Regio in beeld Arbeidsmarktschets Noord-Holland Noord

Transcriptie

1 Regio in beeld 2013 Arbeidsmarktschets Noord-Holland Noord

2 Samenvatting In 2014 wordt voor het eerst weer een beperkte groei van de economie verwacht. Dit vertaalt zich nog niet direct in een toename van het aantal banen. Het aantal vacatures stijgt ook pas in 2014 weer, terwijl het aantal geregistreerde werkzoekenden voorlopig nog toeneemt. Op termijn ontstaan in Noord-Holland Noord meer kansen op de arbeidsmarkt door economisch herstel, vergrijzing, beperkte instroom van schoolverlaters en mobiliteit van werkzoekenden. Verdere krimp werkgelegenheid Na een voorzichtig herstel van de economie in 2010 en de eerste helft van 2011, kromp de Nederlandse economie vanaf de tweede helft van 2011 opnieuw. Pas in 2014 wordt er weer economische groei verwacht. Dit jaar wordt in Noord-Holland Noord daarom nog een krimp van de werkgelegenheid verwacht. De werkgelegenheid krimpt in vrijwel alle sectoren. Uitzondering is de sector zorg & welzijn waar het aantal banen (licht) groeit, terwijl de sectoren openbaar bestuur, financiële dienstverlening en industrie de sterkste krimp laten zien. Vooral de sectoren detailhandel, bouwnijverheid en openbaar bestuur zijn naar verhouding groot in de regio. Voor openbaar bestuur geldt echter dat het hier vooral om specifieke werkgelegenheid gaat bij de Koninklijke Marine in Den Helder. De werkgelegenheid in de bouw is sterk afgenomen; voor komend jaar is de verwachting dat deze daling afvlakt maar nog niet groeit. Stagnatie vacatures In de periode van juli 2012 tot juli 2013 is het aantal nieuwe vacatures in Noord-Holland Noord beduidend kleiner dan in de vier kwartalen daarvoor. Niet alleen in totaal, maar ook per kwartaal is het aantal vacatures in 2012/2013 lager dan een jaar eerder. De daling in Noord- Holland Noord is sterker dan gemiddeld in Nederland. Die dalende tendens zet zich in 2013 nog verder voort. Bescheiden economische groei leidt in 2014 tot meer tijdelijk werk, meer baanwisselingen en meer vacatures. De meeste vacatures ontstaan in de detailhandel; het gaat hier echter vaak om vacatures voor een beperkt aantal uren of oproepwerk dat veelal door jongeren wordt ingevuld. Ook in de zakelijke dienstverlening ontstaan veel vacatures, deels bij uitzendbureaus. Als de vraag naar personeel groeit, kiezen bedrijven vaak eerst voor het invullen via een uitzendbureau. Het aantal vacatures in de zorg & welzijn is de afgelopen jaren flink toegenomen. Deze groei zet zich voort maar door de bezuinigingen in de sector wel veel minder sterk van voorheen verwacht. Het aantal vacatures fluctueert sterk door seizoensinvloeden. De agrarische sector en de horeca zijn sterk vertegenwoordigd; in deze twee sectoren is het aantal vacatures in het voorjaar veel groter dan in de rest van het jaar. Door het tijdelijke aspect wordt een groot deel van de vacatures ingevuld door jongeren (vakantiewerk) en mensen uit MOE landen. Hoewel dit elk jaar om een aanzienlijk deel van het totaal aantal vacatures gaat is het aandeel in de totale werkgelegenheid beperkt. Op termijn kansen voor werkzoekenden De economische recessie van de afgelopen jaren zorgt voor minder werkgelegenheid, minder vacatures en meer werkzoekenden in Noord-Holland Noord. Hoewel de arbeidsmarkt divers is en de economische malaise minder groot is dan bij andere regio s, is er wel sprake van een zeer ruime arbeidsmarkt met beperkte kansen voor werkzoekenden. Verwacht economisch herstel, vergrijzing, beperkte instroom van schoolverlaters en mobiliteit bieden werkzoekenden op termijn meer kansen op de arbeidsmarkt. Zowel het aantal geregistreerde werkzoekenden als het aantal WW-uitkeringen is de afgelopen jaren in Noord- Holland Noord sterker gestegen dan gemiddeld landelijk. Een belangrijke oorzaak hiervoor is dat het percentage werkzoekenden de afgelopen jaren lager lag dan gemiddeld. De situatie is duidelijk minder gunstig dan een aantal jaren geleden maar nog wel positiever dan het landelijke beeld laat zien. Uitdagingen op de arbeidsmarkt Op dit moment is de situatie op de arbeidsmarkt voor werkzoekenden moeilijk. Hoewel een aantal sectoren nog kansen biedt is het perspectief, zeker voor werkzoekenden met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt, slecht. Aan de andere kant kan op termijn krapte ontstaan in sectoren waar nu nog voldoende kandidaten beschikbaar zijn. Op verschillende manieren zoeken werknemers, overheid en opleiders hier naar de samenwerking. Hoewel over het algemeen voor vacatures ruim voldoende kandidaten beschikbaar zijn, bestaan nog steeds bedrijven die voor specifieke vacatures geen geschikte kandidaten kunnen vinden. Deze discrepantie zit duidelijk niet op kwantitatief maar op kwalitatief niveau. Voor bijvoorbeeld de zorg en de techniek zijn in aantal ruim voldoende kandidaten beschikbaar maar ontstaan langdurig openstaande vacatures omdat specifieke eisen aan de kandidaten worden gesteld waar een groot deel van de huidige werkzoekenden niet aan voldoet. Als in de toekomst de vraag naar personeel toeneemt, gaat dit voor steeds meer vacatures gelden. Het is om deze reden van belang dat nu al de samenwerking wordt gezocht tussen werkgevers, opleiders en overheid om de huidige vacatureruimte zo effectief mogelijk in te vullen en nu al in te spelen op tekorten die op termijn ontstaan. In Noord-Holland Noord wordt hieraan vorm gegeven door het programma Inclusieve arbeidsmarkt. Daarnaast zorgt het Werkgeversservicepunt, een samenwerking tussen UWV en gemeentes, voor een uniforme werkgeversbenadering voor het bemiddelen van kandidaten met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt zoals langdurig werkzoekenden, ouderen en mensen met een arbeidshandicap. Regio in beeld, arbeidsmarktschets Noord-Holland Noord 1

