Complete Zangtechniek in vier bladzijden
|
|
- Emilie Mulder
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Complete Zangtechniek in vier bladzijden Zingen is niet moeilijk en iedereen kan het leren. Ik heb zangtechniek ingedeeld in vier onderwerpen, zoals je hieronder kunt lezen. Door het combineren van elementen hieruit kun je leren om precies die klank te produceren die je wilt. Je zult ook je problemen en fouten kunnen vaststellen. Je kunt in de technieken duiken waar je wilt; van daaruit vind je je weg door de rest van het boek. Hier heb ik Complete Zangtechniek samengevat op vier bladzijden. Je kunt ze op elk gewenst moment raadplegen om jezelf een overzicht te geven van de inhoud van dit boek. De vier onderwerpen in dit hoofdstuk zijn: de drie basisprincipes (voor een gezonde klankvorming) de vier stemfuncties (om de versnelling te kiezen waarin je wilt zingen) klankkleuren (om de klank lichter of donkerder te maken) effecten (om specifieke klankresultaten te bereiken) De drie basisprincipes De drie basisprincipes vormen het fundament van de zang, dus is het belangrijk om ze onder de knie te krijgen. Ze maken het mogelijk om alle tonen binnen de stemomvang van de zanger te halen, om lange frasen te zingen, om een helder en krachtig stemgeluid te krijgen en om heesheid te vermijden. de rug de neiging om een beetje hol te gaan staan, terwijl de buikspieren de rug juist recht proberen te trekken. Zo ontstaat een waardevolle strijd tussen buikspieren en lendenspieren: een belangrijk aspect van de ademsteun. De beweging van de ademsteun moet constant zijn, alsof je werkt tegen een weerstand zolang de klank wordt geproduceerd. Als de beweging van de ademsteun niet constant is (als je bijvoorbeeld de buikspieren rond de navel niet verder kunt intrekken of de spieren van het middel of de zonnevlecht niet verder naar buiten kunt duwen), is de ademsteun meestal niet langer aanwezig. Bewaar je energie, zodat je niet te vroeg vermoeid raakt. Gebruik geen ademsteun voordat het nodig is met andere woorden voordat het zingen zwaar wordt, zoals op hoge tonen of aan het eind van een frase. Ademsteun betekent hard werken, dus moet je in goede lichamelijke conditie zijn. 2. Noodzakelijke twang Het gebied boven de stembanden is de strotkleptrechter. Als je twang toepast, maak je de opening van deze trechter kleiner doordat je de bekerkraakbeentjes dichter bij het onderste deel van het strotklepje brengt. De klank wordt dan helderder, zonder toegevoegde lucht, en je kunt het volume versterken. De noodzakelijke twang is altijd vereist voor een correcte techniek en onbelemmerd gebruik van de stem, ongeacht de stemfunctie, de klankkleur en het gebruikte effect. De noodzakelijke twang maakt het zingen op alle manieren gemak- De basisprincipes moeten in acht worden genomen, ongeacht de stemfunctie, de klankkleur en het effect. 1. Ademsteun Ademsteun houdt in: het tegenwerken van de natuurlijke neiging van het middenrif om de ingeademde lucht los te laten. Dat doe je door de beweging ervan tegen te gaan. Tijdens het zingen worden de schuine buikspieren en de zonnevlecht (plexus solaris) naar buiten geduwd; de buikspieren worden rond de navel geleidelijk ingetrokken en de rugspieren worden aangespannen. Door de werking van de lendenspieren heeft Complete Zangtechniek 2009 Cathrine Sadolin 15
2 kelijker. Bij velen klinkt de noodzakelijke twang helemaal niet typisch getwangd. 3. Vermijd een vooruitgestoken kaak en lipspanning Zowel het naar voren brengen van de kaak als het spannen van de lippen veroorzaakt vaak spierspanning rond de stembanden. Zorg voor een losse kaak door je hoofd iets naar achteren te buigen en een vinger achter de voortanden tussen de boven- en onderkaak te plaatsen. Houd deze kaakstand vast bij het zingen. De onderkaak moet iets ingetrokken zijn ten opzichte van de bovenkaak. Open je mond bij hoge en lage tonen verder dan bij tonen in je middenstem. Voor het vermijden van spanning in de lippen is het belangrijk om de klinkers te vormen met je tong, zonder de stand van de mond veel te veranderen. Medeklinkers worden echter geproduceerd door vernauwing van het spraakkanaal en spanning op de lippen maar aangezien je ze niet lang vasthoudt, belemmeren ze de zang niet. Het is van belang dat je na een medeklinker meteen kunt ontspannen op de klinker die volgt. De vier stemfuncties Elk gebruik van de stem kunnen we indelen in vier functies: Neutral, Curbing, Overdrive en Edge (voorheen Belting). De stemfuncties onderscheiden zich van elkaar door een meer of minder metalig karakter. De meeste zangproblemen zijn terug te voeren op onjuist gebruik van de stemfuncties. Elke functie heeft een karakteristieke klank en haar eigen voordelen en beperkingen. Om fouten en technische problemen te vermijden is het belangrijk om de stemfuncties met hun voor- en nadelen te kennen en te beheersen. Ook moet je ze gemakkelijk kunnen afwisselen om de voordelen ervan te kunnen uitbuiten. Je kunt snel en vloeiend overschakelen of juist abrupt wisselen om breaks in de zang