De aanzet. De plaats waar de punt van de tong tegen de achterzijde der boventanden geplaatst moet worden, is afhankelijk van:
|
|
- Diana van der Zee
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De aanzet Een goed uitgevoerde aanzet is een combinatie van 3 factoren: a. voorbereiding van de juiste toonhoogte d.m.v. het embouchure b. dosering van de juiste hoeveelheid adem c. het gebruik van de tong Alleen het voorste gedeelte van de tong wordt actief gebruikt. Het middelste deel blijft ontspannen op de bodem van de mondholte liggen, terwijl het achterste gedeelte eveneens zo ontspannen mogelijk blijft, aangezien dat ook met de keel het geval behoort te zijn. Met het voorste gedeelte van de tong dus, wordt vanaf de achterzijde van de boventanden de klank tuu of duu gevormd variërende van een zeer scherpe t tot een zeer weke d. (staccato/legato) De uu-klank niet met de keel, maar voor in de mond vormen, alsof met aangesloten lippen, gefloten wordt. (zie hoofdstuk embouchure) De punt van de tong blijft zoveel mogelijk achter de tanden. Hij beweegt zich op en neer achter de boven- en benedentanden, sneller of langzamer al naar verlangt wordt. Gedurende het aanhouden van een toon, blijft de gehele tong zoveel mogelijk ontspannen in de mond rusten, terwijl de punt ontspannen tegen de achterkanten van de ondertanden ligt. De vorm van de tong kan men vergelijken met een ski. De punt van de ski is het voorste gedeelte van de tong dat de aanzet verzorgd. Hij is op en neer beweegbaar, iedere keer dat een nieuwe toon moet worden aangezet. De plaats waar de punt van de tong tegen de achterzijde der boventanden geplaatst moet worden, is afhankelijk van: a. de vorm van mond en gebit b. de gewenste aanzet De beste plaats moet worden opgezocht in de omtrek van de scheiding van gebit en verhemelte. De tong moet achter de tanden blijven, althans zoveel mogelijk en mag niet tussen de lippen komen, laat staan daar doorheen steken. Bij hogere tonen wordt de tongpunt hoger tegen de boventanden eventueel zelfs tegen het gehemelte geplaatst. Bij lagere tonen gebeurt dit lager en mag tevens voeling met de ondertanden plaats vinden. Bij staccato wordt de tongpunt laag tegen de boventanden geplaatst. Bij portato hoog of tegen het verhemelte. Daartussen in zitten vele nuances in articulatie en dus vele kleine verschillen in plaatsing. Bij scherpe aanzetten is de tongpunt spits en gespannens. Bij weke aanzetten meer ontspannen en breder. Men moet er voor zorgen dat de tong voor de nieuw te maken aanzet zo lang mogelijk op de bodem van de mond blijft liggen en niet te vroeg wordt opgelicht naar de boventanden. Wordt hij namelijk te vroeg opgelicht, dan wordt de voorgaande toon voortijdig en met een schok afgebroken, terwijl hij juist mooi moet doorklinken. Hierbij is ook een goede doorstroming van de adem van belang. (zie hoofdstuk ademhaling). Dus nooit een afgebroken tuuuuuuut maar altijd open tuuuuuu---. Praktische oefeningen om de aanzet te controleren. Aanzetten moetent gelijktijdig met embouchure-vorming, beoefend worden:
2 a. zonder mondstuk of instrument b. op het enkele mondstuk c. op het instrument Beginnen voor de spiegel m.b.v.een "visualizer" (= de rand van een mondstuk op een staaf gemonteerd,uitstekend geschikt om de tong te controleren of hij door de lippen heen steekt) totdat de leerling weet te onderscheiden, oftewel hij voelt welke spieren hij moet gebruiken en welke bewegingen hij wel en niet moet maken. (b.v. op en neergaan van het voorste gedeelte van de tong). Als oefening kan het beste de f en de bes worden gespeeld zonder gebruik van de tong, dus zonder aanzet laten spelen. Uitsluitend laten uitademen en de klank Hu laten zeggen. Hierbij opletten dat alleen embouchurespanning en geen keelspanning wordt gebruikt. Daarna aansluitend de Hu-klank met de du-aanzet en later de tu-aanzet afwisselen. Steeds de embouchurespanning blijven controleren en vooral ook door de leerling laten bewust worden. Tussen hu en du of tu-klank geen adem halen. Let er ook vooral op dat tussen twee tonen in, het embouchure niet wordt losgelaten. Het begin van de toon is dus een zaak van de aanzet, dus van de tong. De lippen mogen niet mee aanzetten, zij dienen om de toonhoogte te bepalen (zie hoofdstuk embouchure). Op de nu volgende pagina's van dit hoofdstuk zullen de diverse soorten aanzetten en de problemen hiervan besproken worden. We kennen in het trombonespel de volgende manieren om een toon te beginnen: A. de ademaanzet B. de normale aanzet C. de portato aanzet en 2 z.g. tussenaanzetten n.l.: D. bij het tongslagspel de "ku" aanzet E. bij het legatospel de "du" of "lu" aanzet A. De ademaanzet.
