Inhoud. D.P. Engberts. D.P. Engberts. 1 Inleiding... 1

Transcriptie

1 VII 1 Inleiding Wat houdt de samenleving bijeen? Werkelijkheid en normativiteit Wetenschappen Geneeskunde Recht en ethiek Typen van normativiteit Fatsoen-etiquette Ethiek Recht Typen van recht Publiekrecht Privaatrecht Bronnen van recht Rangorde Later gaat voor eerder Specifiek gaat voor algemeen Gezondheidszorg en recht Verandering Toename Andere regels Gezondheidsrecht Privaatrecht Publiekrecht Tuchtrecht: publiek en privaat Drie voorbeelden Wet Bopz Wet BIG WGBO Ter afsluiting Geraadpleegde literatuur Relatie arts-patiënt Inleiding Ontvoogding en emancipatie Rechten van de patiënt Dwingend recht De behandelingsovereenkomst Totstandkoming beëindiging Spoedeisende hulp Recht op informatie Toestemmingsvereiste....33

2 VIII Het medisch dossier Geheimhouding Minderjarige patiënt Meerderjarige wilsonbekwame patiënt Plichten van de patiënt Patiëntenrechten in overige wetgeving Toekomstperspectief Geraadpleegde literatuur Opneming en behandeling in de geestelijke gezondheidszorg L.E. Kalkman-Bogerd 3.1 Inleiding Reikwijdte van de Wet Bopz Wanneer is de Wet Bopz niet van toepassing? Opneming van de psychiatrische patiënt Inleiding De voorlopige machtiging De inbewaringstelling De rechterlijke machtiging op eigen verzoek De voorwaardelijke machtiging Zelfbinding Opneming van de patiënt met een verstandelijke beperking en de psychogeriatrische patiënt Opneming zonder rechterlijke tussenkomst Opneming met rechterlijke tussenkomst Interne rechtspositie van de onvrijwillig opgenomen patiënt Algemeen Patiëntendossier Behandelingsplan en behandeling Dwangbehandeling Middelen en maatregelen Klachtrecht Verlof en ontslag Interne rechtspositie van de patiënt die op basis van een indicatieadvies is opgenomen Zorgplan Dwangbehandeling, dwangmiddelen en -maatregelen; klachtrecht Verlof Problemen Rechtspositie van de vrijwillig opgenomen patiënt Behandeling met toestemming van de patiënt Toestemming van een vertegenwoordiger Verzet Noodsituatie Omzetting van vrijwillig in onvrijwillig verblijf Huisregels, gedwongen ontslag....94

3 IX 3.7 De toekomst Wetsvoorstel verplichte geestelijke gezondheidszorg Wetsvoorstel zorg en dwang Ter afronding Geraadpleegde literatuur Vruchtbaarheid en voortplanting L.E. Kalkman-Bogerd 4.1 Inleiding Sterilisatie Sterilisatie van mensen met een verstandelijke beperking Schadevergoeding in geval van mislukte sterilisatie Verplichte anticonceptie en dwang tijdens de zwangerschap? Zwangerschapsafbreking Bepalingen in het Wetboek van Strafrecht Wet afbreking zwangerschap Fertiliteitsbevordering en draagmoederschap Zeggenschap over geslachtscellen en embryo s Wetenschappelijk onderzoek met embryo s Evaluaties van de Embryowet en wetswijziging (Opheffing van de) anonimiteit van de donor Draagmoederschap Zorg rond zwangerschap en geboorte Status van de ongeborene, geboorte Status ongeborene Geboorte Geboorteattest Geraadpleegde literatuur Rondom het einde van het leven Inleiding Algemene regels Behandelend arts Natuurlijk en niet-natuurlijk Verklaring van overlijden Minderjarigen Sectie, obductie, autopsie Ontleding Beslissingen rond het levenseinde Einde van de behandeling Euthanasie en hulp bij zelfdoding Actieve levensbeëindiging zonder verzoek Geraadpleegde literatuur

4 X 6 Orgaantransplantatie en bloedtransfusie Inleiding Organen en weefsels Commercie Donatie van organen bij leven Toestemming Wilsonbekwame donors Minderjarige donors Donatie van organen na overlijden Wilsverklaring Ontbreken van een wilsverklaring Het vaststellen van de dood Protocol in het ziekenhuis Toewijzing organen Voorbereidende en preserverende maatregelen Evaluaties van de wet op de orgaandonatie Het Masterplan Orgaandonatie Xenotransplantatie en artificiële organen Donatie van bloed of bestanddelen van bloed Doel en uitgangspunten Veiligheid Uitsluiting van risicodonors Geraadpleegde literatuur Belangen van derden: medische verklaringen, keuringen en adviezen L.E. Kalkman-Bogerd 7.1 Inleiding Medische verklaring Voorwaarden voor het afgeven van een medische verklaring Medische keuringen Definitie Soorten medische keuringen Kritiek op medische keuringen Wet op de medische keuringen (WMK) Medische keuring en WGBO Bedrijfsgezondheidszorg en sociale verzekeringsgeneeskunde Inleiding Geneeskundig onderzoek Beroepsgeheim van de bedrijfsarts Beroepsgeheim verzekeringsgeneeskundige werkzaam voor het UWV Geneeskundig adviseur in particuliere verzekeringszaken en personenschadezaken Geheimhouding Geraadpleegde literatuur

