Ontwikkelingssamenwerking. uitbannen van alle vormen van armoede. einde aan honger; voedselzekerheid en duurzame landbouw

Transcriptie

1 Verslag door Jan-willem 6554 woorden 9 februari keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Ontwikkelingssamenwerking H1: Wat is ontwikkelingssamenwerking? Kloof tussen arm en rijk is een grote uitdaging voor de hele wereld. De 3 rijkste mensen hebben samen meer geld dan de 48 armste landen samen, waar 600 miljoen mensen wonen. 20% van de wereldbevolking leeft van ongeveer 70 cent per dag. Met ontwikkelingshulp probeert men deze uitdaging aan te gaan. NL (0,9% van BNP naar ontwikkelingshulp) is 1 van de 5 landen die voldoet aan de door de VN vastgestelde norm (0,7%). Naast overheden zijn er natuurlijk ook particulieren die zich inzetten voor de ontwikkelingshulp. Solidariteit en betrokkenheid bij het lot van mensen die minder welvarend zijn zijn belangrijke motieven om aan ontwikkelingssamenwerking te doen. Een andere reden is dat het ook voor jezelf geldt, denk aan klimaatverandering (wat ook elders in de wereld veroorzaakt wordt). Voor Europese mensen is controle over de migraties ook een belangrijke reden, denk hier ook over de pullfactoren en push-factoren. Een economisch belang is dat arme mensen weinig kunnen kopen, daarom willen rijke landen graag ook een afzetmarkt krijgen in armere gebieden. De wereld heeft nieuwe doelen (alle landen dit keer): No poverty No hunger Good health Quality education Gender equality Clean water and sanitation Renewable energy Good jobs and economic growth iedereen Innovation and infrastructure Reduced inequalities Sustainable cities and communities uitbannen van alle vormen van armoede einde aan honger; voedselzekerheid en duurzame landbouw gezondheidszorg voor iedereen gelijkwaardig en kwalitatief onderwijs gelijke rechten voor vrouwen en mannen schoon water en sanitair betaalbare en duurzame energie economische groei, genoeg werkgelegenheid en fatsoenlijk werk voor infrastructuur voor duurzame industrialisatie vermindering van ongelijkheden tussen landen maak steden veilig, duurzaam en veerkrachtig Pagina 1 van 20

2 Responsible consumption Climate action Life below water Life on land Peace and justice Partnership for the goals duurzame consumptie en produtie klimaatverandering tegengaan beschermen van oceanen en zeeën beschermen van bossen, ecosystemen en biodiv. bevorderen van veiligheid, publieke diensten en recht voor iedereen versterken van het mondiaal partnerschap De milleniumdoelen zijn opgericht omdat wereldleiders en internationale organisaties structureel wilden gaan samenwerken. Iedereen moest het recht hebben om zich te kunnen ontwikkelen. Deze doelen zijn niet echt gehaald, daarom zijn er deze nieuwe doelen. De milleniumdoelen gingen ook vooral over sociale ontwikkeling en niet echt over mensenrechten, duurzame en economische ontwikkeling en vrede en veiligheid. De nieuwe doelen zullen geen miljarden, maar tussen de 2 en 4,5 biljoen euro gaan kosten. De oplossing hiervoor is nog niet gevonden. Veel van deze doelen botsen soms ook met elkaar, zoals doelen voor klimaat beïnvloeden de doelen voor economie. Een aantal doelen raken het hart van de machtsverhoudingen en missen daardoor kwantificering als ze dieper op de samenlevingen in gaan. Bij veel hulpmiddelen kom je tegen toegang tot, maar niet recht op. De afspraken zijn ook niet bindend dus kunnen er geen straffen worden opgelegd. De voortgang van de doelen wordt gemeten door elk land zelf, een land als Soedan kan dat niet echt aan en sommige landen zullen ook niet alles 100% eerlijk doorgeven. Ook omdat landen zich focussen op het aanleveren van zo goed mogelijke resultaten vervallen soms de behoeften van de allerarmsten. Bij belastingheffing waren de rijke landen blokkades. De rijke landen wilden best helpen het belastingsysteem van ontwikkelingslanden op orde te krijgen, maar ze blokkeerden allemaal een mondiaal forum tegen internationale belastingontwijking, wat ontwikkelingslanden meer zeggenschap zou geven. Zo krijgen armere landen geen invloed bij het tegengaan van een mechanisme waardoor de armere landen zo n 100 miljard dollar aan inkomsten mislopen. H2: ontwikkelingslanden en hun kenmerken Niet alle ontwikkelingslanden zijn in dezelfde mate onderontwikkeld. Cuba heeft een goed sociaal gebied (uit het communisme), Mexico heeft een op zich aardige economische toestand maar is onderontwikkeld op sociaal gebied. India heeft geen goede economische toestand maar wel een democratie. Je hebt dus verschillende dimensies van onderontwikkeling. Economisch: zoals de mate waarin een land door productie in behoeften van de bevolking kan voorzien. Sociaal: toegang tot onderwijs en gezondheidszorg bijvoorbeeld, ook wel de waarborging van de mensenrechten. Politiek: Cultureel: invloed van de bevolking op het bestuur van een land. zoals de mate waarin mensen in het land hun culturele identiteit vorm geven. Pagina 2 van 20

