Jaarverslag 2010 Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector

Transcriptie

1 Jaarverslag 2010 Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector

2 Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector Oudlaan 4 Postbus GR Utrecht T F mail@wfz.nl Colofon Ontwerp: Avant la lettre, Utrecht Fotografie: Vincent Boon Photography, Utrecht Druk: Drukkerij Damen, Werkendam

3 Inhoudsopgave Voorwoord 4 Verslag Raad van Toezicht 8 Jaarrekening 9 Decharge 9 Werkzaamheden Raad van Toezicht 9 Samenstelling Raad van Toezicht 11 Directieverslag 12 Inleiding 13 Deelname 13 Garantieverlening 14 Langlopende leningen 15 Kasgeldleningen 15 Rentevoordeel 16 Financiële positie WFZ-deelnemers 18 Weerstandsvermogen 18 Exploitatieresultaat 19 Garantierisico s WFZ 20 Risicobewaking 20 Risicoprofiel garantieportefeuille 21 Risicovermogen 22 Prognose risicovermogen Interne en organisatorische aspecten WFZ 23 Personeelsformatie 23 Afhandelingtermijnen 24 Communicatie en PR 24 Overleg VWS / WFZ 25 Resultaat 25 Beleggingsbeleid 26 Begroting versus realisatie 29 Jaarrekening 30 Balans 31 Staat van baten en lasten 32 Toelichting op de balans en de staat van baten en lasten 33 Grondslagen voor waardering van activa en passiva 33 Grondslagen voor resultaatbepaling 34 Toelichting op de balans 35 Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen 37 Toelichting op de staat van baten en lasten 38 Overige gegevens 41 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 42

4 Voorwoord

5 Het jaar 2010 kenmerkte zich door aanhoudende onduidelijkheid over de concrete uitwerking van de bekostigingswijze van zorginstellingen. Mede als gevolg hiervan liet de situatie rond de financiering van zorginstellingen weinig veranderingen zien ten opzichte van het jaar daarvoor. Ook in 2010 was voor zorginstellingen sprake van een aanbiedersmarkt wat betreft de financiering van investeringsprojecten. Van concurrentie tussen financiers was en is niet of nauwelijks sprake. Dit geldt in het bijzonder voor omvangrijke investeringsprojecten waar een consortium van banken tot stand moet komen om het benodigde financieringsvolume te kunnen genereren. Zorginstellingen hebben weinig te kiezen en te onderhandelen. De leningcontracten weerspiegelen deze - voor de zorgsector tot voor kort ongebruikelijke - verhoudingen. Vanwege enerzijds de aan investeringsprojecten inherente risico s en anderzijds de omvang van het aanwezige risicovermogen (ultimo 2010: 211 miljoen euro) stelt het WFZ regelmatig grenzen aan de absolute omvang van de garantieverplichtingen bij individuele deelnemers. Voor omvangrijke investeringsprojecten in de curatieve sector betekent dit bijna vanzelfsprekend dat, voor zover WFZ-borging aan de orde is, dit een partieel karakter heeft. Dit impliceert tevens dat met de betrokken banken afspraken gemaakt moeten worden over de specificaties (zoals omvang, looptijd en aflossingstructuur) van ieders aandeel in het financieringsarrangement. Doelstelling van het WFZ is het bevorderen van continuïteit van financiering en het bewerkstelligen van rentevoordeel voor zorginstellingen, door middel van garantieverlening. In het verlengde hiervan richt het WFZ zich in het belang van zorginstellingen dan ook primair op het borgen van langlopende leningen. Ongeborgde bancaire leningen kennen nauwelijks nog looptijden die langer zijn dan 15 jaar. Gelet op de reguliere afschrijvingstermijnen van gebouwen in de zorgsector (30 jaar of meer) vertaalt zich dit voor zorginstellingen in toenemende herfinanciering- en renterisico s. Het WFZ streeft er naar dat een ter beschikking gestelde borgingsfaciliteit bij voorkeur ingezet wordt om langlopende leningen te verkrijgen (bijvoorbeeld 30 jaar of langer). Een borgstellingsverklaring geeft tot op heden probleemloze toegang tot de kapitaalmarkt. Een borgstellingsverklaring dient dan ook bij voorkeur te worden aangewend voor nieuwe financiering in plaats van het alsnog onder garantie brengen van reeds lopende, ongeborgde, bancaire leningen. Niet alleen vanwege de beperkte toegankelijkheid van de markt voor nieuwe leningen, maar ook vanuit het perspectief van rentevoordeel. Bestaande leningen borgen levert voor de zorginstelling doorgaans veel minder rentevoordeel op dan kan worden gerealiseerd op nieuw af te sluiten leningen. Het naast elkaar bestaan van geborgde en niet geborgde financiering in een zorginstelling brengt ook met zich mee dat er een verdeling van hypothecaire zekerheden aan de orde is. 5

