Onderzoek uitvoering Wvg 2004 en 2005

Transcriptie

1 Onderzoek uitvoering Wvg 2004 en 2005 Eindrapport 21 november 2006

2 Inhoud INHOUD INLEIDING AANLEIDING DOEL- EN VRAAGSTELLING AANPAK WETTELIJK KADER EN GEMEENTELIJK BELEID WVG LANDELIJKE WET- EN REGELGEVING GEMEENTELIJK BELEID IN ECHT-SUSTEREN FEITELIJKE BEVINDINGEN UITVOERING WVG IN ECHT-SUSTEREN INLEIDING DE DRIE WVG-PROCESSEN DE PRODUCTIE DE KOSTEN DE UITVOERINGSORGANISATIE DE INFORMATIEVOORZIENING DE UITVOERING VAN DE WVG IN PERSPECTIEF INLEIDING ALGEMEEN WOONVOORZIENINGEN VERVOERSVOORZIENINGEN ROLSTOELEN UITVOERING CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN NORMENKADER CONCLUSIES AANBEVELINGEN

3 1 Inleiding 1.1 Aanleiding 1 De rekenkamercommissie van de gemeente Echt-Susteren is in het najaar van 2005 ingesteld. Na een signaal vanuit de gemeenteraad heeft de commissie, op basis van een zelfstandige afweging, de uitvoering van de Wet Voorzieningen Gehandicapten (Wvg) als onderwerp van haar eerste onderzoek gekozen. 2 De uitvoering van het onderzoek is opgedragen aan PricewaterhouseCoopers. Het onderzoek is uitgevoerd in de periode juni oktober Het eindrapport zoals dat nu voorligt is aangeboden aan de leden van de gemeenteraad en het college van Burgemeester en Wethouders van Echt-Susteren. 1.2 Doel- en vraagstelling 4 De doelstelling van het onderzoek is als volgt geformuleerd: het onderzoeken van de doelmatigheid, de doeltreffendheid en de rechtmatigheid van de uitvoering door de gemeente Echt- Susteren van de Wet voorzieningen gehandicapten in de periode Deze doelstelling is in het onderzoeksplan vertaald in de volgende onderzoeksvragen: a Wat is het gemeentelijke beleid inzake de uitvoering van de Wvg? b Welke doelstellingen kent het WVG-beleid op het gebied van doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid? c Hoeveel verzoeken voor het toekennen van voorzieningen zijn er in de onderzoeksperiode ingediend, toegekend en afgewezen? d Is in de onderzoeksperiode het beoogde effect van de Wvg gerealiseerd, ervan uitgaande dat dit in termen van doelstellingen geformuleerd is? e Hoe doelmatig is: - de inkoop van voorzieningen georganiseerd? - de samenwerking met externe partijen georganiseerd? - de interne werkwijze van de behandeling van verzoeken voor het toekennen van voorzieningen georganiseerd? f Wordt de relevante regelgeving op een juiste wijze (rechtmatig) toegepast in zijn algemeenheid en met betrekking tot de uitvoering van de inkomenstoets in het bijzonder? g Welke conclusies en aanbevelingen zijn er te trekken c.q. te geven ten aanzien van de effectiviteit, doelmatigheid en rechtmatigheid van de uitvoering van de Wvg? 1.3 Aanpak 6 De rekenkamercommissie heeft een reglement van orde gemaakt waarin zij haar werkwijze 3

4 heeft uitgewerkt. Op basis van dit reglement heeft de commissie een onderzoeksaanpak voor de evaluatie van de uitvoering van de Wvg opgesteld. De onderzoeksaanpak ziet er als volgt uit: Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Voorbereiding Opstellen normenkader Uitvoeren onderzoek Analyse Rapportage Plan van aanpak Normenkader Nota van bevindingen Conclusies en aanbevelingen Rapport Presentatie 7 Na het opstellen van het normenkader zijn de voor het onderzoek relevante stukken opgevraagd bij de ambtelijke organisatie. Vervolgens zijn gesprekken gevoerd met mevrouw Teurlincx en de heer Wauben, respectievelijk hoofd afdeling Sociaal Maatschappelijke Voorzieningen en beleidsmedewerker Welzijn, en met twee Wvg-consulenten, mevrouw Dovermann en mevrouw Geelen. 8 De feitelijke onderzoeksbevindingen zijn vastgelegd in een Nota van bevindingen. Deze is ter verificatie van juistheid en volledigheid van de feiten voorgelegd aan de ambtelijke organisatie. Deze heeft een schriftelijke reactie gegeven die in dit eindrapport is verwerkt. 9 De Nota van bevindingen, aangevuld met de conclusies en aanbevelingen, is in de vorm van een concepteindrapport aangeboden aan het college van B&W met het verzoek een bestuurlijke reactie te geven. Deze reactie is opgenomen als bijlage bij dit rapport. De reactie van het college heeft voor de rekenkamercommissie geen aanleiding gevormd voor een aparte reactie in aanvulling op het eindrapport. 4

5 2 Wettelijk kader en gemeentelijk beleid Wvg 2.1 Landelijke wet- en regelgeving 10 Op 1 april 1994 is de Wvg van kracht geworden. Hiermee kregen de gemeenten de verantwoordelijkheid voor de toekenning en verstrekking van woonvoorzieningen, vervoersvoorzieningen en rolstoelen aan zelfstandig wonende mensen met beperkingen. 11 De Wvg geeft in algemene zin aan wat de verantwoordelijkheden en bevoegdheden zijn en welke rechten gehandicapten aan de wet kunnen ontlenen. De wet bepaalt dat de gemeenten verantwoorde voorzieningen moeten aanbieden: voorzieningen, die doeltreffend, doelmatig en cliëntgericht zijn ( zorgplicht ). De uitvoering en nadere invulling van de Wvg liggen op het niveau van de gemeenten. Gemeenten worden geacht maatwerk te leveren en afstemming te doen plaats vinden met algemeen lokaal beleid op het terrein van huisvesting, vervoer en ouderen. 12 Sinds de invoering van de Wvg is deze op een aantal essentiële punten gewijzigd. Zo is per 1 januari 1996 de gemeentelijke zorgplicht voor de verlening van vervoersvoorzieningen uitgebreid met bewoners van AWBZ-instellingen. Ook is de mogelijkheid voor gemeenten om eigen bijdragen te heffen beperkt. 13 De gemeenten hebben de plicht hun beleid neer te leggen in een gemeentelijke verordening waarin regels zijn opgenomen over: de gevallen dat en de vorm waarin voorzieningen kunnen worden verstrekt; de hoogte van de financiële tegemoetkomingen; de procedures met betrekking tot toekenning, herziening, beëindiging en terugvordering van voorzieningen; de gronden waarop voorzieningen kunnen worden beëindigd dan wel teruggevorderd. 14 De VNG heeft een modelverordening opgesteld. De verordening van Echt-Susteren is in belangrijke mate op dit model gebaseerd. Daarnaast heeft Echt-Susteren, zoals veel andere gemeenten, een verstrekkingenboek, waarin de uitvoeringsregels zijn vastgelegd. In feite gaat het om een uitwerking en detaillering van de verordening. 15 Het Rijk voegt vanaf 1994 voor de uitvoering van de Wvg jaarlijks een bijdrage aan het gemeentefonds toe, het zogenaamde fictief budget. 16 De landelijke evaluatie van de Wvg in 1995, 1997 en 2000 maakte duidelijk dat er verschillen zijn tussen gemeenten in de uitvoering van de Wvg. Cliënten ervoeren dit als rechtsongelijkheid. Om deze verschillen terug te brengen hebben de minister van SZW, de VNG en gebruikersorganisaties in maart 2002 het landelijk Protocol Wvg ondertekend. Dit protocol is een advies aan de gemeenten maar is niet bindend. De gemeente Echt-Susteren houdt zich aan dit protocol. 17 De Wvg gaat per 1 januari 2007 op in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De 5