3 Ecologisch: de manier waarop er rekening wordt gehouden met de natuur en milieu. Het verschil tussen ontwikkelingslanden is erg groot: zo hebben de Aziatische tijgers grote sprongen gemaakt in de economie, is het sociale gebied goed geregeld in ex-communistische landen, heeft India een democratische politiek (veel Afrikaanse landen niet), sommige ontwikkelingslanden hebben al eeuwenoude tradities, terwijl andere landen dat niet meer hebben door kolonisten bijvoorbeeld, ook godsdienst en de rol van godsdienst verschilt per land. Tot slot heb je dan nog ecologische problemen zoals de smog in China, oerwoud verdwijning in Brazilië en droogtes in Afrika. Er zijn ook veel overeenkomsten tussen ontwikkelingslanden: -Er is veel armoede, in Afrika ten zuiden van de Sahara leeft 40% onder de armoedegrens en wereldwijd 19% (er wordt gekeken naar inkomen voor de basisbehoeften: voedsel, kleding en onderdak). -Ook is er vaak een eenzijdige economische structuur, dat wil zeggen dat de economie sterk afhankelijk is van 1 product (vaak in de landbouw), daardoor zijn ze erg gevoelig voor een prijsdaling op de wereldmarkt of een rampjaar in de oogst. -Meestal is er een zeer ongelijke inkomensverdeling, een perfecte situatie is dat de helft van de mensen de helft van het geld bezit, maar vaak is dus het geval dat een kleinere groep het grootste gedeelte van het geld bezit. -Vaak zijn er meer analfabeten en zieken in de meeste ontwikkelingslanden en het sterftecijfer en geboortecijfer (inkomen, oudedagsvoorziening en weinig voorbehoedsmiddelen) zijn vaak veel hoger. -Ook de regering heeft minder effect door een tekort aan ambtenaren of te lage salarissen voor ambtenaren (corruptie), vaak is het een zachte staat: harde regelgeving, zachte handhaving. -In verschillende ontwikkelingslanden hebben kolonisten de door hun gesproken taal als hoofdtaal gemaakt en het christendom tot de godsdienst gemaakt. Denk ook aan de Indianen die hun leefwijze zullen moeten gaan opgeven door het kappen in de Amazone. Cultureel imperialisme: westerse normen en waarden worden overgedragen op de plaatselijke bevolking. -Tot slot is er in veel ontwikkelingslanden geen regelgeving voor natuur- en milieubescherming. Zo zijn er veel vervuilende fabrieken in China die hun afvalwater zomaar lozen in rivieren en worden stukken bos in Brazilië in brand gestoken voor nieuwe landbouwgrond. Vaak is er geen geld voor de bescherming. Door geen beschermingsbeleid te hebben dumpen sommige westerse bedrijven hun chemische en radioactieve afval in ontwikkelingslanden, in ruil voor geld. Omdat in het Westen wel strenge beschermregels zijn vestigen sommige bedrijven hun gevaarlijke industrie in ontwikkelingslanden. Er zijn verschillende indicatoren om te meten hoe ontwikkeld een land is. 1: kijken naar het BNP en dan delen door het aantal inwoners (BNP per capita). Hier kleven ook 2 nadelen aan, waarvan de eerste de ongelijke verdeling is en de tweede dat de koopkracht voor dat bedrag niet in elk land Pagina 3 van 20

4 hetzelfde is. 2: door te kijken naar de levensverwachting kun je iets zeggen over de gezondheid van het land en over de kwantiteit en kwaliteit van het voedsel, door te kijken naar de geletterdheid en het aantal mensen dat hoger onderwijs heeft gedaan kun je iets zeggen over het onderwijs. 3: Human Development Index (HDI). In deze meetmethode worden alle 3 de hiervoor genoemde meetmogelijkheden gecombineerd. Eerst worden ze alle 3 afzonderlijk berekend en daarna bij elkaar gevoegd. Daaruit rolt een getal tussen 0 en 1, hoe dichter bij de 1 hoe meer ontwikkeld een land is. Het HDI wordt bijna jaarlijks gecheckt door het United Nations Development Programme (UNDP) en verschijnt in het Human Development Report (HDR). Eigenlijk bevat geen van al deze meetmethodes alle domeinen van ontwikkeling. Maar hoe kan een land nou onderontwikkeld of juist welvarend zijn? Moderniseringstheorie: alle landen maken dezelfde stappen door op hun weg naar modernisering/ontwikkeling. De landen gaan dus allemaal een evolutionair proces door. Walt Rostow heeft een model gemaakt voor dit proces, genaamd Five Stages of Economic Growth. Het begint bij beperkte handel en productie en eindigt bij een maatschappij met massaproductie en duurzame goederen voor velen. 1: traditionele samenleving (economie is nauwelijks ontwikkeld). 2: de voorwaarden voor take-off worden gerealiseerd (hoger investeringsniveau, hoger opleidingsniveau, opkomst private sector). 3: de take-off vindt plaats (economische groeispurt en economie bloeit op, ook profijt voor de armen). 4: verbreding en modernisering (een volwassen economie is geboren). 5: massaproductie en massaconsumptie (eindstadium). Door aan alle interne (binnenlandse) randvoorwaarden te voldoen kan een land in een take-off komen, mits ze dat willen en zien als iets goeds. Kapitaal en goede scholing is dus belangrijk, maar ook de politieke structuur en sociale structuur zijn belangrijk. Soms zorgt de sociale structuur ervoor dat de rijken nog rijker worden en de armen arm blijven. Andere meer kritische theorieën, zoals de afhankelijkheidstheorie, hebben een andere visie. Afhankelijkheidstheorie: onderontwikkeling en ontwikkeling zijn 2 zijdes van dezelfde munt. Onderontwikkeling is mede het gevolg van ontwikkeling ergens anders. Industrialisatie van het Westen leidde tot kolonialisme en dat bracht de huidige ontwikkelingslanden in een positie waar zij erg afhankelijk zijn van de afzetmarkten in het Westen en buitenlandse investeringen. Ook de ruilvoet van de ontwikkelingslanden wordt steeds slechter, dus eigenlijk zitten Pagina 4 van 20

5 de ontwikkelingslanden in een soort wurggreep. Een andere vorm van de afhankelijkheidstheorie luidt dat sommige landen sneller ontwikkelen dan andere landen, waardoor de sneller ontwikkelde landen de minder snel ontwikkelde landen kunnen overheersen. Aanhangers van de afhankelijkheidstheorie zouden graag grote veranderingen willen zien in de machtsverhouding om onderontwikkeling op te lossen, vooral in de geïndustrialiseerde landen. Aanhangers van de moderniseringstheorie zouden graag interne (binnenlandse) veranderingen zien (betere scholing, gezondheidszorg, infrastructuur, meer ruimte voor de vrije markt). Internationale handel en de vrije markt zou voor nieuwe projecten en programma s zorgen, bijvoorbeeld het aanleggen van havens en betere infrastructuur, of verbetering van het ov, of zorgen voor betere scholing. H3: Wat te doen aan onderontwikkeling? Donorlanden: landen die ontwikkelingshulp geven Ontwikkelingssamenwerking: het geheel van activiteiten waarbij welvarende landen, particuliere organisaties, individuen, bedrijven en ontwikkelingslanden zelf proberen ontwikkelingslanden tot betere welvaart te brengen. Ook omvat ontwikkelingssamenwerking alle maatregelen om de positie van ontwikkelingslanden voor langere tijd te versterken (bijvoorbeeld betere markttoegang voor producten). Ontwikkelingshulp: geven van geld, goederen of diensten aan ontwikkelingslanden om de welvaart en het welzijn te bevorderen. De officiële hulp komt van regeringen (70 miljard jaar), van de nationale begroting en het belastinggeld. De regering kan rechtstreeks helpen of via organisaties. Wat betreft de vorm zijn er verschillende mogelijkheden; - Giften of leningen met zachte voorwaarden (lage rente, lange looptijd en lange aflossingsvrijeperiode) - Sturen van allerlei producten, zoals maïsmeel en vrachtwagens. - Sturen van kennis (experts) om nieuwe wegen/bruggen/havens aan te leggen. Je hebt ook particuliere ontwikkelingshulp (10 miljard euro), dat is geld dat mensen zoals jij en ik inzamelen om een activiteit in een ontwikkelingsland uit te voeren. Individuen geven vaak ontwikkelingshulp vanuit religieuze motieven, medelijden of schuldgevoel. Regeringen hebben ook bepaalde motieven: Pagina 5 van 20