6 Geconstateerd kan worden dat het overleg dienaangaande tussen betrokken banken en WFZ tot op heden steeds een constructief karakter heeft gehad. In dit verband is ook vermeldenswaard dat er een overlegtraject loopt tussen de Nederlandse Vereniging van Banken en het WFZ om tot een vernieuwde standaardregeling te komen rond het delen van zekerheden. Ondanks de kritische beoordeling zijn door het WFZ in 2010 aanzienlijke bedragen aan garanties verleend. In het verslagjaar is garantie verleend op miljoen euro aan nieuwe langlopende leningen. Dit is aanzienlijk meer dan de eerder geformuleerde verwachting voor 2010 (600 miljoen euro). Met inachtneming van de reguliere aflossingen aan de banken bedraagt het totaalbedrag aan uitstaande garanties op lange leningen ultimo miljoen euro. Ten opzichte van de stand ultimo 2009 (7.463 miljoen euro) is dit een netto toename van 521 miljoen euro (7%). Het totaal aan gegarandeerde kasgeldleningen ultimo 2010 bedroeg 457 miljoen euro. Het WFZ stond ultimo 2010 dus in totaal garant voor miljoen euro. Hoe de financierbaarheid van de zorgsector zich de komende jaren verder zal ontwikkelen laat zich moeilijk voorspellen. Voor de korte termijn is vooral van belang hoe de bekostigingssystematiek in de verschillende deelsectoren concreet wordt uitgewerkt in combinatie met de handhaving van het macro budgettaire kader voor de zorgsector, en de wijze waarop dit het risico voor individuele zorginstellingen beïnvloedt. Dit bepaalt in hoge mate de financieringsbereidheid en de financieringscondities. Er zijn echter ook andere relevante factoren. Te noemen is de regelgeving met betrekking tot de financiële buffers van banken ( Basel 3 ), die van invloed kan worden op de beschikbaarheid en de prijs van financiering. Ook de opstelling van de zorgverzekeraars is belangrijk. Een eenduidig commitment van verzekeraars wordt in toenemende mate onontbeerlijk voor het al dan niet doorgang vinden van omvangrijke investeringsplannen. Voor de langere termijn lijkt vooral de vraag relevant hoe standvastig de overheid zal (kan) zijn, als het gaat om zorginstellingen die in financiële problemen raken. Immers, als het zo is dat in laatste instantie de rekening van in problemen geraakte zorginstellingen uit publieke middelen moet worden voldaan, ondergraaft dit de werking van het marktgerichte systeem zoals dit de overheid thans voor ogen staat. Dit is vooral van belang nu de verantwoordelijkheid voor dure infrastructurele investeringen volledig is overgedragen aan instellingen en financiers. Het is van tweeën één. Als instellingen en financiers zelfstandig de beslissingen mogen nemen over investeringen, dan moeten de verantwoordelijke partijen ook de onaangename gevolgen ondervinden als er onverhoopt verkeerde besluiten zijn genomen. Mocht dit niet te realiseren zijn, en in de praktijk blijken dat financiële malaise in zorginstellingen niet vooral de zorginstelling en/ of de financiers raakt, maar kan worden afgewenteld op de publieke middelen (op grond van overwegingen als continuïteit van zorg of politiek/ maatschappelijk draagvlak), dan is de principiële vraag aan de orde of de verantwoordelijkheid voor de totstandkoming van kostbare infrastructurele voorzieningen binnen het nieuwe systeem wel goed is belegd. In dit verband is ook de vraag van belang welke rol provincies en gemeenten gaan spelen. In het afgelopen jaar hebben decentrale overheden in enkele gevallen door middel van leningen en/of garanties geïntervenieerd in moeizaam verlopende financieringstrajecten van zorginstellingen. De vraag is of het systeem van gereguleerde marktwerking de beoogde werking kan krijgen als de terugtrekkende beweging van de centrale overheid ten aanzien van investeringsprojecten gepaard gaat met een navenant toenemende rol van decentrale overheden. 6

7 Ook is voor het WFZ nog onduidelijk in welke mate en in welke vorm private financiering zich in de zorgsector zal manifesteren. Elk van de hiervoor genoemde ontwikkelingen zal zijn weerslag hebben op de rol van het WFZ, alsmede de procedures en werkwijzen. Het signaleren van externe ontwikkelingen en tijdig hierop inspelen blijft voor het WFZ van groot belang. Herman Bellers 7

8 Verslag Raad van Toezicht 8

9 Jaarrekening Artikel 20 lid 3 van de statuten van de Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector (WFZ) schrijft voor dat de directeur binnen zes maanden na afloop van het boekjaar een jaarverslag uitbrengt over de gang van zaken binnen het WFZ en over het gevoerde beleid. Verder legt de directeur de door hem vastgestelde jaarrekening ter goedkeuring voor aan de Raad van Toezicht. Deze jaarrekening omvat de balans en de staat van baten en lasten met een toelichting op deze stukken, vergezeld van de accountantsverklaring. Mede op grond van de goedkeurende verklaring van PricewaterhouseCoopers Accountants, heeft de Raad van Toezicht in zijn vergadering van 14 maart 2011 de hiervoor genoemde stukken goedgekeurd. Decharge Op grond van artikel 20 lid 7 van de statuten, heeft de Raad van Toezicht na goedkeuring van de jaarrekening 2010 decharge verleend aan de directeur voor het in het boekjaar gevoerde bestuur. Werkzaamheden Raad van Toezicht De Raad van Toezicht is in het verslagjaar drie keer bijeen geweest. Daarnaast is er sprake geweest van frequent bilateraal overleg tussen de voorzitter van de Raad en de directeur. Het reguliere functioneringsgesprek van de directeur met voorzitter en vice-voorzitter van de Raad, alsmede de reguliere interne evaluatie van de Raad en het overleg in afwezigheid van de directeur hebben niet plaatsgevonden in 2010, maar zijn om agendatechnische redenen over de jaarwisseling geschoven. In de vergaderingen van de Raad van Toezicht is een breed scala aan onderwerpen aan de orde geweest. In elke vergadering is aandacht geschonken aan de beleidsmatige ontwikkelingen in de diverse deelsectoren van de zorgsector, en de gevolgen die hieruit direct en indirect voortvloeien met betrekking tot de financierbaarheid van zorginstellingen. De Raad van Toezicht constateert dat de financiering van bouwplannen, zowel in de cure- als de caresector, veel voeten in de aarde heeft. Banken en WFZ stellen zich veel kritischer en selectiever op dan voorheen. De eisen die door banken en WFZ worden gesteld ten aanzien van uitvoerigheid en gedegenheid van de onderbouwing van investeringsplannen zijn aanzienlijk opgeschroefd. De Raad onderkent positieve aspecten aan deze ontwikkeling. Deze draagt er immers aan bij dat maatschappelijke middelen efficiënt en effectief aangewend worden. Dit aspect vormt ook vaak het aandachtspunt dat in onderzoeken en beleidsnota s centraal wordt gesteld. Aan de andere kant mag niet uit het oog worden verloren dat de transactiekosten als gevolg van de systeemwijzigingen sterk zijn toegenomen. Het opstellen van een businessplan dat de toets der kritiek kan doorstaan is een tijd- en energierovend proces, en dus relatief kostbaar. Niet alleen bij mega-investeringsprojecten in de ziekenhuiszorg. Ook voor kleinschalige zorginstellingen, die niet zelf in kwantitatief en kwalitatief opzicht voldoende personeel hiervoor beschikbaar hebben, is een adequate onderbouwing van investeringsprojecten geen sinecure. Het extern aantrekken van de benodigde expertise kan, vanwege de daarmee gepaard gaande kosten in relatie tot de beperkte budgetten, juist voor deze categorie instellingen beperkingen kennen. Punt van zorg is voor de Raad dat de verhoudingen op de financieringsmarkt nog steeds erg onevenwichtig zijn. De concurrentie-intensiteit op de bancaire markt is niet noemenswaardig. De onderhandelingspositie van 9