5 XI 8 Preventieve gezondheidszorg Y.M. Drewes 8.1 Inleiding Typen van preventie Domeinen in de preventieve gezondheidszorg Openbare gezondheidszorg Individuele gezondheidszorg Wettelijke kaders voor preventie Wet publieke gezondheid (Wpg) Wet op het bevolkingsonderzoek (WBO) Geraadpleegde literatuur Wetenschappelijk onderzoek Y.M. Koster-Reidsma en C.E. Philips-Santman 9.1 Wetenschappelijk onderzoek met mensen Inleiding Normering van medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen Doel en reikwijdte van de WMO Toetsing Het toestemmingsvereiste Minderjarigen en wilsonbekwamen Verzekering en aansprakelijkheid Onafhankelijk deskundige Multicenteronderzoek Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek Geneesmiddelenonderzoek Evaluatie van de WMO Wetenschappelijk onderzoek met humaan lichaamsmateriaal Inleiding Materiaal afgenomen voor wetenschappelijk onderzoek Restmateriaal Wetenschappelijk onderzoek met medische gegevens Gegevens verzameld ten behoeve van WMO-onderzoek Gegevens verzameld ten behoeve van niet-wmo-onderzoek Wetenschappelijk onderzoek met dieren Inleiding Wet op de dierproeven Nationaal Comité advies dierproevenbeleid Geraadpleegde literatuur Klachtrecht en aansprakelijkheid L.E. Kalkman-Bogerd en W. Paping-Kool 10.1 Ontevreden patiënt Het belang van goede communicatie Overleg met advocaat of collega-arts Klachten- en geschillenregeling in de Wkkgz Inleiding De klachten- en geschillenregeling van de Wkkgz op hoofdlijnen Nieuwe klachten- en geschillenregeling: een aanwinst?

6 XII 10.3 Tuchtrecht voor de gezondheidszorg Inleiding Werkingssfeer, tuchtnormen en maatregelen De procedure Het beroep Maatregelen wegens ongeschiktheid Toekomst van het tuchtrecht Civielrechtelijke aansprakelijkheid Inleiding Gronden voor aansprakelijkheid Voorwaarden voor aansprakelijkheid Bewijs Geheimhouding Een spraakmakende casus tot slot (baby Kelly-zaak) Strafrechtelijke aansprakelijkheid Inleiding Voorwaarden voor strafrechtelijke aansprakelijkheid Geheimhouding De arts met een klacht Geraadpleegde literatuur Beroepenwetgeving A.C. Hendriks 11.1 Inleiding Regulering van de beroepsuitoefening Achtergrond van de Wet BIG De Wet BIG in hoofdlijnen Uitoefening van de individuele gezondheidszorg De verschillende beroepsgroepen Beroepstitels (art. 3 Wet BIG) Tijdelijke zelfstandige bevoegdheid (art. 36a Wet BIG) Opleidingstitels (art. 34 Wet BIG) Overige beroepen, inclusief alternatieve zorgverleners Kwaliteitswaarborgen Bevoegdheid Deskundigheid Voorbehouden handelingen en bekwaamheid Overige waarborgen Arts (in opleiding) Opleidingseisen, (her)registratie en bevoegdheid Deskundigheid en bekwaamheid Opleiding tot arts en tot (medisch) specialist Verpleegkundige (in opleiding) Opleidingseisen, (her)registratie en bevoegdheid Deskundigheid en bekwaamheid Buitenlands gediplomeerden Taakherschikking

7 XIII Toezicht, handhaving en strafrecht Toezicht en handhaving Strafrecht Geraadpleegde literatuur Geneesmiddelen C.E. Philips-Santman 12.1 Inleiding Wat mag een hulpverlener voorschrijven en aan wie? Regelgeving Reikwijdte definitie geneesmiddel Voorschrijven van (recept)geneesmiddelen Vergoeding van geneesmiddelen Extramuraal gebruik: het Geneesmiddelenvergoedingensysteem Intramuraal gebruik: het ziekenhuisbudget Ter hand stellen van geneesmiddelen Eisen aan terhandstelling in een openbare apotheek Medicatietoediening door een arts (dokterstas) Medicatie-uitgifte door een GGD Geneesmiddelensubstitutie Geraadpleegde literatuur Het stelsel van gezondheidszorg H.L. Hoeksema, Y.M. Koster-Reidsma en R.E. van Hellemondt 13.1 Inleiding De basis van het systeem Uitgangspunten voor een nieuw stelsel van gezondheidszorg Drie partijen en drie markten De drie partijen De drie markten Wettelijke kaders Zorgverzekeringswet (Zvw) Wet langdurige zorg (Wlz) Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) Jeugdwet Sturing door de overheid Kwaliteit Toegankelijkheid Betaalbaarheid Adviesorganen en toezichthoudende en uitvoerende organen Kwaliteitsbeleid Goede zorg Zorgaanbieders De kaders van de Wkkgz Kwaliteitssysteem Patiëntveiligheid Uitdagingen voor de toekomst Geraadpleegde literatuur

8 XIV 14 Gezondheidsrecht en Europa A.C. Hendriks 14.1 Inleiding EVRM en rechtspraak EHRM Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) Belang van het EVRM voor gezondheidsrecht en gezondheidszorg EU en rechtspraak Hof van Justitie Europese Unie (EU) Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU) Belang van het EU-recht voor gezondheidsrecht en gezondheidszorg Slot Geraadpleegde literatuur Gezondheidsrecht en medische ethiek Inleiding Recht en ethiek: plaatsbepaling Empirische wetenschap Wetenschap van normativiteit Verschillen Recht en ethiek: raakvlakken Het domein van het recht Het domein van de ethiek Grensverkeer Patronen Ethiek in het recht Nogmaals: gezondheidsrecht en medische ethiek Natuurrecht Ter afsluiting Geraadpleegde literatuur Bijlage Burgerlijk Wetboek Boek 7: Bijzondere overeenkomsten Register