6 - Politieke en strategische motieven. De president Truman van de VS gaf hulp aan landen waar de democratie in gevaar was en dus om te voorkomen dat die landen communistisch zouden worden, ook de Marshallhulp werd voor gegeven aan landen die nog echt de kapitalistische omslag moesten maken. Nu geeft de VS veel hulp aan landen waar terrorisme op de loer ligt. Ook Japan heeft Thailand en Indonesië vaak hulp gegeven om het rustig te houden. Nederland heeft niet zo veel te maken met dit motief, alleen Suriname krijgt hulp sinds hun onafhankelijkheid (1975). - Economische en commerciële motieven Veel goederen en diensten worden als hulp gegeven, ook vaak om de eigen westerse bedrijven voorrang te geven. Vaak gaat het om het bevorderen van de export, steuntje in de rug voor bedrijven in nood en het mogelijk maken van investeringen in het bedrijf. Nederland heeft dit gedaan met vrachtwagens van DAF. Tegenwoordig doet Nederland dit nauwelijks meer, wereldwijd is het nog 40% van alle hulp. Dit heet ook wel gebonden hulp: een ontwikkelingsland moet het geld dat het krijgt besteden in het land waar het geld vandaan komt. - Ethisch-humanitaire motieven Veel mensen geven hulp uit religieuze motieven, naastenliefde (christelijke partijen). Veel mensen geven hulp vanuit hun politieke overtuiging, solidariteit (linkse, sociale en sociaaldemocratische partijen). Nederland en Scandinavië zijn hier erg actief in. Op korte termijn wordt er geholpen in noodsituaties, op lange termijn wordt gewerkt aan vrede -> meer gelijkheid -> minder spanningen en conflicten. Dit motief wordt ook ondersteund door de mensenrechten. Aan de landenkeuze waaraan een land hulp geeft kan je goed zien welk motief erachter zit. Armste landen: ethisch-humanitaire hulp Opkomende landen: economisch en commercieel motief. Pagina 6 van 20

7 Pagina 7 van 20

8 Milieuproblemen en illegale migratie zijn ook nog 2 motieven om hulp te geven. Door geld en kennis te geven kan je milieuvervuiling in ontwikkelingslanden tegengaan (wat ook effect heeft voor het land dat geld of kennis geeft). Door te zorgen dat een land stabieler wordt en meer perspectieven krijgt voor jongeren en hun toekomst kan ervoor worden gezorgd dat er minder illegale migratie komt (wat ook effect heeft op het land dat help met stabiliseren). Dan heb je nog culturele motieven, daarbij geeft een land hulp om daarmee ook hun eigen cultuur (taal/literatuur/film) te verspreiden. Frankrijk is wel van dit laatste motief (Frans is nog steeds de belangrijkste taal in Marokko en in Senegal zijn de wetboeken Frans). Vaak geeft een land dan geld aan universiteiten, filmmakers en uitgevers. De ontwikkelingslanden zelf kunnen ook een strategie aanhouden om het land hopelijk snel te laten ontwikkelen, dit noemen we de ontwikkelingsstrategieën. - Kapitalistische strategie: Hier moet een grote rol zijn voor het vrijemarktmechanisme, de overheid stelt wetten op en checkt of ze worden nageleefd en that s it. Met deze strategie kan je meer nadruk leggen op landbouwontwikkeling (introduceren van nieuwe groentesoorten en fruitsoorten bijvoorbeeld), dat wordt ook wel de groene revolutie genoemd. Ook kan je meer nadruk leggen op industrialisatie (zelf goederen maken die voorheen werden geïmporteerd =importsubstitutie), maar dan moet de eigen markt worden afgeschermd met bijvoorbeeld hoge invoertarieven voor bedrijven uit andere landen. Ook er voor worden gekozen om binnenlandse bedrijven te laten produceren voor de wereldmarkt, maar dan moet de overheid het produceren wel stimuleren (exportgeleide groei). - Socialistische strategie: De overheid probeert hier plannen te maken voor ontwikkeling en neemt zelf de industrialisatie in handen (belangrijkste producten in staatsbedrijven), ook heeft de overheid veel invloed op de landbouw (georganiseerd in collectieven en coöperaties). Ook hier kan er meer nadruk worden gelegd op industrialisatie, platteland of arbeiderszelfbestuur. - Overige strategieën: 1: De basisbehoeften strategie houdt in dat een land moet investeren in voedsel, onderdak, veiligheid, gezondheidszorg, kleding en onderwijs. Daardoor ontstaat er ook weer werkgelegenheid en kunnen mensen uit de armoede komen. 2: De herverdeling strategie was eigenlijk een samenwerking gericht op armoedebestrijding. Tegenwoordig is daar iets in veranderd. Tegenwoordig kunnen landen, als ze een plan aangeven om de armoede te bestrijden met nadruk op onderwijs en gezondheidszorg, een kwijtschelding van schulden krijgen. Ook moet er dan een degelijk bestuur aanwezig zijn. Pagina 8 van 20