te krijgen. Oefen de vier stemfuncties afzonderlijk en op verschillende manieren. Vergeet nooit de drie basisprincipes, ongeacht de stemfunctie. Neutral Neutral is de niet-metalige stemfunctie. Er zit geen metaal of scherpte in de stem. Deze functie heeft vaak een zacht karakter, zoals bij het zingen van een wiegelied. Neutral is de enige stemfunctie waarbij je lucht kunt toevoegen zonder de stem te beschadigen. De twee uitersten van Neutral zijn Neutral met lucht 55 en Neutral zonder lucht 56. Voor de duidelijkheid worden beide uitersten soms afzonderlijk gepresenteerd. Neutral kun je vinden door te zingen met een losse kaak. Neutral met lucht wordt in alle stijlen gebruikt voor rustige passages en waar ruis wordt toegevoegd, behalve in de klassieke muziek. Daar komt Neutral met lucht alleen als zeldzaam effect voor. In het dagelijks leven gebruik je Neutral met lucht als je fluistert of met ruis spreekt. Neutral zonder lucht komt veel voor in muziekstijlen als rock, pop, jazz, enz. waar de tonen niet metalig moeten klinken, maar wel helder en zonder ruis. In de klassieke muziek wordt Neutral zonder lucht door zowel mannen als vrouwen gebruikt bij het zacht zingen, bijvoorbeeld bij pianissimo en het uitdunnen van de toon. Verder gebruiken vrouwen in de klassieke muziek Neutral zonder lucht in de hoogte van hun stem, ongeacht het volume. In het dagelijks leven gebruik je Neutral zonder lucht als je zacht spreekt zonder ruis. Alle onderdelen van de stem, alle klinkers en alle klankkleuren kunnen door zowel mannen als vrouwen in Neutral worden gebruikt. In het algemeen is Neutral een stemfunctie met een laag volume, van heel zacht (pp) tot middelsterk (mf). Zeer krachtige volumes kunnen alleen tot stand komen in Neutral zonder lucht in de hoge regionen van de stem. In de westerse wereld is Neutral de meest gebruikte stemfunctie in het zangonderwijs; ze wordt bijvoorbeeld gebruikt in jeugdkoren. (zie Neutral, bladzijde 87) 16 Complete Zangtechniek 2009 Cathrine Sadolin
3 Curbing 72 Curbing is de halfmetalige stemfunctie. In de klank zit een beetje metaal of scherpte. Curbing is de mildste van de metalige stemfuncties en klinkt licht klagend of ingehouden, zoals het geluid dat je kunt maken bij buikpijn. Deze stemfunctie ontstaat door een hold op de klank. Curbing komt voor in muziekstijlen als soft soul en R&B wanneer het volume middelsterk is en een bepaalde hoeveelheid metaal op de tonen gewenst is. In de klassieke muziek komt Curbing voor bij mannen die middelsterk (mf) en vrouwen die sterk (f) zingen in hun middenstem en soms in de laagte. Je gebruikt Curbing in het dagelijks leven als je jammert of klaagt. Mannen en vrouwen gebruiken Curbing op alle toonhoogten. De klankkleur kan behoorlijk worden gevarieerd. Alle klinkers zijn mogelijk. In de hoogte moeten de klinkers echter neigen naar de I (als in dit ), de O (als in koor ) of de UH (als in hun ) om binnen de stemfunctie te blijven. Het volume in Curbing ligt meestal tussen middelzacht (mp) en middelsterk (mf). Heel zachte volumes of heel sterke volumes zijn niet mogelijk in deze stemfunctie. (zie Curbing, bladzijde 96) Overdrive 97 Overdrive is een geheel metalige stemfunctie. In de klank zit veel metaal of scherpte. Het karakter van Overdrive is vaak direct, luid en roepend, zoals je iemand kunt naroepen: hé! Overdrive komt tot stand met een bite. Bij het luid spreken of zingen in de laagte en middenstem wordt meestal Overdrive gebruikt. Overdrive wordt gebruikt waar het volume sterk moet zijn en veel metaal op de tonen is gewenst, zoals in de rockmuziek. Overdrive wordt door mannen in de klassieke muziek toegepast voor een sterk tot zeer sterk volume (f-ff). Vrouwen gebruiken Overdrive in de klassieke muziek niet, behalve sommigen in de laagte van de stem. Overdrive gebruik je in het dagelijks leven als je schreeuwt of roept. hoogte van je stem kun je alleen EE (als in mee ) of OO (als in zo ) gebruiken. De klankkleur kan licht verschillende nuances hebben. Het volume is bij Overdrive meestal sterk, maar in de middenstem en in de laagte is zowel een middelsterk als een relatief zacht volume mogelijk. Hoe hoger de gezongen tonen, hoe opvallender en luider het roepende karakter naar voren komt. (zie Overdrive, bladzijde 106) Edge 120 Edge (voorheen Belting) is ook een geheel metalige stemfunctie. In de klank zit veel metaal of scherpte. Het karakter van Edge is helder, agressief, scherp en krijsend, alsof je de duikvlucht van een vliegtuig imiteert. Edge krijg je door een opvallende twang te realiseren in de strotkleptrechter. Edge wordt in bijvoorbeeld heavy rock en gospel gebruikt, vooral in de hoogte bij een sterk volume en veel metaal op de tonen. Edge komt voor in de klassieke muziek waar mannen zeer sterk (ff) zingen in de hoogte van hun stem; denk maar eens aan de hoge c van een tenor. Vrouwen gebruiken Edge niet in de klassieke muziek. Edge gebruik je in het dagelijks leven als je krijst. Edge kan door zowel mannen als vrouwen op alle toonhoogten worden gebruikt. Alleen scherpe klanken