6 gevolgen van deze wet voor de uitvoering van de huidige Wvg-zorgplicht van gemeenten zijn nog niet volledig in te schatten. Waar de Wvg een zorgplicht kent gaat de Wmo uit van het compensatiebeginsel. Iedereen die straks met een hulpvraag bij het Wmo-loket aanklopt, moet via een integrale afweging, vraagverheldering en een gedegen vraaganalyse zodanig gecompenseerd worden dat hij/zij kan deelnemen aan de maatschappij. Waar de Wvg claimgericht werkt zal de Wmo veel breder kijken naar alle mogelijke algemene (welzijns)voorzieningen die ter compensatie kunnen worden aangeboden. Bovendien veronderstelt de Wmo dat de cliënt en zijn directe omgeving in eerste instantie zelf verantwoordelijkheid draagt, en pas daarna een beroep doet op de overheid of de zorginstellingen. 2.2 Gemeentelijk beleid in Echt-Susteren 18 Het gemeentelijke beleid met betrekking tot de Wvg ligt vast in: - Verordening voorzieningen gehandicapten gemeente Echt-Susteren Besluit financiële tegemoetkomingen voorzieningen gehandicapten gemeente Echt- Susteren - Verstrekkingenboek met daarin de beleidsregels die gelden voor de gemeente Echt- Susteren. 19 Het verstrekkingenboek Echt-Susteren is niet openbaar en in principe alleen toegankelijk voor de medewerkers, de juridisch adviseurs en de leden van de bezwaarschriftencommissie. 20 Op basis van de verordening kan een beroep worden gedaan op woonvoorzieningen, vervoersvoorzieningen en rolstoelen. Bij woonvoorzieningen gaat het om een financiële tegemoetkoming in de kosten van verhuizing en inrichting, woningaanpassing, woonvoorzieningen van niet-bouwkundige of woontechnische aard, tijdelijke huisvesting, onderhoud, keuring en reparatie van trapliften en het verwijderen van voorzieningen. De vervoersvoorzieningen zijn te onderscheiden in collectief vervoer, aangepast vervoermiddel voor buiten (scootmobiel, driewieler) en een tegemoetkoming in de kosten van gebruik van (rolstoel)taxi of eigen auto. De verordening maakt een gecombineerd gebruik van vervoersvoorzieningen mogelijk. De rolstoelen zijn te onderscheiden in elektrische rolstoelen en niet-elektrische rolstoelen. 21 Bij de totstandkoming van de verordening is gebruik gemaakt van de bestaande verordeningen van de gemeenten Echt en Susteren en de modelverordening van de VNG. Verder is er rekening gehouden met het landelijke WVG-protocol en heeft een nieuw gehandicaptenplatform inhoudelijke adviezen afgegeven. De gemeente Echt-Susteren heeft geen principiële afwijkingen (bijvoorbeeld ten aanzien van eigen bijdragen, norminkomen) ten opzichte van de modelverordening. 22 De gemeente Echt-Susteren heeft geen beleidsnota vastgesteld waarin de doelstellingen ten aanzien van de Wvg in meetbare termen zijn geformuleerd. 23 In de productbegrotingen 2004 en 2005 wordt wel een aantal doelstellingen bij de uitvoering van de Wvg genoemd: Snelle en adequate afdoening van de aanvragen (2004). Behandeling van aanvragen 6

7 en realisatie van de voorziening binnen redelijke termijnen (2005). Zoveel mogelijk inzet van hoogwaardige intake. Beperking van de kosten van de uitvoering door het afsluiten van nieuwe leverancierscontracten en het invoeren van een systeem van collectief vraagafhankelijk vervoer (2004). Beperkt aantal gegronde klachten en bezwaarprocedures (2005). Uiteindelijk doel is het bevorderen van de toegankelijkheid voor en integratie van gehandicapten. 24 Wijzigingen in de laatste verordening ten opzichte van oude verordeningen zijn marginaal en vooral technisch van aard. De inkomensgrens voor de vervoersvoorziening is op 1,5 x norminkomen gesteld (landelijke norm). In de oude gemeente Echt werd een norm van 1,4 gehanteerd. 25 Artikel 8.1 bevat een hardheidsclausule, toe te passen door het College indien sprake is van onbillijkheden voor cliënt. Artikel 8.3 vermeldt dat verordening periodiek geëvalueerd zal worden, een frequentie wordt niet genoemd. 26 De verordening bevat geen (meetbare) doelstellingen. 27 Termijnen voor besluiten zijn geregeld in de Algemene wet bestuursrecht en hoeven niet in verordening te worden opgenomen. Bij de Wvg kan veel tijd zitten tussen beschikking en daadwerkelijke verstrekking (denk aan aanbrengen woonvoorzieningen). Redelijkheid van termijnen is in de Wvg niet goed aan te geven. 7

8 3. Feitelijke bevindingen uitvoering Wvg in Echt-Susteren 3.1 Inleiding 28 Op basis van documentstudie en een aantal interviews met betrokken ambtenaren wordt in dit hoofdstuk een foto gemaakt van de uitvoering van de Wvg in de jaren 2004 en Achtereenvolgens komen aan de orde de processen, de productie, de kosten, de organisatie en de informatievoorziening. 3.2 De drie Wvg-processen 29 In grote lijnen bestaat de uitvoering van de Wvg uit drie processen. Het gaat om het aanbrengen van woningaanpassingen, het leveren van rolstoelen en het bieden van vervoersvoorzieningen (incl. scootermobielen). Een gedetailleerde weergave van de werkprocessen is in het kader van dit onderzoek niet verhelderend. Daarom is gekozen voor een weergave op hoofdlijnen. De schema s zijn gebaseerd op de beschrijvingen van de werkprocessen en de brochures bestemd voor aanvragers. 30 Het proces voor het aanbrengen van een woningaanpassing ziet er als volgt uit. Onderscheid wordt gemaakt tussen een eigen woning en een huurwoning. Woningaanpassing (eigen woning) Optie Medisch advies (incl. huisbezoek) Negatief Brief met argumenten en mogelijkheden bezwaar Aanvraag Behandeling door Wvg -consulent Huisbezoek Rapportage Voorstel voor besluit Bevestiging door adm. Berekening eigen bijdrage 2 offertes via aanvrager Positief Voorlopige beschikking en gereedmeldingsformulier Uitkering minus evt. eigen bijdrage Rekening en gereedmeldingsformulier naar Wvg-consulent Aanvrager geeft opdracht voor aanpassing 8

