JURIDISCHE INTRODUCTIE: WET BOPZ EN WET ZORG EN DWANG. Kennismaking met je buurvrouw of buurman. Programma

Transcriptie

1 JURIDISCHE INTRODUCTIE: WET BOPZ EN WET ZORG EN DWANG mr. dr. Brenda Frederiks (VUmc/APH) / b.frederiks@vumc.nl MEDILEX, OPLEIDING BOPZ PG, 7 september 2018 Programma - Kennismaking - Quiz - Deel 1: de Wet Bopz - Deel 2: de Wet zorg en dwang Kennismaking met je buurvrouw of buurman Hoe lang werk je in de sector? Krijg je ondersteuning voor je werkzaamheden als bopz-arts? Wat vind je lastig aan de huidige wet? Wat verwacht je van de nieuwe wet? Welke vragen zijn er over de Wet bopz of de Wet zorg en dwang? Terugkoppeling: je introduceert je buurman of buurvrouw.. Duur: 10 minuten 1

2 Quiz Vraag 1: wat is de definitie van vrijheidsbeperking volgens de Wet bopz? Vraag 2: mag een AVG of SO een geneeskundige verklaring schrijven? Vraag 3: wat zijn de belangrijkste verschillen tussen een dwangbehandeling en een middel of maatregel? Vraag 4: een beperking in het ontvangen van bezoek mag ook worden opgelegd bij een cliënt met een artikel 60? Vraag 5: een bedhek is altijd volgens de Wet bopz een vorm van vrijheidsbeperking (juist/onjuist) Vraag 6: alle gedragsregulerende medicatie is in de Wet zorg en dwang onvrijwillige zorg (juist/onjuist) Vraag 7: welke wettelijke taken heeft een psycholoog in de Wet bopz? Vraag 8: wat is de betekenis van artikel 40a Wet bopz? Vraag 9: een bopz-arts is verplicht om ontwikkelingen op het gebied van de Wet bopz en de Wet zorg en dwang nauwkeurig te volgen (waaronder ook jurisprudentie) DEEL 1 (BEKNOPTE) INTRODUCTIE WET BIJZONDERE OPNEMINGEN PSYCHIATRISCHE ZIEKENHUIZEN (WET BOPZ) Reikwijdte Wet Bopz geldt voor psychiatrie, PG, VG regelt de gedwongen opname en (eventuele) gedwongen zorg van cliënten geldt alleen binnen instellingen, afdelingen, locaties met een Bopz-aanmerking, én alleen voor cliënten die met een Bopz-machtiging (RM/IBS/art. 60) zijn opgenomen Afstemming Wgbo. De Wgbo geldt: : - voor alle somatische aspecten van zorg (ook in Bopz-instelling, Bopz = gericht op stoornis ) - voor vrijwillig opgenomen patiënten/cliënten - wanneer iets niet geregeld is in de Wet Bopz (bv. recht op informatie, recht op privacy) 2

3 Wgbo-dwang gericht op somatiek (herstel somatische aandoening) gericht op vrijwillig kader dwang alleen mogelijk indien: ingrijpende verrichting; ernstig nadeel voorkomen wilsonbekwaam ter zake indien mogelijk instemming vertegenwoordiger Wet Bopz-dwang gericht op gevaar veroorzaakt door stoornis gedwongen kader bepalingen voor gedwongen opname, dwangbehandeling, vrijheidsbeperkingen geldt alleen binnen aangemerkte locaties Voorlopige RM Voortgezette RM Inbewaringstelling Artikel-60-procedure Gevaar (voortvloeiende uit de stoornis) Nog steeds gevaar Onmiddellijk dreigend gevaar Gevaar in de vorm van cliënt heeft zorg nodig en kan zichzelf niet buiten de instelling handhaven of in de vorm van overlast bij anderen Opname = noodzakelijk Opname = nog steeds noodzakelijk Opname = noodzakelijk Opname = noodzakelijk Geneeskundige verklaring niet bij behandeling betrokken psychiater of AVG/SO Geneeskundige verklaring niet bij behandeling betrokken geneesheer-directeur of psychiater of AVG/SO Melding (bij bijv. politie/riagg/crisisdienst/huisarts) Beoordeling door het CIZ Verzoek bij OvJ Verzoek bij OvJ Geneeskundige verklaring psychiater, AVG/SO (bij voorkeur niet betrokken bij patiënt) PG of VG; geneeskundige verklaring niet nodig Verzet patiënt of verzet vertegenwoordiger Verzet patiënt of verzet vertegenwoordiger Verzet Cliënt stemt niet in, maar verzet zich ook niet ( geen-bereidheid-geen-bezwaar ) OvJ beoordeelt en evt. verzoek bij rechter OvJ beoordeelt en evt. verzoek bij rechter Verzoek bij burgemeester Verzoek bij CIZ ingediend (vaak tegelijkertijd met indicatie voor WLZ) Patiënt krijgt advocaat, rechter beoordeelt Patiënt krijgt advocaat, rechter beoordeelt Na beoordeling evt. toekenning IBS CIZ kent eventueel artikel 60 indicatie toe Rechter geeft eventueel RM voor max. 6 maanden Rechter geeft eventueel voortgezette RM af (kan ook voor vijf jaar) Indien nodig vraagt OvJ binnen paar dagen voortzetting van verblijf (RM) aan bij rechter NB. CIZ stelt in procedure dat vertegenwoordiger moet instemmen met artikel 60 Artikel 60 vervalt zodra sprake is van verzet tegen opname en verblijf Gedwongen zorg op grond van de Wet Bopz - dwangbehandeling (artikel 38 lid 5); - beperkingen (artikel 40 lid 1 3); NB artikel 60 geen beperkingen post en bewegingsvrijheid - noodsituatie: middelen of maatregelen (artikel 39); - huisregels (artikel 3 Besluit rechtspositieregelen Bopz). NB. Let op artikel 40a 3

