NIEUWS G B F. Regiobijeenkomsten Hoofdlijnen Herstelplan PGB Gevolgen herstelplan. juni Informatie voor deelnemers in grafimedia en uitgeverij

Transcriptie

1 G B F G R A F I S C H E B E D R IJ F S F O N D S E N juni 2009 NIEUWS Informatie voor deelnemers in grafimedia en uitgeverij Regiobijeenkomsten Hoofdlijnen Herstelplan PGB Gevolgen herstelplan

2 IN DIT NUMMER: 4 PGB nodigt u uit... PGB organiseert vanaf eind juni een aantal pensioeninformatiebijeenkomsten in het land. 6 We moeten de pijn eerlijk verdelen. De deelnemersraad heeft het herstelplan beoordeeld. Wim Dubbeling, voorzitter, kijkt terug. 8 Deelnemers aan het woord Deelnemers bij PGB reageren op de gevolgen die het herstelplan heeft voor hun pensioen. 10 Hoofdlijnen Herstelplan PGB Het herstelplan van PGB loopt in principe van 2009 tot In de brochure zijn de hoofdlijnen van het plan weergegeven. 11 Gepensioneerden aan het woord Gepensioneerden bij PGB reageren op de gevolgen die het herstelplan heeft voor hun pensioen. 14 PGB geeft invulling aan verantwoord beleggen PGB heeft in 2008 haar MVB-beleid verder ingevuld. De aandelenportefeuille voldoet aan de richtlijnen. gbf - nieuws pag 2

3 KORT NIEUWS Vooraf Tijdelijk geen waardeoverdracht De kredietcrisis heeft naast banken en verzekeraars, ook de pensioenfondsen geraakt. Bij PGB is, net zoals bij de meeste pensioenfondsen, sprake van een financieel tekort. Als gevolg van een combinatie van een dalende rente en dalende aandelenkoersen is de dekkingsgraad onder het wettelijk vereiste minimumniveau van circa 105% uitgekomen. De dekkingsgraad bedroeg eind % en schommelt eind april nog steeds rond dit niveau. Het bestuur heeft naar aanleiding van de financiële positie van het fonds een herstelplan opgesteld. Het plan is voorgelegd aan de Deelnemersraad. Na een positief advies heeft PGB het eind maart ingediend bij De Nederlandse Bank (DNB). De toezichthouder van pensioenfondsen laat voor 1 juli 2009 weten of het plan kan worden uitgevoerd. Verwacht herstel In het herstelplan staat welke maatregelen PGB neemt om het eigen vermogen weer op peil te brengen. Wij verwachten dat onze dekkingsgraad binnen de wettelijke termijn van 5 jaar weer boven het minimaal vereiste niveau van circa 105% zal uitkomen. En binnen 15 jaar boven de 120%. Dat blijkt uit berekeningen die in het kader van het herstelplan zijn gemaakt. Aanvullende maatregelen zijn pas nodig als economisch herstel ook na 2012 uitblijft. Het bestuur zal in dat geval op basis van de mogelijkheden die er op dat moment zijn, aanvullende maatregelen nemen. Daarbij kan het verlagen van aanspraken en uitkeringen niet bij voorbaat worden uitgesloten. Brochure Herstelplan In deze speciale editie van het -Nieuws treft u de inhoud van het Herstelplan aan. In de Katern Hoofdlijnen van het Herstelplan vindt u de uitleg over hoe en waar de kredietcrisis PGB heeft geraakt. Uit welke instrumenten het bestuur kon kiezen om de problemen op te lossen en welke maatregelen uiteindelijk zijn genomen. Informatie in het land Tijdens regiobijeenkomsten lichten wij de maatregelen en de mogelijke effecten ervan voor uw pensioen toe. Het pensioenfonds wil u dan ook graag in de gelegenheid stellen om een informatiebijeenkomst bij te wonen. Wij nodigen u van harte uit om uw vragen te stellen of uw zorgen met ons te delen. Wij zien u graag op één van de bijeenkomsten. Ruud Degenhardt en Frans de Haan, voorzitters bestuur PGB Pensioenuitvoerders met een dekkingsgraad die onder de 100% ligt, mogen op grond van de Pensioenwet niet meewerken aan een waardeoverdracht. Dat geldt zowel voor de inkomende als voor de uitgaande overdrachten. De dekkingsgraad van PGB ligt sinds eind 2008 onder de 100%. Ook PGB kan op grond van de wet dus (tijdelijk) niet meewerken aan de overdracht van de waarde van de pensioenaanspraken. Het fonds heeft de verwerking van waardeoverdrachten dan ook opgeschort. Bent u van baan en pensioenverzekeraar veranderd en overweegt u uw pensioen mee te nemen naar PGB, dien uw verzoek dan wel gewoon in. Vraag de waardeoverdracht met het formulier Verzoek offerte waardeoverdracht aan. Zodra de dekkingsgraad van beide betrokken pensioenuitvoerders dit toelaat, worden verzoeken tot waardeoverdracht weer in behandeling genomen. Uniform pensioenoverzicht 2009 ook digitaal Vanaf juli start PGB met de verzending van de Pensioenoverzichten Het fonds informeert deelnemers die nog pensioen opbouwen via het uniforme pensioenoverzicht (UPO) over de persoonlijke pensioensituatie. In het overzicht wordt aangegeven wat u tot nu toe heeft opgebouwd en waar u bij pensionering op kan rekenen. Als u een partner en/of kinderen heeft, ziet u ook welk bedrag zij ontvangen mocht u komen te overlijden. PGB verstrekt het UPO dit jaar ook digitaal. U kunt uw overzicht vanaf juli 2009 op ieder moment digitaal via mijngbf.nl raadplegen en printen. Door de overzichten digitaal aan te bieden zal in de toekomst het per post toesturen niet langer nodig zijn. Dat bespaart kosten, wat geheel ten goede komt aan de deelnemers en levert een bijdrage aan het milieu. Zodra uw digitale archief beschikbaar is, zal PGB u om toestemming vragen om het jaarlijkse overzicht elektronisch beschikbaar te stellen. Op uw adres wordt u dan geïnformeerd wanneer en waar het pensioenoverzicht kan worden geraadpleegd. pag 3 gbf - nieuws