3 Verdere krimp werkgelegenheid Na een voorzichtig herstel van de economie in 2010 en de eerste helft van 2011, kromp de Nederlandse economie vanaf de tweede helft van 2011 opnieuw. Pas in 2014 wordt er weer economische groei verwacht. Dit jaar wordt in Noord-Holland Noord daarom nog een krimp van de werkgelegenheid verwacht. De werkgelegenheid krimpt in vrijwel alle sectoren. Uitzondering is de sectoren zorg & welzijn waar het aantal banen (licht) groeit. Veel banen in zorg & welzijn, detailhandel Hoewel Noord-Holland Noord een grote diversiteit laat zien in de werkgelegenheid is een aantal sectoren duidelijk beter vertegenwoordigd. Detailhandel, zakelijke dienstverlening en zorg & welzijn zijn in arbeidsmarktregio Noord- Holland Noord belangrijke sectoren. Van de in totaal circa banen in Noord-Holland Noord zijn er bijna in deze sectoren vertegenwoordigd (bijna 44%). Het grote aantal vacatures in het openbaar bestuur komt voor het grootste gedeelte op naam van de Koninklijke Marine in Den Helder. Door de grote diversiteit in werkgelegenheid is de invloed van de economische recessie naar verhouding beperkt gebleven. Afbeelding 1: Werkgelegenheid per sector: omvang, aandeel en ontwikkeling Noord-Holland Noord, 2012 ontwikkeling werkgelegenheid 5% 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% -4% -5% Groei ICT Zakelijke diensten Krimp Zorg en welzijn Transport Onderwijs Groothandel Horeca Overige diensten Industrie Financiële diensten ondervertegenwoordiging t.o.v. Nederland Bouwnijverheid Detailhandel Openbaar bestuur oververtegenwoordiging t.o.v. Nederland Bovenstaande afbeelding geeft een beeld van de omvang en ontwikkeling van de werkgelegenheid in Noord-Holland Noord per sector in De afbeelding geeft drie zaken weer: Hoe groter de bol hoe hoger het aantal banen in de betreffende sector. In totaal waren er in 2012 ongeveer banen. Boven de horizontale as is er sprake van groei van de werkgelegenheid; daaronder is sprake van krimp. De verticale as markeert de situatie waarin het aandeel van een sector in de regio gelijk is aan het aandeel van een sector in Nederland. Links van die as is het regionale aandeel kleiner; rechts van die as is het regionale aandeel van die sector groter. Het kwadrant rechtsboven laat sectoren zien, die belangrijk zijn voor de regio (oververtegenwoordigd) en die groeien. Kortom, de meest gunstige positie voor de regio. Het kwadrant rechtsonder brengt sectoren van belang voor de regio in beeld, waar sprake is van krimp van de werkgelegenheid. De sectoren in het kwadrant linksonder krimpen en zijn ondervertegenwoordigd. Het kwadrant linksboven laat sectoren zien die groeien, maar ook ondervertegenwoordigd zijn ten opzichte van Nederland. Bijna alle sectoren hebben te maken gehad met krimp van de werkgelegenheid in Uitzondering is zorg & welzijn. In de sector onderwijs was er noch sprake van krimp, noch van groei. Bouw en openbaar bestuur zijn vrij kleine sectoren, hebben te maken met krimp en zijn oververtegenwoordigd in Noord-Holland Noord ten opzichte van Nederland. De sector landbouw is zo sterk oververtegenwoordigd in de regio ten opzichte van Nederland dat deze rechts buiten de afbeelding valt. De landbouw heeft naar verhouding weinig last van de economische teruggang maar laat door schaalvergroting wel een lichte daling zien (positie ligt net onder de horizontale as, op gelijke hoogte met de horeca). Landbouw belangrijk voor de regio Hoewel het aandeel werkgelegenheid van de landbouw slechts een kleine 4% is, blijft de sector belangrijk voor de regio. Zowel de provincie Noord-Holland als de Nederlandse overheid heeft West-Friesland en de kop van Noord- Holland uitgeroepen tot aandachtsgebied met Agriport A7 en Seed Valley als belangrijkste voorbeelden. De sector kenmerkt zich wel door sterke seizoensinvloeden en door een hoog percentage werknemers vanuit Oost-Europa. Vacatures voor permanente functies ontstaan vooral op middelbaar en hoog niveau, voor specialistische functies. In de landbouw is ook de vraag naar gespecialiseerd technisch personeel groot. Hoewel voor de komende periode een kleine krimp wordt verwacht, blijft de landbouw een kleine maar stabiele factor binnen de regio. Structurele krimp in industrie Het aantal banen in de industrie krimpt structureel. Al sinds 2008 blijkt het aantal banen in de Nederlandse industrie ieder jaar te dalen. Met ongeveer 10% is het aandeel werkgelegenheid in de industrie in Noord-Holland Noord vergelijkbaar met het landelijk gemiddelde. De afgelopen decennia is de werkgelegenheid in de metaalindustrie geleidelijk aan gekrompen. Dit is in lijn met de algemene trend: een afname van industriële werkgelegenheid, verplaatsing van eenvoudige en grootschalige productieactiviteiten naar het buitenland en een toename van de arbeidsproductiviteit. De metaalindustrie is zeer conjunctuurgevoelig. Er zijn afwisselend perioden van groei en krimp. Op dit moment speelt onzekerheid op de wereldmarkt de sector weer parten. Gemengd beeld in de zakelijke dienstverlening De zakelijke dienstverlening is een bont gezelschap van subbranches: van makelaars tot toeristisch medewerkers, van woningcorporaties tot ICT-bedrijven. Ook de schoonmaakbranche en uitzendbureaus behoren tot de zakelijke dienstverlening. Er is veel kleinschalige werkgelegenheid in deze sector. De zakelijke dienstverlening is tot aan de Regio in beeld, arbeidsmarktschets Noord-Holland Noord 2