3 Hierbij worden de lippen rechtstreeks in trilling gebracht door de uitgeblazen ademstroom, en heeft de tong slechts een functie met betrekking tot het regelen van de luchttoevoer. (laag-midden-hoog-register) Deze aanzet wordt in de praktijk weinig gebruikt, en dan alleen voor het heel zacht aanzetten (onhoorbaar beginnen) van tonen in het lage, register. In het studieprogramma wordt deze aanzet echter veelvuldig gebruikt, o.a. bij het verbeteren van fouten in de aanzet. B. De normale aanzet. Bij deze aanzet is de volgorde als volgt: 1. inademen met aan het einde van de inademing spannen van het embouchure (de lippen). 2. tong achter de boventanden plaatsen, waardoor de luchtstroom wordt afgesloten. 3. door naar beneden brengen van de tong (tu, ta of ti) krijgt de lucht gelegenheid de gespannen lippen te passeren en te laten vibreren en ontstaat een toon. Bij een goede aanzet moet er: - voldoende ademdruk achter de luchtkolom zijn. - de juiste spanning in de lippen aanwezig zijn (afhankelijk van de toonhoogte). - de tong moet de juiste positie in de mondholte innemen. Tevens dienen lippenspanning (i.v.m. de toonhoogte) en schuifpositie met elkaar in overeenstemming te zijn, en moet de stand van het mondstuk t.o.v. de lippen de juiste. Fouten Fouten die hierbij kunnen ontstaan zijn: - De tong wordt voor de, aanzet niet met de punt achter de boventanden, maar tussen de lippen geplaatst. We krijgen dan een tongbeweging die naar achter gaat (tegen de uitgeblazen lucht in), en niet van boven naar beneden. Deze aanzet is trager en ook niet aan te duiden met een lettergreep b.v. tu. (belangrijk voor het bewust maken van de aanzetbeweging). Zoals we verder bij het bespreken van de tongslag zullen zien wordt daarbij de tu-ku aanzet gebruikt (tu dus weer van achter de boventanden). Daarom vanaf het begin de tu-aanzet gebruiken. Alleen in het zeer lage register,daalt de tong wat voor het begin van de aanzet (meer luchttoevoer) en komt de tong in de buurt van de lippen (soms tussen de lippen) te liggen. Dit verschilt sterk per individu (bouw van de mond). - De lippen hebben niet de juiste spanning voor de te spelen toon. - De tongpositie in de mond komt niet overeen met de te spelen toon (ligt b.v. voor een hoge toon te laag of voor een lage toon te hoog in de mondholte). - De lippenspanning (vibraties) en de.schuifposities (intonatie) zijn niet gelijk. Dit komt veel voor bij tonen in de z.g. hulpposities. - Er wordt niet voldoende ademdruk gebruikt op het moment van de aanzet, maar iets later, wat resulteert in het z,g. "buik-blazen" (ta-ha). - De stand van instrument en mondstuk is niet de juiste. Oefeningen.
4 Om een goede aanzet te leren is het verstandig dit eerst zonder instrument en/of mondstuk te studeren. Wel voor de spiegel!!!!!!!! 1. Rustig inademen, lippen spannen, controle of er geen "valse" spanningen in hals of voorhoofd bij de ogen aanwezig zijn, tong achter de boventanden brengen en door naar beneden te bewegen tuu zeggen (uitademing). 2. Dezelfde oefening als 1. maar nu met lippenvibratie (buzzen). 3. Dezelfde oefening nu op het mondstuk doen. Let op de stand van het mondstuk en houding van de mond (lippen) en wangen (geen bolle wangen) 4. De oefeningen 2. en 3, ook studeren met afwisselende ademaanzet en do normale aanzet om het embouchure te controleren. 5. De oefeningen gaan studeren op middenregistertoon van het instrument, b.v. een klein f. Let op: - lichaamshouding (houding linkerarm) - houding instrument - valse spanningen Bereid alles goed voor. Zorg dat je op de tweede en derde tel van de maat die je telt adem haalt, embouchure klaarzet enz., zodat het een tel, n.l. de vierde tel van de maat, precies klaar staat alvorens je inzet. ( zie ook hoofdstuk houding ) C. De portato aanzet. Deze aanzet ligt, tussen de normale en de legato aanzet in. We denken nu bij de tongbeweging niet aan tu, maar aan du, waarbij de tongpunt voor de aanzet iets verder naar achter (schuin omhoog eigenlijk) tegen het harde gedeelte van het verhemelte ligt. Bij de aanzet is de beweging van de tong niet zo snel en scherp als bjj de normale aanzet, maar wat langzamer en subtieler. De luchtstroom wordt hierbij wel door de du-aanzet onderbroken, maar zo weinig dat het nauwelijks hoorbaar is. De tonen zijn dus wel gescheiden. De aanzet is steeds het einde van de vorige toon. Dit in tegenstelling tot de normale aanzet. In het algemeen zal deze aanzet altijd worden gebruikt ale "tussen" aanzet. D. De tussen aanzet ku. Bij de tongslag maken we gebruik van de lettergreep tu-ku, tu-ku-tu of tu-tuku. De ku-aanzet fungeert daarbij als het tijdbesparende onderdeel. De ku-beweging met het voorste gedeelte van de tongrug uitgevoerd is n.l. veel korter (dus. sneller te realiseren) dan de tu-beweging. Hierbij kunnen we spreken van een "tussen" aanzet, omdat in bjjna alle gevallen van tongslag-passages met de normale aanzet worden begonnen. Slechts bij uitzondering wordt met de ku-aanzet begonnen b.v. na een overgebonden toon. I.p.v. de ku, wordt in zeer snelle passages ook de gu gebruikt, waarbij de g als in het Engels (b.v. "good", dus als een zachte k) wordt uitgesproken Bij het gebruik van deze "hulp" aanzetten moet er goed op worden gelet dat normale en hulp aanzet even goed gearticuleerd wordend even sterk zijn van dynamiek en ook ritmisch exact worden uitgevoerd. E. De tussen aanzetten ru of du. Bij het legatospel op de trombone ontstaan in bepaalde legato-passages glissando-effecten.