10 zorginstellingen is daardoor ronduit zwak. In termen van prijsstelling en leningsvoorwaarden zijn de touwtjes door financiers dan ook fors aangetrokken. Naarmate de toegang tot de bancaire markt moeizamer gaat, neemt de belangstelling van zorginstellingen voor garantieverlening door het WFZ toe. In het boekjaar zijn maar liefst 204 aanvragen voor garantie ingediend. De druk op het WFZ-bureau is dientengevolge groot geweest. Ondanks eerdere uitbreidingen van de personeelsformatie resulteerde de genoemde stroom aanvragen - en met name de concentratie hiervan gedurende de zomermaanden - voor zorginstellingen in aanzienlijke vertraging in de afhandeling. Onder hoge werkdruk, en met inzet van tijdelijk personeel is getracht de wachttijden tot aanvaardbare proporties terug te dringen. De Raad van Toezicht heeft veel waardering voor de prestaties die door de directeur en de overige medewerkers van het WFZ zijn geleverd. Mede vanwege de onvoorspelbaarheid van de omvang en fasering van de workload blijft structurele uitbreiding van de formatie echter ook in de komende periode een aandachtspunt. Dat er een acceptabel evenwicht wordt bereikt tussen de aanwezige en de benodigde behandelcapaciteit heeft de nadrukkelijke aandacht van de Raad Evident is dat de ontwikkelingen in de financiële markten en de voortgaande beleidsmatige aanpassingen in het kader van wet- en regelgeving voor het WFZ grote gevolgen hebben met betrekking tot procedures en werkwijzen. In het verlengde hiervan is in de vergaderingen van de Raad veel aandacht besteed aan de positionering van het WFZ in de komende jaren. Naar de zienswijze van de Raad is gelet op de verkrappende bancaire markt de aanwezigheid van een borgingsinstituut, zowel bezien vanuit het praktische belang van zorginstellingen als vanuit strategisch en beleidsmatig oogpunt, belangrijker dan ooit. Naarmate de zorgsector meer afhankelijk zou worden van andere geldstromen, kan het verlagen van de toetredingsdrempels tot de zorgsector voor beleggers, door middel van een hoogwaardige zekerheid van het WFZ, van toenemend belang worden. De Raad heeft met aandacht het ambtelijke overleg gevolgd tussen het Ministerie van VWS en het WFZ, met betrekking tot de terugbetalingsregeling die voor het WFZ geldt ten aanzien van het waarborgdepot. Bij de formele oprichting van het WFZ in 1999 is vastgelegd dat, zodra het risicovermogen de omvang zou bereiken van 500 miljoen gulden (thans 227 miljoen euro), de initiële bijdrage van het Rijk aan het WFZ (120 miljoen gulden; thans 54,5 miljoen euro) zou worden terugbetaald. Gelet op de jaarlijkse toevoegingen aan het risicovermogen zou dit terugbetaalplafond eind 2011 bereikt kunnen worden. Als gevolg van de (gefaseerde) terugbetaling blijft het risicovermogen van het WFZ, uitgedrukt in geld, dan meerdere jaren achtereen constant. Door de gestaag toenemende garanties daalt echter het risicovermogen als percentage van de verplichtingen. Dit acht de Raad ongewenst. Als gevolg van de stelselwijzigingen zijn immers de risico s voor zorginstellingen toegenomen. Dit vraagt om een andere zienswijze op de vermogensgrens van 227 miljoen euro en de terugbetaling van het waarborgdepot, dan binnen de context van het zorgstelsel van de jaren negentig gold. In het ambtelijk overleg tussen het Ministerie van VWS en het WFZ is gebleken dat het ministerie dit onderkent. De Raad vertrouwt er dan ook op dat een voor alle betrokkenen werkbare regeling tot stand gebracht kan worden in De Raad van Toezicht heeft met instemming kennis genomen van de groei qua deelname en totale garantieverlening. In het verslagjaar is garantie verleend op miljoen euro aan nieuwe langlopende leningen. Dit is ver boven verwachting (600 miljoen euro). De totale garantieomvang is hiermee gestegen tot ruim 8,4 miljard euro. In 2010 is het deelnemersbestand gegroeid met 4,2%. 10

11 Samenstelling Raad van Toezicht De samenstelling van de Raad van Toezicht is in het jaar 2010 niet veranderd. Per 31 december 2010 bestond de Raad van Toezicht uit de volgende leden (van links naar rechts op de foto): prof. dr. W.P.M.M. van de Ven, vicevoorzitter drs. J. Hamel, voorzitter drs. V.I. Goedvolk R. de Jong RA drs. ing. H.A. Wessels Het Curriculum Vitae van elk lid van de Raad van Toezicht is te vinden op de website van het WFZ. Utrecht, 14 maart 2011 drs. J. Hamel, voorzitter 11

12 Directieverslag

13 Inleiding De Stichting Waarborgfonds voor de Zorgsector (WFZ) is het garantieinstituut van en voor zorginstellingen. De belangrijkste doelstellingen van het WFZ zijn het bevorderen van de continuïteit van financiering en het realiseren van rentevoordeel voor deelnemers. In dit verslag komen achtereenvolgens aan de orde: De ontwikkelingen met betrekking tot deelname en garantieverlening. De ontwikkeling van de risico s voor het WFZ in verband met de verleende garanties. De interne en organisatorische ontwikkelingen. Deelname Onderscheid kan worden gemaakt tussen het aantal rechtspersonen (327) en het aantal zorginstellingen dat onder deze rechtspersonen valt (1.723). In 2010 bestond een rechtspersoon gemiddeld uit 5,3 zorginstellingen (in 2009 was dit 5,1). In 2005 bestond een rechtspersoon gemiddeld uit 3,8 zorginstellingen. Als gevolg van fusieprocessen is de gemiddelde schaalgrootte dus sterk toegenomen, een proces dat nog steeds niet is geëindigd. In 2010 zijn 8 nieuwe rechtspersonen als deelnemer ingeschreven. Tegelijkertijd nam het aantal ingeschreven rechtspersonen af met 4, als gevolg van onderlinge fusies. Op papier is het aantal deelnemende rechtspersonen dus met 4 toegenomen. Het aantal zorginstellingen dat is aangesloten bij het WFZ groeide echter van naar 1.723, een toename van 69 (4,2%). De ontwikkeling van het aantal aangesloten zorginstellingen in de afgelopen jaren is weergegeven in grafiek 1. In 2010 werden 20 aanvragen voor deelname aan het WFZ afgehandeld. Hiervan werden er 8 gehonoreerd en 5 afgewezen. De overige 7 aanvragen werden door de desbetreffende instellingen zelf (voorlopig) teruggetrokken, hetzij omdat zich onverwachts negatieve financiële ontwikkelingen voltrokken, hetzij in reactie op de door het WFZ geconstateerde lacunes in de aangeleverde informatie. De voortdurende concentratietendens regardeert het WFZ op twee manieren. Op de eerste plaats resulteert dit in een verbreding van het deelnemersveld. Van de totale toename van 69 zorginstellingen waren er 25 afkomstig uit fusies met niet-deelnemers. Op de tweede plaats leiden fusies tussen WFZ-deelnemers tot een concentratie van lopende garanties, hetgeen een aandachtspunt is in het kader van risicomanagement. Grafiek 1 Totaal aantal aangesloten zorginstellingen per jaar instellingen De samenstelling van het deelnemersbestand wordt toegelicht in tabel 1. 13

