investeringsruimte benutten. Vanuit hun eigen strategisch beleid (portefeuilleplan, financieel beleidskader, sociaal beleid en overig beleid) doen de corporaties jaarlijks een bod waarin zij aangeven op welke wijze zij een bijdrage leveren aan de woonvisie van de gemeente. Ook geven zij in de biedingen de investeringen aan die zij in de komende jaren doen. Huurdersorganisatie De Bewonersraad geeft stem aan de betrokken huurders en draagt hierdoor bij aan de uitvoering van de woonvisie en prestatieafspraken. De huurdersorganisatie heeft in de samenwerking tussen gemeente-corporaties-huurdersorganisatie een gelijkwaardige positie. Daarbij participeert zij in alle stappen van visie tot prestatieafspraken. 13

14 Bijlage 2 Agenda en jaarcyclus voor 2019 Maart/april: evaluatie over 2018 en vaststelling herijking Visie sociaal wonen In het voorjaar 2019 evalueren partijen (ambtelijk en indien wenselijk bestuurlijk) de jaarcyclus We evalueren de totstandkoming en de uitvoering van de prestatieafspraken Tevens wordt de jaarlijkse uitkomst van de monitoring besproken en geanalyseerd. De uitkomsten van de evaluatie worden meegenomen in de bieding en prestatieafspraken van Daarnaast wordt in het ambtelijke overleg de planning bepaald voor het proces. De gemeente neemt het initiatief voor het periodieke overleg tussen partijen. De gemeente stelt een herijking van de Visie sociaal wonen op in nauw overleg met corporaties en huurdersvereniging. Vaststelling door het college van B en W vindt in het voorjaar plaats zodat corporaties de visie kunnen gebruiken voor hun bod voor Daarna werken partijen samen aan het opstellen van een meerjarige raamovereenkomst. 1 juli: uitbrengen bod Conform de Woningwet 2015 brengen de corporaties voor 1 juli 2019 hun bod voor 2020 uit. Hierin is een doorkijk naar de aansluitende vier jaar opgenomen. In het bod wordt duidelijk wat de volkshuisvestelijke bijdrage is van Accolade en WoonFriesland aan de doelstellingen van de gemeente Smallingerland, zoals vastgelegd in de herijking Visie sociaal wonen. De corporaties overleggen hun bod met De Bewonersraad. Juli t/m september: bespreken bieding In een bestuurlijk overleg met alle partijen (rond de zomervakantie maar in elk geval na 1 juli) wordt het bod van Accolade en WoonFriesland toegelicht en besproken. Daarna starten de onderhandelingen voor de prestatieafspraken november: prestatieafspraken 2020 We streven naar bestuurlijke afronding voor 15 november van de prestatieafspraken over 2020, zodat besluitvorming bij partijen tijdig voor 15 december plaatsvindt. Monitoring Er is behoefte aan regelmatige rapportages van de corporaties met vergelijkbare gegevens op basis waarvan gemeente, corporaties en De Bewonersraad de ontwikkelingen kunnen volgen. Accolade en WoonFriesland richten elk een monitor in waarbij in een standaardrapportage de volgende onderdelen zijn opgenomen: Uitbreidingsnieuwbouw, vervangende nieuwbouw en sloop indien van toepassing Realisatie verbetering kwaliteit en energieprestatie Realisatie en vooruitblik energieprestatie in labels (5 jaar) (vanaf 2019 beschikbaar) Verkoop individuele woningen (naar woningtype, huurklasse, per wijk/dorp) Leefbaarheid Vooruitblik planning kwaliteitsverbetering projectmatig Accolade en WoonFriesland stellen een rapportage op waarin bijvoorbeeld de volgende indicatoren zijn opgenomen: Huurprijsopbouw Voorraad per woningtype Wachttijd / Zoekduur (per huurklasse en woningtype) Slagingskans (per leeftijdsgroep) Mutatiegraad Gemiddeld huishoudinkomen nieuwe huurders Aantal (senioren) geschikte woningen Aantal gehuisveste statushouders 14

15 Deze gegevens worden aangeleverd om de vraagdruk en de beschikbaarheid van huurwoningen goed te kunnen volgen. De standaardrapportage dient als basis voor de jaarlijkse evaluatie. Mogelijke andere aanvullende (onderzoeks-)vragen of vragen naar gegevens worden alleen gesteld indien de partijen dit in overleg hebben afgesproken. Hierbij is het doel van de aanvullende (onderzoeks-) vragen vooraf uiteengezet. Bijlage 3 Definities en afbakening prestatieafspraken Met sociaal wonen bedoelen we de huisvesting voor huishoudens met een inkomen tot (prijspeil 2018) of met een bepaalde zorgbehoefte. Dit sluit aan op de toewijzingsnormen die voor de corporaties gelden bij de woonruimteverdeling van de sociale huurvoorraad. Corporaties zijn verplicht om minimaal 90% van hun vrijkomende sociale huurwoningen toe te wijzen aan de doelgroep. Hiervan moet tenminste 80% worden toegewezen aan huishoudens met een inkomen tot Het overige deel kan tot en met 2020 worden toegewezen aan huishoudens met een inkomen tot (prijspeil 2018) 3. Maximaal 10% van alle toewijzingen mogen de corporaties doen aan huishoudens met een hoger inkomen, met inachtneming van de geldende voorrangsregels. Tot de sociale producten behoren sociale huurwoningen en sociale koopwoningen: Een sociale huurwoning heeft een huurprijs tot 710,68 (prijspeil 2018). Een sociale koopwoning heeft een koopprijs tot ,- (bestaande voorraad) en tot (nieuwbouw) 4. Definities huurklassen Een goedkope huurwoning heeft een huurprijs tot 417,34. Een betaalbare huurwoning heeft een huurprijs vanaf 417,35. We gaan uit van een genuanceerde bovengrens in relatie tot de huishoudensgrootte (gekoppeld aan het woningaanbod): - bij woningen voor 1-2 persoonshuishoudens is de bovengrens 597,30 (1 e aftoppingsgrens), - bij woningen voor 3 of meerpersoonshuishoudens is de bovengrens 640,14 (2 e aftoppingsgrens) Een bereikbare huurwoning heeft een huurprijs vanaf 597,30 / 640,14 tot de maximale huurtoeslaggrens van 710,68 (prijspeil per 1 januari 2018). We gebruiken bij de monitoring van de voorraad de volgende onderverdeling: Woningen naar huurprijs Indeling Tot 417 Goedkoop Betaalbaar laag I Betaalbaar laag II Betaalbaar laag III Betaalbaar hoog / bereikbaar (afhankelijk van huishoudensgrootte) Bereikbaar > 710 Vrije sector 3 Dit is een tijdelijke verhoging van de inkomensgrens die per 1 juli 2015 is ingegaan en voor vijf jaar geldt. 4 Koopprijs berekend op basis van leencapaciteit bij een rentevaste periode van 10 jaar en een hypotheekrente van 5%. 15