9 Het is kiezen voor de ontwikkelingslanden, vergroten van de welvaart of de welvaart eerlijk verdelen. De strategieën spelen ook een rol bij donorlanden, wie een bepaalde strategie aanhoudt zal van donorlanden die die strategie wel passend vinden sneller hulp krijgen. H4: Nederlandse ontwikkelingssamenwerking Nederland doet het goed, het staat op de 6 e plaats qua hulpvolume en staat in het rijtje van 5 dat voldoet aan de 0,7% van het BNP norm, Nederland geeft namelijk 0,8% van het BNP. De minister van Ontwikkelingssamenwerking die werkt bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken is hier verantwoordelijk voor. De Humanitaire kant overheerst in Nederland, duurzame armoedebestrijding is het hoofddoel. Nederland probeert de allerarmsten te helpen, ook voor de lange termijn. De motivatie van Nederland is dat +- nog zo n ongeveer 1 miljard mensen moeten rondkomen van 1 dollar per dag of minder. Nederland steunt ook met de Milleniumdoelen, Nederland houdt zich ook meer bezig met vrouwen, milieu en kinderarbeid bestrijden. #2: onderwijs voor elk kind. #6: bestrijding van dodelijke ziektes. #7: bescherming van milieu, iedereen schoon drinkwater. Structurele hulp is gericht op het mogelijk maken van langdurige positieve ontwikkelingen. - Projecthulp bevat bijvoorbeeld wegen aanleggen of ziekenhuizen bouwen. - Programmahulp is hulp voor het herstel van de economie. Ook is er sectorhulp waarbij een donorland hulp geeft aan bijvoorbeeld de onderwijssector of een deel daarvan. Humanitaire hulp of noodhulp is hulp die wordt gegeven in noodsituaties, bijvoorbeeld na een aardbeving of tsunami, maar ook oorlogen. Het doel hiervan is om mensen waarvan hun leven niet zeker is te laten overleven en zo goed mogelijk te helpen. Er zijn grofweg 3 wegen waarlangs geld van het donorland naar het ontwikkelingsland kan gaan. - Het multilaterale kanaal Ontwikkelingshulp door internationale organisaties. Ze krijgen geld van de ontwikkelingsbegrotingen van bepaalde landen in de vorm van verplichte contributies, de grootte daarvan hangt af van de grootte van het land/inwoners, de economische situatie of vrijwillige bijdragen. Nederland besteedt een kwart van de ontwikkelingshulp aan dit kanaal. - Het bilaterale kanaal Pagina 9 van 20

10 Dit maakt 40% uit van het totale hulpbudget. Deze hulp gaat van overheid naar overheid, het donorland kiest een land. Nederland heeft 36 partnerlanden: Benin Eritrea Kaapverdië Mozambique Tanzania Zuid-Afrika Macedonië Georgië Afghanistan Bangladesh Pakistan Bolivia Burkina Faso Ethiopië Kenia Rwanda Uganda Albanië Moldavië Palestina Mongolië Indonesië Guatemala Colombia Egypte Ghana Mali Senegal Zambia Bosnië & Herz. Armenië Jemen Sri Lanka Vietnam Nicaragua Suriname De partnerlanden moeten wel aan bepaalde criteria voldoen. Een goed bestuur moet aanwezig zijn (corruptievrij, mensenrechten en democratie), het land moet tot de allerarmsten behoren (BNP per hoofd) en het sociaaleconomische beleid moet er op gericht zijn om zo veel mogelijk mensen te bereiken van de bevolking (onderwijs voor iedereen). Hulp die naar deze landen gaat gaat vooral naar onderwijs en gezondheidszorg. Fragiele staten, landen die net uit een oorlog komen of landen waar veel geweld is, krijgen vooral hulp voor wederopbouw en vredeshandhaving. - Het particuliere kanaal Deze weg bevat ruim een kwart van de begroting voor ontwikkelingssamenwerking. Vanuit de ontwikkelingsbegroting krijgen vakbonden, politieke partijen en ook particuliere organisaties subsidies om projecten en organisaties in ontwikkelingslanden te steunen. Gemeentes die samenwerken met ontwikkelingslanden kunnen ook een subsidie krijgen. Ook wordt er geld vrijgemaakt voor voorlichting en bewustwording. Nederland begon met (structurele en georganiseerde) ontwikkelingssamenwerking in : Nederland reageerde op de oproep van de Amerikaanse president Truman om ontwikkelingshulp te geven. Het ging vooral om multilaterale hulp via organisaties van de VN. Nederland had aardig wat kennis over de tropen omdat Indonesië een kolonie van Nederland was geweest. Halverwege de jaren 50 moest er meer ontwikkelingshulp komen, Novib (nu Oxfam Novib ) werd opgericht. In de jaren 60 kreeg Nederland een staatssecretaris en later ook minister voor Ontwikkelingssamenwerking. Ook werkgevers wilden hulp gaan geven, maar vooral om hun eigen export uit te breiden. Deze bilaterale vorm maakte een grote sprong tussen 1965 en 1972 en overtrof de multilaterale hulp. - Pronk (PvdA) : Pronk had als hoofddoel de armoedebestrijding, zo veel en zo direct mogelijk naar de armsten der armen. Wel was er nog steeds gebonden hulp. Tijdens Pronk liep de ontwikkelingshulp op tot 0,75% van het BNP. Pronk hield zich ook erg bezig met de (verbetering van de) mensenrechten : Jan de Koning (Christelijke ARP) maakte een tweesporenbeleid; aan de ene kant nog armoedebestrijding en aan de Pagina 10 van 20