14 Tabel 1 Deelname WFZ per instellingscategorie Aantal instellingen per Aantal instellingen per Toename Aantal instellingen per categorie % deelname categorie Ziekenhuizen % Revalidatie % Radiotherapie % Verpleeghuizen % Psychiatrie % Gehandicapten % GVT/KDV/DVO % Verzorgingshuizen % Totaal % De tabel maakt duidelijk dat de absolute deelnamegroei in 2010 vooral plaatsvond in de categorieën Gezinsvervangende tehuizen/kinderdagverblijven/dagverblijven voor Ouderen in de semimurale gehandicaptensector (GVT/KDV/DVO) en de verzorgingshuizen. Dit is al enkele jaren het beeld. Het deelnamepercentage van verzorgingshuizen (48%) geeft een negatief vertekend beeld van de positie van het WFZ, omdat in het totaalcijfer ook de instellingen zijn meegenomen die hun gebouwen huren. Deze instellingen zijn voor het WFZ geen potentiële deelnemers. Gelet op het aantal aanvragen voor deelname dat in 2010 werd ontvangen is de verwachting dat het deelnemersbereik van het WFZ zich in de komende jaren heel geleidelijk zal blijven uitbreiden. Ook vanuit de universitaire centra is inmiddels belangstelling voor WFZ-deelname getoond. Garantieverlening De normale gang van zaken rond garantieverlening is als volgt. Het WFZ verstrekt op basis van een grondige toetsing en positieve beoordeling van een garantieverzoek een borgstellingsverklaring aan een deelnemer (het ongeclausuleerde recht om leningen onder garantie af te sluiten). Bij bouwprojecten wordt bij het afsluiten van kasgeldleningen doorgaans - om de administratieve belasting te minimaliseren - een tussenstap gemaakt door een zogenoemde WFZ-kasgeldfaciliteit af te sluiten met een bank. In deze kasgeldfaciliteit wordt een maximaal te borgen bedrag aan kasgeldleningen gespecificeerd. Gedurende de looptijd van deze faciliteit (veelal meerdere jaren) kan, naargelang het bouwproject vordert, de toegezegde garantieruimte door de zorginstelling tot het plafondbedrag geleidelijk volgetrokken worden met kasgeldleningen. Deze daadwerkelijke afgesloten kasgeldleningen worden geregistreerd als toename van het totaal aan geborgde kasgeldleningen. Tegelijkertijd verhuizen kasgeldleningen (als gevolg van consolidatie) van het kasgeldtotaal naar het totaal aan langlopende leningen. Hierdoor kan de stand kasgeldleningen door het jaar heen en ultimo sterk schommelen. Verder is in 2010 een aantal bereidstellingsverklaringen verstrekt. Dit is te zien als een voorportaal van een formele borgstellingsverklaring, en houdt in dat een toezegging tot het afgeven van een borgstellingsverklaring wordt gedaan onder voorwaarden. Die voorwaarden kunnen bijvoorbeeld inhouden dat eerst een hypothecaire inschrijving moet zijn geregeld of dat het totale leningarrangement eerst contractueel moet zijn vastgelegd. 14

15 Langlopende leningen In het verslagjaar is garantie verleend op miljoen euro aan nieuwe langlopende leningen. Met inachtneming van de contractueel vastgelegde aflossingen aan de banken bedraagt het totaalbedrag aan uitstaande garanties op lange leningen ultimo miljoen euro. Ten opzichte van de stand ultimo 2009 (7.463 miljoen euro) is dit een netto toename van 521 miljoen euro (7%). Kasgeldleningen Het totaal aan gegarandeerde kasgeldleningen ultimo 2010 bedroeg 457 miljoen euro. Ten opzichte van de stand ultimo 2009 (620 miljoen euro) is dit een afname van 163 miljoen euro (-26%). De ontwikkeling van de leningen onder garantie (zowel langlopend als kasgeld) is weergegeven in grafiek 2. Grafiek 2 Totaal gegarandeerde leningen per jaar (restschuld); in miljoen euro kasgeldleningen langlopende leningen miljoen euro De grafiek laat zien dat het garantietotaal jaarlijks toeneemt, maar in afnemende mate. Dit wordt vooral veroorzaakt doordat, met het stijgen van de totale garantieomvang, ook de jaarlijkse reguliere aflossingen groter worden. De netto groei van het garantietotaal valt hierdoor steeds lager uit. Met betrekking tot nog niet verzilverde borgingsmogelijkheden is van belang dat eind 2010 voor 400 miljoen euro aan afgegeven borgstellingsverklaringen voor langlopende leningen nog openstond. Ook stond ultimo 2010 een bedrag van 573 miljoen euro open aan verstrekte borgstellingsverklaringen voor kasgeldfaciliteiten. Verder is nog van belang dat de nog niet benutte trekkingsruimte in de lopende kasgeldfaciliteiten ultimo miljoen euro bedroeg (ultimo 2009 was dit miljoen euro). Deze mogelijkheden kunnen in de komende jaren omgezet worden in daadwerkelijke leningen. De verdeling van de gegarandeerde langlopende leningen (7.984 miljoen euro) naar looptijd is weergegeven in grafiek 3. 15

16 Grafiek 3 Gegarandeerde langlopende leningen naar looptijd; in miljoen euro miljoen euro miljoen euro Grafiek jaar 5-10 jaar jaar jaar jaar De grafiek laat zien dat looptijden van jaar (2,1 miljard euro) het meeste voorkomen. De gewogen gemiddelde looptijd van langlopende leningen ultimo 2010 is 22,7 jaar (2009: 22,3 jaar). De omvang van de leningenportefeuille neemt in de tijd af door contractueel vastgelegde aflossingen op de leningen. Dit reguliere verloop is voor het leningenbestand ultimo 2010 weergegeven in grafiek jaar jaar jaar Restschuld langlopende leningen per jaar; in miljoen euro jaar jaar De grafiek laat zien dat de huidige leningenportefeuille in eerste instantie met grofweg een half miljard per jaar terugloopt. Verder blijkt dat de laatste lening eindigt in Rentevoordeel Met ingang van 1 januari 2009 is door de NZa de normatieve rentevergoeding voor langlopende leningen vastgesteld op basis van de prijs die voor (risicoloze) WFZ-geborgde leningen in rekening wordt gebracht, met een opslag van 0,75%-punt. Het gevolg hiervan is dat op geborgde leningen het bruto rentevoordeel ten opzichte van de NZa-budgetvergoeding in principe 0,75%-punt bedraagt. Voor zorginstellingen is vanzelfsprekend ook van belang wat het renteverschil is tussen geborgd en ongeborgd financieren. Dit rentevoordeel is de afgelopen jaren sterk gestegen, maar kan - afhankelijk van de specifieke situatie van de organisatie en de aard en 16