9 Woningaanpassing (huurwoning) Optie Medisch advies (incl. huisbezoek) Negatief Brief met argumenten en mogelijkheden bezwaar Aanvraag Behandeling door Wvg -consulent Huisbezoek Rapportage Voorstel voor besluit Bevestiging door adm. Berekening eigen bijdrage 2 offertes via verhuurder Positief Voorlopige beschikking Uitkering aan verhuurder Rekening en gereedmeldingsformulier naar Wvg-consulent Verhuurder geeft opdracht voor aanpassing Betaling eigen bijdrage 31 Het proces dat volgt op een aanvraag voor een rolstoel volgt de volgende stappen: Rolstoelen Optie Medisch advies (incl. huisbezoek) Negatief Brief met argumenten en mogelijkheden bezwaar Aanvraag Behandeling door Wvg -consulent Huisbezoek Rapportage Voorstel voor besluit Bevestiging door adm. Selectie door Welzorg Positief Beschikking Verstrekking voorziening door Welzorg (in bruikleen) 9

10 32 Het toekennen van een vervoersvoorziening (inclusief scootermobiel) vindt langs de volgende weg plaats: Vervoersvoorziening Inkomenstoets Optie Medisch advies Negatief Brief met argumenten en mogelijkheden bezwaar Aanvraag Behandeling door Wvg -consulent Rapportage Voorstel voor besluit Bevestiging door adm. Positief Beschikking en aanmeldformulier Omnibuzz Verstrekking voorziening door Welzorg (in bruikleen) Beschikking scootmobiel 33 Een aantal opmerkingen bij de schema s: De inkomenstoets om te bepalen of iemand wel of niet in aanmerking komt voor een voorziening wordt alleen bij aanvragen voor vervoersvoorzieningen toegepast. Dit gebeurt met behulp van een formulier dat door de administratie wordt verwerkt. Er wordt hierbij uitgegaan van de gegevens die de aanvrager aanlevert. Controle van deze gegevens is in het kader van de Wvg niet mogelijk. De administratie moet er voor zorgen dat de aanvraag compleet is. Het verzamelen van de inkomensgegevens kost de nodige inspanningen en zorgt voor het oplopen van de behandeltermijnen. Bij aanvragen voor woonvoorzieningen moet worden vastgesteld of er een eigen bijdrage door de cliënt moet worden betaald. Hiervoor wordt de draagkracht berekend. Dit gebeurt op dezelfde manier als voor een aanvraag voor een vervoersvoorziening, zij het nu door de consulenten. Een inkomen boven de inkomensgrens (1,5 maal norminkomen) betekent bij aanvragen voor collectief vervoer (Omnibuzz), een scootermobiel en een driewielfiets altijd een afwijzing. De Wvg-consulent bepaalt of de aanvraag zelfstandig kan worden behandeld of een medisch advies nodig is. Dit medisch advies wordt schriftelijk uitgebracht en kan soms maanden in beslag nemen. De criteria die bepalen of een medisch advies dient te worden aangevraagd zijn niet formeel op papier vastgelegd. De ervaring van de Wvg-consulent zijn hierin bepalend. 10

11 Adviezen worden met name gevraagd bij complexe aanvragen en aanvragen waarbij de consulent twijfelt over de toekenning. In eerste instantie probeert de consulent de aanvraag na een telefonisch gesprek met de cliënt op te pakken. Indien niet precies duidelijk is hoe de woonsituatie is, en welke voorziening noodzakelijk is, volgt een huisbezoek. In hoeveel procent van de gevallen dit gebeurt, kan door de gemeente niet worden aangegeven. Voor ongeveer 33% van de aanvragen wordt extern advies ingewonnen. In 2005 bedroeg het aantal adviezen 420 waarvan er ruim 150 in het kader van een aanvraag voor een parkeervergunning zijn afgegeven. Elke aanvraag wordt vanaf begin tot eind in principe door één Wvg-consulent afgehandeld. De administratie moet er voor zorgen dat de aanvraag compleet is. Indien er inkomensgegevens worden opgevraagd, die niet of niet tijdig door de aanvrager worden aangeleverd, heeft dit gevolgen voor de doorlooptijden. Aan de aanvrager wordt direct aangegeven dat de behandeltermijn van de aanvraag wordt opgeschort tot de benodigde gegevens in het bezit van de gemeente zijn. De verantwoordelijkheid op dit onderdeel ligt dus bij de aanvrager. De gegevens uit de aanvraag worden vastgelegd in het Geïntegreerd Welzijn Systeem. De rapportages en beschikkingen zijn niet in dit systeem opgenomen. De intentie is om dit wel te gaan doen. 34 In 2005 heeft de afdeling financiën van de gemeente Echt-Susteren een interne controle uitgevoerd gericht op de juistheid en de rechtmatigheid van de toekenningen Wvg. In dit onderzoek is tevens de administratieve organisatie beoordeeld en heeft er een detailcontrole plaatsgevonden op 10% van alle aanvragen in Het algemene oordeel van de afdeling financiën luidde dat de administratie met betrekking de Wvg goed is georganiseerd en wordt uitgevoerd. 35 De belangrijkste bevindingen naar aanleiding van de beoordeling van de Administratieve Organisatie waren: Voor de vervoersvoorziening scootmobiel blijkt dat er januari 2005 t/m maart 2005 geen inkomenstoets heeft plaatsgevonden terwijl dit volgens de beschrijving van de werkprocessen wel vereist is. In totaal zijn er in deze periode verstrekkingen voor een geschat bedrag van niet getoetst op inkomen. Indien aanvragen niet binnen de genoemde termijn in de verordening afgehandeld kunnen worden (binnen 8 weken), werden er in 2005 niet consequent uitstel- en vertragingsberichten verstuurd naar de aanvrager. In de werkprocessen was hier eveneens geen handeling voor opgenomen. Onderhoudscontracten kunnen door de administratie ondertekend worden terwijl zij hier niet voor gemandateerd zijn. Voor zowel voorzieningen met een onbepaalde tijd alsook een bepaalde tijd dienen periodiek hercontroles plaats te vinden om vast te stellen of deze voorzieningen rechtmatig zijn verstrekt. Uit het intern onderzoek blijkt dat er met betrekking tot de 11

12 hercontroles voor voorzieningen met een bepaalde tijd een achterstand is en dat er op basis van een kostenbaten overweging voor is gekozen om hercontroles op voorzieningen voor onbepaalde tijd niet uit te voeren. 36 Het afdelingshoofd heeft in een schriftelijke reactie (maart 2006) aangegeven dat maatregelen zullen worden getroffen om geconstateerde tekortkomingen weg te nemen. Het uitgevoerde onderzoek en de reactie van het afdelingshoofd zijn, conform interne afspraken tussen wethouder en ambtelijke organisatie, niet gerapporteerd aan de gemeenteraad. 3.3 De productie 37 Uit het volgende schema is op te maken dat het totaal aantal besluiten in het kader van de Wvg in 2004 en 2005 ongeveer gelijk was. Tussen de verschillende categorieën voorzieningen is wel een fluctuatie te zien. Voorziening/aanvraag Rolstoel Omnibuzz Woningaanpassing Beëindiging vervoer, rolstoel, woonvoorziening Gehandicapten parkeerkaart Beroep en bezwaar Totaal (1103 aanvragen in 2003) Tabel 1: aantal besluiten in 2004 en Van de in 2004 ingediende bezwaren zijn er door de commissie 12 gegrond verklaard. In 2005 zijn er slechts 2 bezwaren gegrond verklaard. 12

