Met de vader van mevrouw Bonnema, een oude chirurg, gaat het steeds slechter. Mevrouw Bonnema belt

Transcriptie

1 Boekverslag door een scholier 2581 woorden 16 februari ,8 72 keer beoordeeld Auteur Genre Jan Wolkers Psychologische roman, Eerste uitgave 1981 Liefdesroman Vak Nederlands Titel: Brandende liefde Auteur: Jan Wolkers Motivatie boekkeuze: Ik ben sinds mijn eerste Jan Wolkers boek (Turks fruit) gepassioneerd geraakt door zijn schrijfstijl en onderwerpen.vorig jaar had Jan Wolkers het boekenweekgeschenk geschreven. Daarom waren veel boeken van Jan Wolkers herdrukt en afgeprijsd. Ik heb er natuurlijk een aantal gekocht voor in mijn persoonlijke boekenkast. Toen ik begon te lezen voor mijn lijst, heb ik eerst gekeken naar alle verplichtingen. Ik wilde vooral ook nieuwe dingen lezen, dus Wolkers heb ik niet als onderwerpsschrijver gedaan, bovendien mocht ik Wolkers niet eens als onderwerpsschrijver omdat ik hem vorig jaar al had. Dat neemt natuurlijk niet weg dat ik wel heel graag een boek van hem op mijn lijst wilde, met een persoonlijke reactie. Ik had brandende liefde op dat moment nog niet gelezen maar ik wist dat het voor mij een leuk boek zou zijn, want het is tenslotte Wolkers. Samenvatting: Het boek begint tien jaar na de gebeurtenissen waarop de hoofdpersoon terug gaat blikken. Op dat moment krijgt de hoofdpersoon te horen dat mevrouw Bonnema is overleden. Tien jaar daarvoor is de hoofdpersoon een jongeman die een opleiding tot kunstenaar in Amsterdam doet. Bijna iedereen die dezelfde opleiding als hij doet, krijgt Franse les van ene mevrouw Bonnema, een lelijke oude vrijster. Hij besluit daar ook op les te gaan. Mevrouw Bonnema heeft haar vader en een stel als huurders in haar huis. Het stel bestaat uit de mooie jonge vrouw Anna en haar man, de violist. De violist is bijna nooit thuis. Al sinds de eerste keer dat de hoofdpersoon Anna ziet, is hij verkocht. Hij presteert het om een keer na zijn Franse les bij haar een kop thee te drinken. Hij vertelt dat hij kunstenaar is, en krijgt haar zo ver voor hem te poseren. Dit poseren gaat soms samen met wat bravouren die aardig wat op sexueel contact lijken. Met de vader van mevrouw Bonnema, een oude chirurg, gaat het steeds slechter. Mevrouw Bonnema belt Pagina 1 van 6