5 Om deze te vermijden worden na de eerste toon met de normale aanzet te zjjn begonnen de volgende legato te spelen tonen met de weke zachte du aanzet gespeeld. We denken daarbij aan de Engelse uitspraak van de letter r. Het beginpunt van de tongbeweging ligt daarbij iets meer naar achter (schuin naar boven) dan bij de portato aanzet. Aanzetregels, kort samengevat. 1. Zit of sta rechtop. 2. Houdt het instrument klaar aan de mond om direkt klaar te zijn om te kunnen gaan spelen. 3. Adem diep in en spreid de flanken( met bolle rug. 4. Zet het instrument aan de lippen en neem de tpffff-stand in. Houdt de kaakopening wijd. 5. Houdt de schouders laag en ontspan de armen. 6. Zet snel aan met de tong, trek de tong snel terug en geef direkt lucht achter de tongbeweging aan met ademsteun. 7. Speel met ademsteunzet de lucht vast.
Embouchure MANONVERMEER.NL
Embouchure Wat is embouchure? Embouchure is de manier waarop je de spieren bij de mond en keel gebruikt om de lucht op een efficiënte en ontspannen manier in het instrument te krijgen en hoe de holtes
Nadere informatie( Hoe moet deze oefeningen doen? )
Relaxatieoefeningen ( Wat zijn Relaxatieoefeningen? ) Deze opdracht bestaat uit oefeningen die je kunnen helpen om te relaxen. ( Waarom relaxatieoefeningen? ) Mensen weten dikwijls niet meer hoe ze kunnen
Nadere informatieAdemhalingsoefeningen Longgeneeskunde
Ademhalingsoefeningen Longgeneeskunde Locatie Hoorn/Enkhuizen Ademhalingsoefeningen Er zijn twee soorten oefeningen voor longpatiënten: oefeningen om benauwdheid te verminderen oefeningen om vastzittend
Nadere informatieDe 5 Tibetanen. Inleiding tot de 5 Tibetanen
De 5 Tibetanen De 5 Tibetanen zijn eigenlijk 6 oefeningen. De eerste 5 zijn welbekend als "de 5 Tibetanen, maar er is nog een 6e oefening wat "de geheime leer" of "de geheime oefening" wordt genoemd. De
Nadere informatieHandleiding bij werkbladen uitspraak
Handleiding bij werkbladen uitspraak Er zijn drie kopieerbladen voor de uitspraak: overzicht van de klinkers overzicht van de lastige medeklinkers oefentips voor de uitspraak van de r De eerste twee lichten
Nadere informatieRelaxatie als manier om met stress en pijn om te gaan
Relaxatie als manier om met stress en pijn om te gaan Materiaal Opdracht buikademhalingsoefening Opdracht relaxatie-oefening Relaxatiedagboek lichaamsscan oefening (www.actinactie.nl, te downloaden als
Nadere informatieSpreken Wat is een dysartrie?
Dysartrie 2 Dysartrie is de algemene term voor een motorische spraakstoornis als gevolg van neurologische problematiek. Deze folder is bedoeld voor patiënten met een dysartrie en hun omgeving. Er staat
Nadere informatieInhoudsopgave. 1 Floor Wittink
Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Wat je moet weten als je saxofoon speelt 3 3. Acht tips voor een goede houding 6 4. Zes tips voor een flexibele embouchure 8 5. Hoe maak ik vibrato op de saxofoon (videoblog)
Nadere informatieBeide systemen zijn goed, maar deze methode legt de nadruk op leren door te luisteren.
Inhoud en advies: Met deze splinternieuwe methode leer e vlot hoe e de Clarinéo kan bespelen. Het boek staat boordevol oefeningen en tips! Bi dit boek hoort een gratis cd met luister- en meespeeltracks.
Nadere informatieYogales mei Ademoefening Prana Mudra!
Yogales mei 2019 Staan Plaats de voeten onder de heupen. Je voeten licht naar binnen gedraaid. Je voeten staan stevig op de grond. Voel je in verbinding staan met de aarde. De knieën zijn zacht. Ga met
Nadere informatieONTSPANNINGSOEFENINGEN
OEFENING 1: VOEL JE LICHAAM Neem even de tijd jouw lichaam te voelen. Waar zit de spanning? Kan je de spanning beetje bij beetje loslaten? 1. Zorg ervoor dat je even niet gestoord wordt en ga rustig op
Nadere informatiefysiotherapie na een longoperatie
patiënteninformatie fysiotherapie na een longoperatie Binnenkort wordt u geopereerd aan uw long(en) of u heeft onlangs een operatie ondergaan. Waarom is fysiotherapie belangrijk na deze operatie? Hoe kunt
Nadere informatie1. Inleiding. 2. Materiaal. 3. De delen van de dwarsfluit?
1. Inleiding Je wil graag dit wondermooie instrument leren bespelen. Om je hierin op weg te helpen, geef ik jou graag de volgende tips mee. + Zorg ervoor dat je ergens rustig en aandachtig kan werken.
Nadere informatieDe 7 ademhalingsopeners
De 7 ademhalingsopeners Inhoud: Algemeen blz. 2 Richtlijnen blz. 3 Oefeningen blz. 3/6 Algemeen De 7 ademhalingsopeners zijn oefeningen die je helpen om je longen, hart en je afweer energie te versterken.