17 omvang van het investeringsplan - fors uiteenlopen. Landelijke cijfers zijn hierover niet beschikbaar. De normatieve rentevergoeding voor kortlopende financiering is begin 2010 (met terugwerkende kracht tot 1 januari 2009) aangepast. Deze aanpassing bestond uit een tijdelijke verhoging van de rentevergoeding met 0,5%. Na 31 december 2010 is deze opslag weer vervallen. Het bruto rentevoordeel (ten opzichte van de budgetvergoeding) op de langlopende leningen die in 2010 zijn geborgd, bedraagt 8,7 miljoen euro. Over het totaal aan uitstaande lange leningen ultimo 2010 is het rentevoordeel ongeveer 58 miljoen euro. Het bruto rentevoordeel op kasgeldleningen in 2010 bedroeg 5,5 miljoen euro. In grafiek 5 zijn deze rentevoordelen weergegeven. De optelsom van alle in de afgelopen jaren gerealiseerde rentevoordelen door WFZ-borging bedraagt bijna 385 miljoen euro. Grafiek 5 Structureel bruto rentevoordeel ten opzichte van de NZa-norm; in miljoen euro 1 miljoen euro kasgeldleningen langlopende leningen De grafiek laat het bruto rentevoordeel zien, dat wil zeggen het verschil tussen de rentekosten van de lening en de rentevergoeding in het budget. Hierbij is geen rekening gehouden met de afsluitpremie van de garantie door het WFZ (het disagio ). 17

18 Financiële positie WFZ-deelnemers Weerstandsvermogen In grafiek 6 is het eigen vermogen van alle WFZ-deelnemers weergegeven als percentage van de totale inkomsten, gerangschikt naar oplopende omvang. De gegevens hebben betrekking op de jaren 2008 en Hierbij moet worden opgemerkt dat er nog steeds onduidelijkheid bestaat over een eventuele toekomstige afwaardering van de activa van zorginstellingen, op grond van nieuwe boekhoudregels vanwege veranderingen in de bekostigingssystematiek. Een dergelijke afwaardering ( impairment ) kan ingrijpende gevolgen hebben voor de vermogenspositie van individuele zorginstellingen. In het navolgende is hiermee geen rekening gehouden. Grafiek 6 WFZ-deelnemers ingedeeld naar weerstandsvermogen (eigen vermogen als percentage van de totale inkomsten; ultimo 2008 en 2009) aantal WFZ-deelnemers < 0% 0-5% 5-10% 10-15% 15-20% 20-25% 25-30% 30-35% 35-40% 40-45% > 45% weerstandsvermogen In verband met de toenemende marktrisico s en financiële onzekerheden voor zorginstellingen wordt het belang van een adequate financiële buffer om tegenvallers te kunnen opvangen steeds groter. Het WFZ acht, gelet op de dynamische context, voor zorginstellingen een vermogen van minimaal 15% wenselijk. Ongeveer 30% van de WFZ-deelnemers heeft eind 2009 een vermogen dat lager is. Overigens moet worden benadrukt dat de kredietwaardigheid (en dus de borgbaarheid) van organisaties door meer factoren wordt bepaald dan alleen de vermogensomvang. Grafiek 6 laat zien dat er sprake is van een positieve ontwikkeling van het vermogen bij WFZ-deelnemers. Het aantal deelnemers in de vermogensklassen van 15% en hoger neemt toe, het aantal deelnemers in de vermogensklassen beneden 15% neemt af. Het gemiddelde weerstandsvermogen van WFZ-deelnemers (gewogen op basis van totale inkomsten) was ultimo ,7%. Ultimo 2008 was het gemiddelde weerstandsvermogen 15,5%. Dit is een toename van 1,2%-punt in In tabel 2 wordt een indicatie gegeven van de ontwikkeling per deelsector. Door de toenemende organisatorische vervlechtingen over de grenzen van zorgsoorten heen is een splitsing naar instellingscategorie altijd wat arbitrair. 18

19 Tabel 2 Gemiddeld weerstandsvermogen WFZ-deelnemers ultimo 2009 en 2008 per instellingscategorie Weerstandsvermogen Weerstandsvermogen Ziekenhuizen 13,5% (+1,1%) 12,4% Revalidatie 15,3% (+1,1%) 14,2% Radiotherapie 30,4% (+5,1%) 25,3% Verpleeghuizen 20,5% (+1,3%) 19,2% Psychiatrie 13,5% (+0,5%) 13,0% Gehandicapten 17,8% (+2,3%) 15,5% GVT/KDV/DVO 18,8% (+2,6%) 16,2% Verzorgingshuizen 21,4% (+1,0%) 20,4% De verschillen staan tussen haakjes. Het beeld van grafiek 6 zien we hier terug: de gemiddelde vermogenspositie is verbeterd in alle onderscheiden categorieën. Exploitatieresultaat In grafiek 7 is het exploitatieresultaat van alle WFZ-deelnemers weergegeven als percentage van de totale inkomsten, gerangschikt naar oplopende omvang. De gegevens hebben betrekking op de jaren 2008 en Grafiek 7 WFZ-deelnemers ingedeeld naar exploitatieresultaat (als percentage van de totale inkomsten; ultimo 2008 en 2009) 140 aantal wfz-deelnemers < -8% % % % -2-0% 0-2% 2-4% 4-6% 6-8% 8-10% > 10% exploitatieresultaat Grafiek 7 maakt nogmaals duidelijk dat er in 2009 sprake is geweest van een positieve financiële ontwikkeling. Het aantal WFZ-deelnemers met exploitatieresultaten lager dan 2% nam af, het aantal met exploitatieresultaten boven 2% nam toe. Verder laat de grafiek zien dat de exploitatieresultaten in zorginstellingen doorgaans beperkt van omvang zijn, naar bedrijfseconomische maatstaven. Het merendeel ligt in de bandbreedte van 0-2% en 2-4%. Ook is zichtbaar dat de spreiding in de exploitatieresultaten aanzienlijk kan zijn. Het grootste exploitatietekort bedroeg in het jaar ,6%; het grootste overschot in ,5%. In totaal hadden 25 deelnemers een negatief exploitatieresultaat (7,6% van het totale aantal deelnemers). Dit is minder dan in 2008 (55 deelnemers ofwel 17%). 19