4 PGB nodigt u uit Uw pensioenfonds organiseert in de laatste week van juni en de eerste week van juli een aantal regiobijeenkomsten. PGB wil deelnemers en pensioengerechtigden informeren over de actuele financiële situatie van het fonds en de vooruitzichten op middellange en lange termijn. Daarbij lichten wij ook het Herstelplan en de verwachte effecten daarvan op uw pensioen toe. En natuurlijk is er gelegenheid om te reageren en vragen te stellen. Wie in juni geen tijd heeft om een bijeenkomst bij te wonen, kan bij voldoende animo in september nog terecht. De komende 5 jaar zal PGB -naar het zich nu laat aanzien- geen toeslag kunnen verlenen. Dat is een harde en ingrijpende maatregel. Het tast direct de koopkracht van gepensioneerden aan. Het fonds wil de maatregelen die zij heeft genomen en effecten ervan graag toelichten. We willen onze deelnemers en gepensioneerden graag de gelegenheid bieden om al hun vragen te stellen. Bovendien willen we goed luisteren hoe de ontwikkelingen worden ervaren, zegt Ruud Degenhardt, voorzitter van het bestuur. Voldoende reserves PGB had voldoende reserves om tegen een stootje te kunnen als de economie in zwaar weer zou belanden. Dat we interen op de reserves is op zichzelf geen probleem; daar zijn de reserves juist voor bedoeld. Het is alleen veel harder gegaan dan iedereen had verwacht. PGB is echter een langetermijnbelegger. Daardoor heeft het fonds ook de tijd om een crisis als deze uit te zitten. Zo is dat ook gebeurd na de beurscrisis van 2001 en Wel heeft het bestuur in de tweede helft van 2008 al besloten om meer zekerheid en stabiliteit in het beleggingsbeleid in te bouwen, de pensioenpremie te verhogen en geen toeslag (= indexatie) te geven. De verhoging van de pensioenpremie kon in de grafimedia gelukkig grotendeels worden gecompenseerd met een verlaging van de Vut-premie. Informatiebijeenkomsten in de regio PGB heeft medewerkers van de uitvoeringsorganisatie gevraagd de bijeenkomsten in de regio te organiseren. Het belangrijkste onderdeel zal de toelichting op het ingediende Herstelplan zijn. Uitleggen en luisteren We willen zo goed mogelijk uitleggen wat we in de achterliggende maanden hebben gedaan om de financiële positie te beschermen. En wat we gaan doen om de uitbetaling van pensioenen zeker te stellen. PGB staat er in vergelijking met andere bedrijfstakpensioenfondsen nog relatief goed voor maar ook wij zitten nu onder de 100%. Dan heb je wel wat uit te leggen. Dat gebeurt dan ook. We zullen ingaan op veelgestelde vragen die bij de uitvoeringsorganisatie binnenkomen. Hoe komt het dat pensioenfondsen zo zwaar getroffen zijn door de financiële crisis? Hoe veilig is mijn pensioen bij PGB? Komt de uitbetaling van de uitkeringen in gevaar? Waarom belegt het fonds nog steeds in aandelen? Wanneer geeft PGB weer toeslagen? Wat zijn de verwachtingen ten aanzien van de verhoging van de AOW-leeftijd? Is uitstellen van de uitbetaling van de AOW een aantrekkelijke optie? Op deze en andere vragen zullen wij uitgebreid ingaan. Pensioenexperts zijn aanwezig om alle vragen te kunnen beantwoorden. Kom dus naar de bijeenkomst bij u in de regio. Van harte welkom De bijeenkomsten vinden plaats in de avond - uren. Van uur tot ongeveer uur. Wie pensioen opbouwt, heeft opgebouwd of al een uitkering ontvangt, is van harte welkom. Aanmelden... U kunt zich aanmelden via de website De locaties en de adressen staan er aangegeven. Telefonisch aanmelden kan ook via de afdeling Klantenservice, telefoon: INFORMATIEBIJEENKOMSTEN IN DE REGIO: Datum Plaats Locatie 24 juni 2009 Amsterdam Aristo BV, Teleportboulevard juni 2009 Groningen Hampshire Hotel Plaza, Laan Corpus den Hoorn juni 2009 Veldhoven NH-hotel, Locht juli 2009 Apeldoorn Hampshire Hotel Plaza, Soerenseweg 73 gbf - nieuws pag 4

5 Ruud Degenhardt is sinds 1 januari 2008 voor werkgevers bestuursvoorzitter bij PGB. Onlangs is hij gekozen tot bestuurslid van de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen (VB). De VB behartigt de gezamenlijke belangen van de bedrijfstakpensioenfondsen in Nederland. De 81 leden van de VB hebben samen circa 4,7 miljoen deelnemers. Daarmee vertegenwoordigt de VB ongeveer driekwart van het aantal mensen dat in Nederland deelneemt in collectieve pensioenregelingen. Daarnaast tellen de leden samen ruim 1,2 miljoen gepensioneerden. pag 5 gbf - nieuws