Nadere informatieAdemhalingsoefeningen voor thuis
Fysiotherapie Ademhalingsoefeningen voor thuis www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl FYS016 / Ademhalingsoefeningen voor thuis / 22-05-2014 2 Ademhalingsoefeningen
Nadere informatieETUDES VOOR DE CF TREKHARMONICA
ETUDES VOOR DE TREKHRMONI www.harry-dijkstra.nl ETUDE No. 1 REPETERENDE TONEN Doel van deze oefeningen: het verbeteren van de 'repeterendetonen' techniek. Deze techniek bestaat uit het herhalen van ETUDE
Nadere informatie2012 Editie v1.0 EquestrianMassage.nl F.S.A. Tuinhof. Oefeningen voor een gezond lichaam en geest
2012 Editie v1.0 EquestrianMassage.nl F.S.A. Tuinhof Oefeningen voor een gezond lichaam en geest De Soldaat Dit is de eerste van de vier warming up oefeningen waarbij het doel is de hartslag te verhogen
Nadere informatieOefeningen voor patiënten met reumatoïde artritis
Het is belangrijk om de oefeningen die u in het ziekenhuis hebt gedaan thuis dagelijks voort te zetten. Dit om de gewrichten en spieren in een goede conditie te houden. Probeer op een vast tijdstip te
Nadere informatieOefeningen. Uitademen als u kracht zet, inademen als u ontspant.
Oefeningen Sterke en geoefende buikspieren zijn belangrijk. Omdat ongetrainde en slappe buik- en rugspieren kunnen zorgen voor een slechte houding en rugklachten. Bouw het oefenen van de buikspieren langzaam
Nadere informatieDEEL I: KAAKOEFENINGEN. dit werk is auteursrechtelijk beschermd
DEEL I: KAAKOEFENINGEN I Kaakoefening 1 Doe je mond wijd open en dicht, net alsof je in een appel bijt. II Kaakoefening 2 Beweeg je onderkaak van voor naar achter, net zoals je de lade van een kast open-
Nadere informatieWatersafety test 12. Baan Vier - Schoolzwemmen - pg 1
Watersafety test 12 1 Bart Soons, Tom Van Iseghem, Kristien De Martelaer (VUB) - Klassieke zwemtest versus water safety test als evaluatie van veilig zwemmen in het lager onderwijs - Vlaams Tijdschrift
Nadere informatieSpanningshoofdpijn, Spierspanningshoofdpijn, Tension Headache, Cervicogene Cephalia
Spanningshoofdpijn, Spierspanningshoofdpijn, Tension Headache, Cervicogene Cephalia Spanningshoofdpijn wordt veroorzaakt door spierspanningen in de hals, de schouders en het hoofd. De hoofdpijn is vaak
Nadere informatieOefeningen en adviezen bij COPD
Oefeningen en adviezen bij COPD U bent opgenomen bij Rijnstate omdat u COPD heeft. COPD is de Engelse afkorting voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease oftewel chronische obstructieve longziekte. U
Nadere informatieDE PLEGER TECHNIEKEN AANLEREN OM DE ESCALATIE VAN AGRESSIE TE VOORKOMEN: OEFEN- EN GEVARENZONE, ONTSPANNING. 1
AGRESSIE VOORKOMEN DE PLEGER TECHNIEKEN AANLEREN OM DE ESCALATIE VAN AGRESSIE TE VOORKOMEN: OEFEN- EN GEVARENZONE, ONTSPANNING. 1 Doel Het doel is om de cliënt technieken aan te leren om escalatie van
Nadere informatieFysiotherapie na een keizersnede
REVALIDATIE Fysiotherapie na een keizersnede BEHANDELING Fysiotherapie na een keizersnede Een keizersnede betekent dat u een bevalling én een buikoperatie hebt ondergaan. Ondanks de drukke en bijzondere
Nadere informatieFysiotherapie en ademhaling
Paramedische afdeling Fysiotherapie en ademhaling Inleiding Het is voor u erg belangrijk om ademhalingsoefeningen te doen. Dit is omdat u het risico loopt op het krijgen van longproblemen of omdat u longproblemen
Nadere informatieZomerschool Rooi 2014. Mindfulness Qigong. Paul Strijbos
Zomerschool Rooi 2014 Mindfulness Qigong Paul Strijbos 2014, Paul Strijbos Uitgegeven in eigen beheer Alle rechten voorbehouden Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
Nadere informatieAdviezen na een keizersnee
Adviezen na een keizersnee U heeft onlangs een keizersnee gehad. Dit betekent dat u een buikwond heeft die moet herstellen. Het is verstandig om na de keizersnee rustig aan te doen en naar uw lichaam te
Nadere informatieAdem in, en til het rechterbeen iets op, hou even vast, en laat hem op de uitademing weer zakken.
Oefenschema Inleiding: Dit oefenschema beoogt ontspanning en bewustwording van het lichaam. Hoewel deze oefeningen niet veel van het lichaam vergen, hebben ze toch een diepgaande werking. Oefen op een
Nadere informatieOntspannen met progressieve relaxatie
www.psychfysio.nl Ontspannen met Progressieve Relaxatie 1 Ontspannen met progressieve relaxatie De progressieve relaxatie van Edmund Jacobson is een bekende ontspanningsmethode in het westen. In deze hand-out
Nadere informatieVuist maken, binnekant en buitenkant arm bekloppen (losse polsen) Schedel bekloppen
Do In Staand, voeten 50cm uit elkaar. Stevig afstrijken binnenkant arm van schouder naar pols, gevolgd door buitenkant arm van pols naar schouder, zowel rechterarm als linkerarm Vuist maken, binnekant
Nadere informatieOEFENSCHEMA HARTREVALIDATIE
OEFENSCHEMA HARTREVALIDATIE 17601 Inleiding In deze folder vindt u een algemeen oefenschema en beweegadvies. Deze kunt u gebruiken ter voorbereiding op de revalidatie, maar ook tijdens en na de revalidatieperiode.