4 economische crisis fors gegroeid. Door de economische crisis maakte de sector een turbulente periode door waarin veel arbeidsplaatsen verloren zijn gegaan. De negatieve trend in de jaren 2009 en 2010 is de som van negatieve ontwikkelingen door de teruggang van marketingbureaus, makelaars, notarissen en de ingenieurs- & architectenbureaus. Dit als gevolg van de malaise in de bouwsector waarvan deze sectoren sterk afhankelijk zijn. Tegenover de negatieve subsectoren staan ook positieve. Zo hebben accountants- en advocatenkantoren de recessie relatief goed doorstaan en wordt in de ICT-sector een groei van de werkgelegenheid verwacht. Zorg & welzijn: geen algemene tekorten De zorg is één van de grootste sectoren van Nederland: er werken ruim 1,1 miljoen mensen. De verpleging, verzorging & thuiszorg (VVT) is de grootste branche. De geestelijke gezondheidszorg (GGZ) en de ziekenhuizen bieden relatief veel werkgelegenheid op de hogere niveaus (hboplus), de VVT op de lagere niveaus. De gehandicaptenzorg neemt een tussenpositie in. De afgelopen jaren groeide de werkgelegenheid in de zorg gestaag. Ook de komende jaren groeit de behoefte aan zorg, als gevolg van de vergrijzing. Onduidelijkheid over de effecten van recente maatregelen om de zorgkosten te beheersen (in begrotings- en regeerakkoord) maakt de prognoses over de werkgelegenheidsontwikkeling in de zorg op dit moment onzeker. Het Centraal Planbureau (CPB) voorziet nog wel werkgelegenheidsgroei in de zorg, maar minder dan zonder deze maatregelen het geval was geweest. In de sector, vooral de VVT, wordt rekening gehouden met gedwongen ontslagen. In algemene zin lijkt de werkgelegenheid in de zorg op de lagere niveaus af te nemen en op de hogere niveaus (vanaf mbo-3) toe te nemen. Op dit moment zijn er geen generieke personeelstekorten. Wel zijn er tekorten in specifieke segmenten. Voor bepaalde beroepsgroepen, bijvoorbeeld gespecialiseerde verpleegkundigen (zoals diabetes- of kinderverpleegkundigen), of arts-specialisten (spoedeisende hulp, verpleeghuis, artsen verstandelijk gehandicapten) is de arbeidsmarkt krap. Voor zorg op de lagere niveaus is de arbeidsmarkt aanzienlijk ruimer. De komende jaren doen zich evenmin grote tekorten in de zorg voor. Er worden wel tekorten aan verzorgenden verwacht, al is de omvang daarvan onzeker vanwege de maatregelen in het regeerakkoord. Ook voor andere in de zorg (bijvoorbeeld artsen en apothekers) worden tekorten voorzien. Voor de lagere zorgniveaus (helpenden en zorghulpen) worden overschotten verwacht. Op de langere termijn na 2015 groeien de tekorten door de toenemende vergrijzing. De welzijnssector bestaat uit welzijn & maatschappelijke dienstverlening, jeugdzorg en kinderopvang. Voor deze sector geldt dat er momenteel overschotten aan personeel bestaan. Een groot overschot bestaat er voor personeel in de kinderopvang. Deze sector heeft het momenteel moeilijk. Door overheidsbezuinigingen is het voor ouders duurder om hun kind naar de kinderopvang te brengen. Daarnaast is de werkloosheid gestegen, waardoor (werkloze) ouders minder vaak gebruik maken van kinderopvang. De vooruitzichten voor deze branches zijn matig, mede door de dalende geboortecijfers van de afgelopen vijf jaar. Gunstige perspectieven in de detailhandel De detailhandel ondervindt direct de gevolgen van de economische recessie. Consumenten zijn somber gestemd en besparen waar mogelijk op hun uitgaven. De detailhandel laat dan ook een tweedeling zien: waar de foodsector te maken heeft met een stijgende omzet, daalt de omzet in de non-foodsector (ING Economisch Bureau). Desondanks kent de sector veel vacatures en een hoge vacaturegraad. De perspectieven op werk in de detailhandel zijn voor alle niveaus gunstig. Omdat voor de meeste vacatures in de detailhandel geldt dat ondernemers weinig tot geen werkervaringeisen stellen, geldt dat er goede instroomkansen in de sector aanwezig zijn voor schoolverlaters en (aankomend) verkoopmedewerkers op de niveaus 1 en 2. Ook voor de hogere mbo-niveaus, verkoopspecialisten, filiaalen afdelingsmanagers zijn er goede perspectieven. Daarnaast biedt de opkomst van webwinkels perspectief op nieuwe soorten banen die goed aansluiten bij jongeren die slim en snel met internet kunnen omgaan. Ook in de logistieke sfeer ontstaat, vanwege de veranderingen in de aanvoerkanalen nieuwe banen (bezorgen en transport). Dat betekent dat in de detailhandel perspectieven aanwezig zijn voor functies waarvoor mbo-2 volstaat. Verwachte krimp van de werkgelegenheid Voor 2013 en 2014 wordt krimp van de werkgelegenheid verwacht. Deze krimp doet zich echter niet meer in alle sectoren voor. Afbeelding 2: Verwachte ontwikkeling werkgelegenheid Noord-Holland Noord, Totaal Openbaar bestuur Financiele dienstverlening Industrie Agrarische sector Transport Detailhandel Bouwnijverheid Onderwijs Overige diensten Horeca Informatie en communicatie Zorg/welzijn Groothandel Zakelijke dienstverlening -4% -3% -2% -1% 0% 1% 2% Noord-Holland Noord Nederland Het aantal banen in de sector zorg & welzijn groeit licht en neemt naar verwachting toe tot eind De toename van het aantal banen in deze sector is al meerdere jaren zichtbaar. Verwacht wordt dat deze trend de komende jaren doorzet. De toename is echter wel lager dan voorgaande jaren. Ook groothandel en overige zakelijk dienstverlening laten in 2014 een lichte groei zien. De sectoren openbaar bestuur en industrie laten een forse krimp zien. Voor openbaar bestuur is de krimp een gevolg van overheidsbezuinigingen. De daling in de industrie heeft onder meer te maken met een structurele krimp als gevolg van voortgaande automatisering en verplaatsing van productie. Regio in beeld, arbeidsmarktschets Noord-Holland Noord 3

5 Stagnatie vacatures In de periode van juli 2012 tot juli 2013 en in de periode Julie 2011 tot juli 2012 (deze periodes worden hierna kortweg aangeduid als respectievelijk 2012/2013 en 2011/2012) is het aantal nieuwe vacatures in Noord- Holland Noord beduidend kleiner dan in de vier kwartalen daarvoor. Niet alleen in totaal, maar ook per kwartaal is het aantal vacatures in 2012/2013 kleiner dan een jaar eerder. De daling in Noord-Holland Noord is sterker dan gemiddeld in Nederland. Die dalende tendens zet in 2013 nog verder voort. Bescheiden economische groei leidt in 2014 tot meer tijdelijk werk, meer baanwisselingen en meer vacatures. Minder vacatures In 2012/2013 zijn in Noord-Holland Noord bijna vacatures ontstaan. Dat zijn er bijna minder dan het jaar ervoor (-23%). Afbeelding 3 laat in 2011 en 2012 hetzelfde seizoenspatroon zien met een piek in het tweede kwartaal en een dal in het vierde kwartaal. Door de economische crisis liggen de aantallen nieuwe vacatures in 2012 in elk kwartaal lager dan in hetzelfde kwartaal in In het eerste kwartaal van 2013 bereikte het aantal nieuwe vacatures het laagste niveau van de afgelopen twee jaar. Afbeelding 3: Ontwikkeling nieuwe vacatures Noord-Holland Noord, Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q In 2014 meer vacatures door meer dynamiek Door de langdurige crisis is het aantal banen en vacatures de afgelopen jaren fors afgenomen. Het aantal nieuwe vacatures in Noord-Holland Noord is naar verwachting in 2014 hoger dan in Vervangingsvraag ontstaat nog door (natuurlijk) verloop van personeel, al kunnen er bij vervangingsvraag wel kwalitatief andere eisen worden gesteld aan nieuw personeel. Uitbreidingsvraag is er nauwelijks. Economische groei leidt met vertraging tot extra banen, maar zorgt al eerder voor meer dynamiek op de arbeidsmarkt. Meer mensen durven weer van baan te veranderen. De mobiliteit van werk naar werk neemt daardoor toe. In eerste instantie verhogen ondernemers de bezettingsgraad en de arbeidsproductiviteit. Daar staat tegenover dat het effect van labour hoarding goeddeels is uitgewerkt. In het begin van de crisis werd personeel zo lang mogelijk in dienst gehouden. Een deel van die mensen heeft later alsnog zijn baan verloren en bedrijven werken nu met een zo klein mogelijke bezetting. Hoe kleiner de overcapaciteit aan personeel in 2014 is, hoe eerder werkgevers bij economisch herstel behoefte aan nieuwe mensen krijgen. Ook het gebruik van meer en kortere tijdelijke contracten zorgt voor meer bewegingen op de arbeidsmarkt. In principe biedt dat meer kansen op werk voor werkzoekenden, ook voor mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Meeste vacatures in zakelijke diensten, detailhandel en zorg & welzijn De meeste vacatures in Noord-Holland Noord zijn in 2012/2013 ontstaan in de detailhandel, zakelijke diensten (waaronder uitzendbureaus) en zorg & welzijn. Naar verhouding heeft Noord-Holland Noord ook veel vacatures in de agrarische sector. Het totaal aantal vacatures in deze sector is echter klein en varieert sterk per seizoen. Noord- Holland Noord heeft naar verhouding weinig vacatures in ICT en overige dienstverlening. Vooral de detailhandel drukt een stevig stempel op deze arbeidsmarktregio. Het grote aantal vacatures in deze sector geeft echter een enigszins vertekend beeld omdat veel wordt gewerkt met tijdelijke- en oproepcontracten. Deze worden voor een groot deel ingevuld door scholieren. In de meeste sectoren is het aantal vacatures in 2012/2013 gekrompen. Alleen enkele kleinere sectoren laten een groei zien. Afbeelding 4 geeft een beeld van de omvang en ontwikkeling van het aantal nieuwe vacatures in Noord-Holland Noord per sector in 2012/2013. Hoe groter de bollen, hoe meer vacatures. De horizontale lijn is de scheiding tussen groei (erboven) of krimp (eronder) van het aantal vacatures. De verticale lijn markeert de situatie waarin het aandeel van een sector in de regionale vacaturemarkt gelijk is aan het aandeel van een sector in heel Nederland. Links van die lijn is het regionale aandeel van een sector kleiner, rechts van die lijn groter. Afbeelding 4: Nieuwe vacatures per sector Noord-Holland Noord, 2012/2013 ontwikkeling vacatures 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% -50% Zakelijke diensten ICT Groothandel Horeca Onderwijs Transport Financiële Overige diensten diensten Industrie Bouw Openbaar bestuur Detailhandel Zorg/welzijn ondervertegenwoordiging oververtegenwoordiging t.o.v. Nederland t.o.v. Nederland Landbouw Vergelijking met afbeelding 1 van de werkgelegenheid laat overeenkomsten en verschillen zien. De duidelijkste overeenkomst betreft het belang van de detailhandel. Ondanks krimp is deze nog altijd groot in omvang en sterk oververtegenwoordigd in de regio. Zorg & welzijn vertegenwoordigd een groot aantal banen in de regio en er wordt nog een kleine groei verwacht, maar het aantal nieuwe vacatu- Regio in beeld, arbeidsmarktschets Noord-Holland Noord 4