16 Wonen-zorg We maken onderscheid in geschikt wonen, verzorgd wonen en beschermd wonen: Geschikt wonen is een woning die speciaal geschikt is voor senioren en mensen met een fysieke beperking. Het gaat dan met name om nultredenwoningen. Dit zijn woningen die vanaf de straat te bereiken zijn zonder traplopen. In de woning zijn woonkamer, keuken, toilet, badkamer en tenminste één slaapkamer zonder traplopen te bereiken. Reguliere woningen kunnen geschikt worden gemaakt mits de huidige plattegronden voor de noodzakelijke aanpassingen geen beperking vormen. Met verzorgd wonen bedoelen we een nultredenwoning waarbij via een nabijgelegen zorgsteunpunt 24-uurszorg en diensten geleverd worden. Bij beschermd wonen is zorg en toezicht 24 uur per dag aanwezig en begeleiding en huisvesting is groepsgewijs georganiseerd. Onder beschermd wonen vallen alle intramurale instellingen, maar ook kleinschalige woonvoorzieningen. Bijlage 4 Overzicht achterliggende documenten en convenanten Visie op sociaal wonen in Smallingerland, gemeente Smallingerland, maart Procesdocument 'Op weg naar prestatieafspraken', gemeente Smallingerland, Accolade, WoonFriesland, De Bewonersraad, december Prestatieafspraken 2018, november Convenant Sociaal Team Smallingerland , december Procedure huisvesten statushouders, januari Biedingen Accolade, WoonFriesland, De Bewonersraad (bijgevoegd als bijlage bij de prestatieafspraken). 16

17 Aldus overeengekomen en in viervoud ondertekend te Drachten, op 4 december 2018 College van Burgemeester en Wethouders van gemeente Smallingerland De heer Eric ter Keurs Accolade De heer Rein Swart WoonFriesland Mevrouw Sigrid K. Hoekstra De Bewonersraad De heer Frank J.H.E. van den Broek 17

18 SAMEN ZORGEN VOOR PRETTIG WONEN, OP EEN PLEK WAAR IEDER ZICH THUIS VOELT HELPT U ONS? Samen bereiken we meer dan alleen. Om de woonvisie in uw gemeente tot een succes te maken, maken we prestatieafspraken. In ons bod leest u, dat we veel willen doen. Door onze krachten te bundelen zorgen we samen voor fijne en goede huisvesting in een prettig woon- en leefklimaat. Onze belofte is dan ook Helemaal je eigen plek. BESCHIKBAARHEID Hoe zorgen we er samen voor dat er genoeg beschikbare sociale huurwoningen zijn voor de inwoners in uw gemeente? U helpt ons door: 1. inzicht te geven in hoe u de veranderingen in het aantal en de opbouw van de voorraad sociale huurwoningen ziet; 2. een overzicht vrij te geven met mogelijke bouwlocaties tot 2025; 3. te zorgen voor sociale grondprijzen tussen de en per kavel; 4. ruimtelijke voorwaarden te creëren bij nieuwbouw, zodat procedures en andere randvoorwaarden snel en soepel verlopen. BETAALBAARHEID Betaalbaar wonen vinden we nu en in de toekomst belangrijk. U helpt ons door: 1. de mogelijkheden te onderzoeken om extra middelen in te zetten om betaalbaarheidsrisico s te voorkomen en aan te pakken. Samen met corporaties en huurdersorganisaties; 2. op woningniveau de gemeentelijke vaste lasten aan ons door te geven. Deze informatie gebruiken we voor het inrichten van een woonlastenmonitor. Met de woonlastenmonitor kunnen we huurders informeren over mogelijke betalingsrisico s; 3. te kijken naar mogelijkheden om gebiedsteams meer te scholen op het gebied van schuldenproblematiek. VERDUURZAMEN Duurzaam wonen zorgt voor lagere woonlasten, meer wooncomfort en een gezonder klimaat. Wij zetten in op duurzaamheid. Zo willen wij zoveel mogelijk gasloos bouwen en het gebruik van fossiele energie beperken. U helpt ons door: 1. te zorgen voor een actieplan, waarbij u inwoners betrekt bij duurzamer wonen en leven; 2. actief deel te nemen met huurdersorganisaties aan de communicatie richting onze huurders bij het verduurzamen van onze woningen; 3. samen energiecoaches in te zetten; 4. een visie op te stellen over het verduurzamen van de woningvoorraad. Met daarbij een planning waarin staat wanneer een buurt van het gas af gaat; 5. een stimulerende rol aan te nemen in het ontwikkelen van duurzame energie en opslag; 6. aandacht te besteden aan problemen die mogelijk ontstaan bij het terug leveren van duurzame energie aan het bestaande energienet; 7. te zorgen dat partijen bij elkaar komen om samen te werken aan een duurzamere samenleving; 8. ons te informeren over subsidies op het gebied van duurzaamheid; 9. te zorgen voor ruimtelijke voorwaarden die het mogelijk maken om onze woningvoorraad duurzaam te maken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het inpakken van een woning, waardoor de rooilijn overschreden wordt. ZORG EN WELZIJN We willen allemaal graag dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen blijven wonen. In hun vertrouwde omgeving. U helpt ons door: 1. een actieplan op te stellen waarin u uitlegt hoe we het langer zelfstandig thuis wonen mogelijk kunnen maken; 2. een actieplan op te stellen waarin staat hoe we eenzaamheid onder inwoners kunnen voorkomen of verminderen. LEEFBAARHEID Een inwoner die invloed heeft, waardeert zijn of haar leefomgeving meer. Daarom hebben wij zeggenschap hoog in het vaandel staan. Een bewoner kan zelf veel doen om zijn of haar buurt leefbaar te houden. U helpt ons door: 1. de mogelijkheden te onderzoeken om buurtbewoners meer te betrekken bij de verbetering van het leefklimaat in buurten. U kunt dit doen door inwoners meer invloed te geven bij het beheer van hun woonomgeving. En door initiatieven vanuit bewoners te ondersteunen; 2. de fysieke en sociale leefbaarheid in uw gemeente met ons af te stemmen. BIJZONDERE DOELGROEPEN U helpt ons door: 1. te kijken naar een betere spreiding van de huisvesting van kwetsbare huurders. Het gaat hierbij om bijvoorbeeld statushouders en mensen die vanuit een (zorg)instelling zelfstandig gaan wonen. Denk hierbij aan het uitgangspunt de straat is de maat 2. de vraag naar huisvesting van bijzondere doelgroepen in kaart te brengen. Hierbij gaat het om de kwantitatieve en kwalitatieve vraag. Zo kunnen wij betere afspraken maken over een passend huisvestingsaanbod; 3. te zorgen voor een goed integratieproces van statushouders. En te zorgen voor een goede spreiding van statushouders over de hele gemeente; 4. aandacht te hebben voor verwarde personen. Wij denken aan: a. realiseren van tussenvormen voor mensen die te licht zijn voor intramuraal wonen en te zwaar voor zelfstandig wonen. Denk aan bijvoorbeeld co-housing; b. zorgen voor huisvesting met een time-out functie. Dit houdt in dat iemand tijdelijk begeleid mag wonen als het zelfstandig wonen even niet lukt. Daarna keren ze terug naar hun eigen woning. Of ze stromen door naar een tussenvorm of instelling; c. het verbeteren van de standaard aanpak, de zorg en begeleiding. Bijlage bij bieding van Accolade - juni 2018

19 In de woonvisie Visie op sociaal wonen in Smallingerland staat het toekomstperspectief voor de woningvoorraad van de gemeente Smallingerland. Met deze woonvisie werken wij samen aan betaalbaar wonen. Het is de basis van dit bod. Wat wij als corporatie in 2019 in de gemeente Smallingerland willen uitvoeren, staat in dit bod. We vergeleken onze plannen voor 2019 met de belangrijkste punten van de woonvisie. De uitkomst van deze vergelijking staat aan het einde van dit bod. BIEDING VOOR GEMEENTE SMALLINGERLAND 2019 Tijdelijke huisvesting aan de Stationsweg 1