13 39 De doorlooptijd van een behandeling van een aanvraag voor een voorziening tot en met het nemen van een besluit (=afgeven van beschikking) verschilt fors tussen de verschillende categorieën voorzieningen. Het daadwerkelijk aanbrengen van een woningaanpassing is niet in genoemde doorlooptijd inbegrepen. In het schema hierna zijn de doorlooptijden voor de belangrijkste voorzieningen weergegeven. Voorziening Doorlooptijd in weekdagen Rolstoel Omnibuzz Woningaanpassing Beëindiging vervoer 18 2 Gehandicapten parkeerkaart Bezwaar Tabel 2: doorlooptijden behandeling aanvragen 40 De doorlooptijden zijn in 2005 aanzienlijk teruggebracht wat betreft de behandeling van aanvragen voor vervoer en woningaanpassing. De doorlooptijden van de behandeling van aanvragen voor een rolstoel en parkeerkaart zijn min of meer gelijk gebleven. De behandeling van een bezwaarschrift duurt in 2005 aanzienlijk langer dan in Een verklaring van de aangetroffen verschillen is dat het team dat belast is met de uitvoering van de Wvg in 2004 te kampen had met problemen in de bezetting (in verband met ziekte). In 2005 zijn de doorlooptijden weer op het niveau van de jaren daarvoor teruggebracht. Het oplopen van de doorlooptijd van de behandeling van bezwaarschriften kan niet worden verklaard. 42 Belangrijke processtappen die de doorlooptijden bepalen zijn het verkrijgen van extern advies en offertes voor woningaanpassing door de woningcorporaties. Met de adviseurs zijn geen formele afspraken gemaakt over de termijnen waarop adviezen dienen te worden uitgebracht. Een medisch advies laat regelmatig twee maanden op zich wachten. Het aanvragen van offertes voor woningaanpassingen door woningcorporaties neemt veel tijd in beslag, soms wel 8 weken. Hierover zijn geen formele afspraken met de corporaties gemaakt. 43 De doorlooptijden lopen nogal uiteen voor de verschillende voorzieningen. De gemiddelde termijn voor alle aanvragen ligt boven de 8 weken. De gemeente hanteert de termijnen van de Awb. Controle op de doorlooptijden vindt in algemene zin wel plaats en hierover wordt ook gerapporteerd aan de consulenten. Het is echter niet eenvoudig om de doorlooptijden goed te bewaken. Er zijn bij het proces regelmatig nogal wat partijen betrokken (b.v. aanvrager die zelf 13

14 offertes op moet vragen, termijnen van medische advisering, leveringstermijnen voorzieningen en eventueel ook nog aanpassing bestemmingsplannen). Een behandelingstermijn kan gedurende het proces worden opgeschort (opvragen inkomensgegevens, opvragen medisch advies, indienen offertes). 44 Het cijfer is echter niet helemaal betrouwbaar omdat soms vergeten wordt direct te melden dat aanvragen zijn afgedaan. Er worden in Echt-Susteren geen normen gehanteerd, waarbinnen bepaalde soorten aanvragen moeten zijn afgehandeld en er vindt ook geen voortdurende controle plaats over de afhandelingtermijnen. In deze zin kan worden geconstateerd, dat er blijkbaar geen daadwerkelijke sturing plaats vindt op een zo tijdig mogelijke afhandeling van de aanvragen. 3.4 De kosten 45 De uitgaven en inkomsten in het kader van de Wvg laten in 2004 en 2005 het volgende beeld zien: Voorziening Begroot Werkelijk Begroot Werkelijk Leefvoorzieningen Rolstoelvoorzieningen Woningaanpassingen Bijdrage Rijk Ontvangsten/eigen bijdragen Tekort Tabel 3: overzichten begrote en werkelijke kosten en inkomsten Wvg 46 Bij dit overzicht kunnen de volgende opmerkingen worden geplaatst: De begroting is in 2004 met 40% en in 2005 met 14% overschreden. De overschrijding van de begrote kosten in 2004 hebben niet geleid tot aanpassing van de begroting Deze is op één post na identiek aan de begroting De ontvangsten uit eigen bijdragen zijn in twee jaar negatief terwijl begroot was. Alle posten laten grote fluctuaties zien. De verschillen tussen begrote en werkelijke kosten worden in de jaarrekening slechts summier verklaard. De onderbouwing van de begroting ontbreekt. Historische gronden lijken bepalend. Voor woningaanpassingen van meer dan kan de gemeente de meerkosten declareren bij het Rijk. De kosten van medische adviezen (GGD Noord en Midden Limburg, GGD Zuid- 14

15 Limburg en Argonaut) bedroegen in 2004 en 2005 respectievelijk en Deze kosten zijn niet opgenomen in bovenstaand overzicht. De negatieve inkomsten uit eigen bijdragen hebben een technische oorzaak. Er wordt gewerkt met twee financiële systemen die op verschillende momenten vorderingen en realisaties boeken. 47 De Wvg is een openeind regeling. De gemeente heeft een zorgplicht om voorzieningen te leveren die gehandicapten het mogelijk moeten maken zoveel mogelijk aan het normale maatschappelijke leven mee te doen. Het aantal inwoners dat een beroep zal doen op de Wvg en de financiële impact van een gevraagde voorziening (denk aan woningaanpassing) zijn door de gemeente nauwelijks te voorspellen. Historische cijfers, benchmarkonderzoek en statistieken van de bevolkingssamenstelling bieden weinig houvast. De gemeente heeft wel de mogelijkheid om uitgaven te beperken door de indicatiestelling aan te scherpen (bijvoorbeeld verhogen inkomensnorm, hanteren primaat van verhuizen), het productenaanbod te beperken (door een product algemeen gangbaar te verklaren) en/of de eigen bijdrage te verhogen. Deze maatregelen dienen verankerd te zijn in de verordening, het financiële besluit en het productenboek. 48 De beïnvloedingsmogelijkheden van de gemeente om de uitgaven in het kader van de Wvg te beheersen dan wel te verminderen zijn beperkt. Als gevolg van de vergrijzing, het langer zelfstandig blijven wonen (extramuralisering van de zorg) en de groeiende mondigheid van burgers zal de druk op de Wvg-budgetten blijven toenemen. Bij tekorten wordt in de regel een beroep gedaan op de algemene reserve. 49 De gemeente Echt-Susteren heeft in 2004 de kosten gereduceerd door het invoeren van collectief vraagafhankelijk vervoer (in plaats van een forfaitaire vergoeding) en het afsluiten van een voor de gemeente gunstig (lagere kosten) contract met een hulpmiddelenleverancier. Door toename van het aantal aanvragen zijn deze maatregelen niet toereikend gebleken om de kosten binnen de geraamde budgetten te houden. 50 De verordening voorzieningen gehandicapten bevat een zogenaamde hardheidsclausule. Deze bepaalt dat Burgemeester en Wethouders in bijzondere gevallen ten gunste van de gehandicapte of de woningeigenaar kunnen afwijken van de bepalingen in de verordening indien toepassing van de verordening tot onbillijkheden leidt. De hardheidsclausule is in 2004 en 2005 nauwelijks toegepast. Het betreft in totaal 6 aanvragen voor in totaal ongeveer De gegevens over de toepassing van de hardheidsclausule worden niet systematisch bijgehouden en geanalyseerd. 15