6 res is sterk gekrompen. De rol van banenmotor is voor dit moment uitgespeeld. Vacatures voor lager opgeleiden vooral in detailhandel, horeca en industrie In de vorige paragraaf hebben we gezien dat in de detailhandel financiële & zakelijke diensten (incl. uitzendbureaus), en zorg & welzijn in Noord-Holland Noord de meeste vacatures ontstaan. Afbeelding 5 toont het aantal nieuwe vacatures per sector, onderverdeeld naar drie beroepsniveaus: laag (ongeschoold/vmbo), middelbaar (mbo/havo/vwo) en hoog (hbo/wo). De grafiek geeft daarmee nader inzicht in de kansen van werkzoekenden op werk naar beroepsniveau. Onder de werkzoekenden met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt bevinden zich veel elementair en lager opgeleiden. In Noord-Holland Noord bijna 50% van alle nieuwe vacatures op laag niveau. De meeste nieuwe vacatures op lager niveau komen voor in de detailhandel, gevolgd door horeca en zakelijke dienstverlening. Veel van deze vacatures zijn tijdelijk en/of deeltijdvacatures en worden via uitzendbureaus door scholieren en studenten ingevuld. Afbeelding 5: Nieuwe vacatures per sector naar beroepsniveau Noord-Holland Noord, 2012/2013 Detailhandel Zakelijke diensten Zorg/welzijn Industrie Horeca Groothandel Transport Overige diensten Openbaar bestuur ICT Financiële diensten Onderwijs Bouw Landbouw laag middelbaar hoog Ongeveer een derde van de vacatures is op middelbaar niveau. Voor werkzoekenden met een middelbare opleiding zijn er in deze regio vooral kansen in de zorg & welzijn, zakelijke diensten, industrie, groothandel en detailhandel. Het aantal vacatures op hoog niveau is met 19% naar verhouding laag. Dit wordt echter gecompenseerd door het grote aantal vacatures op hoog niveau dat in de regio Groot Amsterdam ontstaat; daar staat 31% van alle vacatures open voor hoger opgeleiden. Een groot deel van de hoog opgeleide inwoners uit Noord-Holland Noord reist dan ook dagelijks richting Amsterdam. Dat het aantal nieuwe vacatures ten gevolge van de crisis terugloopt en de arbeidsmarkt ruim is, wil nog niet zeggen dat er geen moeilijk in te vullen vacatures zijn. Binnen bepaalde deelmarkten treden naast overschotten eveneens tekorten aan personeel op. Bekende voorbeelden hiervan zijn de ICT en de techniek. Deze deelmarkten hebben al langer te maken met schaarste. Om deze knelpunten op te lossen, richt een groter deel van de werkgevers zich op werving in het buitenland; zoals nu in de agrarische sector voor seizoenswerk al op grote schaal gebeurt. Dit wordt nog sterker op het moment dat de Nederlandse economie aantrekt. Grootste vraag naar verzorgend & dienstverlenend personeel Afbeelding 6 geeft inzicht in het aantal nieuwe vacatures naar beroepsniveau en beroepsklasse. In de meeste vacatures wordt gevraagd naar verzorgend & dienstverlenend personeel (op laag en middelbaar niveau) en economischadministratief (op alle niveaus). Daarnaast is er ook een aanzienlijke behoefte aan technisch & industrieel personeel (op laag en middelbaar niveau) en transportpersoneel (vooral op laag niveau). Afbeelding 6: Nieuwe vacatures per beroepsgroep naar beroepsniveau Noord-Holland Noord, 2012/2013 Verzorgende en dienstverlenende Economisch-administratieve Technische en industrie Transport Medische en paramedische Pedagogische Informatica Sociaal-culturele Agrarische Openbare orde- en veiligheids laag middelbaar hoog De kans op vast werk voor een werkzoekende hangt niet alleen af van de beschikbaarheid van vacatures. Ook andere factoren spelen een rol. Zoals de groeiende inzet door werkgevers van flexwerkers en zzp ers. De daling van het aandeel vaste werknemers is een structurele verandering in de vraag naar personeel, die zich de komende jaren verder voortzet. Eén van de belangrijkste factoren, die van invloed is op de kans op werk, is de aanwezigheid van concurrerend aanbod op de arbeidsmarkt. De aanbodzijde van de arbeidsmarkt wordt in het volgende hoofdstuk besproken. Regio in beeld, arbeidsmarktschets Noord-Holland Noord 5