11 andere kant economische verzelfstandiging, het overgrote deel van het geld en dus hulp ging naar de economische verzelfstandiging. De hulp moest bijdragen aan de economische ontwikkeling van de desbetreffende landen. Ook werd onder Jan de hulp gedeeltelijk ontbonden. Eegje Schoo (VVD) maakte structurele armoedebestrijding het hoofddoel, waarbij ze grote nadruk legde op het bedrijfsleven door bepaalde programma s. Behalve in het geval van Suriname na de decembermoorden bekommerde ze zich minder om de mensenrechten. Piet Bukman (CDA) gebeurde er niet veel nieuws, wel meer aandacht voor de democratisering van Midden-Amerika. - Pronk (PvdA) : Pronk was eerst optimistisch maar werd later toch een stuk pessimistischer omdat er in de wereld toch weer heftige conflicten losbrandden. Het plafond van 0,8% van het BNP voor ontwikkelingshulp wat Nederland tot vandaag aan toe hanteert werd in 1995 ingevoerd. De Nederlandse ambassades in de hulpontvangende landen kregen de verantwoordelijkheid over de bilaterale hulp, het was niet meer Den Haag dat verantwoordelijk was. - Herfkens (PvdA) : Zij drong het aantal partnerlanden terug van 100 naar 22 intensief en 30 minder intensieve bilaterale samenwerking. Landen werden geselecteerd op goed bestuur, goed beleid en armoede. Zo werd de hulp een stuk efficiënter en waren er minder losse en versnipperde en tijdelijke projecten. Ook werden er geen deskundigen meer uitgezonden en voerde ze abrupt de sectorhulp in, waarbij de ambassades moesten kiezen voor 2 of 3 sectoren. - Van Ardenne (CDA) : Zij bracht het aantal partnerlanden nog verder terug naar 36, + nog wat andere landen via het bedrijfsleven. Ook verminderde ze het aantal sectoren waarin Nederland hulp gaf. Ze stelde de Millennium Ontwikkelingsdoelen een stuk centraler, er kwam meer nadruk op onderwijs en gezondheidszorg. Ook had ze meer aandacht voor conflicten en probeerde ze een vredesakkoord tot stand te brengen in Sudan. Ten slotte had ze ook nog eens aandacht voor veiligheid, landbouw, waterproblematiek en milieu. - Koenders (PvdA) Hij besteedde meer aandacht voor de positie van de vrouwen en daarbij de sterfte op het kraambed, meer aandacht voor fragiele staten en meer aandacht voor de negatieve gevolgen van de economische groei. Heeft ontwikkelingshulp zin? Argumenten voor - Zij wijzen op de landen waar de hulp heeft geholpen in bijvoorbeeld economische groei. - Hulp is noodzakelijk, menswaardig bestaan is nog niet gerealiseerd. Ongelijkheid, armoede, honger, Pagina 11 van 20

12 levensverwachting, drinkwater en sanitair. - Hulp is een katalysator, een steuntje in de rug. Argumenten tegen - Soms valt de economische hulp tegen, marktwerking zou beter helpen dan overheidsingrijpen. - Hulp maakt onzelfstandig, de hulp ontneemt de prikkel om zelf inventief te worden. - Lang niet al het geld komt aan bij de mensen die het nodig hebben; vaak blijft het hangen bij de hulpgevende organisaties of ontwikkelingswerkers of het komt in handen van corrupte politici en ambtenaren. De hulp wordt soms ook minder effectief door omgevingsfactoren. Nederland bijvoorbeeld moet rekening houden met het beleid van de VN en EU. Ook is het ontwikkelingsbeleid een politiek besluitvormingsproces, landbouwsubsidies voor Nederlandse boeren komen niet bepaald ten goede voor Afrikaanse boeren. Of als het slecht gaat met de wereldhandel zal dat ook geld minderen voor ontwikkelingssamenwerking. En tot slot spelen internationale conflicten een negatieve rol; er moet meer geld naar noodhulp en dus kan er vaak minder naar ontwikkelingssamenwerking/ontwikkelingshulp. Ontwikkelingssamenwerking 2.0 5: De particuliere partners Sinds ergens in de jaren 60 geeft de Nederlandse overheid een deel van het ontwikkelingsbudget aan NGO s (organisaties opgericht door particulieren voor werken aan ontwikkelingssamenwerking. De NGO s besteden dit geld aan projecten en programma s in ontwikkelingslanden. Dit doorsluizen van geld heet medefinanciering. De belangrijkste organisaties, ook wel medefinancieringsorganisaties (mfo s) zijn: - Het katholieke Cordaid (ontstaan in 1999 uit een fusie). - Het protestants ICCO. - Oxfam Novib. - Het humanistische Hivos. - Plan Nederland (voorheen Foster Parents Plan). - Terre des Hommes. Pagina 12 van 20

13 Ook kleinere organisaties zoals War Child en het Liliane fonds krijgen geld van de overheid, vaak om gerichte projecten of programma s te steunen, dit heet thematische medefinanciering. Ook steunt Nederland enkele internationale organisaties, bijvoorbeeld Halo Trust, en organisaties in de ontwikkelingslanden (via de ambassade daar). Voor DGIS, dat het ontwikkelingsbeleid uitvoert, heeft samenwerken met particulieren enkele voordelen. - Vaak zijn de organisaties deskundiger op hun gebied. - Vaak staan de hulpgevers dichter bij de bevolking die de hulp ontvangt, ze weten beter wat er speelt en wat daar de gewoontes zijn. - De organisaties zijn niet gebonden aan het Nederlandse overheidsbeleid, zo kunnen organisaties wel naar dictatoriale landen waaraan de overheid geen hulp wil geven. Het medefinancieringsstelsel (MFS). De particuliere organisaties kunnen eens in de 4 jaar een financiële bijdrage aanvragen bij de overheid. De minister van ontwikkelingssamenwerking besluit dan welke organisaties wel, geen of een deel van het aangevraagde geld krijgen. De beoordeling van alle aanvragen voor geld wordt gedaan door een onafhankelijke Adviescommissie Medefinancieringsstelsel, om tegen te gaan dat de minister alleen partijen geld geeft die hem/haar bevallen. De minister hoeft het advies van deze commissie niet verplicht op te volgen. Er zijn wel voorwaarden om geld te krijgen. - Kwaliteit en goede resultaten in voorgaande jaren. - Beleid van de organisaties moet passen bij de Human Development Goals. - Het MFS eist dat de organisatie een kwart van zijn begroting financieren met eigen inkomsten, zoals collectes en donateurs. Dit om aan te tonen of de organisatie een achterban en genoeg draagvlak heeft. In 2006 werd het geld (2,1 miljard) voor de periode 2007 t/m 2010 verdeeld, ICCO, Hivos en Oxfam Novib kregen veel geld, Plan Nederland niks omdat het niet genoeg samen zou werken met lokale organisaties. De organisaties die geen geld meer krijgen krijgen toch nog wel geld om af te bouwen. Het is vooral een grote klap voor organisaties vanuit de ontwikkelingslanden. Gevolgen zijn ontslag en kleiner kantoor. Volgens sommige critici is soms het institutionele belang te groot, eigen organisatie belangrijker dan het doel. Nederland werkt met een aantal landen samen via bedrijfsleven programma s die erop gericht zijn om de werkgelegenheid te vergroten in ontwikkelingslanden. Bedrijven kunnen financiële steun krijgen van de overheid als het programma ten goede komt aan de ontwikkeling van het land. Er zijn nu 2 programma s: - Programma Samenwerking Opkomende Markten (PSOM). Dit geeft Nederlands bedrijven die een investering doen in een bedrijf een gedeeltelijke vergoeding voor de investeringskosten. (Nederlandse boer ondersteunt een zuivelboerderij in Bosnië.) - Ontwikkelingsrelevante Export Transacties (ORET). Dit werk andersom, ontwikkelingslanden die investeringen willen doen en daar geld, diensten en/of goederen voor nodig hebben kunnen vragen om ORET-geld bij de Nederlandse overheid. (Ghana huurt Nederlands bedrijf in om waterzuiveringsinstallatie aan te leggen.) Pagina 13 van 20