6 Wim Dubbeling is voorzitter van de Deelnemersraad van PGB en voorzitter van het Platform van Deelnemersraden. Het Platform is in 2004 opgericht door vertegenwoordigers van deelnemersraden van een aantal bedrijfstakpensioenfondsen. Sinds 2007 kunnen ook deelnemersraden van ondernemingspensioenfondsen zich bij het Platform aansluiten. Het Platform wil de kwaliteit van de medezeggenschap verhogen, in voorkomende gevallen een gezamenlijk standpunt naar buiten brengen en een netwerk bieden om snel pensioenexpertise uit te wisselen. De aangesloten raden vertegenwoordigen meer dan 4 miljoen deelnemers en gepensioneerden. Raadpleeg voor meer informatie over het platform en over de deelnemersraad PGB (onder grafimediaregelingen pensioen en over PGB). gbf - nieuws pag 6

7 We moeten de pijn eerlijk verdelen De Deelnemersraad van PGB heeft het herstelplan eind maart beoordeeld en van een positief advies voorzien. Uitgangspunt voor de raad was een evenwichtige verdeling van de pijn tussen deelnemers en pensioengerechtigden en werknemers en werkgevers. Wim Dubbeling, voorzitter van de Deelnemersraad, kijkt terug. Achterstand toeslagverlening zorgelijk De achterstand in de toeslagverlening bij PGB bedraagt op dit moment 3,85%. De komende jaren zal de achterstand op de prijsontwikkeling verder gaan oplopen. Volgens het herstelplan wordt de toeslagverlening pas hervat bij een dekkingsgraad van ongeveer 120%. Dat is overigens geen wet van Meden en Perzen. Het bestuur kan afwijken van de richtlijn en indexatie eerder ver - strekken. Gelukkig kan PGB de uitkeringen gewoon blijven uitbetalen maar de koopkracht van onze gepensioneerden wordt door het achterblijven van de toeslagverlening toch behoorlijk geraakt. Dat vinden wij zorgelijk. De lasten moeten daarom niet alleen door de gepensioneerden gedragen worden. We moeten de pijn zo eerlijk mogelijk verdelen. Ook werknemers krijgen met de toeslagachterstand te maken maar voor hen is er nog een kans dat de gemiste toeslag later kan worden ingehaald. Daarom heeft de Deelnemersraad er begrip voor dat ook de premie is verhoogd. We moeten zo snel mogelijk uit de tekortpositie zien te komen om de toeslag weer te kunnen geven. Het bestuur heeft in overleg met het ROGB vanaf 1 januari de pensioenpremie verhoogd van 17% naar 19,5% van de pensioengrondslag. Dat is het bruto salaris minus een drempelbedrag waarover geen premie wordt betaald en geen pensioen wordt opgebouwd. Door de hogere (in principe vaste) premie wordt de koopkracht van werknemers en het rendement van de bedrijven geraakt. De werkgevers betalen ongeveer 60% van de pensioenpremie. Iedereen draagt bij Zo draagt iedereen bij om de problemen het hoofd te bieden: pensioengerechtigden, werknemers en werkgevers. Meer zekerheid Verder vinden wij het belangrijk dat er meer zekerheid en stabiliteit in het beleggingsbeleid is ingebouwd. PGB is in de loop van 2008 minder in aandelen gaan beleggen en meer in infrastructuur en groenbeleggingen. Uiteindelijk streeft het fonds naar een beleggingsmix met 1/3 aandelen, 1/3 vastrentende waarden en 1/3 alternatieve beleggingen. Tot die laatste categorie behoren onder meer vastgoed, commodities, oftewel grondstoffen, infrastructuur en hedgefunds. Hiermee wil het fonds niet alleen het rendement optimaliseren, maar ook een betere rendement/ risicoverhouding bereiken. Daarnaast wordt het renterisico meer afgedekt. Per saldo zullen de schommelingen in de dekkingsgraad in de toekomst minder heftig zijn. Daar staat dan tegenover dat PGB iets minder profiteert als het met de aandelen weer goed gaat. Als Deelnemersraad vinden wij dat het fonds er alles aan moet doen om te voorkomen dat de pensioenen moeten worden verlaagd. Dat ondergraaft het vertrouwen in het pensioensysteem. Communicatie over herstelplan De Deelnemersraad heeft tot slot het bestuur geadviseerd om duidelijk te communiceren met deelnemers en pensioengerechtigden. Er mag geen misverstand bestaan over de toeslagverwachting. Zoals het er nu uitziet zal PGB de komende vijf jaar geen toeslag kunnen verlenen en daarna mogelijk alleen gedeeltelijk. Die boodschap moet naar alle belanghebbenden duidelijk worden overgebracht. Het fonds heeft ervoor gekozen om een speciale editie van het -Nieuws uit te brengen en iedereen in de gelegenheid te stellen om een informatiebijeenkomst in de regio bij te wonen. De Deelnemersraad ondersteunt deze aanpak. pag 7 gbf - nieuws