met twang zijn mogelijk, aangezien twang een voorwaarde is voor Edge. Dit betekent dat je in de hoogte van de stem alleen I (als in dit ), EE (als in mee ), E (als in cent ) en EU (als in deur ) kunt gebruiken. De klankkleur kan slechts een beetje worden genuanceerd. In de hoogte van je stem mag je het heldere en scherpe geluid niet veranderen. Het volume blijft meestal sterk bij Edge. Hoe hoger de gezongen tonen, hoe opvallender het krijsende karakter wordt. (zie Edge, bladzijde 116) Overdrive is de meest beperkte stemfunctie als het gaat om de omvang, vooral voor vrouwen. De bovengrens is d2/ es2 voor vrouwen en c2 voor mannen. Er is geen grens in de laagte. Je kunt in de laagte alle klinkers gebruiken, maar in de Complete Zangtechniek 2009 Cathrine Sadolin 17
4 Klankkleur Effecten Alle stemfuncties kunnen lichter of donkerder worden gekleurd, maar de ene stemfunctie is daarvoor geschikter dan de andere. De klankkleur wordt gecreëerd in het spraakkanaal: het hele deel tussen de stembanden tot de lippen en de neusholte. De vorm en grootte van het spraakkanaal zijn van grote invloed op de klankkleur. Zangers hebben verschillende spraakkanalen en dus hun eigen persoonlijke klankkleur. Als het spraakkanaal groot is, zal de klankkleur donker en vol zijn. Een klein spraakkanaal produceert een lichte en fijne klank. Het spraakkanaal kan in verschillende richtingen bewegen (de vorm wordt steeds aangepast), dus zijn er veel manieren om je stem en de klankkleur te beïnvloeden. Leef altijd de drie basisprincipes na en zorg ervoor dat je de stemfunctie beheerst voor je de klankkleur verandert. gehemelte neusholte lippen spraakkanaal (rood) strotklepje Dit zijn klanken die geen verband houden met melodie of tekst, maar de expressie of de stijl van een zanger onderstrepen. Veel effecten worden geproduceerd in het spraakkanaal. Zangers zijn verschillend. Wat er nodig is om een effect te creëren kan van zanger tot zanger variëren. Daarom moet elk effect zijn toegesneden op een individuele zanger, waarbij de anatomie, de fysiologie, de conditie, de energie en het temperament een rol spelen. Voordat je met effecten gaat werken, moet je de drie basisprincipes, de gebruikte stemfunctie en de klankkleur beheersen. Effecten kunnen zijn: distortion 222 creak 234 en creaking 240 rattle 245 growl 252 grunt 270 krijsen breaks 284 toegevoegde lucht 67 vibrato ornamentatietechniek (snelle fraseringen) 316 tong stembanden strottenhoofd Je kunt de vorm van het spraakkanaal aanpassen door het veranderen van: de vorm van de strotkleptrechter de stand van het strottenhoofd de vorm van de tong de vorm van de mond de stand van het gehemelte de opening of sluiting van de neusholte Vertrouw op jezelf Deze vuistregels blijven steeds van kracht: Zingen moet altijd goed aanvoelen. De techniek moet het beoogde effect meteen hebben, anders doe je iets niet goed. Als een oefening zeer doet of verkeerd aanvoelt, IS die ook verkeerd. Jij bent de enige die weet hoe het voelt; vertrouw op dat gevoel. Je kunt elke factor afzonderlijk trainen om de klankkleur te beïnvloeden. Als je eenmaal alle factoren beheerst, kun je ze combineren om diverse klankkleuren te verkrijgen. 18 Complete Zangtechniek 2009 Cathrine Sadolin
5 3 basis principes ademsteun noodzakelijke twang geen vooruitgestoken kaak en/of lipspanning STEMFUNCTIE KIEZEN NEUTRAL CURBING OVERDRIVE EDGE KLANKKLEUR KIEZEN DONKER LICHT eventueel EFFECT KIEZEN distortion creak en creaking rattle growl grunt krijsen breaks toegevoegde lucht vibrato ornamentatie Complete Zangtechniek 2009 Cathrine Sadolin 19
COMPLETE VOCAL TECHNIQUE
COMPLETE VOCAL TECHNIQUE Complete Vocal Technique (CVT) is een zangmethode ontwikkeld door Cathrine Sadolin. CVT is een revolutionaire zangtechniek en word wereldwijd gebruikt door professionele zangers
Nadere informatieInhoud. Spreektechnieken...152 In verschillende stemfuncties spreken... 152 Over spreken in het algemeen... 155
C a A T H R r I N n E ss aa D O o L I N n Complete Technique Zang KOKONAISVALTAISEN vocale ÄÄNENKÄYTÖN techniek TEKNIIKKA complète blishing ApS Inclus dans l achat: Lataus Download sisältyy included hintaan:
Nadere informatieInhoud. Spreektechnieken...152 In verschillende stemfuncties spreken... 152 Over spreken in het algemeen... 155
Inhoud Inleiding.................... 8 Updates ten opzichte van de eerdere edities............... 10 Het gebruik van dit boek......... 9 Hoe moet je oefenen?........... 12 Complete Zangtechniek in vier
Nadere informatieGeef jezelf een vocal Zangh boost!
Geef jezelf een vocal Zangh boost! Tarievenlijst Proefles/introductieles á 60 minuten Benieuwd wat CVT voor jou kan betekenen onder mijn begeleiding? Kom dan snel een keer langs. Individuele zangles Duo-zangles
Nadere informatieComplete Vocal Technique
Complete Vocal Technique Wat is CVT? CVT staat voor Complete Vocal Technique, een zangtechniek voor alle stijlen zang. Waar komt het vandaan? Het is ontwikkeld door de Deense zangpedagoge Cathrine Sadolin.
Nadere informatieCVT-introductie. Opmerkingen. Let op!