14 Het budget voor ORET werd in 2007 een beetje naar beneden gehaald, het was vooral gunstig voor Nederlandse bedrijven die op deze manier goederen en producten konden verkopen, niet voor de economische ontwikkeling van het ontwikkelingsland. Maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) betekent dat een bedrijf streeft naar een verantwoord evenwicht tussen financiële aspecten van bedrijfsvoering (winst) en de sociale en ecologische aspecten (mens en milieu), denk aan People, Planet, Profit (3 p s). Zorgen voor mens en omgeving met behoud van de winst. Het mvo-platform controleert of bedrijven die zeggen dat ze via mvo werken dat ook echt doen. In dit platform zitten allerlei organisaties zoals Max Havelaar, Milieudefensie en Consumentenbond. Het is wel moeilijk controleren omdat bedrijven niet verplicht zijn hun productieproces bekend te maken. Veel Nederlanders vinden ontwikkelingssamenwerking belangrijk en geven daarom geld in de vorm van een losse gift, periodieke donatie of lidmaatschap. Organisaties proberen geld in te zamelen via inzamelacties. Ook kun je als vrijwilliger gaan werken voor organisaties die meehelpen bij programma s bijvoorbeeld in het onderwijs. Sommige mensen starten zelfs hun eigen ontwikkelingsproject, vaak helpen organisaties van de gevestigde orde bij het goed managen van zo n eigen project. Kritiek hierop komt er vaak op neer dat er gebrek aan deskundigheid is, bijvoorbeeld niet goed ingespeeld op de behoeften die een gebied nodig heeft. De grootste bijdrage die welvarendere mensen kunnen leveren aan armoedebestrijding is hun eigen levensstijl en koopgedrag veranderen, geld geven tegen kinderarbeid heeft weinig zin als je de volgende dag een spijkerbroek koopt waar kinderarbeid achter zat. Denk hierbij ook aan producten die worden gekocht maar wel schadelijk zijn voor het milieu in de landen waar het vandaan komt. Forest Stewardship Council (FSC): keurmerk voor hout. Natuurlijke functie van het bos wordt beschermd, rechten van inheemse volken worden gerespecteerd en voldoende salaris voor de bosarbeiders. Max Havelaar: keurt of producten onder degelijke omstandigheden zijn geproduceerd en of die producten een eerlijke prijs krijgen. Consuminderen is voor welvarendere mensen ook een stap in de goede richting. Inwoners van rijke landen gebruiken veel meer grondstoffen dan er op dat grondgebied waar zij wonen gewonnen kan worden. Dit heet milieugebruiksruimte / ecologische voetafdruk (waarschijnlijk bekender) en betekent: grondoppervlakte die nodig is om te voorzien in de levensstijl van een persoon/stad/land. In rijke landen is dat een hele grote oppervlakte. 6: Internationale organisaties Veel problemen in arme en ontwikkelingslanden kunnen internationaal worden opgelost, onder meer via organisaties. VN In 1945 werd de Verenigde Naties (VN) opgericht door 51 landen, inmiddels zijn er 192 landen betrokken bij de VN. Een belangrijk moment in het begin van de VN was de aanname van de UVRM in Deze is niet bindend maar wel de Pagina 14 van 20

15 morele maatstaf waarmee overheden worden beoordeeld. Landen en overheden die zich misdragen volgens de Algemene Vergadering worden opgeroepen hun gedrag te verbeteren. De VN veiligheidsraad is verantwoordelijk voor het handhaven van internationale vrede en veiligheid. Deze raad heeft 15 leden, waaronder 5 permanente leden met vetorecht. Als de raad akkoord gaat kan er worden ingegrepen via een internationale troepenmacht die dan wordt uitgezonden naar het conflictgebied. Vaker wordt een vredesmacht uitgezonden naar instabiele landen om rust/stabiliteit, vrede en veiligheid proberen te veroorzaken. De baas van de VN is de secretaris-generaal, nu is dat Ban Ki-Moon uit Zuid-Korea. De VN werkt op 4 terreinen: - Vrede en veiligheid - Mensenrechten - Milieu - Economische ontwikkeling van arme landen Om de ontwikkelingslanden te helpen werd ingesteld dat de rijkere landen 0,7% van het bnp aan ontwikkelingssamenwerking moesten besteden. Ook zijn de Millenniumdoelen ingesteld. En ook het ontwikkelingsprogramma van de VN (UNDP) met jaarlijks een budget van 5 miljard dollar voor alle programma s die onder UNDP leiding worden uitgevoerd. Het steunt ontwikkelingsprojecten over de hele wereld. In een jaarlijks rapport (HDR) wordt de voortgang van de ontwikkeling weergegeven. De belangrijkste hulporganisaties, met elk hun eigen budget, zijn: - Food and Agricultural Organisation (FAO) Streeft naar voedselveiligheid en voedselzekerheid. Wil de honger in de wereld bestrijden. Ook verbetering van de landbouw is een doel van de FAO. - World Health Organisation (WHO) Kijkt naar de gezondheidszorg in alle landen en probeert dit te verbeteren. - International Labour Organizaton (ILO) Houdt zich bezig met arbeidsvraagstukken zoals verbeteren van werkomstandigheden en werkgelegenheid stimuleren. - United Nations Educational Scientific and Cultural Organisation (UNESCO) Wil het niveau van onderwijs en wetenschap verhogen en streeft naar het versterken van de culturele identiteit van volken. - United Nations Children s Emergency Fund (UNICEF) Komt wereldwijd op voor kinderrechten en steunt hulpprogramma s voor gezondheidszorg, voeding, onderwijs, water en bescherming. - United Nations Environment Programme (UNEP) Probeert milieuvernietiging en milieuvervuiling tegen te gaan. Pagina 15 van 20