20 Investeringen In dit overzicht staan onze financiële inspanningen. In 2019 besteden we ruim 11 miljoen in onze woningvoorraad in de gemeente Smallingerland. AANTAL BOD MAATREGEL WONINGEN INVESTERING 2019 Nieuwbouw 0 0 Projecten woningverbetering/groot-onderhoud 0 0 Investering in energie vanuit planmatig onderhoud (MJOB) Planmatig onderhoud (MJOB) Niet planmatig onderhoud Leefbaarheid TOTAAL INVESTERINGEN MJOB: Meerjaren onderhoudsbegroting 2

21 Verkoop Elk jaar wijzen wij huurwoningen aan om te verkopen. We geven de zittende huurders de mogelijkheid de woning te kopen. Koopt de huurder de woning niet? Dan blijft de woning eerst in de verhuur. Pas als de huurder de huurovereenkomst opzegt, bieden we de woning te koop aan. Daarom maken we met hulp van het aantal verwachte verhuizingen een inschatting voor Wij verkopen geen betaalbare huurwoningen. Behalve als het om woningen gaat die in een dorp liggen waar minder behoefte is aan sociale huur. Of als het om de laatste woningen van Aantal te verkopen huurwoningen 10 woningen een woonblok gaat. Bestaat dit woonblok voor minimaal 75 procent uit koopwoningen? Dan verkopen we de overige 25 procent ook. We gaan meer woningen uit het bereikbare segment verkopen. Dit zijn huurwoningen met een huurprijs vanaf ongeveer 600. WIJ VERWACHTEN IN 2019 IN SMALLINGERLAND 10 SOCIALE HUURWONINGEN TE VERKOPEN. DIT IS EEN GLOBALE SCHATTING. WE ZIJN BEZIG ONS STRATEGISCH VOORRAAD BELEID AAN TE PASSEN. ALS DIT BELEID KLAAR IS, KUNNEN WE DUIDELIJKER ZIJN OVER HET VERWACHTE AANTAL TE VERKOPEN WONINGEN. Bod verkoop ,6% % van totale portefeuille Aantal: % van totale portefeuille Aantal: ,5% 2,4% % van totale portefeuille Aantal: 121 Huurklassen bod verkoop 2019 < tot tot tot > totaal verkoop woningen niet-daeb * Wij hebben een aantal huurwoningen met een huur boven 710. Dit zijn woningen die niet tot de sociale huur behoren. We noemen dit niet-daeb* woningen. De verhuur van deze woningen hoort niet bij onze kerntaak. Daarom willen wij deze woningen uiteindelijk verkopen. Dit zorgt voor inkomsten die wij inzetten voor onze doelgroep. IN DE GEMEENTE SMALLINGERLAND HEBBEN WE BEGIN NIET-DAEB WONINGEN DOORKIJKJE VERKOOP KOMENDE JAREN * niet-daeb: Diensten van Algemeen Economisch Belang

22 Nieuwbouw 0 woningen Sloop 0 woningen In 2019 bouwen wij in de gemeente Smallingerland geen nieuwe huurwoningen. Het gaat hierbij om harde plannen. Met harde plannen bedoelen we plannen die klaar zijn om echt uitgevoerd te worden. Dit zijn plannen die onze directie heeft goedgekeurd. Wel hebben we zachte plannen voor nieuwbouw. Over deze plannen is nog niet definitief beslist. Ook bespraken we deze plannen nog niet met huurders, gemeente en huurdersorganisaties. Het gaat om 34 nieuwe huurwoningen aan de Geelgorsstraat en Noorderdwarsvaart.. In dit bod nemen we alleen plannen op die we zeer waarschijnlijk uit gaan voeren. Daarom staan in dit bod alleen de harde plannen. Aan nieuwbouw gaat vaak sloop vooraf. Voor 2019 maakten we geen plannen voor sloop. AANTAL TE SLOPEN HUURWONINGEN Wel hebben we zachte plannen om in woningen te slopen. HARDE PLANNEN Aantal nieuw te bouwen huurwoningen Huurklassen bod 2019 < tot tot tot > Totaal 0 BOD NIEUWBOUW Huurklassen < tot tot tot 711 > Bod sloop DOORKIJKJE SLOOP KOMENDE JAREN ZACHTE PLANNEN DOORKIJKJE NIEUWBOUW KOMENDE JAREN ZACHTE PLANNEN Huurklassen < tot tot tot > Totaal Huurklassen < tot tot tot > Totaal

23 AANTAL WONINGEN SITUATIE Ontwikkeling woningvoorraad < tot tot tot 711 > 711 TOTAAL Ons woningbestand verandert. Dit komt door verkoop, sloop en nieuwbouw. Maar ook door eventuele liberalisatie van woningen. Deze veranderingen staan in het overzicht. Voor de verkoop geldt dat het een schatting is. Voor de sloop en nieuwbouw gaat het om harde plannen. Het aantal woningen in Smallingerland neemt door deze plannen in 2019 met tien woningen af. SAMENVATTING Activiteiten in 2019 nieuwbouw 0 sloop 0 SITUATIE < tot tot tot > TOTAAL SITUATIE verkoop -10 Totaal -10 < tot tot tot 711 > 711 TOTAAL

24 AANTAL HUURWONINGEN NAAR HUURKLASSE OP HUURKLASSEN Beschikbaarheid tot kwaliteitskortingsgrens ( 417) tot 2 e aftoppingsgrens ( ) 562 tot maximale huurgrens ( ) 446 vanaf maximale huurgrens ( > 711) 107 TOTAAL In de 2017 verhuurden we 400 sociale huurwoningen. In 2017 is 94 procent van deze woningen verhuurd aan huishoudens die tot de doelgroep behoren. De wachttijd van actief woningzoekenden was de afgelopen twee jaar gemiddeld zestien maanden. Als we dit vergelijken met de twee jaren daarvoor nam deze met twee maanden toe. Deze stijging komt door beperkte nieuwbouw en minder verhuizingen. Hierdoor was er in 2017 minder aanbod aan sociale huurwoningen. Daarnaast blijft er een vraag naar sociale huurwoningen. Vooral in Drachten. De wachttijden nemen toe. De voorraad sociale huurwoningen neemt in 2019 iets af. Wij willen samen met de gemeente op korte termijn woningen aan de voorraad toevoegen. Wij nodigen de gemeente nadrukkelijk uit om locaties voor nieuwbouw van betaalbare huur in Drachten beschikbaar te stellen. Door het nieuwe huurbeleid was het aandeel betaalbare huurwoningen dat we in 2017 opnieuw verhuurden, groter dan verwacht. Betaalbaarheid Totaal aantal verhuringen totaal aantal verhuringen Door de crisis, stijgende huren en het passend toewijzen komt de betaalbaarheid van onze huurwoningen onder druk te staan. Terwijl we betaalbare woningen juist zo belangrijk vinden. We zijn ons hiervan bewust. Daarom pasten we ons huurbeleid in 2017 aan. IN DIT BOD HOUDEN WE REKENING MET DIT NIEUWE HUURBELEID: De verhouding tussen prijs en kwaliteit verandert. De huurprijs voor nieuwe huurders matigen we. Zo kunnen we meer betaalbare huurwoningen aan nieuwe huurders aanbieden. We passen de huursombenadering toe. Daardoor maken we de verschillen in huur tussen kwalitatief vergelijkbare woningen kleiner. We bundelen onze krachten met gemeente, corporaties en huurdersorganisaties. Samen proberen we betaalbaarheidsproblemen op te lossen, te verkleinen en te voorkomen. Op 1 januari 2018 heeft bijna 80 procent van onze sociale huurwoningen in de gemeente Smallingerland een betaalbare huur. We bedoelen hiermee een huur tot de 1e aftoppingsgrens ( 597,-). We investeren veel in duurzaamheid. Hierdoor kunnen de woonlasten voor de huurders gedaald zijn. De primaire doelgroep is in 2017 voor ruim 97 procent passend toegewezen. De norm voor heel Accolade is 95 procent. We haalden dus de norm. Wachttijd actief woningzoekenden in maanden gemiddelde wachttijd in gemeente grondgebonden grondgebonden nultrede gestapeld zonder lift gestapeld met lift tot kwaliteitskortingsgrens ( 417) tot 1e aftoppingsgrens ( 597) tot 2e aftoppingsgrens ( 640) tot sociale huurgrens ( 711)