7 Op termijn kansen voor werkzoekenden De economische recessie van de afgelopen jaren zorgt voor minder werkgelegenheid, minder vacatures en meer werkzoekenden in Noord-Holland Noord. Hoewel de arbeidsmarkt divers is en de economische malaise minder groot is dan bij andere regio s, is er wel sprake van een zeer ruime arbeidsmarkt met beperkte kansen voor werkzoekenden. Verwacht economisch herstel, vergrijzing, beperkte instroom van schoolverlaters en mobiliteit bieden werkzoekenden op termijn meer kansen op de arbeidsmarkt. Geregistreerde werkzoekenden toegenomen Het aantal niet-werkende werkzoekenden (nww), vanaf hier geregistreerde werkzoekenden genoemd, in Noord- Holland Noord is het afgelopen jaar fors toegenomen. De economische recessie heeft, ondanks de grote diversiteit in werkgelegenheid binnen de regio, voor een toename van geregistreerde werkzoekenden met 47% sinds vorig jaar gezorgd; meer dan het landelijke gemiddelde van 35%. Eind juni 2013 bedraagt het aantal geregistreerde werkzoekenden personen. Verdere toename geregistreerde werkzoekenden Komende periode neemt het aantal geregistreerde werkzoekenden in Noord-Holland Noord naar verwachting verder toe tot bijna (7,2%) eind In heel Nederland worden er dan geregistreerde werkzoekenden verwacht (9,3%). Het verwachte economisch herstel zorgt pas na 2014 voor minder werkzoekenden. In eerste instantie leidt de aantrekkende economie tot een toename van arbeidsproductiviteit, pas later tot meer banen. Afbeelding 8 laat het verwachte nww-percentage eind 2014 zien voor de verschillende arbeidsmarktregio s in Nederland. Het aantal geregistreerde werkzoekenden kan, als gevolg van verscherpte gemeentelijke controle op de registratieplicht van werkzoekenden met een bijstandsuitkering, nog extra toenemen. Afbeelding 8: Verwacht nww-percentage per regio December 2014 Verwacht nww-percentage december % of meer 7% tot 8% 6% tot 7% 5% tot 6% minder dan 5% Afbeelding 7 toont per gemeente de stand van de geregistreerde werkzoekenden in procenten van de beroepsbevolking (nww-percentage). Eind juni 2013 ligt dit percentage in Noord-Holland Noord op 6,1%, tegen 8,1% in heel Nederland. De gemeente met het hoogste aandeel geregistreerde werkzoekenden is Den Helder, dat met 11,2% ruim boven het landelijk gemiddelde uitstijgt. In de overige gemeenten ligt het nww-percentage (ruim) onder het landelijk gemiddelde. Het laagste aandeel geregistreerde werkzoekenden kent de gemeenten Texel met 3,3%. Dit laatste is echter ook het gevolg van seizoensinvloeden. In de zomerperiode ligt het nww-percentage op Texel aanzienlijk lager dan in de winterperiode vanwege seizoensgerelateerd werk in de horeca en de agrarische sector. Afbeelding 7: Nww-percentage per gemeente Noord-Holland Noord, juni 2013 Texel Nww-percentage juni % of meer 7% tot 8% 6% tot 7% 5% tot 6% minder dan 5% Het aantal WW-uitkeringen bevestigt het beeld van een fors toenemend aantal geregistreerde werkzoekenden. Eind juni 2013 waren er ruim WW-uitkeringen in Noord-Holland Noord. Een jaar eerder waren dat er ruim 8.800; een toename van 32%. Den Helder Hollands Kroon Schagen Opmeer Medemblik Enkhuizen Langedijk Heer- Stede hugo- Broec Bergen NH waard Drechterland Hoorn Koggenland Alkm aar Heiloo Schermer Castricum Graft-De Rijp Werkzoekenden steeds hoger gekwalificeerd De grote instroom van werkzoekenden in het afgelopen jaar heeft geleid tot een geregistreerde werkzoekendengroep met gemiddeld een kleinere afstand tot de arbeidsmarkt; jonger, hoger opgeleid en korter werkzoekend. Hoewel jongeren tot 27 jaar nog steeds een klein deel (12%) van alle geregistreerde werkzoekenden in Noord- Holland Noord vormen, is hun aandeel het afgelopen jaar toegenomen. De instroom aan nieuwe werkzoekenden in het afgelopen jaar bestaat voor een kwart uit jongeren tot 27 jaar. Jongeren beschikken vaker over een flexibel Regio in beeld, arbeidsmarktschets Noord-Holland Noord 6

8 contract en een kort arbeidsverleden, waarmee hun positie in economisch slechte tijden kwetsbaar is. De opbouw van de geregistreerde werkzoekenden naar opleidingsniveau is in Noord-Holland Noord vergelijkbaar met landelijk; 34% middelbaar en 16% hoog opgeleiden. Ook het aandeel mensen zonder startkwalificatie is vergelijkbaar met de landelijke cijfers; de helft van het totaal. Zij komen vooral in aanmerking voor vacatures op elementair en lager niveau, veelal in detailhandel, horeca en industrie (zie afbeeldingen 5 en 6). Het aandeel geregistreerde werkzoekenden dat korter dan een halfjaar werkzoekend is, nam het afgelopen jaar toe tot ongeveer 47% en is veel hoger dan het landelijke cijfer (37%). De oorzaak hiervan is de forse instroom van nieuwe werkzoekenden. Op het moment dat de economie verbetert (naar verwachting in 2014), profiteren als eerste werkzoekenden met een korte afstand tot de arbeidsmarkt. Voor werkzoekenden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt blijft het in eerste instantie nog moeilijk om werk te vinden. Vooral werkzoekenden in industrie, administratie en verzorging & dienstverlening Afbeelding 9 geeft inzicht in het beroep en het beroepsniveau waaronder werkzoekenden staan geregistreerd. In Noord-Holland Noord zoeken de meeste geregistreerde werkzoekenden werk in technische & industrie, in economisch-administratieve en in verzorgende & dienstverlenende. Ruim driekwart staat voor een van deze ingeschreven. Bij technische & industrie en verzorgende & dienstverlenende gaat het in veel gevallen om op laag niveau, zoals productiemedewerkers, bouwvakkers, interieurverzorgers en winkelpersoneel, die veel voorkomen in de voor Noord-Holland Noord kenmerkende sectoren, zakelijke diensten en detailhandel. Geregistreerde werkzoekenden in economisch-administratieve zoeken vaker werk op middelbaar niveau in als administratief of commercieel medewerker. Afbeelding 9: Geregistreerde werkzoekenden naar beroepsgroep en beroepsniveau Noord-Holland Noord, juni 2013 Technische en industrie Economisch-administratieve Verzorgende en dienstverlenende Transport Sociaal-culturele Pedagogische Informatica Medische en paramedische Agrarische Openbare orde- en veiligheids laag middelbaar hoog Afgezet tegen de nieuwe vacatures per beroepsgroep naar beroepsniveau (afbeelding 6) valt op dat er voor de grote groep geregistreerde werkzoekenden in technische & industrie op laag niveau (productiemedewerkers en bouwvakkers) momenteel weinig vacatures zijn. Voor werkzoekenden in middelbare technische, in informatica en in economisch-administratieve is het vacatureaanbod momenteel gunstiger. Uitstroom WW-gerechtigden: dynamiek aanwezig Hoewel de economische recessie het vinden van werk bemoeilijkt, blijft dynamiek op de arbeidsmarkt aanwezig. Dit blijkt uit de reden voor het beëindigen van de WWuitkering. Afbeelding 10 geeft het verloop hiervan weer. Afbeelding 10: Reden beëindiging WW-uitkering Noord-Holland Noord, % 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% jan-09 jan-10 jan-11 jan-12 jan-13 Werk Bereik max WW Overig Ongeveer de helft van de WW-uitkeringen in Noord- Holland Noord eindigt met een werkhervatting. Dit onderstreept dat er nog steeds redelijke kansen zijn om vanuit de WW-uitkering werk te vinden. Ook in de zeer ruime arbeidsmarkt ontstaan vacatures; vooral door vervangingsvraag. Het aandeel werkhervatting als reden voor het beëindigen van de WW-uitkering is in de afgelopen jaren als gevolg van de economische recessie echter wel afgenomen. In tijden van economisch herstel, zoals in 2010, ligt het aandeel werkhervattingen als reden voor het beëindigen van de WW-uitkering rond de 60%. Ook het groeiend aandeel WW-uitkeringen dat eindigt met het bereiken van de maximale duur, maakt de gevolgen van de economische recessie zichtbaar. Arbeidsmarkt in Noord-Holland Noord zeer ruim De afname van het aantal vacatures en de toename van het aantal geregistreerde werkzoekenden maakt de arbeidsmarkt in Noord-Holland Noord in het tweede kwartaal 2013 zeer ruim. Afbeelding 11 geeft voor de verschillende sectoren van de economie in Noord-Holland Noord een beeld van de spanning op de arbeidsmarkt; de verhouding tussen het aantal vacatures en het aantal kortdurend werkzoekenden. Uit de afbeelding blijkt dat in 2013 voor alle beroepsgroepen in Noord-Holland Noord de arbeidsmarkt zeer ruim is. Dit geldt dus ook voor technische & industrie en verzorgende & dienstverlenende ; de die sterk vertegenwoordigd zijn in de bouw, zakelijke diensten en de detailhandel. Dit zijn de kenmerkende sectoren voor de werkgelegenheid van Noord-Holland Noord. Een zeer ruime arbeidsmarkt beperkt de kansen voor werkzoekenden op het vinden van werk. Regio in beeld, arbeidsmarktschets Noord-Holland Noord 7