2 al haar leerlingen op om te vragen of ze misschien voor haar vader willen zorgen. In ruil daarvoor mag degene die het doet in haar kelder intrekken. De hoofdpersoon stemt in met het voorstel. Dat betekent dat hij de oude moet wassen, verschonen, aankleden met alle sociale aspecten die daarbij komen kijken. Op een gegeven moment komt de hoofdpersoon op het idee om de grijsaard samen met Anna te schilderen. Hij noemt het schilderij Suzanna en de grijsaard Een paar keer poseert Anna voor het schilderij en schildert de grijsaard ook apart. Hen later samenvoegen op het schilderij moet wel lukken. Anna wordt steeds dikker en op den duur krijgt de hoofdpersoon door dat ze zwanger is. Als de hoofdpersoon op een dag weer z n dagelijkse ritueel met de chirurg wil beginnen, kraamt de oude nog zijn laatste onzin uit voordat hij z n laatste adem uitblaast. Het eerste wat in de hoofdpersoon opkomt, is dat hij nu de chirurg en Anna samen moet schilderen. Hij bedenkt een list: hij lokt Anna naar de kamer van de chirurg en zegt dat deze heel diep slaapt. Dan laat hij Anna zich uitkleden. Dit contrast is volgens de hoofdpersoon het toppunt van kunst. Later vertelt hij aan mevrouw Bonnema dat haar vader is overleden. Zij blijft ijzig koel onder deze mededeling. Tussen mevrouw Bonnema en de hoofdpersoon komt tevens ter sprake dat Anna en de violist het huis uit moeten zodra dat kind is geboren. Als het schilderij van Anna en de dode man bijna af is, wil de hoofdpersoon dat Anna nog één keer voor hem poseert, in zijn atelier. Ze voelt zich op dat moment niet erg goed. Logisch blijkt minuten later, ze verwacht op dat moment haar kind elk moment. Haar vliezen breken en opeens is het daar, geboren in het atelier. De hoofdpersoon gaat snel een verloskundige bellen. Ondertussen is mevrouw Bonnema op het gekrijs van de baby afgekomen. Ze wordt boos. Als mevrouw Bonnema op het punt staat om Anna het huis uit te trappen, grijpt de kunstenaar naar een broodmes en zet dit op haar keel. Hij dreigt dat ze niks mag zeggen tegen de violist De hoofdpersoon had een tijdje eerder een beurs gekregen om een jaar lang in Parijs te studeren. Tien jaar later hij had in de tussentijd Anna in het begin nog een paar keer opgezocht en mevrouw Bonnema nog één keer een kaartje gestuurd- vond hij in z n brievenbus een rouwkaart van mevrouw Bonnema. Vlak voor de begrafenis belt hij Anna op. Hij krijgt haar dochtertje aan de telefoon. Als Anna en de kunstenaar elkaar terug zien, is hij volgens Anna niks veranderd. Na de begrafenis gaat de hoofdpersoon met Anna mee naar huis Onderwerp: Het onderwerp is de vergankelijkheid van het leven. Zoals in meer (zo niet alle) boeken van Wolkers brengt hij ook in Brandende liefde weer haarscherp het contrast tussen leven en dood aan. Een heel sterk voorbeeld daarvan is dat de hoofdpersoon de zwangere Anna samen met de dode grijsaard schildert. In Anna groeit het nieuwe leven, maar het leven is zo vergankelijk en dat wordt op het schilderij gearceerd door de dode grijsaard. Het feit dat mevrouw Bonnema voor de hoofdpersoon heel plotseling overlijdt, is ook al een illustratie dat het leven zo vergankelijk is. Tien jaar daarvoor was de kunstenaar nog haar Pagina 2 van 6

3 huurder en dan, als mevrouw Bonnema even uit zijn leven is, is het eerste teken wat hij van haar verneemt haar rouwkaart. Een aardser onderwerp dan vergankelijkheid of het contrast tussen leven en dood, kan ik niet bedenken. Wolkers schrijft altijd heel aards en dat mag ik wel. Zo n boek zet je met beide benen op de grond. Je wordt heel hard geconfronteerd met de harde werkelijkheid. Zo is het gewoon; het leven is vergankelijk. In dit boek is de visie op de vergankelijkheid van het leven heel nuchter; het leven gaat door. Ik vind deze visie heel aards en reëel en ik kan me er goed mee identificeren. Het boek was geenszins tegen mijn verwachting. Het was gewoon een boek à la Wolkers. Natuurlijk zitten er aspecten in waarmee Wolkers probeert te shockeren, maar dat is Wolkers zo eigen, dat ik er niet van stond te kijken. Het is niet zo dat mijn visie op de vergankelijkheid van het leven veranderd is door dit boek, maar mijn visie is er wel door verbreed. Doordat de hoofdpersoon eigenlijk zo nuchter is over de dood, wordt voor mij goed duidelijk dat je ook gewoon door moet leven als er iemand uit je naaste omgeving sterft en dat het eigenlijk helemaal niet erg is. Er komt een tijd om te sterven voor iedereen. Bovendien is de hoofdpersoon ook heel nuchter over het leven. Iets te nuchter, mijns inziens. Hij weet bijvoorbeeld helemaal niet of hij nou de vader is van het kindje van Anna of niet en hij doet geen enkele moeite om daar achter te komen. Misschien weet hij het ook wel, maar in dat geval is hij niet echt een vaderfiguur, omdat hij gewoon tien jaar wegblijft zonder dat kindje ook maar één keer op te zoeken. Ook dit aspect verbreedt mijn visie. Zelf zou ik namelijk nooit zo handelen, en door te lezen hoe de hoofdpersoon daar blijkbaar wel mee om gaat, word ik me daar bewuster van. Het boek bevat niet heel veel diepgang in de zin dat je niet echt na hoeft te denken over wat Wolkers met het boek bedoelt. In de zin van het leven heeft het boek wel diepgang, maar dat is de indirecte doorwerking van het boek binnen je eigen visie op het leven. Ik heb wel eens aangrijpendere romans van Wolkers over de dood of over de vergankelijkheid van het leven gelezen. Romans waarin veel meer passie lag. Een goed voorbeeld daarvan is Turks fruit. Ik kon veel beter met de hoofdpersoon meeleven omdat over de hoofdpersoon en zijn vriendin meer karaktereigenschappen waren gegeven, en je was helemaal meegegaan met de ontwikkeling van hun relatie. In Brandende liefde wordt veel meer omschreven wat de hoofdpersoon allemaal meemaakt dan wat hij echt voelt en beleeft, maar dat kan ook komen doordat de hoofdpersoon in Brandende liefde heel nuchter in het leven staat. Gebeurtenissen: De twee belangrijkste gebeurtenissen in het boek zijn mijns inziens de geboorte van het dochtertje van Anna, en de begrafenis van mevrouw Bonnema. De geboorte omdat deze Anna en de hoofdpersoon eigenlijk onlosmakelijk verbindt. De begrafenis omdat deze Anna en de hoofdpersoon weer bij elkaar brengt. Bovendien staan de geboorte en de begrafenis weer scherp met elkaar in contrast, waardoor ze het onderwerp van de vergankelijkheid van het leven nog eens goed arceren. Deze gebeurtenissen worden Pagina 3 van 6