8 Ik werk en neem deel aan PGB... Wat mer U betaalt met ingang van 1 januari 2009 meer pensioenpremie. In plaats van 17% betaalt u voortaan 19,5%. Verder groeit uw pensioen de komende jaren niet mee als de prijzen stijgen. Totdat de dekkingsgraad weer boven de 120% ligt. En als u van baan en branche verandert, kunt u uw pensioen niet meenemen zolang de dekkingsgraad onder de 100% ligt. Nicky Husmann 37 jaar, teamleider Dat PGB de pensioenen voorlopig niet meer verhoogt, is vervelend. Maar ik hou me er niet zo mee bezig. Ik heb er niet zoveel verstand van, hoe het financieel allemaal werkt in de wereldeconomie. Langer doorwerken vind ik niet zo héél erg. Het ligt er natuurlijk wel aan wat voor werk je doet. Voor een stratenmaker is doorwerken onmogelijk. Vergis je trouwens niet, drukken op een groot formaat pers is fysiek best zwaar. Al weet ik niet hoe het drukkersvak er over 30 jaar uitziet. Op een gegeven moment is het lichaam op. Als het drukken over 30 jaar nog steeds zo zwaar is als nu, hoop ik dat ik in een ander beroep kan blijven doorwerken. Maar het lijkt me voor ieder mens beter en gezonder om te stoppen met werken zo rond de 62 jaar. gbf - nieuws pag 8

9 k ik van de maat regelen uit het herstelplan? Geen toeslag meer? Erg jammer. Wat moet ik ervan zeggen? Er is een financiële crisis. Daar hebben we allemaal last van. We moeten de rit uitzitten. Nu moeten we almaar inleveren. Met alle bezuinigingen wordt het leven er niet leuker op. Ik hoop dat de zaken snel weer zo worden zoals ze waren. Niels Brands 31 jaar, drukker pag 9 gbf - nieuws

10 Ik werk en neem deel aan PGB... Dat de pensioenen niet meer meestijgen met de prijzen is zwaar hopeloos natuurlijk! Maar goed, het zijn dingen waar je niks aan kunt doen. Dat moet je dus gewoon accepteren. Als het weer beter gaat, kan de gemiste toeslag weer worden ingehaald. Maar ik schat in dat ik die inhaaltoeslag zelf niet meer meemaak. Bij PGB bestaat wel de mogelijkheid om zelf geld bij te storten om je pensioenopbouw op peil te houden. Ik ben afgelopen week nog bij de langs geweest om de mogelijkheden te bekijken. Om uit te vinden wat het kost als ik op mijn 60e stop met werken. Want als je niet meer werkt, bouw je ook geen pensioen meer op. Enfin, het gaat niet best in de drukkerijwereld. Misschien word ik voor die tijd wel boventallig verklaard. Cees Reurings 59 jaar, drukker Verhoging van de AOW-leeftijd, ervaar ik echt als een probleem. Als dat doorgaat, ga ik persoonlijk naar Den Haag! Ze kunnen mij toch niet verplichten 55 jaar aan een stuk door te werken? gbf - nieuws pag 10

11 HOOFDLIJNEN HERSTELPLAN PGB MAART 2009 PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN

12 VOORWOORD HERSTELPLAN PGB Meer zekerheid en stabiliteit in het beleggings beleid Geen verdere premieverhoging na de aanpassing van eind 2008 Geen toeslag (=indexatie) tot PGB uit herstel is Aanvullende maatregelen als herstel ook na 2012 uitblijft HOOFDLIJNEN HERSTELPLAN PGB De kredietcrisis heeft naast banken en verzekeraars, ook de pensioenfondsen geraakt. Als gevolg van een combinatie van een dalende rente en dalende aandelenkoersen is de dekkingsgraad onder het wettelijk vereiste minimumniveau van circa 105% uitgekomen. De dekkingsgraad is de verhouding tussen het vermogen waarover het pensioenfonds kan beschikken en de waarde van de pensioenen die zij nu en in de toekomst moet uitkeren. Fondsen met te weinig geld in kas moeten aangeven op welke manier het eigen vermogen weer op peil wordt gebracht. Ook bij PGB is, net zoals bij de meeste pensioenfondsen, sprake van een financieel tekort. Het PGB-bestuur heeft naar aanleiding van haar financiële positie een herstelplan opgesteld en het na een positief advies van de Deelnemersraad, ingediend bij de toezichthouder van pensioenfondsen De Nederlandsche Bank (DNB). DNB zal voor 1 juli 2009 laten weten of PGB het plan ook zo kan gaan uitvoeren. In deze samenvatting worden de hoofdlijnen van het herstelplan toegelicht.