CVT-introductie CVT introductie HIE - neutral met lucht, zacht (J)IE - neutral zonder lucht, zacht OO - overdrive, hard EE - overdrive, hard È - overdrive + twang --> edge Uh/ò/i - curbing Opmerkingen
Nadere informatieADEMHALING GAAT OVER INGAANDE LUCHT, VOORDAT JE ZINGT OF SPREEKT ADEMSTEUN IS DE CONTROLE OVER DE UITGAANDE LUCHT, TIJDENS HET ZINGEN OF SPREKEN
HALING Als aan willekeurige mensen gevraagd wordt wat ademsteun is, valt al heel snel de term 'buikademhaling' en de zin 'ademen met je buik'. Feitelijk zijn deze termen onjuist, omdat zich in de buik
Nadere informatieZ A N G T I P S D O O R T H E V O C A L C O U C H
Z A N G T I P S D O O R T H E V O C A L C O U C H Spreken vs zingen Een van de meest gemaakte fouten: we zingen zoals we spreken. Dit zorgt voor spanningen die je klank belemmeren. Doe de volgende test:
Nadere informatieOntspannen met progressieve relaxatie
www.psychfysio.nl Ontspannen met Progressieve Relaxatie 1 Ontspannen met progressieve relaxatie De progressieve relaxatie van Edmund Jacobson is een bekende ontspanningsmethode in het westen. In deze hand-out
Nadere informatieHELDER! SPREKEN. Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers. Marieke Dooper
HELDER! SPREKEN HELDER! SPREKEN Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers Marieke Dooper Dooper, Marieke Helder! Spreken: Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers 2014 Marieke Dooper
Nadere informatieStemproblemen bij volwassenen
KNO-heelkunde Stemproblemen bij volwassenen Oorzaken en behandeling van een hese stem U bent bij de KNO-arts geweest i.v.m. stemproblemen. In deze folder informeren wij u over stemproblemen bij volwassen
Nadere informatieStemproblemen bij volwassenen
Stemproblemen bij volwassenen 2 Uw behandelend arts heeft voorgesteld om vanwege uw stemklachten een onderzoek en of behandeling door de KNO-arts te laten verrichten. Deze folder geeft u informatie over
Nadere informatie( Hoe moet deze oefeningen doen? )
Relaxatieoefeningen ( Wat zijn Relaxatieoefeningen? ) Deze opdracht bestaat uit oefeningen die je kunnen helpen om te relaxen. ( Waarom relaxatieoefeningen? ) Mensen weten dikwijls niet meer hoe ze kunnen
Nadere informatiekno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Stemproblemen bij volwassenen
kno haarlemmermeer specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Stemproblemen bij volwassenen Hoe belangrijk is spreken? Spreken is bij mensen het meest gebruikte communicatiemiddel. In veel beroepen moeten
Nadere informatieK.N.O. Stemproblemen bij volwassenen
K.N.O. Stemproblemen bij volwassenen Deze folder heeft tot doel u informatie te geven over stemproblemen bij volwassen personen. Als u recent bij de KNO-arts bent geweest wegens moeilijkheden met uw stem,
Nadere informatieStemproblemen bij volwassenen
Keel-, Neus- en Oorheelkunde Stemproblemen bij volwassenen www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Hoe maakt u geluid?... 3 Stemstoornissen... 3 Oorzaken... 3 Ontsteking van de stembanden... 3 Irritatie van
Nadere informatieMondharmonica is gemerkt: G (De laagste bluesharp) G# A A# B C C# D D# E F F# (De hoogste Bluesharp)
Introductie Veel bluesmuzikanten zijn autodidact. Dat past goed in de traditie en de sfeer van de bluesmuziek. Een beetje hulp kan natuurlijk altijd handig zijn. Er zijn bluesharplessen te vinden op het
Nadere informatieStemproblemen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Stemproblemen U heeft last van stemproblemen en bent verwezen naar het stemspreekuur. In deze folder leest u meer hierover. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Hoe belangrijk
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Kiné na een hysterectomie
PATIËNTEN INFORMATIE Kiné na een hysterectomie 2 Mevrouw De revalidatie na de operatie is een belangrijk onderdeel van je genezing. Met deze folder willen we je alvast wat goede raad meegeven: Oefen je
Nadere informatieLogopedie bij stemproblemen: wat nu?
Logopedie bij stemproblemen: wat nu? Inleiding U bent verwezen naar de logopedist in verband met stemproblemen. Deze leert u een juiste spreek- en ademtechniek aan zodat de stemklachten verminderen. Deze
Nadere informatieWoord vooraf...9. Inleiding
Inhoudsopgave Woord vooraf...9 Inleiding 1 Objectief en subjectief...13 2 Geluid...18 2.1 Wat is geluid?...18 2.2 Eigenschappen van een toon...18 2.3 Harmonischen: grondtoon en boventonen...20 2.4 De invloed
Nadere informatieHELDER! SPREKEN. Basisoefeningen voor een expressieve stem en presentatie
HELDER! SPREKEN HELDER! SPREKEN Basisoefeningen voor een expressieve stem en presentatie M a r i e k e D o o p e r Dooper, Marieke Helder! Spreken: Basisoefeningen voor een expressieve stem en presentatie
Nadere informatieKNO. Stemproblemen bij volwassenen
KNO Stemproblemen bij volwassenen Stemproblemen bij volwassenen In deze folder vindt u informatie over stemproblemen bij volwassenen. U kunt lezen hoe een stem functioneert en welke stoornissen er zijn.
Nadere informatieStemwerkschrift. Inhoud
Stemwerkschrift Inhoud Allerlei dingen, die slecht zijn voor je stem Schreeuwen Voor je ouders Schreeuwen Schrapen en kuchen Voor je ouders Schrapen en kuchen Gekke stemmetjes nadoen Voor je ouders Gekke
Nadere informatieStemproblemen bij volwassenen
Keel-, Neus- en Oorheelkunde Stemproblemen bij volwassenen www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Hoe maakt u geluid?... 3 Stemstoornissen... 3 Oorzaken... 3 Ontsteking van de stembanden... 3 Irritatie van
Nadere informatieUitgebreid stemonderzoek door de logopedist
Uitgebreid stemonderzoek door de logopedist 2 Uw KNO-arts heeft voorgesteld om vanwege uw stemklachten een uitgebreid stemonderzoek door de logopedist te laten verrichten. Deze folder geeft u informatie
Nadere informatieKNO. Stemproblemen bij volwassenen
KNO Stemproblemen bij volwassenen Stemproblemen bij volwassenen De Keel- Neus- Oorarts heeft u onderzocht en verteld wat de oorzaak van uw stemprobleem is en wat er aan gedaan kan worden. In deze folder
Nadere informatieZINGEN BRAINSTORM MET DE KLAS BELANGRIJK BIJ DE KEUZE VAN EEN LIED
ZINGEN Zang mag niet ontbreken in de BZTband XXL! Daarom zijn we op zoek naar een klas die graag samen zingt. Zing je al vaak met je klas, dan kun je meteen aan de slag. Zo niet, dan heb je hopelijk iets
Nadere informatieArticuleren en voelen van de klanken
Articuleren en voelen van de klanken Ingrid van Loosbroek Astrid Geudens Marjolein Noé Eline Van Kerckhove Voor een sterke teken-klankkoppeling is het alzijdig verkennen van zowel de klank als de letter
Nadere informatieDe aanzet. De plaats waar de punt van de tong tegen de achterzijde der boventanden geplaatst moet worden, is afhankelijk van:
De aanzet Een goed uitgevoerde aanzet is een combinatie van 3 factoren: a. voorbereiding van de juiste toonhoogte d.m.v. het embouchure b. dosering van de juiste hoeveelheid adem c. het gebruik van de
Nadere informatieETUDES VOOR DE CF TREKHARMONICA
ETUDES VOOR DE TREKHRMONI www.harry-dijkstra.nl ETUDE No. 1 REPETERENDE TONEN Doel van deze oefeningen: het verbeteren van de 'repeterendetonen' techniek. Deze techniek bestaat uit het herhalen van ETUDE
Nadere informatieMaak afspraken over de tijdstippen waarop geoefend gaat worden. Bespreek in welke omgeving er geoefend gaat worden (eerst thuis, later op het werk).