Nadere informatieCursus Rust. Het Slotervaart, een ziekenhuis met ambitie KINDERGENEESKUNDE TELEFOONNUMMER 020-512 45 42
Het Slotervaart, een ziekenhuis met ambitie Het Slotervaartziekenhuis, een opmerkelijk en ambitieus ziekenhuis in Amsterdam. In een informele en vertrouwde omgeving werken wij aan innovatieve medische
Nadere informatieNatuurlijke rechte onderrug Krachtige benen Schouders laag en een open borst Aangespannen bekkenbodem en onderste buikspieren (Bandhas)
Met deze korte uitleg probeer ik samengevat weer te geven wat de 5 belangrijkste elementen van Ashtanga yoga zijn en hoe je ze gebruikt. Hoewel er vanuit de traditie nog een diepere filosofische en spirituele
Nadere informatieAdviezen na een keizersnee
Adviezen na een keizersnee Informatie voor patiënten F0030-3415 juli 2013 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070
Nadere informatieSucces en veel plezier toegewenst!
Voorwoord HOE VOER JE EEN OEFENING GOED UIT? Ten eerste door de beweging correct uit te voeren. Dat wil zeggen gecontroleerd en beheerst. Dat wil zeggen eerst de spieren opwarmen ('warming up'). Nooit
Nadere informatieAanvulling: Om de oefeningen wat uitdagender te maken kun je je handen op je borst leggen ipv naast je lichaam op de grond.
FOAM ROLLER OEFENINGEN Naast de bekende bindweefsel massage is de foam roller een fantastisch hulpmiddel voor het versterken van je core. Door gebruik te maken van een onstabiele ondergrond zoals de foam
Nadere informatieOefenen na een keizersnede
Oefenen na een keizersnede Inleiding U bent in het Albert Schweitzer Ziekenhuis op genomen omdat u een keizersnede heeft ondergaan. Hierdoor moet u nog een paar dagen in het ziekenhuis blijven. Een keizersnede
Nadere informatieMondharmonica is gemerkt: G (De laagste bluesharp) G# A A# B C C# D D# E F F# (De hoogste Bluesharp)
Introductie Veel bluesmuzikanten zijn autodidact. Dat past goed in de traditie en de sfeer van de bluesmuziek. Een beetje hulp kan natuurlijk altijd handig zijn. Er zijn bluesharplessen te vinden op het
Nadere informatieFagot. 6.1 Korte geschiedenis. 6.2 Bouw
Fagot 6.1 Korte geschiedenis Er wordt aangenomen dat de fagot ontstond uit de pommer (blaasinstrument uit de 16e-17e eeuw) en de dulciaan (een zacht klinkend instrument met dubbel riet uit de middeleeuwen).
Nadere informatieT A I CHI BIJ OUDEREN
T A I CHI BIJ OUDEREN Laforce Annik Wat is Tai Chi Oorspronkelijk was Tai Chi een vechtkunst die in het oude China werd beoefend. Tegenwoordig wordt Tai Chi minder toegepast als een vorm van zelfverdediging
Nadere informatiePATIËNTENBROCHURE. Kinesitherapie bij COPD
PATIËNTENBROCHURE Kinesitherapie bij COPD INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding... 3 2. Ademhalingsoefeningen 4 Ademen met geperste lippen. 4 Buikademhaling.. 4 Hoesten en verwijderen van slijmen. 6 3. Houdingen
Nadere informatieHELDER! SPREKEN. Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers. Marieke Dooper
HELDER! SPREKEN HELDER! SPREKEN Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers Marieke Dooper Dooper, Marieke Helder! Spreken: Een praktische voorbereiding voor beroepssprekers 2014 Marieke Dooper
Nadere informatieIk ga je wat vertellen, je hoeft alleen maar te volgen wat ik zeg, mijn stem is nu het enige wat voor jou belangrijk is om te volgen.
Oefening 1: Nodig: 2 personen en een boom of een huisdier: Zoek een plek op bij een boom of in de buurt bij je paard of ander huisdier waar je even niet gestoord wordt en veilig even je ogen dicht kunt
Nadere informatieAktive en Passive Blazers
Aktive en Passive Blazers Onder de blokfluitisten zijn er 2 typen blazers Type1 = Zij die AKTIEF, met ademenergie en KRACHT blazen. Type2 = Zij die PASSIEF, ZONDER DRUK, de lucht in de fluit laten stromen.
Nadere informatieAanblazen van de happe. Ademsteun uit buik -handen erop. Inademen en ff uitblazen tot buik ingetrokken is en lucht op is.
Aanblazen van de happe. Ademsteun uit buik -handen erop. Inademen en ff uitblazen tot buik ingetrokken is en lucht op is. Geen bolle wangen, mondhoeken naar beneden houden. Hoofd recht en hoorn naar boven
Nadere informatieHyperventilatie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Hyperventilatie Wanneer u gespannen bent of angstig, kunnen verschillende lichamelijke klachten ontstaan. Eén van die klachten is hyperventileren. Hyperventileren wil zeggen dat u te snel of te diep ademt.
Nadere informatieCD-1 Bodyscan totaal +/- 40 min. (Fragment 1. ongeveer 3:40 min.) Inleiding.
CD-1 Bodyscan totaal +/- 40 min. Bewerking van Jacquelijne. (Fragment 1. ongeveer 3:40 min.) Inleiding. De bodyscan is een krachtige oefening om met je aandacht in het huidige moment te zijn. En het kan
Nadere informatieCalcimatics start steeds met een opwarming. Zo is de overgang dan niet-bewegen naar actief worden niet te bruusk en voorkom je letsels.
CALCIMATICS 1. De opwarming Calcimatics start steeds met een opwarming. Zo is de overgang dan niet-bewegen naar actief worden niet te bruusk en voorkom je letsels. Als een vogel in de lucht - Houding:
Nadere informatieYoga & Astrologie. Aardetekens: Stier, Maagd & Steenbok.
