Inhoud. D.P. Engberts. D.P. Engberts. Literatuur XVII. 1 Inleiding... 1

Transcriptie

1 XVII 1 Inleiding Wat houdt de samenleving bijeen? Werkelijkheid en normativiteit Wetenschappen Geneeskunde Recht en ethiek Typen van normativiteit Fatsoen-etiquette Ethiek Recht Typen van recht Publiekrecht Privaatrecht Bronnen van recht Rangorde Later gaat voor eerder Specifiek gaat voor algemeen Gezondheidszorg en recht Verandering Toename Andere regels Gezondheidsrecht Privaatrecht Publiekrecht Tuchtrecht: publiek en privaat Drie voorbeelden Kwaliteitswet zorginstellingen (KWZ) Wet BIG WGBO Ter afsluiting Literatuur Relatie arts-patiënt Inleiding Ontvoogding en emancipatie Rechten van de patiënt Dwingend recht De behandelingsovereenkomst Totstandkoming Spoedeisende hulp Recht op informatie Toestemmingsvereiste Het medisch dossier

2 XVIII Geheimhouding Minderjarige patiënt Meerderjarige wilsonbekwame patiënt Plichten van de patiënt Patiëntenrechten in overige wetgeving Toekomstperspectief Literatuur Opneming en behandeling in de geestelijke gezondheidszorg L.E. Kalkman-Bogerd 3.1 Inleiding Reikwijdte van de Wet Bopz Wanneer is de Wet Bopz niet van toepassing? Opneming van de psychiatrische patiënt Inleiding De voorlopige machtiging De inbewaringstelling De rechterlijke machtiging op eigen verzoek De voorwaardelijke machtiging Zelfbinding Opneming van de patiënt met een verstandelijke beperking en de psychogeriatrische patiënt Opneming zonder rechterlijke tussenkomst Opneming met rechterlijke tussenkomst Interne rechtspositie van de onvrijwillig opgenomen patiënt Algemeen Patiëntendossier Behandel(plan) Dwangbehandeling Middelen en maatregelen Klachtrecht Verlof en ontslag Interne rechtspositie van de patiënt die op basis van een indicatieadvies is opgenomen Zorgplan Dwangbehandeling, dwangmiddelen en -maatregelen; klachtrecht Verlof Problemen Rechtspositie van de vrijwillig opgenomen patiënt Behandeling met toestemming van de patiënt Toestemming van een vertegenwoordiger Verzet Noodsituatie Omzetting van vrijwillig in onvrijwillig verblijf Huisregels, gedwongen ontslag De toekomst Het wetsvoorstel Verplichte geestelijke gezondheidszorg (VGGz) Het wetsvoorstel Zorg en dwang Literatuur

3 XIX 4 Vruchtbaarheid en voortplanting L.E. Kalkman-Bogerd 4.1 Inleiding Sterilisatie Sterilisatie van mensen met een verstandelijke beperking Schadevergoeding in geval van mislukte sterilisatie Verplichte anticonceptie en dwang tijdens de zwangerschap? Zwangerschapsafbreking Bepalingen in het Wetboek van Strafrecht Wet afbreking zwangerschap Fertiliteitsbevordering en draagmoederschap Zeggenschap over geslachtscellen en embryo s Wetenschappelijk onderzoek met embryo s Evaluaties van de Embryowet en wetswijziging (Opheffing van de) anonimiteit van de donor Draagmoederschap Status van de ongeborene, geboorte Status ongeborene Geboorte Geboorteattest Literatuur Rondom het einde van het leven Inleiding Algemene regels Behandelend arts Natuurlijk en niet-natuurlijk Verklaring van overlijden Minderjarigen Sectie, obductie, autopsie Ontleding Beslissingen rond het levenseinde Einde van de behandeling Euthanasie en hulp bij zelfdoding Actieve levensbeëindiging zonder verzoek Literatuur Orgaantransplantatie en bloedtransfusie Inleiding Organen en weefsels Commercie Donatie van organen bij leven Toestemming Wilsonbekwame donors Minderjarige donors Donatie van organen na overlijden

4 XX Wilsverklaring Ontbreken van een wilsverklaring Het vaststellen van de dood Protocol in het ziekenhuis Toewijzing organen Voorbereidende en preserverende maatregelen Evaluaties van de wet op de orgaandonatie Het Masterplan Orgaandonatie Xenotransplantatie en artificiële organen Donatie van bloed of bestanddelen van bloed Doel en uitgangspunten Veiligheid Uitsluiting van risicodonors Literatuur Belangen van derden: medische verklaringen, keuringen en adviezen L.E. Kalkman-Bogerd 7.1 Inleiding Medische verklaring Voorwaarden voor het afgeven van een medische verklaring Medische keuringen Definitie Soorten medische keuringen Kritiek op medische keuringen Wet op de medische keuringen (WMK) Medische keuring en WGBO Bedrijfsgezondheidszorg en sociale verzekeringsgeneeskunde Inleiding Geneeskundig onderzoek Beroepsgeheim van de bedrijfsarts Beroepsgeheim verzekeringsgeneeskundige werkzaam voor het UWV Geneeskundig adviseur in particuliere verzekeringszaken en personenschadezaken Geheimhouding Literatuur Preventieve gezondheidszorg Y.M. Drewes 8.1 Inleiding Typen van preventie Domeinen in de preventieve gezondheidszorg Openbare gezondheidszorg Individuele gezondheidszorg Wettelijke kaders voor preventie Wet publieke gezondheid (WPG) Wet op het bevolkingsonderzoek (WBO) Literatuur