Aanwijzingen voor de bedrijfsarts Kern: Het is belangrijk om tegenover de patiënt te benadrukken, dat de kern van deze methode is te leren hoe gespannen spieren aanvoelen en hoe ontspannen spieren aanvoelen.
Nadere informatie27/10/2014. Verwen je stem! Verwen je stem. Eerst het belangrijkste. Deel 1: stemtechniek oefeningen. Deel 2: perceptuele training luistervoorbeelden
Verwen je stem! 6 N O V E M B E R 2 0 1 4 B e r n a d e t t e T i m m e r m a n s Verwen je stem Deel 1: stemtechniek oefeningen Deel 2: perceptuele training luistervoorbeelden Eerst het belangrijkste.
Nadere informatieTrain your Core Stability with energy lab
Aandachtspunten bij stabiliteitstraining Om effectief de houdingsspieren in de romp te trainen wordt wordt er op krachtuithouding gewerkt. Dit betekent dat er nooit met zware gewichten en korte herhalingen
Nadere informatieInhoud. Inleiding 7. 1. Medische achtergrondkennis 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17
Inhoud Inleiding 7 1. 9 - Anatomie en fysiologie 10 - Ziektebeelden 17 2. Zorgvraag verhelderen 21 - Recepten 22 - Zelfzorgvragen 31 3. Geneesmiddelen 37 - Medicijnen tegen keelklachten 38 4. Bereiden
Nadere informatieEmbouchure MANONVERMEER.NL
Embouchure Wat is embouchure? Embouchure is de manier waarop je de spieren bij de mond en keel gebruikt om de lucht op een efficiënte en ontspannen manier in het instrument te krijgen en hoe de holtes
Nadere informatieKernvraag: Hoe maken we geluid?
Kernvraag: Hoe maken we geluid? Naam leerling: Groep: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Geluid voelen Je kunt ook zelf geluid maken. Probeer maar. Houd je vingers tegen je keel als je neuriet. Wat
Nadere informatieMondharmonica spelen in 7 lessen!
Mondharmonica spelen in 7 lessen! Hét handboek voor mensen die altijd al een instrument wilden bespelen, maar er nog nooit aan begonnen zijn! In zeven weken leer je de belangrijkste aspecten van de harmonica
Nadere informatieHandleiding bij werkbladen uitspraak
Handleiding bij werkbladen uitspraak Er zijn drie kopieerbladen voor de uitspraak: overzicht van de klinkers overzicht van de lastige medeklinkers oefentips voor de uitspraak van de r De eerste twee lichten
Nadere informatieSpanningshoofdpijn, Spierspanningshoofdpijn, Tension Headache, Cervicogene Cephalia
Spanningshoofdpijn, Spierspanningshoofdpijn, Tension Headache, Cervicogene Cephalia Spanningshoofdpijn wordt veroorzaakt door spierspanningen in de hals, de schouders en het hoofd. De hoofdpijn is vaak
Nadere informatieLEARN 2 SING. Introductie
LEARN 2 SING Introductie GEFELICITEERD! - Je hebt ervoor gekozen om zes waardevolle avonden in de komende 6 weken op te offeren om aan onze Learn2sing cursus deel te nemen. Dat is een felicitatie en applaus
Nadere informatieAanvulling: Om de oefeningen wat uitdagender te maken kun je je handen op je borst leggen ipv naast je lichaam op de grond.
FOAM ROLLER OEFENINGEN Naast de bekende bindweefsel massage is de foam roller een fantastisch hulpmiddel voor het versterken van je core. Door gebruik te maken van een onstabiele ondergrond zoals de foam
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Kiné. op de kraamafdeling
PATIËNTEN INFORMATIE Kiné op de kraamafdeling 2 Beste mama Tijdens je verblijf op de kraamafdeling word je overstelpt met ervaringen, emoties en heel veel informatie. Daarom stelden de kinesisten van het
Nadere informatieAdviezen na een keizersnee
Adviezen na een keizersnee Informatie voor patiënten F0030-3415 juli 2013 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070
Nadere informatieOefeningen bij osteoporose
Oefeningen bij osteoporose Algemeen In deze folder staan oefeningen die u kunt doen bij osteoporose. Tips voor het uitvoeren van de oefeningen Ademt u rustig door tijdens de oefeningen (adem niet vasthouden
Nadere informatie2012 Editie v1.0 EquestrianMassage.nl F.S.A. Tuinhof. Oefeningen voor een gezond lichaam en geest
2012 Editie v1.0 EquestrianMassage.nl F.S.A. Tuinhof Oefeningen voor een gezond lichaam en geest De Soldaat Dit is de eerste van de vier warming up oefeningen waarbij het doel is de hartslag te verhogen
Nadere informatieAlle spieren rond je ruggengraat aanspannen door te 'bracen'
Alle spieren rond je ruggengraat aanspannen door te 'bracen' Hey WordFit'er, Graag je aandacht... Dit is namelijk een essentieel onderdeel als je je rugpijn wil gaan aanpakken! De kans is groot dat je
Nadere informatieInleiding In deze lesweek wordt de basis besproken van het gitaarspelen. Hoe zit ziet een gitaar eruit en hoe werkt deze eigenlijk?