Yoga & Astrologie Aardetekens: Stier, Maagd & Steenbok Stier 21 april - 20 mei Tijdens drukke periodes spelen bij een stier vaak klachten op aan keel, nek, hals, oren, tanden, schildklier en schouders.
Nadere informatieOefening 1. Oefening 3 Oefening Oefening. Oefening 2 Oefening 2
Oefening 1 Doe deze ligoefeningen met rust en aandacht. Concentreer op wat je waarneemt in je lichaam en wees bewust van waar je grenzen liggen. Is een oefening te zwaar pas deze desnoods aan, of doe deze
Nadere informatieAdemhalingsoefeningen bij een longaandoening. Afdeling fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis
Ademhalingsoefeningen bij een longaandoening Afdeling fysiotherapie IJsselland Ziekenhuis Wat kan de fysiotherapeut voor u betekenen? Fysiotherapie kan u helpen uw conditie op peil te brengen door inspanningstraining
Nadere informatiewww.muyoha.weebly.com
www.muyoha.weebly.com Tekeningen: Eleonora Levanskya Tekst: Muyoha Bron: Christopher S. Kilham The Five Tibetans: Five Dynamic Exercises for Health, Energy, and Personal Power Healing Arts Press 1994 DE
Nadere informatieSlikproblemen. Patiënteninformatie
Slikproblemen Patiënteninformatie Heilig Hart Ziekenhuis Leuven Brochure slikproblemen 2 1. Inhoudstafel 1. Inleiding... 5 2. Hoe verloopt het normale slikken?... 6 3. Slikproblemen... 7 3.1. Mogelijke
Nadere informatieLogopedie en Myotone Dystrofie de ziekte van Steinert
Logopedie en Myotone Dystrofie de ziekte van Steinert afdeling logopedie Deze folder is bedoeld voor mensen met de ziekte van Steinert (Myotone Dystrofie). In deze folder vindt u meer informatie over de
Nadere informatieHELDER! SPREKEN. Basisoefeningen voor een expressieve stem en presentatie
HELDER! SPREKEN HELDER! SPREKEN Basisoefeningen voor een expressieve stem en presentatie M a r i e k e D o o p e r Dooper, Marieke Helder! Spreken: Basisoefeningen voor een expressieve stem en presentatie
Nadere informatie7 HEERLIJKE ONTSPANNINGSOEFENINGEN
7 HEERLIJKE ONTSPANNINGSOEFENINGEN VOOR THUIS OF OP JE WERK Kom tot rust met deze eenvoudige ontspanningsoefeningen Door te ontspannen krijgt je lichaam de mogelijkheid om zich te herstellen van de dagelijkse
Nadere informatieIn balans door. centreren
In balans door centreren Centreren Om je lichaam en geest op een lijn te brengen is centreren een belangrijke vaardigheid. In eerste instantie is centreren je aandacht naar je een punt 3 tot 5 centimeter
Nadere informatieRelaxatie als manier om met stress en pijn om te gaan
Relaxatie als manier om met stress en pijn om te gaan Doel Zoals tijdens de vorming over chronische pijn werd toegelicht, kunnen stress en pijn elkaar versterken. Stress kan het gevolg zijn van chronische
Nadere informatie7UDLQLQJYRRU*HUW-DQ. Datum : maandag 19 juli 2004 Doel : aëroob 0-1, techniek, snelheid. Vooraf : drinken (minimaal 1 glas!!!
Datum : maandag 19 juli 2004 Doel : aëroob 0-1, techniek, snelheid - 200m andere slag - 200m eigen slag benen - 4x50m steigerung: rustig beginnen en aanzetten tot hoger tempo (ca. 90%) rust: ca. 20s na
Nadere informatieMaak je klaar voor de lange ontspanning. Pak wat je nodig hebt om comfortabel te liggen.
Yoga januari 2018 Aarde in beweging brengen Ga stevig op de aarde staan met je voeten iets wijder dan heupbreedte. Sluit je ogen. Adem uit aandacht is in de voeten. Verplaats je gewicht van je ene naar
Nadere informatieYogales maart 2019!! Bewust staan
Yogales maart 2019 Bewust staan Ga staan met je voeten heupbreedte, voorvoeten licht naar binnen, voel hoe de hiel van je voet contact maakt met de grond, voel de buitenkanten van de voet op de grond voel
Nadere informatieOefeningen na de bevalling
Oefeningen na de bevalling Hartelijk gefeliciteerd met de geboorte van uw baby. De volgende oefeningen zijn bedoeld om meteen na de bevalling mee te beginnen. Week 1 Tijdens de eerste week na de bevalling
Nadere informatieKVK AVELGEM 01869. REANIMATIE en AED 2013-2015. Sportmedische begeleiding KVK Avelgem. Pascal D Haene
KVK AVELGEM 01869 REANIMATIE en AED Sportmedische begeleiding KVK Avelgem Pascal D Haene 2013-2015 D O O R N I K S E S T E E N W E G 2 2 6 8 5 8 0 A V E L G E M R E A N I M A T I E Reanimatie is het
Nadere informatieYoga ebook. Starten met yoga
Yoga ebook Starten met yoga Inleiding Als je nog nooit Yoga gedaan hebt, blijft het vaak een gegeven dat mensen denken dat yoga in feite een soort meditatie is. Zitten in kleermakerszit, de lotushouding,
Nadere informatieLes 4. De vrouw is tussen de 25 en 30 weken zwanger.
Les 4 De vrouw is tussen de 25 en 30 weken zwanger. 61 1 Aandachtsoefening en buikademhaling Deze oefening is bedoeld ter bewustwording van de adem. Waar kun je je ademhaling het beste voelen, wat gebeurt
Nadere informatieLes november 2018! Ga goed zitten.! Aandacht is bij de adem.!