16 3.5 De uitvoeringsorganisatie 51 In 2004 en 2005 was voor de uitvoering van de Wvg binnen de gemeente Echt-Susteren de volgende formatie beschikbaar: Wvg consulenten 3,2 fte (behandelen van aanvragen, beoordelen daarvan, inwinnen van advies, rapporteren) Wvg administratie 1,5 fte (financiële administratie individuele verstrekkingen en betaling vergoedingen) Wvg beleid 1 0,3 fte (aanleveren van gegevens voor begroting, advies aan college, bestuursrapportage en jaarrekening) Wvg management 2 0,45 fte (aansturen Wvg-team, nemen van een beslissing (toets), managementinformatie) Totaal 5,45 fte Tabel 4: formatie uitvoering Wvg 52 Het beleid en de uitvoering van de Wvg waren in de jaren 2004 en 2005 ondergebracht in de afdeling Welzijn. 53 De in 2004 en 2005 werkzame Wvg-consulenten hadden ruime ervaring met de uitvoering van de Wvg. Eén van de consulenten heeft zelfs de start van de Wvg (1996) meegemaakt. 1 Onderdeel breder takenpakket. Conform opgave in jaarlijkse werkplannen. 2 Idem. 16

17 54 De gemeente Echt-Susteren werkte in 2004 en 2005 bij de uitvoering van de Wvg samen met een aantal partners. Dienst Medische advisering woonvoorzieningen, vervoer en rolstoelen Leverancier GGD Noord en Midden Limburg (vervoer) GGD Zuid-Limburg (woningaanpassingen en vervoer) Argonaut (woningaanpassingen) Centrale Indicatiestelling Zorg (dure woningaanpassingen) Hulpmiddelen (b.v. rolstoelen en scootmobielen) Welzorg Gemeente koopt hulpmiddelen Onderhoud, depot en hergebruik Collectief vervoer Woningaanpassingen Welzorg Omnibuzz Diverse aannemers en woningcorporaties (geen contracten) Tabel 5: overzicht partners 55 Dat de gemeente Echt-Susteren werkt met meerdere adviseurs heeft ondermeer te maken met het fusieverleden. Afhankelijk van de woonplaats wordt een adviesaanvraag voorgelegd aan een adviseur. 56 Voor het jaar 2004 en 2005 is er voor de koop van hulpmiddelen (handbewogen rolstoelen, scootmobielen, elektrische rolstoelen, fietsen, kinderhulpmiddelen, douche-/toilethulpmiddelen en liften) een mantelovereenkomst afgesloten met het bedrijf Welzorg revalidatie techniek. Het contract is tot stand gekomen na een openbare aanbestedingsprocedure. Van deze aanbesteding is een procesverbaal opgemaakt. De keuze voor het aanbod van Welzorg is gemaakt op basis van de criteria die in het bestek waren vastgelegd (o.a. kwaliteit, prijs). De prijs woog het zwaarst bij de beoordeling van de aanbiedingen. Uiteindelijk is gekozen voor het economisch meest gunstige aanbod. De mantelovereenkomst heeft zowel betrekking op de koop van hulpmiddelen door de gemeente Echt-Susteren alsook op het beheren repareren en onderhouden van hulpmiddelen. 57 Eind 2005 heeft de gemeente het besluit genomen het contract met Welzorg niet te verlengen. De gemeente was niet tevreden over de dienstverlening (kwaliteit, termijnen, klantbenadering, etc.). Vanaf 1 januari 2006 is de levering van hulpmiddelen in het kader van de Wvg opgedragen aan het bedrijf Kersten. 58 De gemeente Echt-Susteren heeft met de medische adviseurs geen contracten afgesloten. 17

18 Geleverd wordt op basis van tarieflijsten en globale specificaties voor levertijden. De gemeente heeft enkele malen in een gesprek adviseurs aangesproken op de kwaliteit, kosten en levertijden van de adviezen. Er staan geen sancties op het te laat leveren of onvoldoende kwaliteit van adviezen behalve dat het de gemeente vrijstaat om met andere medische adviseurs in zee te gaan. Omnibuzz wordt aangestuurd vanuit een gemeenschappelijke regeling. Deelnemende gemeenten sluiten geen afzonderlijke contracten met Omnibuzz. 59 Met de twee woningcorporaties vinden op ad-hoc basis gesprekken plaats. Er zijn geen afspraken geformaliseerd over de samenwerking tussen gemeente en woningcorporaties bij het ondersteunen van inwoners bij het zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen. 3.6 De informatievoorziening 60 De ambtelijke organisatie heeft het college en de gemeenteraad op diverse momenten geïnformeerd over de uitvoering van de Wvg. Dit gebeurde in het kader van de begroting, voorjaarsnota s en de jaarrekening. Tussentijds zijn adviezen gegeven en notities opgesteld over specifieke onderwerpen (aanpassing verordening, toepassing inkomenstoets bij levering scootmobielen). Hieronder is een overzicht gemaakt van de diverse rapportages in 2004 en 2005 in het kader van de Wvg van de ambtelijke organisatie aan het college Op diverse momenten Begroting, Voorjaarsnota, Najaarsnota, Rekening 3 februari Notitie harmonisatie verstrekkingen in college geaccordeerd 3 februari Managementrapportage 2003 in college geaccordeerd 23 maart Notitie bezwaarschriften Wvg-vervoer in college voor kennisgeving aangenomen Per kwartaal Managementinformatie Wvg per kwartaal (in overleg met wethouder is deze werkwijze in 2005 niet gecontinueerd) 2005 Op diverse momenten Begroting, Voorjaarsnota, Najaarsnota, Rekening 11 januari Resultaten benchmark in college geaccordeerd en besloten commissie en raad te informeren. (is dit gebeurd?) 18 januari Wijzigingen Wvg-vervoer in college goedgekeurd. 22 maart Rapport procesintegratie Wvg en Soa in college geaccordeerd. 12 april Beleidsregels Wvg in college geaccordeerd. 13 september Wijziging Wvg-verordening in college aangehouden. 13 september Rapportage inzake leverancierscontract in college besproken. 18

19 11 oktober Wijziging Wvg-verordening in college aangehouden. 8 november Nieuwe opzet Wvg-vervoer in college geaccordeerd. 8 november Notitie inkomenstoets scootmobielen in college geaccordeerd. 22 november Procedure leverancierscontract in college geaccordeerd. 22 november Regeling substantiële meerkosten Wvg-vervoer in college geaccordeerd. 20 december Leverancierscontract Wvg-voorzieningen in college geaccordeerd. 61 Vastgesteld kan worden dat bovenstaande rapportages niet hebben geleid tot inhoudelijke discussies in de raad. De Wvg stond in 2004 en 2005, net als de jaren daarvoor, niet op de politieke agenda. 62 De begrotingen en de rekeningen 2004 en 2005 bevatten slechts een zeer summiere toelichting op de baten en lasten van de Wvg. 19