20 Garantierisico s WFZ Het WFZ kan worden aangesproken op de betaling van rente en aflossing op gegarandeerde leningen, als de desbetreffende zorginstelling zelf niet meer in staat is om aan de contractuele verplichtingen te voldoen. Vanwege de risicodragende betrokkenheid van de deelnemers via de obligoverplichting en van het Rijk als achterborg, streeft het WFZ er vanzelfsprekend naar om garantieclaims zo veel mogelijk te voorkomen. Vandaar dat op de eerste plaats bij deelname aan het WFZ selectie aan de poort plaatsvindt, op grond van een algemene kredietwaardigheidbeoordeling van de potentiële deelnemer. Op de tweede plaats worden alleen garanties verleend aan zorginstellingen die (nog steeds) aan de eisen voor deelname voldoen, voor investeringen ten dienste van de zorgverlening, en op basis van een degelijk onderbouwd investeringsplan. Ook het (voorgenomen) financieringsarrangement en het daaraan inherente risico wordt in de afwegingen betrokken. Periodiek wordt een herbeoordeling uitgevoerd om de financiële ontwikkelingen in beeld te brengen. Als hierbij zorgwekkende zaken aan het licht komen, wordt de intensiteit van de risicobewaking verhoogd. In het kader van eventuele garantieaanspraken is ook de omvang van het risicovermogen van het WFZ belangrijk. Deze eerste buffer bepaalt immers of het WFZ aan zijn verplichtingen kan voldoen, zonder dat een beroep op deelnemers of overheid hoeft te worden gedaan. Om dit inzichtelijk te maken, wordt jaarlijks een vijfjarige prognose opgesteld over de ontwikkeling van het risicovermogen. Deze aspecten komen hierna aan de orde. Risicobewaking Ultimo 2010 staan er 26 deelnemers onder verhoogde bewaking van het WFZ (8% van het totale aantal deelnemers). Bij 24 van deze 26 deelnemers worden de financiële ontwikkelingen op basis van maand- of kwartaalrapportages gevolgd. Bij 21 van deze 26 deelnemers is de mogelijkheid om nieuwe leningen te kunnen borgen voorlopig opgeschort. Het totaalbedrag aan verleende garanties bij de deelnemers onder verhoogde aandacht bedraagt ruim 804 miljoen euro. Hierbij is het volgende van belang: De meest risicovol geachte deelnemers kenmerken zich door een negatief eigen vermogen, een eigen vermogen lager dan 5% in combinatie met meerjarig aaneengesloten negatieve exploitatieresultaten (zonder een manifeste kentering in de negatieve ontwikkeling) of een onbalans in de exploitatie van zodanig grote omvang en/of structurele aard dat deze op afzienbare termijn een bedreiging kan vormen voor de continuïteit van de organisatie. Deze categorie deelnemers (code rood ) betreft 3 deelnemers met lopende garanties van in totaal 59,5 miljoen euro. Voor het extreme negatieve scenario nemen we aan dat deze 3 instellingen in het komende boekjaar allemaal tegelijk in betalingsproblemen komen en het WFZ op de leningverplichtingen wordt aangesproken. Onder deze veronderstelling zouden de verplichtingen aan rente en aflossing op de leningen 6,7 miljoen euro bedragen in het eerste jaar. Hierbij is alleen gerekend met de uitstaande garanties; de schadevermindering door verkoop van de panden waarop een hypotheek rust, is buiten beschouwing gelaten. Bij garantieschade van deze omvang zou de obligoregeling niet in werking treden. De totale garantieschade is immers kleiner dan het aanwezige risicovermogen. Het WFZ onderscheidt een tweede categorie deelnemers die niet aan de vigerende kredietwaardigheidseisen van het WFZ voldoen, waar sprake is van minder urgente maar desalniettemin serieuze problematiek. Te denken is aan zorginstellingen met een zwak vermogen van 6 à 7%, die al meerdere jaren niet slagen in het realiseren van financiële verbeteringen, of waar langdurig exploitatietekorten manifest zijn. In deze categorie ( code oranje ) bevinden zich 7 deelnemers, met lopende garanties van in totaal ruim 290 miljoen euro. De jaarlijkse rente- en aflossingsverplichtingen op deze leningen bedragen ruim 30 miljoen euro. 20

21 Naast de omvang van de garantieverplichtingen is vanzelfsprekend ook de tijdsduur van belang. Beide aspecten worden in de navolgende grafiek 8 weergegeven. Grafiek 8 Verloop restschuld monitor deelnemers naar risicocategorie overige code oranje code rood 600 miljoen euro In het verslagjaar is door financiers geen beroep gedaan op de garanties van het WFZ. Er zijn op dit moment ook geen concrete aanwijzingen dat dit de komende jaren wel zal plaatsvinden. Om deze reden is dan ook niet naast de totale omvang van het risicovermogen een afzonderlijke voorziening in de balans vermeld. Risicoprofiel garantieportefeuille In grafiek 9 zijn op de horizontale as de deelnemers geordend naar oplopend percentage weerstandsvermogen. Bij twee deelnemers is het vermogen negatief. Op de verticale as is de omvang van de uitstaande garanties (in miljoen euro) weergegeven. In het licht van het aanwezige risicovermogen van 211 miljoen euro is een aantal uitstaande garanties van het WFZ bij individuele deelnemers omvangrijk te noemen. In het kader van risicomanagement is de totale garantie exposure van het WFZ bij individuele deelnemers meer nadrukkelijk een element bij de besluitvorming over eventuele additionele garantieverlening. Het maakt hierbij overigens wel een belangrijk verschil of garanties betrekking hebben op een conglomeraat van meerdere instellingen of op één groot ziekenhuisgebouw. In het laatste geval is geen sprake van risicospreiding en is het risico sterk geconcentreerd. Grafiek 9 Risicoprofiel garantieportefeuille miljoen euro % -30% -20% -10% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% weerstandsvermogen 21