25 BOD INVESTERING ONDERHOUD WONINGEN 2019 Aantal woningen groot onderhoud 864 Gemiddelde investering per woning BOD INVESTERING ENERGIEPRESTATIE 2019 Aantal woningen met investering energieprestatie 487 Gemiddelde investering in energie per woning Kwaliteit 3 miljoen De kwaliteit van woningen heeft te maken met twee onderdelen. Het gaat om de bouwtechnische en de woontechnische kwaliteit van de woningen. Elk jaar stellen we een meerjarenonderhoudsbegroting op (MJOB). Met dit geld verbeteren we de bouwtechnische kwaliteit van de woningen. Deze begroting is hard voor het eerste jaar (2018). Voor de volgende jaren is dit zacht. IN 2019 VERWACHTEN WE AAN 864 WONINGEN PLANMATIG ONDERHOUD UIT TE VOEREN. DIT KOST NAAR SCHATTING 3,1 MILJOEN. DAARNAAST VERWACHTEN WE RUIM 2 MILJOEN UIT TE GEVEN AAN NIET- PLANMATIG ONDERHOUD. WE BEDOELEN HIERMEE HET KLACHTEN-, MUTATIE- EN SERVICE ONDERHOUD. De woontechnische kwaliteit van de woningen verbeteren we door te investeren in het verhogen van de energieprestatie. Vanuit het planmatig onderhoud verwachten we in 2019 de energieprestatie van 487 woningen te verhogen. Dit kost bijna 5,4 miljoen. We investeren in het energiezuiniger maken van woningen. Zo krijgen deze woningen dubbelglas, spouwisolatie, zonnepanelen en/of een HR Cv-ketel. Uiteindelijk leidt dit tot een hoger energielabel. We hebben ambities als het gaat om het verhogen van de energieprestatie. In 2020 heeft ons woningbezit in alle gemeenten gemiddeld energielabel B. In 2030 is dit gemiddeld A. In 2050 willen we zelfs helemaal CO2 neutraal zijn. Dit is in lijn met de plannen van Aedes en de Friese corporaties. OP 1 JANUARI 2018 HAD 30 PROCENT VAN ONZE HUURWONINGEN IN DE GEMEENTE SMALLINGERLAND LABEL B OF HOGER. VERGELEKEN MET VORIG JAAR IS DEZE VOORUITGANG NIET GROOT. DIT KOMT DOOR EEN VERANDERING VAN METHODIEK ( NADERE VOORSCHRIFTEN ). EN DOOR EEN ACHTERSTAND IN HET FORMEEL VASTSTELLEN VAN DE ENERGIELABELS. WE VERWACHTEN DAT EIND PROCENT VAN DE WONINGEN EEN LABEL B OF HOGER HEEFT. We zijn bezig met een nieuw strategisch voorraadbeleid. Ook stellen we een plan van aanpak voor het verduurzamen van onze woningen vast. In 2018 wordt duidelijk welke duurzame maatregelen we gaan nemen. ENERGIELABEL A++ 41 A ? 6

26 Bijzondere doelgroepen Huishoudens met een inkomen tot vallen onder onze belangrijkste doelgroep. Voor hen zorgen we voor voldoende betaalbare huurwoningen van goede kwaliteit in een leefbare woonomgeving. STATUSHOUDERS Er ging veel aandacht naar de huisvesting van statushouders. Wij heten hen welkom. En geven hen graag de kans om integreren in de Nederlandse samenleving. Daarom willen we aan de taakstelling van de overheid voldoen. In 2016 verhuurden we 12 procent van onze sociale huurwoningen aan statushouders. In 2017 was dit 5 procent. Ook van de gemeente verwachten wij een bijdrage in de huisvesting van statushouders. Als uitgangspunt hierbij kan de straat is de maat dienen. Door één statushouder per straat te huisvesten ontstaat er een betere spreiding. Het maakt een betere integratie mogelijk. ZORGVASTGOED Beschermd Wonen Verzorgd Wonen AANTAL WONINGEN SITUATIE Geschikt Wonen Aan bijzondere doelgroepen, zoals ouderen, bieden wij drie vormen van huisvesting: Beschermd Wonen Dit zijn woningen in een zorginstelling. Hier wonen mensen die veel zorg nodig hebben. Verzorgd Wonen Dit zijn zelfstandige huurwoningen. Vaak dicht bij een zorginstelling. Bewoners kunnen 24/7 zorg ontvangen. Geschikt Wonen Dit zijn zelfstandige huurwoningen, geschikt voor ouderen. VERZORGD EN GESCHIKT WONEN VORMT BIJNA 30 PROCENT VAN ONS WONINGBEZIT. Leefbaarheid Een leefbare woonomgeving die schoon, heel en veilig is. Daar streven wij naar. Wij vertrouwen hierbij meer op de eigen kracht en de verantwoordelijkheid van de huurder. In de nieuwe woningwet staat welke leefbaarheidsactiviteiten wij mogen uitvoeren. Zo proberen we overlast te bestrijden. We helpen de buurten schoon, heel en veilig te houden. Ook bemiddelen we op het gebied van woonmaatschappelijk werk. In onze begroting staan drie activiteiten opgenomen die bijdragen aan de leefbaarheid. Dit zijn: personeelskosten van medewerkers die dagelijks met leefbaarheid bezig zijn; onderhoud van groen en eventuele camera s; sociale projecten om de leefbaarheid te verbeteren. Gemiddeld besteden we 111 per woning aan leefbaarheid in de gemeente Smallingerland. Van de gemeente verwachten wij meer aandacht voor: eenzaamheid onder ouderen; de opvang, begeleiding en het tegengaan van de overlast van verwarde personen. Om de overlast door verwarde personen te verminderen denken wij aan een verbetering van de standaard aanpak. Ook staan we open voor nieuwe woonconcepten voor deze mensen, waar ze voldoende bescherming en hulp krijgen. INVESTERING IN LEEFBAARHEID 111 8