Inleiding In deze lesweek wordt de basis besproken van het gitaarspelen. Hoe zit ziet een gitaar eruit en hoe werkt deze eigenlijk? Bekijk eerst de video: De basis Hoofdstuk 1 De gitaar Een gitaar is een
Nadere informatieDoor Wout Verhoeven & Maarten Thysen OPWARMING CORE STABILITY
Deze work-out neemt ongeveer drie kwartier in beslag. Je hoeft niet elke oefening te doen, je kan zelf kiezen aan welke zones je extra aandacht wil besteden. 'Toch is het gezond om elke work-out te starten
Nadere informatieZwanger (geweest)? Spieren rondom uw bekken trainen? Klachten voorkomen en/of verminderen? voorkom bekkenpijn FYSIOHOLLAND
FYSIOHOLLAND voorkom bekkenpijn Zwanger (geweest)? Spieren rondom uw bekken trainen? Klachten voorkomen en/of verminderen? De therapeuten van FysioHolland geven tips. Veel vrouwen krijgen tijdens of na
Nadere informatieLogopedie Sophie Gortzak maart 2010
Logopedie Sophie Gortzak maart 2010 Inleiding Ik doe mijn werkstuk over logopedie omdat ik het een interessant onderwerp vond en mijn moeder is logopedist. Mijn hoofdstukken zijn: 1Wat is logopedie? 2Wie
Nadere informatieDe ouder wordende stem
Samenvatting workshops De ouder wordende stem anno 2017 door Harrie Spronken www.zingenleerjewel.nl i.o.v. Sint-Gregoriusvereniging in het bisdom Roermond www.sgv-roermond.nl Iedereen kan leren zingen,
Nadere informatieZorg voor eigen stem
Zorg voor eigen stem Afdeling keel-, neus- en oorheelkunde Veel mensen die hun stem dagelijks (professioneel) gebruiken hebben nog weinig inzicht in de functie van de stem: om stemproblemen te voorkomen
Nadere informatieHoe train ik mijn buikspieren zonder klachten achteraf?
Hoe train ik mijn buikspieren zonder klachten achteraf? Verstevigende oefeningen voor de buikspieren zijn gemakkelijk thuis uit te voeren. Het gevaar hiervan is evenwel dat er altijd een kans bestaat dat
Nadere informatieSTEMPROBLEMEN BIJ VOLWASSENEN
STEMPROBLEMEN BIJ VOLWASSENEN 1018 Inleiding U bent op de polikliniek Keel-, Neus- en Oorheelkunde wegens stemproblemen. Bij stemproblemen kunt u in uw spreken en dus in uw functioneren worden belemmerd.
Nadere informatieStem Logopedie Postadres Bezoekadres
Stem Logopedie Colofon Dit is een uitgave van gemeente De Ronde Venen Postbus 250 3640 AG Mijdrecht T 0297 29 16 16 E gemeente@derondevenen.nl Deze folder is er om u zo helder en duidelijk mogelijk te
Nadere informatieFitnessbal training. Kern training / Core stability
Fitnessbal training Kern training / Core stability De spieren van je buik, billen en onderrug vormen de 'kern'. Deze zone is verantwoordelijk voor alle acties waarbij je draait, reikt en buigt en is het
Nadere informatie1. De algemeen geldende regels.
Je kunt je stem veel leed besparen door een paar eenvoudige regeltjes te hanteren. Verkeerde gewoontes, na-apen van andere sprekers, verkeerde ideeën, geven dikwijls overbelasting van de stem. Meestal
Nadere informatieMuziekvakexamens 2010
Muziekvakexamens 2010 Speciale onderwijsleer Methodiek Solozang - Lichte muziek Vrijdag 10 december Tijdstip: 12.00-13.30 uur Naam: Woonplaats: Gebruik het bijgevoegde gelinieerde papier voor beantwoording
Nadere informatieOperatie aan de stembanden Microlaryngoscopie
Operatie aan de stembanden Microlaryngoscopie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw KNO-arts heeft met u besproken dat u binnenkort in het ziekenhuis wordt opgenomen
Nadere informatieCore. Sportstudio Sjàhto Dwarsdijk 3 7245 TV Laren (GLD) info@sjahto.nl 0573 421066
Core Wat is ClubJoy Core? ClubJoy Core is een efficiënte workout om in slechts 30 minuten op een snelle én verantwoorde manier je kernspieren te trainen. Je buik, billen en rug worden strakker en sterker.
Nadere informatieFysiotherapie na een keizersnede
REVALIDATIE Fysiotherapie na een keizersnede BEHANDELING Fysiotherapie na een keizersnede Een keizersnede betekent dat u een bevalling én een buikoperatie hebt ondergaan. Ondanks de drukke en bijzondere
Nadere informatieSucces en veel plezier toegewenst!