9 Afbeelding 11: Spanning naar beroepsgroep Noord-Holland Noord, 2 e kwartaal 2013 Totaal Informatica Medische en paramedische Openbare orde- en veiligheids Economisch-administratieve Pedagogische Verzorgende en dienstverlenende Technische en industrie Sociaal-culturele Transport Agrarische zeer ruim 0,5ruim gemiddeld 1 1,5 krap 2zeer krap 0 2,5 Noord-Holland Noord Nederland Hoewel de arbeidsmarkt voor geen enkele beroepsgroep in Noord-Holland Noord krap is, betekent dit niet dat er voor werkzoekende geen kansen zijn. Werkzoekenden met een specifieke technische- of medische opleiding worden nog steeds gevraagd. In de regio Groot-Amsterdam is de vraag naar ICT groot terwijl de vraag naar middelbare en hogere economische ook groter is dan in Noord-Holland Noord. Op termijn uitstroommogelijkheden Door de economische situatie stagneert momenteel de vraag naar nieuwe arbeidskrachten. Zodra economisch herstel optreedt, nemen de uitstroommogelijkheden voor werkzoekenden toe. Demografische ontwikkelingen, zoals vergrijzing en ontgroening, spelen een grote rol op de arbeidsmarkt op middellange termijn. Rekening houdend met onder andere de vergrijzing, schoolkeuze en instroom van jongeren op de arbeidsmarkt, schetst het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) de arbeidsmarktperspectieven tot 2016 per beroepsgroep. Ook conjunctuurgevoeligheid, ontwikkelingen binnen de sector en uitwijkmogelijkheden spelen hierbij een rol. Het ROA verwacht knelpunten in de personeelsvoorziening voor werkgevers en daarmee goede tot zeer goede perspectieven voor werkzoekenden - in vooral technische en zorg. Maar ook voor andere die veelvuldig onder werkzoekenden in Noord-Holland Noord voorkomen, zoals bouwvakkers, interieurverzorgers en chauffeurs, zijn de arbeidsmarktperspectieven voor werkzoekenden goed. Van alle geregistreerde werkzoekenden in Noord-Holland Noord is 44% op zoek naar een baan met goede tot zeer goede toekomstige arbeidsmarktperspectieven op middellange termijn. Afbeelding 12 geeft een beeld van de kansen van werkzoekenden op de arbeidsmarkt op dit moment en op langere termijn. De omvang van de bol geeft een beeld van het aantal werkzoekenden in een bepaalde beroepsgroep. De horizontale as geeft een indicatie van de kansen van werkzoekenden op de huidige arbeidsmarkt. De as toont de spanningsindicator. Links op de as is er sprake van een ruime arbeidsmarkt; rechts op de as is de arbeidsmarkt krap. De verticale as geeft een indicatie van de kansen van werkzoekenden op middellange termijn. De as toont verwachte knelpunten in de personeelsvoorziening voor werkgevers in 2016 voor de verschillende beroepsgroepen (ROA). Aan de bovenkant van de as is er sprake van grote knelpunten voor werkgevers (en goede perspectieven voor werkzoekenden); aan de onderkant van de as is sprake van geringe knelpunten voor werkgevers (en minder goede perspectieven voor werkzoekenden). Afbeelding 12: Kansen voor werkzoekenden Noord-Holland Noord, 2013 en middellange termijn Verzorgende en dienstverlenende Technische en industrie Agrarische Openbare orde- en veiligheids ruime arbeidsmarkt Sociaal-culturele Bronnen: UWV, ROA Medische en Paramedische Pedagogische Transport Uit de afbeelding blijkt dat de arbeidsmarkt in Noord- Holland Noord op dit moment voor geen enkele beroepsgroep krap is. Voor enkele specifieke binnen de techniek en zorg & welzijn is de arbeidsmarkt momenteel wel krap. Voor krappe staat momenteel slechts 3% van de werkzoekenden ingeschreven. Voor alle andere en daarmee voor 97% van de geregistreerde werkzoekenden geldt een ruime tot zeer ruime arbeidsmarkt. Economischadministratieve Informatica grote verwachte knelpunten voor werkgevers geringe verwachte knelpunten voor werkgevers krappe arbeidsmarkt De toekomstige arbeidsmarktsituatie (2016) biedt meer kansen voor werkzoekenden. De toekomstperspectieven zijn zeer goed voor werkzoekenden in medische & paramedische, zoals verpleegkundigen, artsen en doktersassistenten. Voor deze staan weinig werkzoekenden in Noord-Holland Noord geregistreerd. Ook voor verzorgende & dienstverlenende, technische & industrie en pedagogische zijn de toekomstperspectieven goed. Een groot deel van de werkzoekenden staat ingeschreven voor één van deze. Het gaat hier dan om als weg- en waterbouwkundigen, monteurs, installateurs, verkopers en leraren. Van alle werkzoekenden staat 44% ingeschreven voor een beroep met goede toekomstperspectieven. Dit biedt kansen op het vinden van werk op middellange termijn. Gerin- Regio in beeld, arbeidsmarktschets Noord-Holland Noord 8