22 Bij de kredietwaardigheidanalyse is de exploitatieontwikkeling van de instelling van groot gewicht. In grafiek 10 is daarom, naast het weerstandsvermogen, het exploitatieresultaat opgenomen. Punten in het kwadrant rechtsonder verdienen vanuit risico-oogpunt nadrukkelijk aandacht. Dit geldt a fortiori voor punten in het kwadrant linksonder. Grafiek 10 Exploitatieresultaat 2009 ten opzichte van het weerstandsvermogen % 15% expoitatieresultaat 10% 5% 0% -40% -20% 20% 40% 60% 80% 100% -5% -10% weerstandsvermogen De grafiek laat zien dat in het jaar 2009 slechts in 1 geval sprake was van een negatief vermogen in combinatie met een negatief exploitatieresultaat. Duidelijk is ook dat er een aantal deelnemers is met een relatief beperkt vermogen en zorgwekkend forse exploitatietekorten. Deze instellingen staan zoals eerder vermeld onder verscherpte bewaking. Risicovermogen Ultimo 2010 bedroeg het risicovermogen 211 miljoen euro. Het risicovermogen wordt berekend zoals in tabel 3 is weergegeven. De ontwikkeling van het risicovermogen door de jaren heen is in grafiek 11 aangeduid met oranje balken. Het risicovermogen bedraagt ultimo ,5% van de restschuld van langlopende leningen en kasgeldleningen. In de grafiek is dit aangegeven door een lijn. Tabel 3 De berekening van het risicovermogen; in euro Effecten (nominale waarde) Liquide middelen Subtotaal (Af): Kortlopende schulden (crediteuren en afdrachten) (Af): Overlopende passiva Subtotaal Risicovermogen Het WFZ stond ultimo 2010 garant voor miljoen euro (7.984 miljoen euro langlopende leningen en 457 miljoen euro kasgeldleningen). Het WFZ stelt zich tegenover geldgevers garant voor de betaling van rente en aflossing van de geborgde leningen. Als extra zekerheid om aan deze voorwaardelijke verplichting te kunnen voldoen, kan het WFZ in noodgevallen een beroep doen op de deelnemende zorginstellingen. Deze obligoverplichting heeft de vorm van tijdelijke renteloze leningen van deelnemers aan het WFZ. Het opvraagbare obligo is maximaal 3% van het restant geborgde leningen van elke deelnemer afzonderlijk en bedraagt per 31 december 2010 in totaal 22

23 253 miljoen euro. De som van risicovermogen en oproepbare obligo s bedraagt 464 miljoen euro (5,5% van de restschuld). Grafiek 11 laat zien dat door de groei van de garantieportefeuille het risicovermogen in geld voortdurend is gestegen, maar als percentage van de lopende garanties is gedaald. Met betrekking tot de verdere ontwikkeling van het risicovermogen is van belang dat het WFZ, zodra het risicovermogen een omvang heeft bereikt van 227 miljoen euro, begint met het gefaseerd terugbetalen van het waarborgdepot (54,5 miljoen euro). Grafiek 11 Risicovermogen in miljoen euro en als percentage van uitstaande garanties ,0% 4,5% miljoen euro ,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% percentage van garanties ,0% 0,5% 0,0% Prognose risicovermogen Het obligo kan door het WFZ worden opgevraagd bij de deelnemers als het risicovermogen is gedaald tot 0,25% van het restant geborgde leningen per 31 december van het laatst verstreken kalenderjaar. Daalt vervolgens het risicovermogen opnieuw naar 0,25%, dan kan een beroep worden gedaan op de achterborg van het Rijk. In de statuten van het WFZ en in de achterborg overeenkomst van het WFZ met de rijksoverheid is bepaald dat het WFZ jaarlijks een meerjarige prognose opstelt van de ontwikkeling van het risicovermogen. Deze heeft als doel een beeld te geven van de kans dat het obligo of de achterborg worden ingeroepen. Hierbij zijn twee factoren van belang: de ontwikkeling van het risicovermogen enerzijds en de kredietwaardigheidontwikkeling van zorginstellingen anderzijds. De toekomstige ontwikkeling van het risicovermogen is doorgerekend bij uiteenlopende scenario s en besproken in de vergadering van de Raad van Toezicht op 6 december De mogelijke garantieschade is in de paragraaf Risicobewaking toegelicht. In het verslagjaar is door financiers geen beroep gedaan op de garanties van het WFZ. Er zijn op dit moment ook geen concrete aanwijzingen dat dit de komende jaren wel zal plaatsvinden. Interne en organisatorische aspecten WFZ Personeelsformatie Het WFZ bestond per 31 december 2010 uit 17 personeelsleden, samen 15,35 fulltime equivalenten. Eind 2009 was de omvang 12,65 fulltime equivalenten. De formatie is in het verslagjaar gegroeid met 3 bedrijfseconomisch analisten. Voor het komende jaar is een verdere toename van het aantal analisten voorzien in verband met de structurele toename van de werkzaamheden. Het ziekteverzuim onder medewerkers bedroeg in het verslagjaar 6,6%. 23

24 Tabel 4 Functie Aantal Fte Directeur / plv. directeur 2 2 Secretarieel / administratief 6 4,95 Analisten 9 8,40 Totaal 17 15,35 Afhandelingtermijnen In het boekjaar was sprake van grote belangstelling voor garantieverlening door het WFZ. In totaal werden in nieuwe aanvragen voor garantie ingediend bij het WFZ. Het gebruikelijke seizoenspatroon in de afgelopen jaren was dat het aantal borgingsaanvragen bij het WFZ in de zomermaanden relatief laag is en weer aantrekt in de tweede helft van het jaar. In tegenstelling tot andere jaren is het WFZ echter in 2010 in de maanden juli en augustus onverwacht overspoeld met garantieaanvragen. In combinatie met de lage personele bezetting in die periode (zomervakantie) heeft dit geleid tot een groot stuwmeer aan garantieverzoeken. Het gevolg hiervan was dat het hierdoor soms twee tot drie maanden kon duren alvorens een aanvraag in behandeling werd genomen. Het WFZ heeft door middel van inzet van tijdelijk personeel getracht de doorlooptijden tot meer aanvaardbare proporties terug te brengen. Daarnaast is een wervingstraject ingezet om de personeelsformatie structureel uit te breiden. Een kleinschalige organisatie als het WFZ blijft echter relatief gevoelig voor variaties in de werkaanvoer. De aantallen borgingsverzoeken fluctueren sterk per maand. Communicatie en PR Hierbij kan het volgende worden vermeld: Het jaarverslag 2009 is in samengevatte en gedrukte vorm breed verspreid. Tevens is een persbericht verstuurd. In diverse media is over het WFZ-jaarverslag bericht. Het jaarverslag 2009 in uitgebreide vorm is op de website van het WFZ geplaatst. Relaties van het WFZ zijn hierop expliciet geattendeerd. Uit de gebruiksstatistieken van de WFZ-website is af te leiden dat het jaarverslag de nodige belangstelling heeft getrokken. Het WFZ-bulletin in gedrukte vorm is 2 keer gepubliceerd. Er zijn 4 elektronische nieuwsbrieven verstuurd over actuele financiële onderwerpen. In 2010 zijn door de directeur 5 artikelen gepubliceerd in tijdschriften, diverse vraaggesprekken voor kranten en tijdschriften verzorgd en 6 externe presentaties gegeven op symposia en congressen. Ook is regelmatig medewerking verleend aan onderzoeksopdrachten, al dan niet in het kader van afstudeerprojecten. 24