5 XXI 9 Wetenschappelijk onderzoek en Y.M. Koster-Reidsma 9.1 Wetenschappelijk onderzoek met mensen Inleiding Normering van medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen Doel en reikwijdte van de WMO Toetsing Het toestemmingsvereiste Minderjarigen en wilsonbekwamen Verzekering en aansprakelijkheid Onafhankelijk deskundige Geneesmiddelenonderzoek EU-richtlijn good clinical practice Multicenteronderzoek Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek Tweede evaluatie van de WMO Wetenschappelijk onderzoek met humaan lichaamsmateriaal Inleiding Materiaal afgenomen voor wetenschappelijk onderzoek Restmateriaal Wetenschappelijk onderzoek met medische gegevens Gegevens verzameld ten behoeve van WMO-onderzoek Gegevens verzameld ten behoeve van niet-wmo-onderzoek Wetenschappelijk onderzoek met dieren Inleiding Opzet Wet op de dierproeven Evaluatie Wet op de dierproeven Literatuur Klachtrecht en aansprakelijkheid L.E. Kalkman-Bogerd 10.1 Ontevreden patiënt Het belang van goede communicatie Overleg met advocaat of collega-arts Klachtrecht op grond van de Wet klachtrecht cliënten zorgsector Inleiding De WKCZ op hoofdlijnen Enkele kanttekeningen Klachtencommissies: een aanwinst? Toekomst van het klachtrecht Tuchtrecht voor de gezondheidszorg Inleiding Werkingssfeer, tuchtnormen en maatregelen De procedure Het beroep Maatregelen wegens ongeschiktheid Toekomst van het tuchtrecht Civielrechtelijke aansprakelijkheid Inleiding

6 XXII Gronden voor aansprakelijkheid Voorwaarden voor aansprakelijkheid Bewijs Geheimhouding Een spraakmakende casus tot slot (baby Kelly-zaak) Strafrechtelijke aansprakelijkheid Inleiding Voorwaarden voor strafrechtelijke aansprakelijkheid Geheimhouding Enkele voor de gezondheidszorg relevante strafbare feiten De arts met een klacht Literatuur Beroepenwetgeving A.C. Hendriks 11.1 Inleiding Regulering van de beroepsuitoefening Achtergrond van de Wet BIG De Wet BIG in hoofdlijnen Uitoefening van de individuele gezondheidszorg De verschillende beroepsgroepen Beroepstitels (art. 3 Wet BIG) Opleidingstitels (art. 34 Wet BIG) Overige beroepen, inclusief niet-reguliere beroepsbeoefenaren Kwaliteitswaarborgen Bevoegdheid Deskundigheid Voorbehouden handelingen en bekwaamheid Overige waarborgen Arts (in opleiding) Opleidingseisen, (her)registratie en bevoegdheid Deskundigheid en bekwaamheid Opleiding tot arts en tot (medisch) specialist Verpleegkundige (in opleiding) Opleidingseisen, (her)registratie en bevoegdheid Deskundigheid en bekwaamheid Buitenlands gediplomeerden Taakherschikking, physician assistant en verpleegkundig specialist Toezicht, handhaving en strafrecht Toezicht en handhaving Strafrecht Literatuur Het stelsel van gezondheidszorg H.L. Hoeksema, Y.M. Koster-Reidsma en W. Kool 12.1 Inleiding De basis van het systeem Uitgangspunten voor een nieuw stelsel van gezondheidszorg

7 XXIII 12.2 Wettelijke kaders Zorgverzekeringswet Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten Wet maatschappelijke ondersteuning Drie partijen en drie markten De drie partijen De drie markten Dbc s, DOT en prestatiebekostiging Sturing door de overheid Kwaliteit Toegankelijkheid Betaalbaarheid Adviesorganen en toezichthoudende en uitvoerende organen Kwaliteitsbeleid Zorginstellingen Verantwoorde zorg Kwaliteitssysteem Patiëntveiligheid Uitdagingen voor de toekomst Literatuur Gezondheidsrecht en Europa A.C. Hendriks 13.1 Inleiding EVRM en rechtspraak EHRM Inleiding Belang EVRM voor gezondheidsrecht en gezondheidszorg EU en rechtspraak Hof van Justitie Inleiding Belang EU-recht voor gezondheidsrecht en gezondheidszorg Slot Literatuur Gezondheidsrecht en medische ethiek Inleiding Recht en ethiek: plaatsbepaling Empirische wetenschap Wetenschap van normativiteit Verschillen Recht en ethiek: raakvlakken Het domein van het recht Het domein van de ethiek Grensverkeer Patronen Ethiek in het recht Nogmaals: gezondheidsrecht en medische ethiek

8 XXIV 14.5 Natuurrecht Ter afsluiting Literatuur Bijlage Burgerlijk Wetboek Register D.G. Tersmette