10 ge toekomstperspectieven bieden economischadministratieve, zoals administratief en commercieel medewerkers, en sociaal-culturele. Wel moet worden opgemerkt dat in deze prognoses nog geen rekening is gehouden met de nieuwste kabinetsbezuinigingen en de laatste, verslechterde, economische prognoses van het CPB. Vergrijzing vooral in overheid, onderwijs, zorg & welzijn en industrie Vergrijzing speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van kansen voor werkzoekenden. De mate van vergrijzing verschilt per sector. Afbeelding 13 geeft het aantal en het aandeel 55-plussers per sector weer. In Noord-Holland Noord zijn vooral overheid en onderwijs sterk vergrijsd. In de industrie en in zorg & welzijn is de verhouding tussen het aantal jongeren en ouderen wat gunstiger. De omvang van deze sectoren zorgt er echter voor dat ook hier binnen afzienbare tijd grote aantallen werknemers de arbeidsmarkt verlaten. In de handel & reparatie, zakelijke dienstverlening en horeca & catering speelt de vergrijzing minder een rol. Afbeelding 13: Vergrijzing per sector Noord-Holland Noord, 2012 Overige dienstverlening Landbouw, bosbouw en visserij Horeca en catering Financiele instellingen Bouwnijverheid Vervoer en telecom Onderwijs Handel en reparatie Zakelijke dienstverlening Industrie Overheid Zorg en welzijn niet vergrijsd gemiddeld vergrijsd sterk vergrijsd In totaal verlaten de komende tien jaar in Noord-Holland Noord bijna mensen de arbeidsmarkt als gevolg van het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. In de meest vergrijsde sectoren betekent dit dat tot bijna 30% van de werknemers met pensioen gaat. Hoewel niet al het personeel dat met pensioen gaat vervangen wordt, kan vergrijzing in Noord-Holland Noord voor een aanzienlijke vervangingsvraag zorgen. In Noord-Holland Noord zijn de sectoren overheid en onderwijs het meest vergrijsd. Deze sectoren krijgen de komende jaren te maken met bezuinigingen. Dit remt de werkgelegenheid. Het gevolg is dat instellingen in deze sectoren niet al het personeel vervangen dat met pensioen gaat. Op de werkgelegenheid in het onderwijs hebben ook de afnemende leerlingenaantallen een remmende werking. In de bouw, vervoer & telecom en industrie bepaalt de conjuncturele ontwikkeling het moment waarop en de mate waarin de gevolgen van vergrijzing zichtbaar worden in een toename van vacatures. Het CPB verwacht voor dit jaar nog een krimp van de economie. Het herstel zet zich volgens het CPB eind 2013 in. In 2014 is dan een lichte economische groei mogelijk van 0,5%. Versterkt door het geringe aantal schoolverlaters van technische opleidingen, leidt het aantrekken van de economie in deze sectoren tot een sterk groeiend aantal vacatures voor technisch personeel. De sector die het meest te maken krijgt met de gevolgen van de vergrijzing is zorg & welzijn. Niet alleen verlaten de komende jaren in Noord-Holland Noord bijna jarigen deze sector, ook is er sprake van een toenemende zorgvraag als gevolg van de vergrijzing. Door bezuinigingsmaatregelen staat de werkgelegenheid in deze sector echter onder druk in met name de ouderenzorg, thuiszorg, jeugdhulpverlening en kinderopvang. In vergelijking met voorgaande jaren kan de werkgelegenheid dan ook veel minder groeien dan voorheen. Overbruggen van afstand De economische recessie van de afgelopen jaren heeft gezorgd voor een zeer ruime arbeidsmarkt in Noord- Holland Noord. Toch zorgt vervangingsvraag nog steeds voor dynamiek, zodat de helft van de WW-uitkeringen eindigt met een werkhervatting. Vooral voor werkzoekenden met economisch-administratieve, dienstverlenende & technische in zakelijke diensten en detailhandel zijn nog vacatures beschikbaar. Dit is veel minder het geval voor werkzoekenden in lage industriële : de grootste groep werkzoekenden in Noord-Holland Noord. De nieuwe instroom van middelbaar en hoger opgeleide werkzoekenden heeft gemiddeld een kleinere afstand tot de arbeidsmarkt. Dit biedt hen een betere kans op de arbeidsmarkt. Het verwachte economisch herstel leidt in eerste instantie niet tot meer banen. Ondanks een licht dalende beroepsbevolking in Noord-Holland Noord zorgt het economisch herstel de komende jaren evenmin tot een afname van het aantal werkzoekenden. Wel neemt het aantal vacatures in 2014 toe; vooral in de detailhandel en voor een uitzendbaan in de zakelijke diensten en de exportgerelateerde industrie. De groeiende groep werkzoekenden met kleinere afstand tot de arbeidsmarkt profiteert als eerste van de toename aan vacatures. Vergrijzing en ontgroening zorgen op middellange termijn voor een verder toename van uitstroommogelijkheden naar vooral technische en zorg. Ook in verzorgende en pedagogische ontstaan dan kansen. In hoeverre werkzoekenden de kansen op werk - nu en op middellange termijn - kunnen verzilveren, hangt mede af van de mogelijkheid en de bereidheid om te bewegen in de richting van, sectoren en regio s waar kansen liggen. Ook het verkleinen van de kwalitatieve mismatch is een voorwaarde voor het vinden van werk. Vooral veel werkzoekenden die staan ingeschreven voor technische en medische beschikken niet over de juiste diploma s om in aanmerking te komen voor de beschikbare vacatures. Het overbruggen van de afstand tussen de gevraagde en de genoten opleiding is dan ook één van de grootste uitdagingen in de huidige arbeidsmarkt. In het afsluitende hoofdstuk staan deze en andere uitdagingen voor de arbeidsmarkt van de toekomst centraal. Regio in beeld, arbeidsmarktschets Noord-Holland Noord 9

11 Uitdagingen voor de arbeidsmarkt van de toekomst Hoewel de arbeidsmarkt in Noord-Holland Noord flink is gekrompen is de situatie in de regio minder negatief dan in andere regio s. De vooruitzichten zijn nog somber, maar er ontstaan nog wel kansen. Voor werkzoekenden met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt zoals laag opgeleiden, ouderen en mensen met een arbeidshandicap is het benutten van deze kansen lastiger. Verschillen tussen vraag en aanbod Door het dalende aantal vacatures en de afgenomen werkgelegenheid is de arbeidsmarkt in Noord-Holland Noord zeer ruim voor alle sectoren. Dat betekent dat het voor werkzoekenden lastig is om werk te vinden. Ondanks de slechte situatie wordt nog steeds ongeveer de helft van alle WW-uitkeringen beëindigd vanwege werk. Er is dus nog steeds dynamiek op de arbeidsmarkt. In een aantal bestaat zelfs krapte. Dit gaat echter om gespecialiseerde, vaak hoog opgeleide functies in bijvoorbeeld de zorg, de techniek of de agrarische sector. Het probleem voor deze sectoren is dat er kwantitatief voldoende aanbod is in personeel maar dat vraag en aanbod niet voldoende aansluit. De agrarische sector is naar verhouding belangrijk binnen de regio. Hoewel het slechts 4% van het totaal aantal banen uitmaakt is dit percentage aanmerkelijk hoger dan gemiddeld in Nederland. Veel vacatures voor ongeschoold personeel wordt ingevuld door werknemers uit MOE landen. Dit gaat vaak om tijdelijk werk in het voorjaar en de zomer. Er is echter ook nog steeds vraag naar hoog opgeleid personeel als veredelaars. Hiervoor worden kandidaten geworven uit heel Nederland en zelfs daar buiten. Door de automatisering binnen de landbouw wordt ook de vraag naar technisch onderhoudspersoneel steeds groter. Van de zorgsector werd lange tijd verwacht dat dit de grote banenmotor is voor de komende jaren. Dit blijkt echter minder uit te komen dan eerder verwacht. Mede door overheidsbezuinigingen is het aanbod van personeel, vooral op lagere functies groter dan de vraag. Door privatisering van thuiszorg kiezen medewerkers er ook steeds vaker voor als ZZP-er te gaan werken. Door de vergrijzing binnen de sector is toch te verwachten dat er op termijn krapte ontstaat. Juist de zorgsector tracht in een aantal projecten in Nederland door middel van job carving vacature ruimte breed op te vullen waardoor een deel van de werkzaamheden ook uitgevoerd kan worden door kandidaten die nu voor de vacatures niet in aanmerking komen. Ondanks het grote aantal vacatures binnen de detailhandel blijkt deze sector van oudsher goed in staat voldoende kandidaten te vinden. Doordat veel van de vacatures open staan voor een beperkt aantal uren zijn deze vooral aantrekkelijk als bijbaan voor jongeren. De detailhandel is wel een sector die snel reageert op economische groei en de kans dat dit op termijn voor enige krapte kan zorgen is niet uitgesloten. Wel speelt de opkomst van winkelen via Internet een belangrijke factor. Waar voorheen de winkels vrijwel alleen naar direct verkooppersoneel op zoek was is de vraag in de webshops veel meer naar mensen met een ICT achtergrond. Regio Groot-Amsterdam belangrijk voor Noord- Holland Noord De arbeidsmarkt in Noord-Holland Noord is in elke sector zeer ruim. In dat kader is het opvallend dat het aantal geregistreerde werkzoekenden in de regio relatief laag is. Dit wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door het grote aantal banen in de regio Groot-Amsterdam. Een groot aantal werkenden reist dagelijks naar Amsterdam waar voor meer krapte bestaat. Dit geldt vooral voor hoger opgeleiden in de zorg, ICT en zakelijke & financiële dienstverlening. Voor hoger opgeleide werkzoekenden is het daarom van belang bij het zoeken naar vacatures ook juist naar deze regio te kijken, ook als men gewend is wel binnen de eigen regio te werken. Ook de regio s Zuid-Kennemerland en Zaanstreek- Waterland bieden specifieke werkgelegenheid voor werkzoekenden in Noord-Holland Noord. In beide regio s is het aantal vacatures in de industrie relatief groot, Zuid- Kennemerland heeft ook een grote werkgelegenheid in de zorg en het onderwijs. Samenwerking, ook buiten de eigen regio, in het vervullen van openstaande vacatures ligt hierom voor de hand. Inclusieve arbeidsmarkt als speerpunt Verschillende partijen in de regio zoeken elkaar op als het gaat om het invullen van vacatures en/of het bemiddelen van werkzoekenden. In het programma de Inclusieve arbeidsmarkt bundelen gemeenten, UWV, werkgevers en onderwijsorganisaties hun krachten om zo veel mogelijk mensen duurzaam aan het werk te helpen. Dit project heeft al geresulteerd in een werkgeversbenadering in de regio door gemeenteclusters en UWV gezamenlijk en heeft als uiteindelijk doel zoveel mogelijk mensen werkzekerheid te bieden en daarmee al het arbeidspotentieel in de regio te benutten. Werkgeversservicepunt samen met gemeenten Het Werkgeversservicepunt van UWV werkt samen met gemeenten om werkzoekenden te bemiddelen naar passend werk. Deze samenwerking uit zich onder andere door een gezamenlijke werkgeversbenadering. De uitdagingen op de arbeidsmarkt voor de komende jaren zijn zeer divers. Aan de ene kant groeit het aantal werkzoekenden nog verder, aan de andere kant blijven vacatures ontstaan vaarvoor werkgevers lastig kandidaten kunnen vinden. Voor geen van de betrokken instanties ligt het voor de hand deze problemen zelf op te lossen, onderlinge samenwerking is nodig als een gemeenschappelijk belang wordt gediend. Voor UWV ligt hierbij de nadruk op het bemiddelen van kandidaten met een arbeidsongeschiktheidsuitkering en ouderen boven de 55. Regio in beeld, arbeidsmarktschets Noord-Holland Noord 10