25 De resultaten van de jaarlijkse herbeoordeling zijn eind september 2010 gepubliceerd op de website van het WFZ. Relaties van het WFZ zijn hierop expliciet geattendeerd. Van de mogelijkheid om de resultaten in te zien of te downloaden is veel gebruik gemaakt. Overleg VWS / WFZ Vanwege de belangen van de overheid als achterborg is formeel vastgelegd dat er minstens twee keer per jaar formeel overleg plaatsvindt tussen het Ministerie van VWS en het WFZ. Hierin wordt informatie uitgewisseld over de activiteiten van het WFZ en over het overheidsbeleid in de zorgsector. In het verslagjaar is overleg gevoerd op 30 november. Enkele van de gespreksonderwerpen waren: de jaarrekening en het jaarverslag over 2009; de begroting 2011; de liquiditeitsprognose ; de ontwikkeling van de risico s in de zorgsector; de beleidsmatige ontwikkelingen. Naast het formele overleg is er veelvuldig informeel contact geweest. Zowel de formele als de informele contacten hebben in een goede en constructieve sfeer plaatsgevonden. Resultaat Het voordelige resultaat in 2010 was 20,5 miljoen euro. De berekening van dit bedrag staat in tabel 5. Tabel 5 De specificatie van de baten en lasten; in euro Baten Disagio Overige bijdrage deelnemers Werkzaamheden Ministerie van VWS Werkzaamheden provincies Werkzaamheden overig 0 1 Subtotaal baten Resultaat beleggingen Totaal baten

26 Lasten Personeelskosten en personeel niet in loondienst Bestuurskosten Huisvestingskosten Algemene kosten Advieskosten derden / uitbesteed werk Totaal lasten Resultaat Het voordelige resultaat is toegevoegd aan het eigen vermogen van het WFZ dat daarmee op 215,8 miljoen euro komt. Beleggingsbeleid Het beleggingsbeleid van het WFZ is gebonden aan een beleggingsstatuut. Het WFZ kan niet beleggen in aandelen, maar alleen in onderhandse leningen en obligaties die zeer solide zijn. De eis bij aankoop is dat er minimaal een kredietwaardigheidoordeel ( creditrating ) van AA- (Standard & Poor s) en/of Aa3 (Moody s) moet zijn toegekend. Naast het beleggingsstatuut kent het WFZ een aantal interne richtlijnen. Een voorbeeld is dat het aandeel onderhandse leningen niet meer dan 50% van de portefeuille mag uitmaken. Er wordt verder gestreefd naar een zo goed mogelijke spreiding van de beleggingen over verschillende jaren en landen. De samenstelling van de beleggingsportefeuille ultimo 2010 is weergegeven in grafiek 12. Grafiek 12 Beleggingen naar creditrating 2 2% 2% 3% aaa/aaa aa1/aa+ 93% aa2/aa a1/a+ In 2010 is van een heel klein deel van de beleggingen (2%) de creditrating verlaagd naar het niveau van A1/A+. Hoewel de huidige creditrating onder het bij aankoop vereiste minimum ligt, is na zorgvuldige afweging besloten om niet tot tussentijdse verkoop over te gaan. Van de overige beleggingen heeft 2% een creditrating op het niveau van Aa2/AA en 3% een creditrating 2 Wanneer een belegging meerdere - uiteenlopende - creditratings heeft, is de laagste aangehouden. 26

27 op het niveau van Aa1/AA+. De rest (93%) is triple A. De kwaliteit van de beleggingsportefeuille van het WFZ is dus over het geheel bezien zeer hoog. Het WFZ heeft in het verslagjaar niet te maken gehad met stagnerende rente- en aflossingbetalingen op de beleggingen. Aangezien het WFZ beleggingen in principe aanhoudt tot aflossingsdatum, zijn de tussentijdse koersontwikkelingen relatief minder van belang. De koers wordt vooral relevant als vanwege garantiebetalingen een deel van de effecten noodgedwongen zou moeten worden verkocht. In 2010 was dit niet aan de orde. Ook zijn er geen indicaties dat dit in de nabije toekomst wel het geval zou kunnen zijn. Immers, er zijn geen manifeste garantieclaims. Ook is van belang dat door inkomsten uit garantieverlening (disagio) en de uit de portefeuille opbouw voorvloeiende stroom van jaarlijkse rente en aflossingen een aanzienlijke inkomstenstroom beschikbaar is voor eventuele garantiebetalingen. De lage marktrente heeft ook in 2010 een drukkende werking gehad op het gemiddelde rendement op de beleggingsportefeuille. Het resultaat van de beleggingen in 2010 was 4,1% van de gemiddelde balanswaarde van de beleggingen (2009: 4,3%). Grafiek 13 laat zien hoe de looptijd van de beleggingen is gespreid. Er wordt door het WFZ gestreefd naar een redelijk gelijkmatige spreiding in de tijd. Hierdoor wordt het herbeleggingrisico beperkt. Verder ontstaat hierdoor een evenwichtige stroom liquiditeiten, waarop het WFZ kan terugvallen mocht zich een garantieclaim voordoen. Bijkomend effect is tevens dat het financiële risico van eventuele noodgedwongen verkoop in een toekomstige ongewisse marktsituatie wordt beperkt. Een volledig gelijkmatige verdeling is in de praktijk niet te realiseren vanwege rendementsoverwegingen en beschikbaarheid. Grafiek 13 Beleggingen naar aflossingsjaar; in miljoen euro miljoen euro

28 In grafiek 14 zijn de beleggingen naar geografische herkomst geordend. Nederland vormt de hoofdmoot met 62%. De rest is breed gespreid, over 7 landen. Ook dit geeft een zekere risicodemping, gelet op de uiteenlopende economische ontwikkelingen. Grafiek 14 Beleggingen naar herkomst spanje 6% gb/luxemburg 10% usa 1% oostenrijk 1% eu2% Frankrijk 10% nederland 62% duitsland 8% 28

29 Begroting versus realisatie In de begroting 2010 werd uitgegaan van 600 miljoen euro aan nieuwe garanties. In werkelijkheid is garantie afgegeven op miljoen euro aan nieuwe langlopende leningen. In het licht van de realisatie 2010 is voor 2011 uitgegaan van 900 miljoen euro aan garanties op nieuwe langlopende leningen (met een verwachte gemiddelde looptijd van 20 jaar). Tabel 6 De specificatie van de baten en lasten; in euro Baten Begroting 2010 Realisatie 2010 Begroting 2011 Disagio Overige bijdrage deelnemers Werkzaamheden Ministerie van VWS Werkzaamheden provincies Subtotaal baten Resultaat beleggingen Totaal baten Lasten Begroting 2010 Realisatie 2010 Begroting 2011 Personeelskosten en personeel niet in loondienst Bestuurskosten Huisvestingskosten Algemene kosten Advieskosten derden / uitbesteed werk Onvoorzien Totaal lasten Resultaat

30 Jaarrekening