4 Verdere onderdelen Wet Bopz: - verlof (artikel 46a jo. artikel 61 lid 1; voor RM, IBS en artikel 60) - ontslag en voorwaardelijk ontslag : (artikel 47 en 48, alleen voor RM en IBS) - klachtrecht (verplicht instellen klachtencommissie + limitatieve klachtgronden + beroep bij Rb. + voor overige klachten/geschillen Wkkgz) - cliëntvertrouwenspersoon, nu alleen verplicht in psychiatrie - toezicht door IGJ i.o. DEEL 2 DE WET ZORG EN DWANG 4

5 WAT IS ER AL BEKEND? - Benoem vijf termen/begrippen uit de Wet zorg en dwang - Wanneer treed de wet in werking? - Welke problemen gaat de wet volgens jou oplossen? Waarom? Tweede evaluatie van de Wet Bopz (2002): Wet Bopz biedt te weinig rechtsbescherming voor VG/PG; Wet Bopz is gericht op het wegnemen van de stoornis ; Wet Bopz past niet bij specifieke kenmerken VG/PG; VBM vindt ook buiten kaders van Wet Bopz plaats valt buiten kader wet. De stand van zaken 2008 Wetsvoorstel ingediend bij de Tweede kamer 2013 Wet aangenomen door de Tweede kamer 2014 Thematische wetsevaluatie gedwongen zorg, aanbeveling: harmoniseer Wvggz en Wzd 2017 Wet gewijzigd door amendementen en moties; februari Wvggz aangenomen door Tweede Kamer met verschillende wijzigingen Wzd; 2018 Publicatie concept Besluit zorg en dwang (internet consultatie sluitingstermijn was 2 februari 2018) 2018 Aangenomen door de Eerste Kamer 2018 Ontwerp besluit Zorg en dwang (voorhangprocedure EK/TK, daarna naar Raad van State) en reparatiewet volgt binnenkort 5

6 Korte impressie van het debat in de Eerste Kamer Reikwijdte (i) Cliënt (artikel 1 lid 1 sub c): Persoon van wie uit een verklaring van een ter zake kundige arts blijkt dat hij in verband met een psychogeriatrische aandoening of een verstandelijke handicap is aangewezen op zorg als bedoeld in het vierde lid, dan wel van wie het indicatieorgaan in een indicatiebesluit als bedoeld in de Wet langdurige zorg heeft vastgesteld dat een aanspraak op zorg bestaat als bedoeld in de Wet langdurige zorg vanwege een psychogeriatrische aandoening of een verstandelijke handicap; Zorg (artikel 1 lid 3): Voor de toepassing van deze wet en de daarop berustende bepalingen wordt onder zorg verstaan: de zorg van een zorgaanbieder jegens een cliënt die kan bestaan uit bejegening, verzorging, verpleging, behandeling, begeleiding, bescherming, beveiliging, en onvrijwillige zorg als bedoeld in artikel 2 Reikwijdte (ii) Artikel 1 lid 4: 4. Bij algemene maatregel van bestuur kunnen ziekten en aandoeningen worden aangewezen die voor de toepassing van deze wet en de daarop berustende bepalingen worden gelijkgesteld met een psychogeriatrische aandoening of een verstandelijke handicap indien: a. deze ziekten en aandoeningen dezelfde gedragsproblemen of regieverlies als een psychogeriatrische aandoening of verstandelijke handicap kunnen veroorzaken; b. de benodigde zorg in verband met deze gedragsproblemen of regieverlies vergelijkbaar is met de zorg die nodig is bij een psychogeriatrische aandoening of verstandelijke handicap; c. deze gedragsproblemen kunnen of dit regieverlies kan leiden tot ernstig nadeel. Ernstig nadeel artikel 1 lid 2 sub a t/m d 6