13 Hard getroffen door kredietcrisis Voor pensioenfondsen was 2008 één van de zwaarste jaren uit hun bestaan. De kredietcrisis heeft in alle hevigheid zijn sporen nagelaten. De meeste pensioenfondsen hebben in nog geen jaar tijd hun reserves zien verdampen. Ook PGB heeft zich niet aan de gevolgen van de financiële crisis kunnen onttrekken. Als gevolg van een dalende rente en de afname van het vermogen is de financiële positie van het fonds hard geraakt. Eind 2007 was er nog miljoen in kas en bedroeg de dekkingsgraad 148%. Eind 2008 is het vermogen gedaald naar miljoen bij een dekkingsgraad van 97%. Anders gezegd: voor iedere euro uit te keren pensioen, is er 0,97 in kas. De daling werd voor een belangrijk deel veroorzaakt door het slechte beleggingsklimaat in Het beleggingsresultaat over 2008 inclusief afdekking van rente- en valutarisico s kwam uit op - 17,7%. In tabel 1 is een aantal financiële gegevens van PGB over 2007 en 2008 weergegeven. Al genomen herstelmaatregelen Vooruitlopend op haar herstelplan had PGB al een aantal maatregelen genomen. Zo heeft er op 1 januari 2009 geen toeslagverlening plaatsgevonden en is de premie verhoogd van 17% naar 19,5%. En om minder kwets- baar te worden voor schommelingen van de aandelenkoersen en meer zekerheid in te bouwen, is PGB in de loop van 2008 al gestart met het verminderen van haar aandelenbezit (van 43% naar 35%) en het verwerven en uitbreiden van deelnemingen in infrastructuur, water- en energievoorziening en obligaties. Daarnaast wordt het renterisico meer afgedekt (in plaats van 50% ongeveer 75%). Daalt de rente dan moet een fonds meer reserveren om de pensioenen in de toekomst te kunnen uitbetalen. Die hogere verplichtingen moet het fonds goedmaken met haar beleggingen. De bestaande vastrentende beleggingen (de obligaties) worden meer waard. Maar nieuwe vastrentende beleggingen leveren minder op. De waarde van de vastrentende beleggingen stijgt per saldo minder dan waarmee de verplichtingen toenemen. Dat is het renterisico. Bij een daling van de rente, wordt de verhouding tussen het vermogen en de pensioenverplichtingen dus in negatieve zin beïnvloed. Zonder afdekking van het renterisico daalt de dekkingsgraad bij een rentedaling van 1% ongeveer met 15%. Het valutarisico wordt Tabel 1: kengetallen PGB 2007 en 2008 Balanstotaal Pensioen- Dekkingsgraad Reserves Beleggingsresultaat Marktrente verplichtingen (inclusief afdekkingsportefeuilles) eind miljoen miljoen 148% miljoen 3,0% 4,9% eind miljoen miljoen 97% miljoen - 17,7% 3,6% Toelichting: het vermogen dat PGB voor deelnemers en pensioengerechtigden in kas heeft, is belegd in verschillende beleggingscategorieën: in aandelen, in staats- en bedrijfsobligaties, in vastgoed en in overige beleggingen zoals groene beleggingen en beleggingen in infrastructuur. Pensioenfondsen zijn langetermijnbeleggers en beleggen daarom ook in aandelen. Beleggingen in aandelen brengen meer risico met zich mee, maar leveren, zo is de verwachting, op langere termijn een gemiddeld hoger rendement op. En dat extra rendement is onder meer nodig om de toeslag (=indexatie) op de pensioenen te kunnen betalen. De waarde van de beleggingen is de optelsom van de actuele waarde van de aandelen die het fonds in bezit heeft, de obligaties, het vastgoed e.d. Eind 2008 was dat, zo blijkt uit de tabel, 8,2 miljard. Eind 2007 was dat nog 9,7 miljard. De afname van de waarde van de beleggingen met 1,5 miljard wordt vooral veroorzaakt door de wereldwijde daling van de aandelenbeurzen. De pensioenverplichtingen worden gevormd door de waarde van de pensioenaanspraken van deelnemers en de uitkeringen van pensioenontvangers. Ook de verplichtingen kunnen gewaardeerd worden en opgeteld. Om die waarde vast te kunnen stellen wordt rekening gehouden met het moment waarop de pensioenen moeten worden uitbetaald. Om 1 euro pensioen over 40 jaar uit te moeten keren, hoeft het fonds minder geld te reserveren dan wanneer die euro meteen uitbetaald moet worden. Voor het terugrekenen gebruikt het fonds de door DNB voorgeschreven marktrente. Die marktrente daalde van 4,9% eind 2007 naar 3,6% eind Bij een dalende rente moet het fonds meer reserveren om de pensioenen in de toekomst te kunnen uitbetalen. De verplichtingen lopen mede daardoor dan ook op van miljoen in 2007 naar miljoen in De dekkingsgraad, de verhouding tussen het balanstotaal en de verplichtingen daalde door de afname van het vermogen en door de lagere marktrente. De dekkingsgraad eind 2007 bedroeg 9.759/6.577 = 148%. Eind 2008 was dat 8.211/8.480 = 97%. Herstelplan PGB