12 Begrippenlijst Aanbodzijde arbeidsmarkt Alle personen gerekend (werkend of werkloos) die zich daadwerkelijk aanbieden op de arbeidsmarkt. Arbeidsmarktregio De arbeidsmarktregio s (35) voor het arbeidsmarktbeleid die vanaf 1 januari 2013 door gemeenten en UWV worden gehanteerd. Arbeidsplaatsen De plaats die in verband met het verrichten van arbeid wordt gebruikt. Een arbeidsplaats kan bezet of onbezet zijn. Arbeidsproductiviteit De productie van een werknemer per vastgestelde tijdseenheid.. Banen van werknemers Werknemers zijn personen die arbeid verrichten tegen loon of salaris. Alle banen tellen mee, ongeacht arbeidsduur. Beroepsbevolking Personen die minstens twaalf uur per week (willen) werken, of actief op zoek zijn naar werk voor 12 uur. Als leeftijdscriterium geldt jaar. Geregistreerde werkzoekenden Personen die bij UWV als werkzoekende staan ingeschreven en die niet of minder dan 12 uur werken. Ook bekent als de niet-werkende werkzoekenden (nww). Labour hoarding Het in dienst houden van personeel zonder dat er voldoende werk is.. Moe landen Midden- en Oost-Europese landen die recent bij de EU zijn aangesloten. Nieuwe vacatures Alle vacatures die in een kalenderjaar ontstaan. Nww-percentage De omvang van het aantal geregistreerde werkzoekenden uitgedrukt als percentage van de beroepsbevolking. Spanningsindicator Geeft de verhouding tussen het aantal openstaande vacatures en het aantal direct inzetbare werkzoekenden korter dan zes maanden ingeschreven. Startkwalificatie Een startkwalificatie wordt behaald met het succesvol afronden van het havo of het vwo, of met het behalen van een diploma van een mbo-opleiding op niveau 2. Vraagzijde arbeidsmarkt Banen van werknemers (bezette arbeidsplaatsen) plus vacatures (onbezette arbeidsplaatsen). Vacatures Een arbeidsplaats waarvoor, binnen of buiten een arbeidsorganisatie, personeel wordt gezocht dat onmiddellijk of zo spoedig mogelijk geplaatst kan worden. Vervangingsvraag Het aantal vacatures dat vervuld moet worden om na vertrek van werknemers het aantal banen van werknemers op het oorspronkelijke peil te houden. ZZP Zelfstandige zonder personeel. De belastingdienst heeft daarvoor een verklaring arbeidsrelatie (VAR) opgesteld. Regio in beeld, arbeidsmarktschets Noord-Holland Noord 11

13 Bronnen Blauwberg Technisch beroepsonderwijs in Noord-Holland en de Metropoolregio Amsterdam (MRA), februari CPB Concept Macro Economische Verkenning, CPB Policy Brief Juniraming 2013: Economische vooruitzichten 2013 en 2014, juni ING Economisch Bureau, Groeiende tweedeling in de detailhandel, januari Intentieverklaring Inclusieve arbeidsmarkt Noord-Holland Noord. LTO Westfriesland in 2020, visie op de agribusiness, februari ROA De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2016, december RWI Sectorschets arbeidsmarktinformatie, procesindustrie, voedings- en genotsmiddelenindustrie, december RWI Sectorschets arbeidsmarktinformatie, zakelijke dienstverlening, december UWV Arbeidsmarktprognose , juni UWV Sectorbeschrijving De Metalelektro en Metaalnijverheid, januari UWV Sectorbeschrijving De Zorg, januari UWV Sectorbeschrijving Land- en tuinbouw, februari UWV Sectorbeschrijving Welzijn, Jeugdzorg en Kinderopvang, september Regio in beeld, arbeidsmarktschets Noord-Holland Noord 12

14 Colofon Regio in beeld, oktober 2013 De arbeidsmarktschets is een jaarlijkse uitgave van UWV. Redactieadres UWV WERKbedrijf, afdeling Arbeidsmarktinformatie en -advies Postbus HG Amsterdam Auteurs Erik Stam, Paul Rijs en Marije Renema Eindredactie Annelies van den Brink en Roelof van der Velde Regio samenstelling De arbeidsmarktregio Noord-Holland Noord is het werkgebied van de Werkpleinen Alkmaar, West-Friesland (Hoorn) en Noordkop (Den Helder). De gemeenten Alkmaar, Bergen NH, Castricum, Den Helder, Drechterland, Enkhuizen, Graft-De Rijp, Heerhugowaard, Heiloo, Hollands Kroon, Hoorn, Koggenland, Langedijk, Medemblik, Opmeer, Schagen, Schermer, Stede Broec en Texel maken deel uit van deze arbeidsmarktregio. Disclaimer Meer informatie is te vinden op Alles uit deze uitgave mag worden overgenomen, echter uitsluitend met bronvermelding. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. UWV 2013