Voorwoord HOE VOER JE EEN OEFENING GOED UIT? Ten eerste door de beweging correct uit te voeren. Dat wil zeggen gecontroleerd en beheerst. Dat wil zeggen eerst de spieren opwarmen ('warming up'). Nooit
Nadere informatieHet circumambulerende proces naar natuurlijk spreken
Het circumambulerende proces naar natuurlijk spreken In de loop der jaren heb je een sensitieve gevoelstoestand 1 opgebouwd op het gebied van spraak. Nu wil je een neutrale gevoelstoestand 2 bereiken met
Nadere informatieAdviezen na een keizersnee
Adviezen na een keizersnee U heeft onlangs een keizersnee gehad. Dit betekent dat u een buikwond heeft die moet herstellen. Het is verstandig om na de keizersnee rustig aan te doen en naar uw lichaam te
Nadere informatieInhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51
Inhoud Een nacht 7 Voetstappen 27 Strijder in de schaduw 51 5 Een nacht 6 Een plek om te slapen Ik ben gevlucht uit mijn land. Daardoor heb ik geen thuis meer. De wind neemt me mee. Soms hierheen, soms
Nadere informatiebewegingsstelsel info voor de patiënt Stretching UZ Gent, Dienst Orthopedie & Traumatologie en Fysische Geneeskunde & Revalidatie
bewegingsstelsel info voor de patiënt Stretching UZ Gent, Dienst Orthopedie & Traumatologie en Fysische Geneeskunde & Revalidatie Stretching Je hebt last van kniepijn. Het klinisch onderzoek en de medische
Nadere informatieStemspreekuur Polikliniek KNO
U hebt deze brochure ontvangen, omdat u last heeft van stemklachten. Hiervoor bent u doorverwezen naar het stemspreekuur (foniatrie-spreekuur) van het MCL. Foniatrie is een specialisme dat zich bezig houdt
Nadere informatieMEDIPREVENTIECENTRUM
Instructies en oefeningen voor het gebruik van de Body-Band oefenband theraband voor Fitness-Training 1 Geachte klant, Gefeliciteerd met uw aanschaf van de Body-Band oefenband, theraband, fitnessband van
Nadere informatieHOOFDSTUK 3. 1. Introductie video. 2.Noten in muziek
HOOFDSTUK 3 1. Introductie video 2.Noten in muziek Muziek bestaat uit tonen. Een toon is een een geluid wat een bepaalde (klank) hoogte heeft. We hebben lage tonen en hoge tonen. In de westerse muziek,
Nadere informatie1 Buikplank (2 benen) Oefentherapie bekken en romp Pagina 1 van 5
Pagina 1 van 5 Welke spieren zijn van belang bij deze oefentherapie? De spieren rondom het bekken en de romp kunnen grofweg worden verdeeld in 2 groepen: de globale en de lokale spieren. De globale spieren
Nadere informatieDit trainingsschema is ontwikkeld i.s.m. Michael Zijlaard (o.a. ploegleider en coach van team AA Drink/Leontien.nl) en Dick Siliakus (fysiotherapeut)
Inleiding trainingsschema Onderstaand trainingsschema is geschikt voor gevorderde fietsers die al 100 km kunnen fietsen en willen trainen voor 200 tot 500 km. Het schema is gebaseerd op je Hmax, dit is
Nadere informatieBoekverslag door J woorden 27 oktober keer beoordeeld. Nederlands
Boekverslag door J. 1971 woorden 27 oktober 2016 1 1 keer beoordeeld Vak Nederlands Inleiding Er zijn ontzettend veel verschillende problemen die mensen kunnen hebben op de wereld. Ieder huisje heeft z
Nadere informatieAdviezen en oefeningen in het kraambed
Hoofdkantoor Enschede Oldenzaalsestraat 141 7514 DR Enschede Locatie ClubFit Parkweg 159-161 7545 MV Enschede Locatie Trifora Locatie Vondersweijde Kotkampweg 65 Ada Kokstraat 20 7531 AS Enschede 7572
Nadere informatieStemproblemen bij volwassenen
Stemproblemen bij volwassenen Afdeling keel-, neus- en oorheelkunde In deze folder informeren wij u over stemproblemen bij volwassenen. Hoe maakt u stemgeluid? Geluid ontstaat in het strottenhoofd (adamsappel).
Nadere informatieIk ga je wat vertellen, je hoeft alleen maar te volgen wat ik zeg, mijn stem is nu het enige wat voor jou belangrijk is om te volgen.
Oefening 1: Nodig: 2 personen en een boom of een huisdier: Zoek een plek op bij een boom of in de buurt bij je paard of ander huisdier waar je even niet gestoord wordt en veilig even je ogen dicht kunt
Nadere informatieVet-killer 320 Workout Introductie (eerste deel) Door: Jesse van der Velde http://vetkillerworkout.nl/index2.php
Vet-killer 320 Workout Introductie (eerste deel) Door: Jesse van der Velde http://vetkillerworkout.nl/index2.php Copyright 2011 Jesse van der Velde Alle rechten voorbehouden. 1 Introductie Welkom bij de
Nadere informatieScriptie Biologie Stembanden
Scriptie Biologie Stembanden Scriptie door een scholier 2672 woorden 30 maart 2002 5,9 90 keer beoordeeld Vak Biologie Laryngectomie Bij een laryngectomie wordt het gehele strottenhoofd tezamen met de
Nadere informatieInhoudsopgave. 1 Floor Wittink
Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Wat je moet weten als je saxofoon speelt 3 3. Acht tips voor een goede houding 6 4. Zes tips voor een flexibele embouchure 8 5. Hoe maak ik vibrato op de saxofoon (videoblog)
Nadere informatieOperatie aan de stembanden Microlaryngoscopie
Operatie aan de stembanden Microlaryngoscopie Binnenkort wordt u opgenomen in verband met een operatie aan uw stembanden, een zogenaamde microlaryngoscopie. Deze folder geeft informatie over de operatie
Nadere informatieHoofdstuk Introductie video. 2. OCTAVEN Techniek
Hoofdstuk 9 1. Introductie video 2. OCTAVEN Techniek Wat is de Octaven techniek? Met het spelen van octaven kun je een noot voller laten klinken. Je speelt 2 dezelfde noten maar op een verschillende toonhoogte,
Nadere informatieIn balans door. centreren
In balans door centreren Centreren Om je lichaam en geest op een lijn te brengen is centreren een belangrijke vaardigheid. In eerste instantie is centreren je aandacht naar je een punt 3 tot 5 centimeter
Nadere informatieOEFENING: ADEMHALING. Drs. R. Hoorn, sportpsycholoog VSPN / psycholoog NIP tel: 06-45 75 06 79 - e-mail:info@sportsmind.nl www.sportsmind.