14 volledig afgedekt; veranderingen in de waarde van valuta s onderling hebben geen effect op de waarde van de beleggingen. Hersteltermijn van drie naar vijf jaar Komt de dekkingsgraad van een fonds uit op 100% dan betekent dat, dat het vermogen precies voldoende is om alle pensioenen nu en in de toekomst te kunnen uitbetalen. Pensioenfondsen zijn wettelijk verplicht om reserves aan te houden. Boven de 100% een reserve van ongeveer 5% voor algemene risico s en daarnaast een buffer om schommelingen in de beleggingen op te kunnen vangen. De minimale dekkingsgraad voor PGB zou op basis van haar beleggingsbeleid ongeveer 120% moeten zijn. Onder die grens moet een herstelplan worden opgesteld. Daarin wordt aangegeven hoe het fonds weer op het vereiste niveau denkt te komen. Binnen drie jaar boven de circa 105% en binnen 15 jaar boven de circa 120%. In die situatie zit PGB nu. De termijn van drie jaar is inmiddels door minister Donner van Sociale Zaken en Werkgelegenheid verruimd naar vijf jaar. Met het uitstel wil de minister voorkomen dat pensioenfondsen te snel maatregelen nemen zoals het verlagen van opgebouwde aanspraken en uitkeringen terwijl later blijkt dat als gevolg van herstellende financiële markten een dergelijke maatregel niet nodig was geweest. Herstelcapaciteit van maatregelen Het bestuur van het pensioenfonds heeft een beperkt aantal instrumenten tot haar beschikking om tot herstel van de dekkingsgraad te komen. Naast beleggingsmaatregelen, premieverhoging en het achterwege laten van de toeslag, zijn er nog twee maatregelen mogelijk: het ver - soberen van de pensioenregeling en het verlagen of korten van de pensioenrechten en de pensioenaanspraken. Over de inhoud van de pensioenregeling kan het pensioenfonds geen beslissing nemen. Daar gaan de werknemers- en werkgeversorganisaties over. Ook een eventuele verhoging van de AOW-leeftijd en de gevolgen daarvan voor het PGB-pensioen is een zaak van de overheid en sociale partners. Blijft over de korting van pensioenen. Het bestuur is voor het herstelplan de effectiviteit van alle maatregelen en de consequenties daarvan naar alle bij het fonds betrokken groepen nog eens nagegaan. Premieverhoging De effectiviteit van een premieverhoging is sterk afhankelijk van de verhouding tussen de premieomvang enerzijds en de voorziening pensioenverplichtingen anderzijds. Er wordt dan vaak gesproken over de rijpheid van een fonds. Bij een gemiddeld jong fonds komt er meer aan premie binnen dan er aan uitkeringen uitgaat. Bij PGB is dat net andersom. Er gaat meer aan uitkeringen uit (circa 250 miljoen), dan er aan premie inkomt (circa 150 miljoen). PGB is dus een rijp fonds. Met een premieverhoging van 1% (bijvoorbeeld van 19,5% naar 20,5%) zou per jaar een verhoging van 0,10% dekkingsgraad kunnen worden gekocht. Dat is weinig. Naast de beperkte effectiviteit heeft het instrument als nadeel dat de lastenverzwaring de koopkracht van deelnemers aantast en het rendement van werkgevers. Bovendien is de premie al verhoogd van 17 naar 19,5%. Daarmee zit de sector al op het maximaal mogelijke premieniveau. Geen toeslagen De toeslagen (= indexaties) worden bij PGB betaald uit de beleggingsopbrengsten. Het niet verlenen van een toeslag levert geen directe bijdrage aan herstel maar zorgt wel dat de dekkingsgraad niet verder terugloopt. Het bestuur heeft in het kader van het herstelplan besloten dat er gedurende de herstelperiode geen sprake kan zijn van het verlenen van toeslagen. Bij beslissingen over toeslagverlening in de toekomst blijft het bestuur het advies van de Richtlijn besluitvorming toeslagverlening gebruiken. Deze richtlijn is onlangs geëvalueerd en aangepast. In tabel 2 is de aangepaste richtlijn weergegeven. Verlagen van pensioenrechten en aanspraken Het verlagen van pensioen is het direct korten van de opgebouwde aanspraken van deelnemers en gewezen deelnemers en het direct korten van de pensioenuitkeringen. Deze maatregel is voor iedereen die het treft zeer ingrijpend. Art. 33 van het Pensioenreglement van PGB geeft het bestuur in uitzonderlijke situaties de bevoegdheid om de waarde van de opgebouwde aanspraken en pensioenuitkeringen te verlagen als dat nodig is om het financieel evenwicht te herstellen. Het instrument is effectief. Bij een korting hoeft het fonds minder uit te keren en minder te reserveren voor latere 4 Herstelplan PGB

15 uitkeringen. Wanneer de pensioenen voor iedereen zouden worden verlaagd, kan met een korting van 1% een verhoging van de dekkingsgraad gekocht worden van ongeveer 1%. Het bestuur gaat ervan uit dat de ingezette herstelmaatregelen (aanpassingen in het beleggingsbeleid, premieverhoging en niet verlenen van de toeslag gedurende de herstelperiode) hun werk zullen doen. Uit de hierna toegelichte continuïteitsanalyse blijkt ook dat het herstel van de dekkingsgraad binnen de gestelde kaders mogelijk is. Het bestuur zal in de komende periode nauwgezet volgen of er een herstel in de dekkingsgraad optreedt en of dat tijdig genoeg is om binnen vijf jaar op het vereiste niveau van 105% te komen. Mocht onverhoopt blijken dat de dekkingsgraad zich onvoldoende herstelt dan zal het bestuur haar verantwoordelijkheid nemen en besluiten tot het inzetten van aanvullende maatregelen. Daarbij wordt het eventueel korten van de aanspraken en uitkeringen niet bij voorbaat uitgesloten. Gezien de uitkomsten van de continuïteitsanalyse en het verloop van de dekkingsgraad op basis van de getroffen maatregelen, heeft het bestuur er vertrouwen in dat dit niet aan de orde zal zijn. Tabel 2: Richtlijn besluitvorming toeslagverlening PGB Dekkingsgraad Toeslagverlening tot 120% geen toeslag vanaf 120 tot 130% gedeeltelijke toeslag op basis van prijsontwikkeling met een maximum van 4,00% vanaf 130% volledige toeslag op basis van prijsontwikkeling met een maximum van 4,00% vanaf 140% volledige toeslag op basis van prijsontwikkeling zonder maximum vanaf 150% inhaaltoeslag + toeslag op basis van grafimedia cao-loonontwikkeling Toelichting: de streefdekkingsgraad van PGB blijft 150%. Ligt de dekkingsgraad van het fonds op of onder de 120%, dan adviseert de richtlijn de pensioenen niet te verhogen. Vanaf 120% tot 130% zou gedeeltelijke verhoging van de pensioenen mogelijk zijn en vanaf 130% volledige aanpassing met een maximum van 4,00%. Als de prijzen in een jaar met 2,00% stijgen, geeft de richtlijn bij een dekkingsgraad van 125% aan dat het pensioen met 50% x 2,00% = 1,00% zou kunnen stijgen. Bedraagt de dekkingsgraad bijvoorbeeld 121% dan zou 10% x 2,00% = 0,20% aan verhoging gegeven kunnen worden. Wanneer de dekkingsgraad het niveau van 140% heeft bereikt, kan het bestuur besluiten tot volledige toeslagverlening waarbij het maximum wordt losgelaten. Indien de dekkingsgraad minimaal 12 maanden achtereen boven de 150% uitkomt, adviseert de richtlijn tot het inhalen van in het verleden gemiste verhogingen en/of tot aanpassing van het pensioen op basis van de cao-loonstijging. Om voor inhaaltoeslag in aanmerking te komen moet de deelnemer of de pensioengerechtigde zowel op het moment dat de toeslag niet werd verleend als op het moment van inhalen bij het fonds ingeschreven zijn. Het recht op inhaaltoeslag vervalt als het pensioen wordt meegenomen naar een nieuwe pensioenuitvoerder. Van CPI-afgeleid naar CPI Wanneer het bestuur, na overleg met de Deelnemersraad, oordeelt dat er ruimte is om de opgebouwde aanspraken en pensioenuitkeringen geheel of gedeeltelijk aan te passen, wordt met ingang van 1 januari 2009 het consumentenprijsindexcijfer (CPI) van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gevolgd. Dat geeft de prijsontwikkeling weer van een pakket goederen en diensten die huishoudens aanschaffen voor consumptie. Vóór 2009 werd nog uitgegaan van het afgeleide prijsindexcijfer. Er vond een correctie plaats voor veranderingen in de tarieven van indirecte en productgebonden belastingen zoals btw en accijnzen op alcohol en tabak. Die telden dan niet mee voor het berekenen van een prijsverhoging. Vanaf 2009 is dat weer wel het geval. Herstelplan PGB