27 VERGELIJKING WOONVISIE EN VOORGENOMEN ACTIVITEITEN ACCOLADE SMALLINGERLAND WOONVISIE GEWENSTE ONTWIKKELING VOORGENOMEN ACTIVITEITEN ACCOLADE VERGELIJKING ACTIVITEITEN ACCOLADE MET WOONVISIE GEMEENTE Betaalbaarheid De huurprijsopbouw van de woningvoorraad moet overeenkomen met de inkomensopbouw van de huurders. Accolade baseert haar huurbeleid op de behoefte aan betaalbare huurwoningen. Het nieuwe huurbeleid van Accolade is in lijn met de betaalbaarheidsdoelstelling. Gematigd huurprijsbeleid. Door het huurbeleid biedt Accolade meer betaalbare huurwoningen aan. De verschillen in huur tussen woningen van vergelijkbare kwaliteit worden kleiner. Accolade hanteert een gematigd huurprijsbeleid. De effecten van dit beleid worden geleidelijk zichtbaar. In 2018 is de gemiddelde huurverhoging 1,4 %. Dit is inflatievolgend. Beschikbaarheid Stabiele omvang van de sociale huurvoorraad. De voorraad huurwoningen van Accolade blijft ongeveer gelijk. Accolade zorgt voor een stabiele voorraad huurwoningen. De wachttijd voor een actieve woningzoekende over de afgelopen twee jaar is zestien maanden. De wachttijden lopen iets op. Dit komt door minder nieuwbouw en doorstroming waardoor er minder huurwoningen voor verhuur beschikbaar komen. Accolade is voor nieuwbouw van betaalbare huurwoningen om het aanbod in Drachten te vergroten. Accolade verkoopt geen betaalbare huurwoningen. Tenzij het om woningen gaat die in een dorp liggen waar Accolade krimp voorziet. Of als het om de laatste woningen van een woonblok gaat. Accolade heeft het verkoopprogramma aangepast en hierdoor de beschikbaarheid van betaalbare woningen verhoogd. Kwaliteit Energiebesparing en woonlasten moeten minimaal stabiel zijn. Accolade streeft naar gemiddeld energielabel B voor al haar woningen in Investeringen in isolerende maatregelen leiden tot energiebesparing. Voor zittende huurders betekent dit lagere woonlasten. Voor nieuwe huurders berekenen we de extra kwaliteit volgens het huurbeleid in de huur door. Door planmatig onderhoud verbetert de energieprestatie van veel woningen in

28 SMALLINGERLAND WOONVISIE GEWENSTE ONTWIKKELING VOORGENOMEN ACTIVITEITEN ACCOLADE VERGELIJKING ACTIVITEITEN ACCOLADE MET WOONVISIE GEMEENTE Bijzondere doelgroepen Zorgen voor voldoende woonzorgproducten. Accolade biedt voor ouderen drie vormen van huisvesting aan. Er zijn geen signalen dat er voor ouderen een tekort aan woningen bestaat. Er zijn voldoende vormen van huisvesting voor ouderen. Leefbaarheid Behoud en versterking van vitale wijken en dorpen. Vitale wijken kent een sociaal en fysiek component. Sociaal gezien ligt bij Accolade het accent op signaleren en samenwerken. Fysiek ligt het accent op de kwaliteit van de bestaande voorraad. De visie van de gemeente sluit goed aan op de insteek van Accolade. De principes schoon, heel en veilig zijn leidend. De rol en eigen verantwoordelijkheid van de burger is daarbij belangrijk. De basisprincipes zijn schoon, heel en veilig. Accolade richt zich hierbij in toenemende mate op de eigen kracht van de huurders. De visie van de gemeente sluit goed aan op de insteek van Accolade. ONVOORZIENE OMSTANDIGHEDEN Het in deze prestatieafspraken opgenomen bod van Accolade is gebaseerd op haar huidige weerstands vermogen en een geprognosticeerde ontwikkeling van haar financiële spankracht in de toekomst. Indien en voor zover haar investeringscapaciteit bijvoorbeeld, doch niet uitsluitend, door toekomstige nu nog niet voorzienbare maatregelen van de overheid zodanig wordt beperkt, dat naar redelijkheid en billijkheid niet van Accolade verlangd kan worden, dat de prestatieafspraken ongewijzigd in stand blijven, aanvaarden partijen dat Accolade in dat geval Accolade een beroep toekomt op artikel 6:258 BW. Partijen treden dan in overleg over de ontstane situatie. COLOFON BIEDING GEMEENTE SMALLINGERLAND 2019 Uitgave van Accolade Samenstelling en inhoud: team Strategie & Beleid i.s.m team Communicatie & Marketing Vormgeving: GH+O Communicatie en Creatie, Leeuwarden Juni

29 Bijdrage 2019 WoonFriesland aan de woonvisie gemeente Smallingerland Samen werken aan goed en betaalbaar wonen

30 Goed en betaalbaar wonen in gemeente Smallingerland Gewoon dóen! Wij werken samen aan goed en betaalbaar wonen. Dit doen wij elke dag met hart en ziel, in één keer goed onder het motto: Gewoon dóen! WoonFriesland levert haar huurders een goede woning en een optimale dienstverlening. Wij volgen geen trends die snel weer komen en gaan. Liever doen we er alles aan om, als het sociaal verhuurbedrijf, nieuwe standaarden te zetten die blijvend zijn. Dit om doorlopend een optimale balans te vinden tussen betaalbaarheid, beschikbaarheid en duurzame kwaliteit van onze woningen. Rondom onze huurders is onze circulaire organisatie gevormd. Met minder mensen doen wij meer. Door goed samen te werken en in te spelen op de snel veranderende omgeving staan onze medewerkers dicht bij de huurders en dragen wij gezamenlijk bij aan een leefbare buurt. Wij blijven aandacht bedrijfslasten, verlaagd naar 729,- per verhuurbare eenheid (top laagste bedrijfslasten, Aedes-benchmark). Onze betrokkenheid en economische impact op de Friese samenleving is aanzienlijk. In 2019 besteden wij in ons werkgebied meer dan 100 miljoen aan duurzame kwaliteitsverbetering, nieuwbouw, onderhoud en leefbaarheid. Dit is bijna 80% van onze jaarhuuromzet. Wij kunnen dat doen door ons te concentreren op onze kerntaak, de verhuur van sociale huurwoningen, en de opbrengst van de verkoop van onze niet-kernactiviteiten (zorgvastgoed, bedrijfsonroerendgoed en maatschappelijk vastgoed) rechtstreeks te herinvesteren. Betaalbare duurzaamheid Wij hebben onze visie op het gebied van duurzaamheid aangescherpt. Wij achten dit van belang omdat de gemeenten de komende tijd onder aansturing van landelijke initiatieven aan de slag gaan met de verdere inkleuring van de energietransitie. Binnen onze autonome verantwoordelijkheid staan betaalbaarheid, beschikbaarheid en kwaliteit en duurzaamheid (en wel in deze volgorde) in een optimale mix, nauw gerelateerd aan onze doelgroep, centraal. houden voor onze klantgerichtheid en vragen onze huurders naar hun ervaringen. Wat doen wij goed? Wat kan beter? Wij blijven scherp letten op klanttevredenheid en zijn continu bezig dit te verbeteren. Samen met het Platform Huurders WoonFriesland en onze belanghouders zijn wij de co-creatie aangegaan en kijken wij vooruit: hoe ziet de toekomstige sociale huurwoning eruit? Maar ook denken externe partijen met ons mee over innovatieve concepten voor de betaalbare verbetering en verduurzaming van onze bestaande woningvoorraad. Alle door ons beheersbare uitgaven doen wij in het belang van onze huurders. Wij doen onderzoek naar rendabele technieken en slimme manieren van woningverbetering doordat wij goede interne en externe samenwerkingsverbanden hebben. Door kostenbeheersing hebben wij onze kosten, de Betaalbaarheid impliceert betaalbare investeringen, ook in duurzaamheid, passend bij de ingrijpende en snelle innovatieve en technologische ontwikkelingen die wij de komende jaren in hoog tempo tegemoet mogen zien. Dat vraagt om stapsgewijze aanpak, gelijke tred houdend met deze ontwikkelingen, reflectie op externe invloeden en vooral ook flexibiliteit. De eerste belangrijke stap hierin is het behalen van gemiddeld label B; dit zal gerealiseerd worden in De routekaart voor de energietransitie van onze woningen willen we meer vanuit een visionair perspectief ontwikkelen, ruimte latend voor de inpassing van de toekomstige betaalbare technologische ontwikkelingen. Dat vraagt om een blik naar buiten én stimulerende beïnvloeding van buiten. WoonFriesland is daar in samenwerking met universiteiten en start-ups volop mee bezig en wil graag in het komende proces van roadmapping haar inbreng leveren. 2