16 - VN vluchtelingenorganisatie, United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) Economische ontwikkeling in arme landen is geen hoofddoel, maar deze organisatie komt wel de meest schrijnende vormen van armoede tegen, dus is deze organisatie vaker betrokken bij noodhulp in vluchtelingenkampen bijvoorbeeld. Het besluitvormingsproces binnen de VN kan soms wel eens moeizaam verlopen, en daardoor verschilt het een beetje per organisatie hoe succesvol de organisatie is. Enkele factoren die hierbij een rol spelen: - Verschillende ideeën en belangen van landen - Beperkte mogelijkheid om besluiten dwingend op te leggen - Vetorecht van de 5 landen - De problemen zijn heel complex - Hulp is versnipperd, werkzaamheden zijn niet goed op elkaar afgestemd omdat de hulp erg gedecentraliseerd is vanaf de organisatie - Door de bureaucratie van de VN en afstand van de VN tot probleemgebieden kan het lang duren voordat de hulp in gang gezet is - Door geldgebrek, die financiële inkomsten van de VN zijn immers niet supergroot, kunnen missies niet uitgevoerd worden. Bijvoorbeeld als landen niet op tijd geld geven aan de VN. De Wereldbank en het Internationaal Monetair fonds (IMF) zijn 2 gespecialiseerde en onafhankelijke organisaties van de VN, beiden zijn na de 2 e wereldoorlog opgericht. Toen ging het vooral om de economische wederopbouw, nu is het vaker het doel om ontwikkelingslanden te integreren in de wereldeconomie. De Wereldbank heeft momenteel als hoofddoel armoede verminderen en zorgen voor een betere levensstandaard door duurzame economische groei. Bijpassende hulpsoorten zijn bijvoorbeeld giften, leningen en technische ondersteuning. Ontwikkelingslanden maken armoedebestrijdingsplannen waarin ze hun economische en sociale situatie beschrijven, ook geven ze aan wat er moet verbeteren om te verbeteren. Aan de hand hiervan bepalen de donoren waar ze kunnen bijspringen. Het IMF heeft als belangrijkste doel het verzekeren van stabiliteit van het internationaal monetair systeem (wisselkoersen en internationale betalingen). De financiële stabiliteit is belangrijk om duurzaam economisch te ontwikkelen en te zorgen voor een betere levensstandaard. Als een land schulden heeft kan het land ook aankloppen bij het IMF, het IMF kan dan weer financieel bijspringen. In ruil voor een lening bijvoorbeeld eist het IMF wel een tegenprestatie, vaak economische hervormingen die bestaan uit hogere belasting, lagere overheidsuitgave en privatiseren van staatsbedrijven. Hierdoor zou het aantrekkelijker worden voor buitenlandse investeringen, wat weer zou leiden tot een groei van werkgelegenheid en verbeterde export. Pagina 16 van 20

17 Het geld dat aan al die landen werd geleend leidde tot een ernstige schuldenpositie van die landen, voor de meeste landen ondragelijk. Bijna alle inkomsten van het land gingen voor het grootste deel weer terug aan de crediteurs. In 2005 werd besloten door de G8 de schulden kwijt te schelden van de allerarmste landen, en daarvoor het IMF weer te compenseren. Het IMF betaalt namelijk het verlies wat het leed uit eigen middelen. Kritiek op de economische hervormingen is er natuurlijk ook, het zou te veel gericht zijn op een wereldwijde vrijemarkteconomie waarin westerse bedrijven gaan investeren, waardoor de ontwikkelingslanden zich niet goed kunnen beschermen tegen grote en machtige bedrijven of rijke landen. Ook wordt de overheid verplicht om sociale uitgaven te verlagen, waardoor er ook minder voedselsubsidies zullen zijn en het voor armen nog lastiger wordt. Een ander kritiekpunt is dat alle landen hetzelfde medicijn kregen, namelijk veel grondstoffen en mijnbouwproducten exporteren. Daardoor kwam er een groot aanbod en daalde de prijzen van grondstoffen, waardoor de ontwikkelingslanden nog meer moesten gaan produceren. Nog een kritiekpunt is dat de beide organisaties te veel in het voordeel van de VS handelen omdat zij de hoogste contributie betalen en het meeste stemrecht hebben. Er worden namelijk vaak niet echt hervormingen geëist in de richting van arbeidssituaties, mensenrechten en milieuwetgeving als dat voor de VS beter uitkomt. Er wordt ook zonder al te veel moeite geleend aan landen waar een slechte milieuregeling is en waar arbeiders in slechte omstandigheden werken. EU De EU is na de Wereldbank de grootste donor van ontwikkelingsgelden ter wereld, de EU + lidstaten geeft bijna de helft van alle officiële internationale hulpverlening. Er zijn verschillende doelen voor de EU op het gebied van ontwikkelingssamenwerking: - Duurzame economische en sociale ontwikkeling, vooral in de armste landen. - Integratie van ontwikkelingslanden in de wereldeconomie. - Armoedebestrijding - Waarborgen van democratie, rechtsstaat, mensenrechten en fundamentele vrijheden. Perspectieven en uitgangspunten van de EU voor ontwikkelingssamenwerking: - Het Europees Ontwikkelingsfonds (EOF) is bedoeld om handel tussen ex-koloniën van EU landen (in Afrika, de Cariben en de Stille Oceaan) en de EU te versoepelen. Een aantal landen kan hierdoor hun producten voordelig verkopen op de Europese markt en zo is ook de EU verzekerd van grondstoffen. - Het Instrument voor Ontwikkeling geeft steun op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg, milieu en voedselzekerheid. - Humanitaire hulp, stabiliteit en mensenrechten in nieuwe democratieën, dit heet ook wel New Neighbourhood Policy. Pagina 17 van 20