16 dekkingsgraad (%) Continuïteitsanalyse Voor PGB is een continuïteitsanalyse uitgevoerd die de ontwikkeling van de dekkingsgraad laat zien waarbij rekening is gehouden met de voorgenomen maatregelen. Het verwachte herstel is in de onderstaande grafiek schematisch weergegeven. Daarbij is uitgegaan van een beleggingsrendement dat oploopt van 6,6% in jaar 1 tot 8,2% in jaar 5. In de grafiek is het verwachte korte - termijnherstel voor de eerste vijf jaar uitgezet. Voorwaarden en gewekte verwachtingen Aan een herstelplan stelt DNB een aantal voorwaarden. Naast de eerder genoemde termijnen en het dan vereiste Grafiek: ontwikkeling dekkingsgraad PGB Verwacht herstel eerste 5 jaar verwacht MVEV ult ult ult ult ult ult Toelichting: op basis van de gewijzigde beleggingsmix waarbij gekozen is voor meer zekerheid, een vaste premie van 19,5%, het niet verlenen van de toeslag zolang het fonds niet uit herstel is, zijn berekeningen uitgevoerd. Die berekeningen laten zien dat PGB met de huidige maatregelen na vijf jaar zou kunnen uitkomen op een dekkingsgraad van ongeveer 111% (en na 15 jaar, niet zichtbaar in de grafiek, op ongeveer 146%). Zowel het kortetermijnherstel als het langetermijnherstel zouden, als het uitgezette scenario zich voordoet, binnen de randvoorwaarden van DNB vallen. niveau van de dekkingsgraad zijn er nog andere voorwaarden. Zo moet bij de maatregelen die het fonds neemt, het financiële nadeel tussen de verschillende groepen (deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden) evenwichtig zijn verdeeld en de Deelnemersraad bij de besluitvorming betrokken worden. Verder mag het fonds zolang de reserves niet op peil zijn, geen maatregelen nemen die het herstel vertragen. Daarom is het goed nog even stil te staan bij: Voorwaardelijke toeslagverlening De toeslagverlening is voorwaardelijk. De pensioenen worden alleen aangepast als het bestuur vindt dat de financiële middelen van het fonds daarvoor toereikend zijn. De niet verleende toeslag bedroeg eind 2008 bij elkaar opgeteld 3,85%. Inhalen van gemiste toeslagen is volgens de Richtlijn besluitvorming toeslagverlening pas aan de orde als de dekkingsgraad zich boven de 150% bevindt. Voorwaardelijk extra pensioen Tegelijkertijd met het aanpassen van de VUT, per 1 januari 2006, is de opbouw van ouderdomspensioen in de pensioenregeling verhoogd van 1,55% naar 1,75% per jaar. Daarnaast ontvangen deelnemers die daarvoor in aanmerking komen over hun achterliggende grafische dienstjaren, gelegen tussen hun 22e en 1 januari 2006, voorwaardelijk extra opbouw: per dienstjaar 0,20%. Deze pensioenaanspraken zijn veelal nog niet onvoorwaardelijk toegekend. Dit kan in de komende periode tot 2021 gebeuren. Het bestuur bekijkt per jaar en per geboortejaar of de financiële middelen toereikend zijn om voorwaardelijke aanspraken onvoorwaardelijk te maken. Het voorwaardelijk extra pensioen is momenteel onvoorwaardelijk toegekend aan deelnemers die geboren zijn vóór In het herstelplan is het bestuur ervan uitgegaan dat jaarlijks weer één of meerdere jaarlagen onvoorwaardelijk worden gemaakt. De blauwe lijn geeft de te verwachten ontwikkeling van de dekkingsgraad weer, de groene lijn het minimum vereiste eigen vermogen (MVEV). 6 Herstelplan PGB