OEFENING: ADEMHALING Wat is het? Ademhalingsoefeningen zijn bedoeld om je bewust te maken van je ademhaling. Het doel is het aanleren van buikademhaling. Waarom ademhalingsoefeningen? Door je bewust te
Nadere informatieCasa da Musica Forum - Muziekschool Oostende - Hedendaagse Pianoles Zangles Gitaarles te West-Vlaan Generated: 19 January, 2019, 20:56
Voice woensdag 13u10 Posted by Trybou - 2015/11/18 16:04 Lieve Catalina, Hier vind je het begin van het liedje van Hooverphonic maar nu in een hogere versie. Dit kun je thuis alvast goed oefenen. Indy,
Nadere informatieOefeningen bij instabiliteit in de lage rug.
Oefeningen bij instabiliteit in de lage rug. Deze oefeningen zijn bedoeld als geheugensteun voor cliënten die onder behandeling zijn. Natuurlijk kan je ook zelf de oefeningen proberen zonder dat je onder
Nadere informatieHou je rug en nek gezond! Oefeningen om rug-, buik-, en nekspieren in goede conditie te houden
WN Hou je rug en nek gezond! Oefeningen om rug-, buik-, en nekspieren in goede conditie te houden Oefeningen voor rug-, buik- en beenspieren Tillen, dragen, duwen en trekken van lasten is belastend voor
Nadere informatieDit trainingsschema is ontwikkeld i.s.m. Michael Zijlaard (o.a. ploegleider en coach van team AA Drink/Leontien.nl) en Dick Siliakus (fysiotherapeut)
Inleiding trainingsschema Onderstaand trainingsschema is geschikt voor beginnende fietsers die binnen vijf maanden 100 tot 300 kilometer willen fietsen. Het schema is gebaseerd op je Hmax, dit is je maximale
Nadere informatieHoofdstuk 4. 1. Introductie video. 2. Techniek vinger 3
Hoofdstuk 4 1. Introductie video 2. Techniek vinger 3 We zijn toe aan het leren spelen met onze 3e vinger, de ringvinger. De wijsvinger is nr. 1, de middelvinger krijgt nr. 2 dus de ringvinger nr. 3 :)
Nadere informatieStem. Christel Lacroix. Logopediste
. Christel Lacroix Logopediste 1 1. Spreken Inleiding Spreken... je doet het elke dag. Je denkt er niet bij na en toch. Spreken gebeurt niet vanzelf. Je merkt dat wanneer je voor een groep staat je soms
Nadere informatieOefeningen. Uitademen als u kracht zet, inademen als u ontspant.
Oefeningen Sterke en geoefende buikspieren zijn belangrijk. Omdat ongetrainde en slappe buik- en rugspieren kunnen zorgen voor een slechte houding en rugklachten. Bouw het oefenen van de buikspieren langzaam
Nadere informatieKernvraag: Hoe kunnen we onszelf beschermen tegen te veel lawaai?
Kernvraag: Hoe kunnen we onszelf beschermen tegen te veel lawaai? Naam: Groep: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Gevaarlijke decibellen 1. Geef voorbeelden van harde geluiden waar je zelf mee te maken
Nadere informatie10 minuten training 1 Total Body
10 minuten training 1 Total Body Met deze 10 Minuten training train je het hele lichaam. Alle spiergroepen komen aan bod. Waarom 10 minuten trainingen? Voor veel mensen is het nog steeds moeilijk om een
Nadere informatieDE PLEGER TECHNIEKEN AANLEREN OM DE ESCALATIE VAN AGRESSIE TE VOORKOMEN: OEFEN- EN GEVARENZONE, ONTSPANNING. 1
AGRESSIE VOORKOMEN DE PLEGER TECHNIEKEN AANLEREN OM DE ESCALATIE VAN AGRESSIE TE VOORKOMEN: OEFEN- EN GEVARENZONE, ONTSPANNING. 1 Doel Het doel is om de cliënt technieken aan te leren om escalatie van
Nadere informatieDieDrie. Lesbrief bij de voorstelling Zeg het met muziek
DieDrie Lesbrief bij de voorstelling Muziekles (deel1) ±35 minuten (incl. filmpjes) (uitleg en filmpjes) Groep 3 t/m 8 Hoe? In groepjes op 1 of meer computers (met internet), of klassikaal met beamer of
Nadere informatieTIPS EN TRUCS VOOR GELUID
TECHNIEKSCENARIO'S VOOR DE MUSICAL (GROEP 8) Praktisch Techniek helpt het basisonderwijs door middel van activiteiten en producten met het techniekonderwijs. Dit document hoort bij een serie documenten
Nadere informatieAfvallen. Ook voeding is erg belangrijk voor een goed resultaat, ga voor meer info naar de Fit For Free balie.
Afvallen Afvallen doe je niet alleen op de loopband of crosstrainer. Door cardio te combineren met krachttraining behaal je veel sneller je resultaat! Afvallen kan op verschillende manieren. Vaak wordt
Nadere informatieZomerschool Rooi 2014. Mindfulness Qigong. Paul Strijbos
Zomerschool Rooi 2014 Mindfulness Qigong Paul Strijbos 2014, Paul Strijbos Uitgegeven in eigen beheer Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
Nadere informatieOefeningen bij instabiliteit in de lage rug.
Oefeningen bij instabiliteit in de lage rug. Deze oefeningen zijn bedoeld als geheugensteun voor cliënten die onder behandeling zijn. Natuurlijk kan je ook zelf de oefeningen proberen zonder dat je onder
Nadere informatieSTRESS EN HARTCOHERENTIE
Dendermondsesteenweg 29 9270 LAARNE-KALKEN 0474 30 85 84 www.dekrachtbron.be info@dekrachtbron.be MASSAGECENTRUM DE KRACHTBRON STRESS EN HARTCOHERENTIE Het autonome zenuwstelsel is verantwoordelijk voor
Nadere informatieAfvallen. Ook voeding is erg belangrijk voor een goed resultaat, ga voor meer info naar de Fit For Free balie.
Afvallen Afvallen doe je niet alleen op de loopband of crosstrainer. Door cardio te combineren met krachttraining behaal je veel sneller je resultaat! Afvallen kan op verschillende manieren. Vaak wordt
Nadere informatie