Ga goed zitten. Aandacht is bij de adem. Ganesh Mantra: Gajananam bhuta ganadi sevitam Kapitya jambu phala chara bhakshanam Uma sutam shoka vinash karakam namami vighneshwara pada pankajam Vertaling: ik
Nadere informatieGa naar je trainingen! De trainer helpt mee jouw zwakkere punten te ontdekken.
Enkele tips : training en opwarming Trainingen : Ga naar je trainingen! De trainer helpt mee jouw zwakkere punten te ontdekken. Geef nooit op. Het kan best even duren voor je conditie op peil is. Het belangrijkste
Nadere informatieSimpele oefeningen voor een platte buik. Werk aan uw centrale spieren met deze oefeningen en verbeter uw kracht, houding en stabiliteit.
Kom in actie >>> Voel je fit >> Simpele oefeningen voor een platte buik kaart 1 Werk aan uw centrale spieren met deze oefeningen en verbeter uw kracht, houding en stabiliteit. Sit-up >>> Back-Up >>> >>>
Nadere informatie7 fijne yogahoudingen
7 fijne yogahoudingen voor kinderen Bloesem kinderyoga - Ben je jonger dan 7 jaar dan doe je de oefening zonder het benoemen van de ademhaling. - Yoga kan best een uitdaging zijn, dat is ok. Het is belangrijk
Nadere informatieSa Ta Na Ma Snatam Kaur Feeling Good Today Nr. 7
Deel 2: Themalessen Les 1 De dierentuin We gaan een bezoekje brengen aan de dierentuin. Daar kun je dieren van over de hele wereld bekijken. Daarom is het net een wereldreis. In de dierentuin zijn heel
Nadere informatieINHALEREN MET VOORZETKAMER
INHALEREN MET VOORZETKAMER 1029 Inhaleren met een voorzetkamer 1. Dosis aërosol krachtig schudden en in de voorzetkamer plaatsen. 2. Plaats het mondstuk van de voorzetkamer tussen de tanden en sluit de
Nadere informatieStoelyoga. Navorming PVI. Basishouding
Stoelyoga Navorming PVI Basishouding Zit met je rug tegen de leuning van de stoel. Je voeten staan stevig op de grond, benen op heupwijdte. Laat je handen ontspannen op je bovenbenen rusten met de palmen
Nadere informatieQi Gong. QiGong Oefeningen
Qi Gong Qi Gong betekent "energie werk" en is de kunst om chi te gebruiken om gezondheid en vitaliteit te ondersteunen. Qi staat voor levensenergie en gong voor discipline, oefening en doorzettingsvermogen.
Nadere informatieDe vijf Tibetaanse Riten
De vijf Tibetaanse Riten De vijf Tibetaanse riten gebaseerd op Fontein der Jeugd van Peter Kelder. Deze vijf bewegingen, de riten genoemd, activeren en balanceren de meridianen van het lichaam. In combinatie
Nadere informatieHet bieden van hulp bij een ademhalingsof hartstilstand
OPDRACHTFORMULIER Het bieden van hulp bij een ademhalingsof hartstilstand Naam student: Datum: Voordat je gaat oefenen 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen.
Nadere informatieBasisprogramma spieruithouding
Basisprogramma spieruithouding Deze reeks spierversterkende oefeningen kunnen uitgevoerd worden zonder dat u beschikt over speciaal materiaal zoals fitnessapparatuur of gewichten. Er wordt gebruik gemaakt
Nadere informatieSlikken en kokhalzen
Slikken en kokhalzen Centrum Bijzondere Tandheelkunde Locatie Veldhoven In deze folder vindt u informatie over het slikproces en kokhalsneigingen. Het centrum bijzondere tandheelkunde (CBT) is een onderdeel
Nadere informatieHandout Stiltewandeling 6 april 2019
Handout Stiltewandeling 6 april 2019 Wanneer je samen wandelt, is het heerlijk om samen te praten en van gedachten te wisselen. Dat is heel waardevol. Het is ook een waardevolle ervaring om af te spreken
Nadere informatie1. Abdominal Crunch - Rechte buikspieren
Belangrijk voor de buikspieren Ga bij de buikspieroefeningen nooit vanuit je nek bewegen. Blijf naar boven kijken en beweeg ook richting het plafond en niet richting je knieën. Plaats eventueel 1 hand
Nadere informatieAdviezen na een open-hart-operatie. Afdeling Fysiotherapie
00 Adviezen na een open-hart-operatie Afdeling Fysiotherapie U bent herstellende van een operatie aan uw hart. De fysiotherapeut heeft u na de operatie begeleid bij het weer oppakken van activiteiten en
Nadere informatieAirstacken en ademhalingsoefeningen
Airstacken en ademhalingsoefeningen ademhalingstechnieken en -oefeningen voor mensen met een spierziekte Sterk in beweging Inleiding U bent onder behandeling bij een fysiotherapeut van het Revalidatiecentrum
Nadere informatieStemwerkschrift. Inhoud
Stemwerkschrift Inhoud Allerlei dingen, die slecht zijn voor je stem Schreeuwen Voor je ouders Schreeuwen Schrapen en kuchen Voor je ouders Schrapen en kuchen Gekke stemmetjes nadoen Voor je ouders Gekke
Nadere informatiePal Dan Gum oefeningen
Pal Dan Gum oefeningen Deze reeks Pal Dan Gum oefeningen worden al duizenden jaren in China en Korea gebruikt voor het voorkomen van ziektes en de bevordering van een goede gezondheid. Pal Dan Gum oefeningen
Nadere informatieMaak afspraken over de tijdstippen waarop geoefend gaat worden. Bespreek in welke omgeving er geoefend gaat worden (eerst thuis, later op het werk).