20 4. De uitvoering van de Wvg in perspectief 4.1 Inleiding 63 In 2005 heeft de gemeente Echt-Susteren op uitnodiging en tegen betaling ( 7.000,-) meegedaan aan een door een extern bureau uitgevoerd benchmarkonderzoek. Doel van de benchmark was te komen tot een betere uitvoering van de Wvg. Dit is gebeurd door gegevens te verzamelen en deze met andere gemeenten te vergelijken. Het ging daarbij om het aantal verstrekte voorzieningen, de uitgaven voor deze voorzieningen, de uitvoeringskosten en de kwaliteit van beleid. De benchmark heeft betrekking op het jaar De gegevens van de gemeente Echt-Susteren zijn vergeleken met die van de gemeenten Maarssen, Waddinxveen, Waalwijk, Meerssen, Halderberge en Schouwen-Duivenland. 65 In de benchmark zijn begrippen als doeltreffendheid, doelmatigheid en cliëntgerichtheid vertaald in termen van aantal voorzieningen, uitgaven aan voorzieningen en organisatiekosten, doorlooptijden van aanvraag tot beschikking en aantallen klachten en bezwaarschriften. 66 De rapportage van de benchmark is begin 2006 ter inzage gelegd voor de gemeenteraad (via systeem van ingekomen stukken). Tot op heden heeft de raad niet inhoudelijk gereageerd op de resultaten van de benchmark. 67 Per onderdeel van de benchmark zullen hierna de belangrijkste constateringen alsmede eventuele verklaringen voor de gemeente Echt-Susteren gegeven worden. De rekenkamercommissie heeft geen onderzoek verricht naar de juistheid van de door de gemeenten aangereikte gegevens. Uitgegaan wordt van de professionaliteit van het onderzoeksbureau (SGBO). 4.2 Algemeen 68 Uit de landelijke cijfers blijkt dat 70% van de Wvg-cliënten ouder is dan 65 jaar en dat 20 % van de 65-plussers gebruik maakt van de Wvg. 69 Het aantal cliënten en uitstaande voorzieningen (72 respectievelijk 76 per inwoners) is hoog in relatie tot de benchmark (47 respectievelijk 69 per inwoners). In het rapport wordt het relatief hoge aantal ouderen in de gemeente Echt-Susteren als mogelijke verklaring aangevoerd. De rekenkamercommissie constateert echter dat het aantal ouderen in Echt-Susteren zowel vergeleken met de benchmark-gemeenten als met een aantal andere Limburgse gemeenten als gemiddeld is aan te merken. Wat dan wel de oorzaak is van deze afwijking is niet door de rekenkamercommissie vast te stellen. Nader onderzoek dient hiervoor plaats te vinden. 70 De Wvg-uitgaven (uitvoeringskosten en kosten voorzieningen) per inwoner ( 64 per inwoner) zijn hoog in verhouding tot de benchmark ( 57 per inwoner). Ook hier geldt dat het aantal ouderen in Echt-Susteren niet als mogelijke verklaring voor de relatief hoge uitgaven is aan te voeren. 20

21 Hierna zal blijken dat de externe indicatiekosten in Echt-Susteren hoog zijn vergeleken met die in andere gemeenten (ongeveer 6 hoger per inwoner dan de benchmark). 71 De begrote Wvg-uitgaven voor 2004 ( 34 per inwoner) zijn veel lager dan de werkelijke Wvguitgaven ( 62 per inwoner). Dit zou te maken kunnen hebben met de begrotingssystematiek en met verschillen in wat aan de Wvg toegerekend wordt. Een duidelijke verklaring hiervoor is er echter niet. 4.3 Woonvoorzieningen 72 Het aantal nieuw toegekende woonvoorzieningen in 2004 is laag, namelijk 4,5 per inwoners (benchmark 8,8 per inwoners). Dit lage aantal woonvoorzieningen kan liggen aan het feit dat de gemeente Echt-Susteren wellicht meer voorzieningen als algemeen gebruikelijk aanmerkt dan de andere gemeenten. Een andere oorzaak zou kunnen zijn dat het primaat van verhuizen (naar een woning waar aanpassingen niet nodig zijn of al zijn aangebracht) wordt gehanteerd. Dit is echter in Echt-Susteren, in tegenstelling tot veel andere gemeenten, niet het geval. 73 De uitgaven voor woonvoorzieningen per inwoner zijn in 2004 hoog ( 18,6) in relatie tot de benchmark ( 14,9). In deze categorie zijn vooral de kosten voor de woningaanpassingen meer dan aanzienlijk hoger dan de benchmark. Mogelijke oorzaken hiervoor zijn de samenstelling van de woningvoorraad. 4.4 Vervoersvoorzieningen 74 Het aantal uitstaande vervoersvoorzieningen in 2004 (62 per inwoners) is hoog in relatie tot de benchmark (49 per inwoners). Een mogelijke oorzaak hiervan is dat er in de gemeente Echt-Susteren tot 2005 forfaitaire vergoedingen werden gegeven voor het vervoer. Nu hebben alle cliënten een collectief vervoer pas gekregen. De verwachting is dat het aantal voorzieningen zal dalen aangezien CV-passen minder gewild zijn dan forfaitaire vergoedingen. 75 Aangezien het merendeel van de vervoersvoorzieningen in de gemeente Echt-Susteren CVpassen is (48 per inwoners) is het actieve gebruik van de CV-passen houders onderzocht. Hieruit blijkt dat het percentage actieve pashouder in de gemeente Echt-Susteren 49% is. Dit percentage ligt nagenoeg gelijk aan de benchmark (53%). 76 De uitgaven voor vervoersvoorzieningen in totaliteit zijn conform de benchmark, echter de uitgaven voor het collectief vervoer ( 17,1 per inwoner) zijn hoger dan de benchmark ( 9,7 per inwoner) en de vervoersvoorzieningen in natura ( 5,8 per inwoner) zijn lager dan de benchmark ( 9,7 per inwoner). De oorzaak hiervoor is dat er in de gemeente Echt-Susteren aan alle cliënten een CV-pas wordt verstrekt. 77 Voor het collectief vervoer zijn de uitgaven per actieve pashouder in de gemeente Echt- Susteren hoger dan de benchmark. De uitgaven voor collectief vervoer worden vooral bepaald door het contract met de vervoerder. Mogelijke oorzaken hiervan kunnen liggen in de in het 21

22 contract genoemde factoren als serviceniveau functionaliteit en vervoersgebied. 4.5 Rolstoelen 78 Het aantal uitstaande rolstoelen (10 per inwoners) is conform de benchmark (11 per inwoners). 79 De uitgaven voor rolstoelen binnen de gemeente Echt-Susteren ( 6,1 per inwoner) ligt lager dan de benchmark ( 8,8 per inwoner). Een mogelijke oorzaak voor deze lagere kosten is dat kopen van hulpmiddelen goedkoper kan zijn dan het huren van hulpmiddelen. De gemeente Echt- Susteren koopt de rolstoelen terwijl veel andere gemeenten in de benchmark huren of leasen. 4.6 Uitvoering 80 De gemeente Echt-Susteren heeft in 2004 veel nieuwe aanvragers gehad (31 per inwoners) in verhouding tot de benchmark (21 per inwoners). Het aantal nieuwe aanvragers per consulent (333) ligt boven de benchmark. 81 De uitvoeringskosten in de gemeente Echt-Susteren zijn het hoogst ( 17,2 per inwoner) in relatie tot de benchmark ( 9,8 per inwoner). Als belangrijkste oorzaak wordt genoemd de hogere externe indicatiekosten ( 8,1 per inwoner in verhouding tot 2,7 per inwoner voor de benchmark). De rekenkamercommissie stuit hier op een tegenstrijdigheid met de gegevens die door de ambtelijke organisatie in het kader van het rekenkameronderzoek zijn aangereikt. De externe advieskosten bedroegen volgens opgave in ,- en niet ,- zoals de benchmark suggereert. Desgevraagd kon de ambtelijke organisatie het verschil niet verklaren. Nader onderzoek is hier op zijn plaats. De rekenkamercommissie gaat vooralsnog uit van de juistheid van het laagste bedrag voor indicatiekosten. Dit bedrag is immers recent op verzoek van de rekenkamercommissie door de ambtelijke organisatie na analyse van uit de financiële administratie aangereikt. 82 De apparaatskosten (exclusief indicatiekosten) bedroegen in ,88 per 1000 inwoners. Dit is nagenoeg gelijk aan het landelijk gemiddelde van 9,- per 1000 inwoners (bron: Kerngegevens Wvg 2004, Ministerie VWS, december 2005). Uit deze publicatie blijkt dat Echt- Susteren wat betreft de uitvoeringskosten gemiddeld goed scoort. 22