4 goed omschreven want het zijn de gebeurtenissen die mij het meest zijn bijgebleven, waarschijnlijk doordat het de meest uitgebreide passages uit het boek zijn. De gebeurtenissen zijn belangrijker dan de gevoelens van de hoofdpersoon. De hoofdpersoon is de enige waarvan je de gevoelens meekrijgt, en deze staat heel nuchter in het leven dus zoveel echt diepe gevoelens krijg je niet mee als lezer. De gebeurtenissen daarentegen vormen zo n groot contrast met elkaar dat je daar bij wijze van spreken je hele leven over kan blijven nadenken. Ik denk niet dat één van beide gebeurtenissen een grote indruk op mij heeft gemaakt, maar juist het contrast tussen beide. De gebeurtenissen zijn herkenbaar en geenszins verrassend. Je weet namelijk al vanaf het begin van het boek dat mevrouw Bonnema uiteindelijk te overlijden komt, en Anna is al een tijd zwanger voordat het kindje geboren wordt. Dit is wel bevorderlijk voor het blijven lezen van het boek, je wilt weten wanneer het kind nu eindelijk geboren wordt en hoe mevrouw Bonnema te overlijden komt. Bovendien gebeurt tussendoor genoeg om je niet te vervelen tijdens het lezen en zodat je genoeg stof hebt om je te laten boeien. De gebeurtenissen waren wel uitvoerig en gedetailleerd beschreven, maar het verband wat ik heb gelegd over het contrast tussen leven en dood, heb ik zelf gelegd en werd niet direct omschreven in het boek. Ik heb nog nooit een boek gelezen waarin ik zo duidelijk het contrast tussen gebeurtenissen kon aanwijzen. Wel wil ik nog graag een keer de verfilming van Brandende liefde zien om te kijken of het contrast in die film ook zo duidelijk is. Ik verwacht dat de verfilming minder aspecten bevat dan het boek, net zoals de verfilming van Turks fruit. Personages: De hoofdpersoon gedraagt zich wel enigszins als een held. Hoe hij bijvoorbeeld voor de oude chirurg zorgt en hoe hij het kind van Anna ter wereld brengt en direct daarna Anna beschermt tegen mevrouw Bonnema. De hoofdpersoon is nuchter, behulpzaam en een tikje vulgair in zijn doen en laten. Deze karaktereigenschappen worden niet omschreven in het boek maar blijken uit de handelingen die de hoofdpersoon verricht. Je leert hierdoor de hoofdpersoon vrij goed kennen. De karaktereigenschappen van de hoofdpersoon vind ik wel belangrijk voor het boek want het gaat in het boek ook om de nuchtere visie op de vergankelijkheid van het leven. De rest van zijn karaktereigenschappen zijn eigenlijk meer voor het arceren van die nuchterheid. Zelf ben ik ook wel nuchter dankzij mijn opvoeding. Mijn eigen karakter heeft daar natuurlijk ook een rol in gespeeld. Mensen uit mijn omgeving zijn veelal nuchter en behulpzaam dus ik ken wel mensen die ik in de hoofdpersoon herken. De rest van de personages is natuurlijk ook herkenbaar. Neem een mevrouw Bonnema, een oude sikkeneurige dame. Iedereen kan zich daar wel een voorstelling bij maken. Anna is iets moeilijker te plaatsen. In het boek komt ze over als een verleidelijke, mysterieuze dame. Pagina 4 van 6