Aanwijzingen voor de bedrijfsarts Kern: Het is belangrijk om tegenover de patiënt te benadrukken, dat de kern van deze methode is te leren hoe gespannen spieren aanvoelen en hoe ontspannen spieren aanvoelen.
Nadere informatieYOGA LIFESTYLE. verbinding met jezelf. 'Yoga is the journey of the self, to the self, through the self.
YOGA LIFESTYLE F E B R U A R I 2 0 1 7 YOGA & MEDITATIE Geef jezelf de aandacht en de liefde die je verdient! Maak verbinding met jezelf 'Yoga is the journey of the self, to the self, through the self.
Nadere informatieKLEUR & DOE BOEK WEG MET DE STRESS IN 9 MINUTEN PER DAG
NineMinMax Business Yoga SAT NAM, DIT IS MEREL JOUW PERSOONLIJKE BUSINESS YOGA SPECIALIST. Speciaal voor jou heb ik dit vakantie kleur- en doeboek gemaakt. Wat fijn dat je het hebt gedownload! In dit kleur-
Nadere informatieZelfmassage: Kloppen langs meridianen
Zelfmassage: Kloppen langs meridianen Klopmassage is een simpele en snelle manier om je beter in je lichaam te voelen. In 5 tot 10 minuten ga je al kloppend je hele lichaam bij langs en je kunt de massage
Nadere informatieHoudingscorrectie Hoofd-nek-schouders-rug
Houdingscorrectie Hoofd-nek-schouders-rug Introductie Dagdagelijkse activiteiten Hoe zit je voor je PC laptop? Heuphoek: 90-120 Neutrale positie van de rug Tafelhoogte o Ellebooghoek: 90 o Tafel 2cm hoger
Nadere informatie2. De V-Beweging De V-Beweging of V-sit is een oefening waarmee je vrijwel alle buikspieren goed kunt trainen.
1. De Halve Banaan De halve banaan is een van de meest populaire buikspieroefeningen. Het is voor beginners een prima oefening om uit te voeren. Hierbij kun je er zelf voor kiezen hoever je bovenlichaam
Nadere informatieZwanger (geweest)? Spieren rondom uw bekken trainen? Klachten voorkomen en/of verminderen? voorkom bekkenpijn FYSIOHOLLAND
FYSIOHOLLAND voorkom bekkenpijn Zwanger (geweest)? Spieren rondom uw bekken trainen? Klachten voorkomen en/of verminderen? De therapeuten van FysioHolland geven tips. Veel vrouwen krijgen tijdens of na
Nadere informatieAdviezen en oefeningen na een halsklierdissectie. (verwijderen van de lymfeklieren uit de hals)
Adviezen en oefeningen na een halsklierdissectie (verwijderen van de lymfeklieren uit de hals) Inhoudsopgave A. Inleiding... 1 B. Verloop van het herstel... 2 C. Adviezen voor het dagelijks leven... 2
Nadere informatieGeachte klant, Vriendelijke groet, Medipreventiecentrum. Telefoon: 074-2911110 (klantenservice) www.facebook.com/medipreventiecentrum
Telefoon: 074-2911110 (klantenservice) Internet: www.medipreventiecentrum.nl www.facebook.com/medipreventiecentrum E-mail: info@medipreventiecentrum.nl Geachte klant, Gefeliciteerd met uw aanschaf van
Nadere informatieRelaxatie en ontspanning. voor ouder en kind
Relaxatie en ontspanning voor ouder en kind door Sofie Possemiers www.elsole.be Deze oefening wordt aangeboden door Sofie Possemiers van El Sole. Wil je nog meer van zulke oefeningen ontvangen, schrijf
Nadere informatieKlachten van het kaakgewricht
Klachten van het kaakgewricht Afdeling kaakchirurgie Locatie Veldhoven Vooraf U heeft klachten in het kaakgewricht, die worden veroorzaakt door overbelasting of verkeerde belasting van de kauwspieren.
Nadere informatie1. De Fiets De zijkant van de buikspieren worden nog wel eens vergeten bij workouts. Met deze oefening richt je je juist op deze groep spieren.
1. De Fiets De zijkant van de buikspieren worden nog wel eens vergeten bij workouts. Met deze oefening richt je je juist op deze groep spieren. Ga op je rug op de vloer liggen met je handen achter je hoofd.
Nadere informatieLenigheid en beweeglijkheid
2.3.2. Lenigheid en beweeglijkheid Deze vaardigheid is bedoeld om de verschillende spieren te trainen op lenigheid en de verschillende gewrichten te mobiliseren. Lenigheid en beweeglijkheid bestaat uit:
Nadere informatieOefeningen voor de bekkenbodem
FYSIOTHERAPIE Oefeningen voor de bekkenbodem ADVIES Oefeningen voor de bekkenbodem De bekkenbodem is een groep spieren die als een hangmatje onder in het bekken ligt, tussen het schaambeen, het heiligbeen
Nadere informatieOefenprogramma revalidatie rechterzijde
Oefenprogramma revalidatie rechterzijde Dit oefenprogramma ontvangt u van uw revalidatiearts. Oefen dit programma bij voorkeur 2x per dag. Oefeningen moet u pijnvrij kunnen doen, en adem door! In de oefengids
Nadere informatieOSAS ( = obstructief slaapapneu
OSAS ( = obstructief slaapapneu syndroom) Slaap-apneu Slaap is even belangrijk als eten en drinken. Alleen een regelmatig slaap-waakritme houdt ons op de lange duur lichamelijk en geestelijk gezond. Het
Nadere informatie