23 Gemeente Echt-Susteren Kerncijfers Wvg 2004 Alle bedragen in euro s Echt-Susteren in Benchmark 2004 Gemiddelde apparaatskosten per aanvrager Gemiddelde apparaatskosten per cliënt Gemiddelde apparaatskosten per inwoner ,88 83 De gemiddelde doorlooptijden van aanvraag tot beschikking en van aanvraag tot verstrekking blijken door gemeenten nauwelijks aan te geven. Voor de gemeente Echt-Susteren zijn deze gegevens niet in het onderzoek vermeld. 84 In een benchmark onderzoek naar de klanttevredenheid over dienstverlening (2004) scoort de gemeente Echt-Susteren gemiddeld een 7. Dit cijfer is als indicatie voor de doeltreffendheid van de Wvg te beschouwen. 23

24 5. Conclusies en aanbevelingen 5.1 Normenkader 85 Op basis van de feitelijke bevindingen van het onderzoek zoals verwoord in de voorgaande hoofdstukken formuleert de in dit hoofdstuk een aantal conclusies ten aanzien van doeltreffendheid, doelmatigheid en rechtmatigheid. De hanteert bij het beoordelen van de verzamelde feiten een zogenaamd normenkader. Deze normen kunnen in het algemeen worden ontleend aan de volgende bronnen: wet- en regelgeving beleidsdocumenten wetenschappelijke literatuur en vakliteratuur opvattingen. 86 De wettekst van de Wvg bevat geen bruikbare normen om de effectiviteit en doelmatigheid van de uitvoering van de Wvg te kunnen beoordelen. Hetzelfde geldt voor de gemeentelijke verordening Voorzieningen Gehandicapten 2004 van Echt-Susteren. Een gemeentelijk beleidsdocument met daarin opgenomen de doelstellingen van de Wvg is in Echt-Susteren niet aanwezig. De enige wet die voor dit onderzoek relevante normen bevat is de Algemene wet bestuursrecht. Hierin zijn normen opgenomen voor de te hanteren besluitvormingstermijnen. 87 In de wetenschappelijke literatuur en vakliteratuur zijn geen bruikbare normen aangetroffen voor de beoordeling van de uitvoering van de Wvg in de gemeente Echt-Susteren. Dit betekent dat interpretatie van de bevindingen in belangrijke mate zal berusten op professioneel inzicht van de leden van de, ondersteund door de extern onderzoeker. 88 De is van mening dat gemeentelijk beleid in het algemeen helder en in meetbare termen geformuleerde doelen en beoogde effecten zou moeten bevatten. Hieruit vloeien op een logische manier de producten en prestaties voort, waarbij ook de daarmee gemoeide kosten inzichtelijk kunnen worden gemaakt. Nu dit voor de uitvoering van Wvg in Echt-Susteren niet het geval is hanteert de het volgende normenkader bij het formuleren van de conclusies. 1. De doelstellingen inzake de doeltreffendheid en doelmatigheid van de uitvoering van de Wvg zijn door de gemeente Echt-Susteren vastgesteld. 2. De uitvoering van de Wvg is in lijn met de wet- en regelgeving en de landelijke uitvoeringspraktijk. 3. De uitvoering van de Wvg is efficiënt en de besturing is professioneel vormgegeven. 4. De verantwoording over de uitvoering van de Wvg geeft een getrouw beeld van de feitelijke situatie (aantallen, kosten en termijnen). 5. De verschillen in de uitvoering van de Wvg door de gemeente Echt-Susteren met die van een aantal andere gemeenten, zoals beschreven in de benchmark van december 2005, 24

25 zijn te verklaren. 6. De toelichting bij de jaarrekening bevat een goede verklaring voor de verschillen ten opzicht van de begroting van kosten en inkomsten Wvg. 7. De termijnen voor behandeling van de aanvragen Wvg zijn conform de termijnen genoemd in de Awb. 8. De gemeente Echt-Susteren heeft conform de aanbestedingsregels contracten afgesloten met leveranciers van voorzieningen en diensten. 9. De gemeente Echt-Susteren heeft formele afspraken gemaakt met relevante partners over samenwerking in het kader van de Wvg (bijvoorbeeld woningcorporaties). 5.2 Conclusies 89 De gemeente Echt-Susteren heeft geen formele doelstellingen ten aanzien van de doeltreffendheid, de doelmatigheid en de rechtmatigheid van de uitvoering van de Wvg vastgesteld. Daarom kan de rekenkamercommissie geen harde conclusies trekken over de mate waarin de Wvg-voorzieningen bijdragen aan het langer zelfstandig blijven wonen en de zelfredzaamheid van inwoners in Echt-Susteren (effectiviteit) en mate waarin de Wvg efficiënt wordt uitgevoerd. Het onderzoek heeft wel diverse inzichten opgeleverd die een indicatie geven voor de doeltreffendheid en vooral voor de doelmatigheid en rechtmatigheid van de uitvoering van de Wvg. 90 De uitvoering van de Wvg is in lijn met de wet- en regelgeving en de landelijke uitvoeringspraktijk. De verordening, het financiële besluit en het verstrekkingenboek wijken niet af van de landelijk door de Vng ontwikkelde modellen. Het gemeentelijke beleid is niet royaler dan de minimale wettelijke zorgplicht. De uitvoeringspraktijk volgt in belangrijke mate de stappen zoals die in de landelijk ontwikkelde handboeken zijn neergelegd. Het aantal gegrond verklaarde bezwaarschriften is beperkt. Dit acht de rekenkamercommissie een bewijs van de constatering dat de uitvoeringspraktijk in Echt-Susteren spoort met de wet- en regelgeving. 91 De rekenkamercommissie stelt op basis van de landelijke statistieken en het benchmark onderzoek vast dat de uitvoeringskosten van de gemeente Echt-Susteren in 2004 op of onder het gemiddelde liggen (afhankelijk of de kosten afzet worden tegen het aantal inwoners of tegen het aantal aanvragen en cliënten). De cijfers van 2005 zijn nog niet beschikbaar maar de rekenkamercommissie heeft geen indicatie dat het algemene beeld fundamenteel anders zal zijn dan in het jaar daarvoor. 92 De rekenkamercommissie is na analyse van de werkprocessen niettemin van oordeel dat de uitvoering van de Wvg waarschijnlijk nog efficiënter kan door op een meer systematische en objectieve wijze af te wegen of een huisbezoek en medisch advies nodig zijn. In de ogen van de rekenkamercommissie zijn beslissingen op dit vlak nu vaak persoonsgebonden en impliciet. 93 De rekenkamercommissie heeft geen reden om te twijfelen aan de getrouwheid van de verantwoording over de uitvoering van de Wvg. Aantallen aanvragen, besluiten en kosten zijn verantwoord in managementrapportages en de jaarrekening. Echter in de ogen van de 25