17 Herstelplan PGB: voorgestelde maatregelen Op basis van de gewekte verwachtingen en juridische randvoorwaarden komt het bestuur na een positief advies van de Deelnemersraad in haar herstelplan tot de volgende set van maatregelen: 1. In de beleggingsportefeuille wordt meer zekerheid en stabiliteit ingebouwd. Daarvoor wordt het percentage dat wordt belegd in aandelen afgebouwd en het percentage dat wordt belegd in alternatieve beleggingen uitgebreid. Op termijn streeft het fonds naar een beleggingsmix waarbij het vermogen voor 1/3 in aandelen zit, voor 1/3 in vastrentende waarden en 1/3 in vastgoed en alternatieve beleggingen. 2. De pensioenpremie is met ingang van 1 januari 2009 verhoogd van 17% naar 19,5%. Van verdere verhoging wordt afgezien omdat het niet substantieel bijdraagt aan het herstel op korte termijn en het draagvlak daarvoor in de sector ontbreekt. 3. De pensioentoeslag blijft achterwege tot het moment dat het fonds uit herstel is. Voor besluitvorming over de toeslagverlening gebruikt het fonds het advies van de (aangepaste) Richtlijn. 5. Jaarlijks zal het pensioenfonds beoordelen of zij op basis van de actuele dekkingsgraad en de verwachte herstelcapaciteit over de resterende herstelperiode boven de minimaal vereiste dekkingsgraad van circa 105% kan uitkomen. Als dat niet het geval mocht zijn, zullen op basis van de mogelijkheden die er op dat moment zijn, aanvullende maatregelen worden genomen, waarbij het korten van aanspraken en uitkeringen niet bij voorbaat is uitgesloten. Het kabinet heeft laten weten dat pensioenfondsen die niet tijdig uit herstel kunnen komen, de korting op de uitkeringen en aanspraken pas op 1 januari 2012 hoeven door te voeren. Het uitstel is onderdeel van het akkoord dat het kabinet in het voorjaar met sociale partners sloot om de gevolgen van de kredietcrisis op te vangen. 4. Het voorwaardelijk extra pensioen van deelnemers die daarvoor in aanmerking komen, wordt jaarlijks per geboortejaar (vanaf 1950) onvoorwaardelijk gemaakt als het past binnen de herstelcapaciteit van het fonds. Maatgevend is of de herstelcapaciteit toereikend is om binnen de toegestane (resterende) tijd de minimum vereiste dekkingsgraad van circa 105% te bereiken. Tot slot... In deze samenvatting zijn de hoofdlijnen van het herstelplan toegelicht. PGB heeft haar plan na een positief advies van de Deelnemersraad ingediend bij de DNB. De toezichthouder zal vóór 1 juli 2009 laten weten of PGB haar plan ook daadwerkelijk zo kan gaan uitvoeren. Herstelplan PGB

18 PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN (PGB) PGB verzorgt de pensioenregeling voor werknemers en oudwerknemers die werken of gewerkt hebben in de grafimediabranche. Het fonds biedt grafimedia verwante ondernemingen en branches mogelijkheden voor vrijwillige deelname. Vanaf 2008 kunnen uitgeverijen hun pensioen bij PGB onderbrengen. De uitvoering van de pensioenregeling heeft PGB ondergebracht bij de Grafische Bedrijfsfondsen (). De int en belegt de premie, verzorgt de pensioencommunicatie met werkgevers en deelnemers, administreert de pensioenaanspraken en betaalt de pensioenen uit. PGB POSTBUS 7855, 1008 CA AMSTERDAM ZWAANSVLIET 3, TELEFOON

19 Ik krijg pensioen van PGB... Wat merk ik van de maat regelen uit het herstelplan? Uw pensioen groeit de komende vijf jaar niet mee als de prijzen stijgen. Totdat de dekkingsgraad weer boven de 120% ligt. Jan Borburg 65 jaar, gepensioneerd Dat de pensioenen niet meer worden aangepast aan de prijsontwikkeling is geen leuke ontwikkeling. Maar in feite was het te verwachten. Ik ben niet echt verbaasd dat het zo loopt. Een verláging van het pensioen als het heel slecht gaat op de beurzen zal ik niet prettig vinden. Maar ik ga ervan uit, dat àls dat gaat gebeuren, het dan ook echt moét, omdat er geen geld is en het dan ook eerlijk wordt gedaan. En als het weer beter gaat, moeten de gepensioneerden daar ook van mee profiteren. pag 11 gbf - nieuws

20 Ik krijg pensioen van PGB... Nora Borburg 65 jaar, gepensioneerd Ik denk er anders over dan mijn man. Ik denk dat het voor veel mensen een groot probleem zal zijn, dat de komende jaren geen toeslag wordt verstrekt. Zelf heb ik ervoor gezorgd dat mijn zaken goed voor elkaar zijn. Maar voor veel mensen zal het een klap zijn. Zeker als alles duurder wordt en er minder inkomen zal zijn. Op je 65e ga je sowieso al een stukje in inkomen achteruit. Als het dan nog minder wordt, is dat voor de meesten van ons wel een probleem, denk ik. Ik vind dat banken en pensioenfondsen onzorgvuldig met het geld van anderen zijn omgegaan. Dat raakt iedereen die geen buffer heeft. gbf - nieuws pag 12