18 Kritiek op deze Europese hulp luidt als volgt: Er is te veel bureaucratie aan verbonden als landen hulp willen, daardoor is de kwaliteit van de Europese hulp niet heel goed. Ook zijn de handelscontracten met de voormalige koloniën niet heel effectief omdat de EU een eigen landbouwbeleid heeft waarmee het de eigen boeren helpt. Dat vinden EU lidstaten wel fijn maar is niet gunstig voor boeren uit arme landen. 7: Globalisering Globalisering: mensen/informatie/producten/culturen staan op mondiaal gebied makkelijker en meer met elkaar in verbinding. Is in de laatste decennia enorm versneld, het was er vroeger dus ook al, maar in mindere mate. Sommige problemen zijn hierdoor ook grensoverschrijdend geworden, zoals migratie en milieuproblemen. Veel tegenwoordige conflicten zoals in Syrië en Irak zijn binnenlandse conflicten die ontstaan door etnische en politieke verschillen en door het ontbreken van saamhorigheid. Maar deze conflicten globaliseren omdat mensen vluchten naar buurlanden, wapens via internationale handel verkregen worden en bemoeienis van buitenaf (VN bijvoorbeeld). Zolang deze conflicten er zijn is er weinig kans op ontwikkeling. Kinderen gaan niet naar school, boeren bewerken hun land niet, men durft niet te investeren. Er is de laatste jaren ook meer aandacht gekomen voor de samenhang tussen veiligheid en ontwikkeling. De 3D aanpak is hier relevant defence, diplomacy and development. Militairen, diplomaten en ontwikkelingswerkers stemmen hun werkzaamheden beter op elkaar af. Het herstel van de orde in het gebied is natuurlijk belangrijk, zodat de mensen hun leven weer kunnen oppakken. De vijand is vaak onderdeel van dezelfde samenleving, dus moet er een goede oplossing gevonden worden voor het conflict (niet alleen geweld). Globalisering heeft geholpen bij de mondiale welvaart, onderlinge handel en bedrijvigheid tussen landen werd vergemakkelijkt. Toch zijn er natuurlijk ook veel negatieve gevolgen van globalisering, vooral Afrikaanse landen krijgen daar mee te maken. Ze schrikken westerse bedrijven af door conflicten, corruptie, slechte infrastructuur, gebrek aan geschoold personeel en instabiliteit van politiek (en rechten). Maar westerse bedrijven verkopen wel hun producten in Afrikaanse landen, waardoor de markt daar wordt overspoeld door niet-eigen producten. Vaak is er sprake van oneerlijke concurrentie (EU geven eigen boeren vaak subsidie, waardoor eigen boeren de lage prijzen op Pagina 18 van 20

19 de wereldmarkt niet kunnen halen). Arme landen kunnen protectionisme invoeren, bescherming van eigen markt door invoerheffingen te plaatsen op buitenlandse producten. Maar waarschijnlijk worden er dan ook invoerheffingen geplaatst door westerse landen op de producten uit het arme land. - Wereldhandelsorganisatie (WTO) Regels opstellen voor wereldhandel en voorkomen/oplossen van handelsconflicten. 142 aangesloten landen en beslissingen kunnen heel lang duren en zijn lastig. Doelstellingen: - Bevorderen van internationale handel - Tegengaan van protectionisme - Bestrijden van dumpen van producten zoals landbouwoverschotten - Oplossen van handelsconflicten Volgens de meeste leden zouden ook ontwikkelingslanden van vrije wereldhandel profiteren. Door toenemende wereldhandel ontstaat economische groei, die vervolgens zorgt voor betere werkgelegenheid en betere inkomens. Natuurlijk is er ook kritiek, vooral op het gebied van oneerlijke concurrentie. Plaatselijke producenten gaan failliet omdat het land hun eigen producenten niet meer mag beschermen tegen buitenlandse producenten, dat bedreigt dus voedselzekerheid en een eigen inkomen voor plaatselijke producenten. Ook subsidiëring moet worden aangepakt, veel Afrikaanse producenten zouden prima kunnen concurreren met buitenlandse producenten als die buitenlandse producenten niet zo veel subsidie zouden krijgen. Een eerlijke wereldhandel zou enorm belangrijk zijn voor ontwikkelingslanden, trade, not aid. Er is ook veel protest door de andersglobalisten tegen de oneerlijke internationale verhoudingen, tegen vrijhandel en tegen de grote vrijheid die grote bedrijven hebben om overal actief te zijn. Het zou alleen maar leiden tot milieuvervuiling, het uithollen van arbeidsnormen en een grotere kloof tussen arm en rijk. Er zou veel meer nadruk moeten liggen op regionale handel. Globalisering heeft ook een grote invloed op de cultuur van ontwikkelingslanden. Informatie en toegang tot informatie is vaak weggelegd voor slechts de hogere sociale klassen in ontwikkelingslanden, voor de rest blijft het bij een mobiele telefoon en/of een tv. Dit is vooral het geval in Afrikaanse landen, in Azië is een eigen technologische ontwikkeling geweest maar ook daar is de informatiekloof nog groot. De westerse cultuur wordt vaak overgenomen in het consumptiegedrag (Coca Cola en McDonalds) en de eigen cultuur verdwijnt naar de achtergrond. Ook in de gezondheidszorg zijn methodes veranderd, van op natuurkrachten gebaseerde medische cultuur naar westerse gezondheidszorg. Ook op tv is het vaak een westerse serie die bekeken wordt en het betrouwbaarste nieuws over hun eigen land komt bijvoorbeeld van CNN. Als tegenreactie op deze verandering benadrukken bijvoorbeeld landen in het Midden-Oosten hun eigen culturele identiteit. Nadruk op religie en niet individualistisch maar individu ondergeschikt aan gemeenschap. Volgens de VN zouden er een paar basisfactoren van normen en waarden in de cultuur moeten zijn waardoor ontwikkeling kan plaatsvinden; Pagina 19 van 20

20 - Universele mensenrechten - Democratische rechtsstaat - Bescherming van minderheden - Erkenning van culturele verscheidenheid Landen kunnen dus volgens de VN geen beroep doen op hun eigen culturele identiteit als zij daarmee mensenrechten negeren. Door ontwikkelingssamenwerking ontmoeten verschillende culturen elkaar. De manier waarop je helpt en wat je precies doet in een ontwikkelingsland hangt samen met of je de cultuur van het hulp ontvangende gebied aanhangt of de hulp gevende cultuur (vaak westerse) aanhangt. Cultuurrelativisten: andere cultuur is anders, kunnen wij niet beoordelen vanuit onze cultuur maar moeten we proberen te begrijpen vanuit hun cultuur. Ook vrouwenbesnijdenis en de doodstraf zou dus weggerelativeerd kunnen worden en oké gevonden kunnen worden (kritiekpuntje?). Cultuuruniversalisten: bepaalde algemene waarden gelden voor iedereen, zoals vrijheid voor godsdienst en gelijkwaardigheid van man en vrouw. Als deze rechten worden geschonden zou er dus moeten worden opgetreden. Kritiekpuntje: de eigen westerse cultuur wordt vooral benadrukt en als goed beschouwd. Pagina 20 van 20