31 Beschikbaarheid WoonFriesland streeft naar zo veel mogelijk beschikbaarheid door haar woningvoorraad zowel in steden, in dorpen als op de Waddeneilanden op peil te houden. Bovendien willen wij in de kernen met een hoge vraagdruk onze woningvoorraad uitbreiden door aanvullende nieuwbouw. WoonFriesland heeft de uitvoering van haar portefeuilleplan bijgesteld en verkoopt in principe geen woningen. Om versnippering van bezit te herstellen en de beschikbaarheid te vergroten, kopen wij ook incidenteel woningen aan. In de afgelopen jaren hebben we in onze biedingen uitbreidingsnieuwbouw opgenomen. Helaas moeten wij constateren dat een aantal gemeenten hierin onvoldoende meewerken en faciliteren waardoor de gewenste verruiming van de beschikbaarheid niet tot stand komt. De hiervoor beschikbaar gestelde financiële middelen (ook uit eerdere biedingen) zijn komen te vervallen en/of in andere gemeenten ingezet ten aanzien van nieuwbouw of kwaliteitsverbetering. Leefbaarheid Voor 2019 zetten we extra in op leefbaarheid. Het budget is voor het hele werkgebied verhoogd naar ruim 2.1 miljoen. We richten ons hierbij vooral op de extra inzet van buurtbeheerders die van grote betekenis zijn voor het schoon, heel en veilig houden van onze woningen en woonomgeving. Bovendien bieden ze veel steun aan de toenemende groep kwetsbare huurders. Voor onze leefbaarheidsprojecten is per gemeente een onderbouwing gemaakt. Wij richten ons daarbij op kwetsbare wijken en buurten. Ook wordt bij kwaliteitsverbeteringsprojecten een extra impuls aan de leefbaarheid gegeven door, vaak samen met de bewoners georganiseerde, activiteiten om de woonomgeving (bijvoorbeeld groenonderhoud/tuinen) te verbeteren. Sociaal domein De organisatorische inkleuring en de financiële tekorten in het sociaal domein baren ons zorgen. We willen voorkomen dat de rekening (direct en indirect) hiervan bij ons en onze huurders terecht komt. Tot slot Met onze bieding verwachten wij optimaal bij te dragen aan de volkshuisvestelijke opgave in uw gemeente, zoals u deze heeft verwoord in uw woonvisie. Uit het visitatierapport 2018 De visitatiecommissie heeft WoonFriesland leren kennen als een buitengewoon ambitieus en daadkrachtig sociaal verhuurbedrijf. Het is knap hoe de organisatie een omslag heeft weten te maken die in alle geledingen van de corporatie is doorgevoerd en tegelijkertijd met minder mensen goede prestaties heeft weten te leveren. Na een ingrijpende reorganisatie, heroriëntatie en professionalisering is WoonFriesland van mening ver op weg dé sociale verhuurorganisatie in Friesland te zijn. De visitatiecommissie onderschrijft deze stelling en is dan ook van mening dat WoonFriesland een zeer goede uitgangspositie heeft gecreëerd om in de komende jaren van betekenis te zijn voor de volkshuisvesting in Friesland. De visitatiecommissie wenst haar hier veel succes bij! 7,5 7,4 8 8 Presteren naar Opgaven en Ambities Presteren volgens Belanghebbenden Presteren naar Vermogen Presteren ten aanzien van Governance Maatschappelijke visitatie WoonFriesland 2014 tot en met 2017 Opdrachtgever: WoonFriesland Rotterdam, 9 mei

32 THEMA BIJDRAGE WOONFRIESLAND 2019 KWALITEIT SOCIALE HUURWONINGEN Woningverbeteringen Aantal Besteding Verbetering kwaliteit en energieprestatie Uitgaven onderhoud Totaal NIEUWBOUW SOCIALE HUURWONINGEN Huurklasse woning Aantal Besteding Goedkoop ( 417,34) 0 - Betaalbaar laag ( 417,35 en 597,30) 0 - Betaalbaar hoog ( 597,31 en 640,14) 0 - Bereikbaar ( 640,15 en 710,68) 0 - Vrije sector ( 710,69) 0 - Koop 0 - Totaal 0 - SLOOP SOCIALE HUURWONINGEN Aantal Besteding Sloop sociale huurwoningen Netto toename sloop/nieuwbouw Aantal Saldo sloop/nieuwbouw -18 LEEFBAARHEID Uitgaven leefbaarheid TOTAAL BESTEDINGEN THEMA PROJECTEN 2019 NIEUWBOUW Projectomschrijving Plaats Aantal Realisatie in KWALITEIT EN ENERGIE Projectomschrijving Plaats Aantal De Dracht Drachten 8 De Ee Drachten 5 De Wetering Drachten 5 Het Vliet Drachten 3 Hooizolder Drachten 195 Realisatie in

33 Aantal Besteding Aantal Besteding Aantal Besteding Aantal Besteding Aantal Besteding Aantal Besteding Aantal Besteding Aantal Besteding Aantal Besteding Aantal Besteding Aantal Besteding Aantal Besteding Aantal Aantal Aantal Aantal Kwaliteit Onderhoud Nieuwbouw Sloop Leefbaarheid Totale bestedingen WoonFriesland gehele werkgebied Disclaimer bieding 2019 De bieding voor 2019 is een hard bod. Het vooruitzicht voor de jaren is een voorlopige prognose van onze bestedingen. Wij brengen onze bieding uit onder de volgende voorbehouden: Het realiseren van de verkoop van ons bezit dat niet tot de kernactiviteiten behoort (bedrijfsonroerendgoed en maatschappelijk vastgoed). Voldoende beschikbaarheid op korte termijn van bouwkavels t.b.v. investeringen in (uitbreidings-)nieuwbouw. Het maatwerk per complex en de bijbehorende uitvoering van projecten zijn afhankelijk van diverse externe factoren waardoor de planning van de projecten kan wijzigen. Verder gelden de volgende voorwaarden: De genoemde bedragen in de bieding zijn richtinggevend en niet de aantallen. Bij onverwachte tegenvallers moeten we, gezien het financieel maximale bod, onze bieding bijstellen. Een aantal onderwerpen uit onze bieding zijn overleg- en/of adviesplichting bij onze huurdersorganisaties op grond van de overlegovereenkomst, Woningwet 2015 en BTIV. Dit kan leiden tot wijzigingen. 5