5 Zoals ik onder het kopje gebeurtenissen al aangaf, heeft het gedrag van de hoofdpersoon mij niet beïnvloed, maar mijn visie verbreed. Een visie verbreden is altijd positief dus ik kan wel zeggen dat de daden van de hoofdpersoon een positieve uitwerking op mij hebben gehad. Anna en de hoofdpersoon zijn sympathieke personages uit het boek. Ze zijn menselijk, doen niemand kwaad en ze zijn in hun doen en laten herkenbaar. Mevrouw Bonnema is een minder sympathiek persoon. Ze is sikkeneurig, heel vrekkig en heel kil. Over de violist krijg je niet zoveel mee van z n karaktereigenschappen. Er is nog wel een vriend van de hoofdpersoon. In het begin is hij voornamelijk raar maar niet echt onsympathiek. Op de begrafenis tien jaar later, is hij in z n leven op een punt waar hij het helemaal heeft gemaakt en beroemd is in Amerika. Op dat moment doet hij heel erg uit de hoogte en is hij verre van sympathiek. Soms waren bepaalde acties en reacties voorspelbaar maar ik denk dat dat ook een stukje lezerservaring is. Ik vond het niet storend. Opbouw: Het boek begint bij het einde. Daarna komt eigenlijk één hele grote flashback van tien jaar daarvoor. Aan het eind kom je weer terug bij het begin, tien jaar na de hele grote flashback. Verder zitten er geen terugblikken in het verhaal. Het enige spannende aan deze opbouw vind ik dat je aan het eind niet weet wat Anna in de tien overgeslagen jaren gedaan heeft, waar ze is, wat ze doet, of ze nog steeds getrouwd is met de violist en dergelijken. Ik vind niet dat de opbouw zozeer bij het onderwerp past, maar de opbouw benadrukt het onderwerp wel. Door de opbouw weet je namelijk al gelijk in het begin dat mevrouw Bonnema te overlijden komt, dus daardoor blijft die begrafenis extra bij je hangen gedurende het hele boek maar ook als je het boek al uit hebt. Het verhaal wordt verteld vanuit het ik-perspectief. Je ziet de gebeurtenissen dus alleen maar door de ogen van de hoofdpersoon. Aan het eind blijf je alleen met de vraag zitten of de hoofdpersoon en Anna bij elkaar zullen blijven. Een prettig einde, het kan alles zijn. In mijn beleving blijven ze voorlopig wel bij elkaar Taalgebruik: Het taalgebruik is vlot en makkelijk te volgen. Het enige obstakel binnen het taalgebruik in dit boek kan zijn dat er soms een paar Franse zinnetjes tussendoor zijn geschreven. Laat mij nou net gek zijn op de Franse taal! Ik vind dat de verhouding tussen dialogen en beschrijvingen mooi in evenwicht is. Ik heb me geen moment gestoord aan het feit dat er te veel zou worden beschreven of dat er te veel dialogen zouden zijn dus dat zegt denk ik genoeg over de verhouding. Pagina 5 van 6

6 Er was een verwijzing naar het boekje Madame Bovary van Flaubert. We hebben toevallig net met literatuur moeten leren wie dat was en dat dat boek zo bekend was indertijd. Er was nog een verwijzing, namelijk naar het schilderij Suzanna en de grijsaard. Daar schortte het bij mij aan kennis want ik wist niet waar Wolkers naar verwees. Titelverklaring: Voordat ik volgens het boek verder ga, wil ik eerst de titel verklaren. Ik vind het raar dat die eis niet in je literatuurboek staat om bij een uitgebreide persoonlijke reactie te schrijven. Als je een boek hebt gelezen, denk je toch op z n minst even goed over de titel na. Of je doet het tijdens het lezen, dat kan natuurlijk ook. Brandende liefde verwijst letterlijk naar de naam van de bloemen die de hoofdpersoon op een gegeven moment voor mevrouw Bonnema s verjaardag koopt. Dit is natuurlijk een tegenstrijdigheid want als de hoofdpersoon voor iemand geen liefde voelt, is het voor mevrouw Bonnema. Ik denk dat hij voor Anna wel die liefde voelt, maar het komt nooit zo duidelijk naar buiten. In het boek wordt de schijn opgehouden dat ze slechts scharrels voor elkaar zijn maar ondertussen Eindoordeel: Ik vond het een typisch Wolkers boek. Lekker makkelijk om te lezen, maar toch een (veel) dieper liggende gedachte. Ik blijf Wolkers-fan. Pagina 6 van 6