26 rekenkamercommissie is de bestuurlijke en managementinformatie met betrekking tot de uitvoering van de Wvg voor verbetering vatbaar. De gegevens, welke in de gemeentelijke organisatie voorhanden (kunnen) zijn, zijn niet altijd direct en eenvoudig beschikbaar. Ook worden deze niet systematisch geanalyseerd en toegelicht. Een apart punt van aandacht zijn de cijfers die door de gemeente zijn ingevuld ten behoeve van het benchmark onderzoek (b.v. indicatiekosten). Deze verschillen met de in de jaarrekening opgenomen cijfers. 94 De verschillen in het aantal cliënten en voorzieningen in de gemeente Echt-Susteren met die van een aantal andere gemeenten (benchmark) zijn niet te verklaren door het aantal ouderen dat woonachtig is in de gemeente. Wat de oorzaak dan wel is heeft de rekenkamercommissie niet kunnen achterhalen. 95 De gegevens in de begrotingen 2004 en 2005 zijn niet of nauwelijks onderbouwd zodat het niet mogelijk is de feitelijke aantallen aanvragen, verstrekte voorzieningen en tegemoetkomingen en gedane uitgaven in de loop van het jaar hieraan te toetsen. De verklaringen voor de verschillen tussen begroting en rekening, welke zijn gegeven in jaarrekening, managementrapportage en voorjaarsnota, zijn onvoldoende onderbouwd. Gelet op het ontbreken van een onderbouwing van de begrotingsgegevens waren de verschillen in de afgelopen jaren tussen begroting en rekening niet op een bevredigende manier te verklaren. De rekenkamercommissie erkent het gegeven dat de Wvg een openeindregeling is waardoor de kosten moeilijk zijn te ramen. Echter de indruk bestaat dat de ambtelijke organisatie, bestuurders en raad met dit in het achterhoofd het Wvgdossier als niet beïnvloedbaar hebben aangemerkt. De inschatting dat de Wvg financieel onbeheersbaar is heeft geleid tot een passieve attitude. De verschillen tussen realisatie en begroting hadden wel degelijk aanleiding kunnen zijn voor een politieke discussie in de raad over de beheersbaarheid van de Wvg en bijstelling van de budgetten. De mogelijkheden die gemeenten hebben om de kosten van de Wvg te beheersen zijn in Echt-Susteren nooit systematisch en diepgaand onderzocht. De rekenkamercommissie spreekt haar zorgen uit dat deze wijze van financieel beheer ook bij andere vergelijkbare dossiers wordt toegepast. 96 De raad heeft weinig invloed uitgeoefend op het verkrijgen van adequate informatie om kaders te kunnen stellen en om zijn controlerende rol te kunnen uitvoeren. 97 De doorlooptijden tussen aanvraag en beschikking worden, hoewel in 2005 een substantiële verbetering is te zien, in de brede linie, afgezet tegen de in de Awb gestelde termijn (6 weken), ruim overschreden. 98 De gemeente Echt-Susteren heeft conform het geldende aanbestedingsbeleid een contract gesloten met de leverancier van voorzieningen. De keuze voor de economisch meest gunstige aanbieding is aanbestedingstechnisch zorgvuldig gemaakt. De gemeente heeft zich in 2004 en 2005 kritisch opgesteld bij de naleving van het contract. Dezelfde houding is ingenomen ten opzichte van de medisch adviseurs. Maar de rekenkamercommissie stelt vast dat met de medisch adviseurs geen contracten zijn afgesloten. Dit bemoeilijkt een slagvaardige en zakelijke opstelling van de gemeente in haar rol van opdrachtgever. 26

27 99 De gemeente Echt-Susteren heeft in het kader van de Wvg op bestuurlijk en ambtelijk niveau nauwelijks contacten met de woningcorporaties, laat staan dat een samenwerkingsovereenkomst is opgesteld. Dit is in de ogen van de rekenkamercommissie een belangrijke partner bij het bieden van woonvoorzieningen om ouderen en gehandicapten zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen en deel te laten nemen aan de maatschappij. Het belang van een goede samenwerking tussen gemeente en woningcorporaties zal met de nieuwe Wmo per 1 januari 2007 alleen maar toenemen. 5.3 Aanbevelingen 100 De rekenkamercommissie beveelt de raad aan om het college te vragen welke concrete maatregelen worden genomen om de regierol van de gemeente in het kader van de Wmo te versterken. De gemeente zal zeker in het perspectief van de Wmo een groot aantal taken blijven uitbesteden en inkopen. De verantwoordelijkheid met betrekking tot een doelmatige en doeltreffende uitvoering van de Wmo berust vanaf 1 januari 2007 bij de gemeente. Dit vraagt om een sterke regiefunctie van de gemeente. Bij de uitbesteding van taken aan externen is niet alleen een goed aanbestedingsproces van belang met als resultaat een deugdelijk contract waarin prestatieafspraken eenduidig zijn vastgelegd. Van de uitbestede taken dient ook een adequate naleving voortdurend bewaakt te worden (contractmanagement). Omdat iedere externe partner vanuit een ander belang zijn taken met betrekking tot de Wmo uitvoert, dient de gemeente de kwaliteit van de uitvoering en een efficiënte en effectieve werkwijze periodiek te monitoren. 101 De rekenkamercommissie adviseert om de adviesopdrachten voor indicatiestelling te concentreren bij één adviseur en daarmee scherpe afspraken te maken over de te leveren diensten (o.a. doorlooptijd). Dit kan efficiency- en kostenvoordelen voor de gemeente hebben. Daarnaast doet de rekenkamercommissie de aanbeveling om met de woningcorporaties een overeenkomst af te sluiten. Het belang van een overeenkomst met deze partner groeit alleen maar in het perspectief van de Wmo. 102 De rekenkamercommissie beveelt aan om in het kader van de Wmo opnieuw te kijken naar de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van de uitvoering van de Wvg. De schaalvergroting is een goede aanleiding om het proces beter in te richten en waarborgen aan te brengen voor een rechtmatige, doelmatige en doeltreffende uitvoering van de Wmo. Een serieuze optie is om te onderzoeken of een gewestelijke uitvoeringsorganisatie Wmo, inclusief zorgloket, in dit kader voordelen biedt. Diverse gemeenten hebben inmiddels de strategie gekozen om de uitvoering van de Wmo op regionaal/gewestelijk niveau te organiseren. De te verwachten voordelen zijn efficiencywinst, vermindering kwetsbaarheid en professionalisering uitvoering. 103 De rekenkamercommissie adviseert om nader onderzoek te laten doen naar de redenen waarom de gemeente Echt-Susteren meer Wvg-cliënten en voorzieningen heeft dan de andere gemeenten in het benchmarkonderzoek. Een rol kan spelen dat de gemeente een aantal Awbzinstellingen (Pepijn) binnen haar grenzen heeft. Daarnaast adviseert de rekenkamercommissie de ambtelijke organisatie een grondige analyse van het de resultaten van het benchmarkonderzoek te 27