34 Betaalbaarheid en beschikbaarheid (31 december 2017) Huurprijzen Huurklasse 710,69 635,06 en 710,68 592,56 en 635,05 534,14 en 592,55 472,51 en 534,13 414,03 en 472,50 414,02 Huurklasse Vrije sector huur Bereikbaar Betaalbaar hoog Betaalbaar laag III Betaalbaar laag II Betaalbaar laag I Goedkoop 2017 gemeente Smallingerland WoonFriesland ,3% 0,2% 10,1% 7,2% 7,9% 8,0% 18,0% 16,5% 22,5% 23,8% 17,5% 18,7% 23,7% 25,6% Woningtype gemeente Smallingerland WoonFriesland Woningtype Aantal Aantal Eengezinswoning ,2% ,9% Appartement met lift ,2% ,2% Appartement zonder lift ,1% ,9% Overig 43 1,5% 387 2,1% Totaal aantal woningen Doorstroming/mutatiegraad gemeente Smallingerland WoonFriesland Doorstroming/mutatiegraad 8,5% 10,1% Zoekduur in weken gemeente Smallingerland WoonFriesland Goedkoop 43,9 43,9 Betaalbaar laag 51,3 40,0 Betaalbaar hoog 48,4 51,7 Bereikbaar 31,9 34,1 Vrije sector huur - 7,0 Zoekduur gemiddeld 46,5 41,4 6

35 Energielabels gemeente Smallingerland 2015 A 15% B 24% C 14% D 20% E 15% F 10% G 2% 2016 A 17% B 25% C 17% D 18% E 13% F 9% G 2% 2017 A 17% B 31% C 20% D 16% E 9% F 6% G 1% 2021 A 39% B 37% C 12% D 7% E 4% F 1% G 0% WoonFriesland A 10% B 23% C 21% D 22% E 14% F 7% G 2% A 12% B 24% C 21% D 21% E 13% F 7% G 2% A 14% B 33% C 22% D 16% E 10% F 4% G 2% A 36% B 40% C 14% D 7% E 3% F 1% G 0% Zonnepanelen Aantal woningen met zonnepanelen gemeente Smallingerland Huishoudinkomen WoonFriesland Gewoon dóen! Gemiddeld bruto huishoudinkomen bij instroom huurders gemeente Smallingerland WoonFriesland 7

36 Overzicht woningportefeuille WoonFriesland (Woongelegenheden per 1 mei 2018) 143 Schiermonnikoog 26 Dongeradeel 188 Vlieland 12 Ferwerderadiel 111 Kollumerland 61 Waadhoeke Tytsjerksteradiel 513 Achtkarspelen 41 Harlingen Leeuwarden Smallingerland Opsterland Súdwest-Fryslân Heerenveen Ooststellingwerf De Fryske Marren 590 Weststellingwerf De huurder centraal

37 VlDe Bewonersraad Fonteinland CZ Leeuwarden I info@debewonersraad.nl Aan: Gemeente Smallingerland het college van burgemeester en wethouders Postbus HA Drachten ingekomem 11 MEI 2018.w.^.-aMGERLAND Onderwerp: bijdrage en inzet van De Bewonersraad ten behoeve van de prestatieafspraken 2019 Leeuwarden, 29 mei 2018 Geachte mevrouw, mijnheer, 1. Inleiding Graag bieden wij u onze bijdragen en inzet ten behoeve van de prestatieafspraken voor het jaar 2019 aan, zoals bedoeld in de Woningwet De basis hieronder wordt deels gevormd door continuering van reeds voor het jaar 2018 geformuleerde bijdragen en inzet, en deels door sindsdien voortgeschreden inzichten. Onze focus ten aanzien van het verhogen van de kwaliteit van de prestatieafspraken ligt daarnaast op de totstandkoming van toetsbare, en binnen het driepartijenoverleg wederkerige, prestatieafspraken. Daarbij hoort onzes inziens dan ook gezamenlijk toezicht op een gedegen uitvoering^ van reeds gemaakte en dit jaar nog te maken prestatieafspraken. 2. Algemeen De Bewonersraad is in 13 Friese gemeenten betrokken bij de totstandkoming van prestatieafspraken. Weliswaar zijn er vraagstukken, die, veelal als gevolg van politieke beweegredenen, gemeente-specifiek dienen te worden beantwoord. Maar dat betreft lang niet alle vraagstukken. Desondanks constateren wij, dat in menig gemeente rondom eenzelfde inhoudelijk thema telkens (toch weer) aparte werkgroepen worden ingericht. De vraag die zich aan onze kant daarbij opdringt is, of dit niet teveel een automatisme is, en, of binnen samenhangende regio s intergemeentelijke en intercorporatieve samenwerking tussen deze partijen en De Bewonersraad alsdan niet meer voor de hand zou moeten liggen. Voorbeelden liggen op het terrein van bijvoorbeeld overlastpreventie en bestrijding, energietransitie bevordering in-, door- en uitstroom van huurders van via de WMO aangepaste woningen. Aan onze kant bestaat vanuit het perspectief van de doelgroep van volkshuisvestelijk beleid behoefte aan afstemming en harmonisatie, waar dat kan. Vanuit De Bewonersraad zetten wij in op het doen ontstaan van initiatieven, die bijdragen aan dergelijke samenwerkingsvormen, welke gemeentegrenzen overstijgen en in het belang van kwetsbare groepen sociale huurders cohesie binnen het woningmarktgebied Fryslan bevorderen. 3. Thema: betaalbaarheid In de overlegtafel van Friese huurdersorganisaties is in 2017 besloten gezamenlijk een digitaal portaal voor huurders te ontwikkelen. Een portaal met relevante informatie over (verlaging van) woninglasten en (verhoging van) het huishoudeninkomen. In juni 2018 wordt het digitaal portaal Plan-do-check-act: de cirkel van Deming. KvK nr : De Bewonersraad werkt vanuit verschillende regio's in de gehele Provincie Friesland