7 Reikwijdte (iii) Wzd = in beginsel cliëntvolgend: ook van toepassing op cliënten in vrijwillig kader Uitgangspunt = vrijwillige zorg! Onvrijwillige zorg = ultimum remedium Zie bijvoorbeeld bepalingen over: zorgplan (artikel 5); Onvrijwillige opname Rechterlijke machtiging (artikel 24 e.v.) belangrijke rol voor CIZ in plaats van OvJ geneeskundige verklaring AVG/SO/psychiater Inbewaringstelling (artikel 29 e.v.) Geen bereidheid, geen bezwaar (artikel 21 e.v.). via CIZ voor maximaal 5 jaar CIZ constateert verzet/onvrijwillig? Dan RM-procedure Gedwongen opname in (geregistreerde) accommodatie (artikel 1 lid 1 sub b): bouwkundige voorziening met het daarbij behorende terrein, bestemd voor huisvesting van een cliënt in verband met diens behoefte aan zorg en het verlenen van zorg door een zorgaanbieder; Onvrijwillige zorg artikel 2, lid 1: zorg waartegen de cliënt of zijn vertegenwoordiger zich verzet. Verzet = leidend de wet noemt 9 vormen. artikel 2a: onvrijwillige zorg alleen in accommodatie, tenzij AMvB stappenplan opnemen onvrijwillige zorg in zorgplan (artikel 10 e.v.) stappenplan uitvoeren onvrijwillige zorg (artikel 13 e.v.) 3 uitzonderingen (artikel 2 lid 2) geen onvrijwillige zorg, wél stappenplan NB. Uitgangspunt = vrijwillige zorg 7

8 Nieuw Externe deskundige Duidelijke (maximale) termijnen Rol voor cliënt en vertegenwoordiger Maar gemist artikel 40a Belangrijke begrippen (zoek op) - zorgaanbieder - zorgverantwoordelijke - zorgverlener - zorg en dwang arts (sinds 14 februari 2017) - cliëntvertrouwenspersoon - externe deskundige Zorgverantwoordelijke - Zorgaanbieder wijst voor iedere cliënt aan - Onder meer verantwoordelijk voor zorgplan, evaluaties, onvrijwillige zorg in zorgplan, noteren (wettelijke) vertegenwoordiging, etc. (zie bijvoorbeeld artikel 5) - Wie? Artikel 1 lid 1 sub g (VGN/Actiz opvatting over) 8

9 Wzd-arts Artikel 1 lid 1 sub m en artikel 2b Verplicht inzetbaar/beschikbaar (niet per se in dienst van zorgaanbieder) SO, AVG of andere deskundige arts? Taken en verantwoordelijkheden Wzd-arts Nieuw ten opzichte van Wet Bopz of vergelijkbaar? Taakverdeling Wzd-arts en zorgaanbieder? Taakverdeling Wzd-arts en zorgverantwoordelijke Externe deskundige o.a. advies over onvrijwillige zorg (afbouwen), zie bijvoorbeeld artikel 11 nadere regels in ontwerp Besluit zorg en dwang Ontwerp besluit zorg en dwang - Centraal onderwerp is de ambulante onvrijwillige zorg - Eisen externe deskundige - Gegevensverwerking - Aanvullende eisen cliëntvertrouwenspersoon 9

10 Opdracht Wat valt op? Wat zijn de voorwaarden? Min en pluspunten? Zou de zorgorganisatie waar je werkt overgaan tot het bieden van onvrijwillige zorg thuis? Internetconsultatie: vragen VWS Rol huisarts? Ambulante onvrijwillige zorg Wie is de (hoofd)behandelaar? 10

11 Wilsbekwaamheid en vertegenwoordiging Artikel 3 en artikel 3a Cliëntvertrouwenspersoon - Hoofdstuk 4A (artikel 57 e.v.) - Wettelijk verplicht - Verleent advies en bijstand aan cliënten / signaleert tekortkomingen - Nadere eisen in AMvB - Financiering? - Vergelijkbaar met ggz? Klachtrecht Klachtencommissie verplicht Limitatieve klachtgronden Schadevergoeding mogelijk (artikel 56g) Beroep bij rechtbank Overige klachten en geschillen: Wkkgz 11

12 Huisregels - Artikel 45 - Geen andere regelen dan noodzakelijk voor een ordelijke gang van zaken en veiligheid in een accommodatie - Let op afbakening met onvrijwillige zorg Registratieverplichting / melden IGZ - Artikel 17 lid 1: registratieverplichtingen (gegevens digitaal beschikbaar zijn) - Artikel 17 lid 2: halfjaarlijks overzicht naar IGJ (wijkt af van Wet Bopz). - Optie om instantie aan te wijzen die gegevens ontvangt en verwerkt - Artikel 18: ondertekende analyse onvrijwillige zorg De Wet zorg en dwang: vragen? 12

13 HEEFT U VRAGEN? mr. dr. Brenda Frederiks (VUmc/APH) / b.frederiks@vumc.nl mr. Sofie Steen (KBS Advocaten) / sm.steen@kbsadvocaten.nl MEDILEX, OPLEIDING BOPZ-ARTS, 1 september