38 vfoe Bewonersraad gelanceerd. In opdracht van de overlegtafel houdt De Bewonersraad eindregie op het up-to-date houden van de via dit portaal aan sociale huurders aan te bieden informatie. Leden van De Bewonersraad zien voor de vereniging een waakhondfunctie weggelegd. Onder andere op de volgende wijze wordt invulling gegeven aan deze functie. De Bewonersraad gaat steekproefsgewijs monitoren of de prijs/kwaliteitsverhouding van aangeboden woningen overeenkomt met het door de corporatie gevoerde huurprijsbeleid. Dit op basis van de in de advertentie aangeboden informatie. Indien afwijkingen geconstateerd worden, zal dit met de desbetreffende corporatie besproken worden. De Bewonersraad zal in het kader van de energietransitie aandacht op het onderwerp betaalbaarheid vestigen door via diverse kanalen informatie te delen. Nog in 2018 zal De Bewonersraad het initiatief nemen om naast de in de prestatieafspraken gehanteerde huurprijsspiegel per 2019 ook een woninglastenspiegel te ontwikkelen. Onder woninglasten verstaat De Bewonersraad de huurprijs tezamen met de energiekosten. Op deze wijze willen wij eraan bijdragen dat voor partijen, als bedoeld in de Woningwet 2015, inzichtelijk blijft of en, zo ja, in welke mate nieuwbouw en ombouw van de bestaande woningvoorraad daadwerkelijk bijdragen aan beheersing, en bij voorkeur verlaging, van de kosten van wonen. De Bewonersraad zal in die context in 2019 voor zijn bijna leden ook een Nieuwsbrief opstellen over dit onderwerp. Doel is om de leden bewust te houden van de relatie tussen gedrag en woninglasten in het tijdperk van verduurzaming. De Bewonersraad zal in 2019 een woonlastencalculator toevoegen aan de website Doel is om huurders en woningzoekenden inzicht te geven in welke energiekosten men op basis van woningtype, energie-index en huishoudensamenstelling gemiddeld kan verwachten bij het huren van een woning. Op deze manier levert De Bewonersraad een bijdrage aan het voorlichten van huurders over de relatie tussen woninglasten en inkomen. De Bewonersraad onderhoudt in 2019 contacten met gespecialiseerde (vrijwilligers)organisaties ten behoeve van hulp bij budgettering. Leden, gemeenten en corporaties worden actief gewezen op het bestaan én de rol van deze organisaties. Leden worden terzake geïnformeerd via individuele gesprekken, informatie in De Bewonerskrant en het digitale huurdersportaal. Corporaties worden hierover geïnformeerd via adviezen met betrekking tot toepassing van sociale protocollen. Oogmerk is uiteraard om de leden van De Bewonersraad bewuster te maken van de reikwijdte van hun huishoudboekje en het risico op financiële problematiek te verminderen. 4. Thema: beschikbaarheid De Bewonersraad doet sinds 2016 periodiek onderzoek onder haar leden die in een kalenderjaar een woning hebben betrokken. Dit om de mate van beschikbaarheid van de sociale voorraad naar type en huurprijs in de gaten te houden. De resultaten van dit onderzoek worden gedeeld met de aan de huurdersvereniging gelieerde corporaties en gemeenten, en ingebracht in het overleg inzake prestatieafspraken teneinde negatieve ontwikkelingen vroegtijdig te (doen) onderkennen c.q. te helpen voorkomen. Door deze inspanning ontstaat er meer inzicht in de (mis)matching tussen huishoudensamenstelling/ huishoudeninkomen en huurprijsklasse/woningtype. De Bewonersraad verdeelt het begrip huurprijsklasse hierbij als volgt (:prijspeil 2018): > goedkoop > betaalbaar laag I > betaalbaar laag II > betaalbaar laag III > betaalbaar hoog > bereikbaar > vrije sector tot 417,34 van 417,35 t/m 476,28 van 476,29 t/m 538,40 van 538,41 t/m 597,30 van 597,31 t/m 640,14 van 640,15 t/m 710,68 meer dan 710,69.

39 Vi Oe Bewonersraad Met dit inzicht wordt beoogd dat voor woningzoekenden voldoende woningen van voldoende variatie in voldoende mate beschikbaar zijn. Iedereen in een passende woning, zo gezegd. En een zoekduur voor actief woningzoekende die nergens in Friesland de maximaal redelijke termijn van 12 maanden^ overstijgt. In het jaar 2019 wordt het onderzoek in de maand juni uitgevoerd. 5. Thema: kwaliteit Woonkwaliteit De Bewonersraad organiseert in 2019 zes keukentafelgesprekken in haar werkgebied om de ervaringen van leden die meer dan een jaar in een verduurzaamde woning wonen op te tekenen. Hierbij zal onderzocht worden in hoeverre de verschillende modaliteiten van verduurzaming al dan niet beantwoorden aan de opgewekte verwachtingen bij bewoners. De Bewonersraad gaat in 2019 met haar leden in gesprek over de gewenste basisoplevering van (nieuwbouw)woningen. Hiervoor worden het digitaal panel, de bewonerscommissies en de regioraadsleden ingezet. Naar aanleiding van de uitkomsten van deze gesprekken zal De Bewonersraad een notitie opleveren over het gewenste (basis)opleveringsniveau van (nieuwbouw)woningen. Omgevingskwaliteit Initiatieven van bewonerscommissies en groepen huurders om in vormen van zelfbeheer werkzaamheden uit te voeren kunnen op ondersteuning rekenen van De Bewonersraad. Deze ondersteuning bestaat uit het geven van voorlichting aan bewonerscommissies en groepen huurders over de wijzen waarop dit zelfbeheer ingericht kan worden en uit het bijeenbrengen van partijen, die de middelen en mogelijkheden hebben om de doelen samen met commissies en/of bewoners te helpen realiseren. Het betreft bijvoorbeeld zelfbeheertaken op het gebied van (het ontwikkelen van lokale werkgelegenheid in) schoonmaak en (tuin)onderhoud. De Bewonersraad start in 2019 met een nieuw ledenparticipatie-initiatief: de Regioraad nieuwe stijl. Een van de taken van de regioraadsleden is om vanuit het sociale huurdersperspectief deel te nemen aan buurt-, wijk-en dorpsschouwen. Bevindingen worden 'ambtelijk teruggekoppeld naarde overlegpartners als bedoeld in de Woningwet Thema: Wonen en zorg De Bewonersraad heeft in 2017 overleg met haar leden gevoerd over de randvoorwaarden en condities om voor huurders de in-, door- en uitstroom te bevorderen van het gebruik van reeds WMO-aangepaste woningen. Dit overleg vloeide voort uit een bezinning met de leden op een kostenefficiënte gebruik van gemeenschapsgelden voor volkshuisvestelijke WMO-doeleinden. In 2018 is in de gemeente Smallingerland gestart met het onderzoeken van de vereiste omvang, typen en prijsklassen van de voorraad aangepaste woningen, die hier voor gebruikt zou kunnen worden. Eerste voorzichtige uitkomsten laten zien dat de vereiste omvang en investering om dit stroomproces te laten ontstaan niet groot is. Het betreft in deze gemeente vooralsnog circa 20 woningen met een WMO aanpassing, die meer dan een investering vergt van 20K. Dit bedrag wordt beschouwd als het referentiepunt. Het merendeel van de accenten ligt bij het uitvoeren van kleinere aanpassingen. ^ Huurdersorganisaties en corporaties werken op dit moment aan verbetering van parameters, die tot een beter inzicht ieiden in de aan regio's in het woningmarktgebied Fryslan te koppelen maximaal redelijke zoekduur voor actief woningzoekenden. Daarbij wordt tevens beoogd de term 'actief woningzoekenden' nader te definiëren, opdat deze term in dit hele gebied voor dezelfde inhoud staat.

40 ViDe Bewonersraad Maar ook het bewust maken van senioren tijdig vooruit te denken over de onvermijdelijke leeftijdsimpact op hun wooncarrière; een besef zich tijdig voor te bereiden op een gelijkvloerse indeling van woningen en royalere natte ruimtes. De uitkomsten moeten eind 2018 leiden tot een pakket van maatregelen dat de in-, door- en uitstroom naar en van reeds WMO-aangepaste woningen bevordert. Maar ook bijdraagt aan het levensloopbestendiger maken van woningen in het algemeen. Daarbij is het van belang nadrukkelijk rekening te houden met de verschillen tussen stedelijk en plattelandsgebied en met de aanwezigheid van voorzieningen in kernen en dorpen. De Bewonersraad zal de bevindingen delen met de werkgroepen prestatieafspraken in de overige gemeenten in Friesland. Ons oogmerk hierbij is om bij te dragen aan een zo kostenefficiënt mogelijke inzet van gemeentelijke WMO-middelen en corporatiegelden voor een toereikende beschikbaarheid van typen betaalbare levensloopbestendige en/of zorggeschikte woningen. Graag leggen wij het bovenstaande als bijdragen en inzet van De Bewonersraad voor de prestatieafspraken 2019 in. [iendelijke groet,.e. van den Broek f I) directeur De Bewonersraad