Landbouwrevolutie: ingrijpende verandering waarbij mensen overgaan van een samenleving van jagen en verzamelen naar een landbouwsamenleving.

Transcriptie

1 Begrippenlijst door B. 947 woorden 23 december ,1 3 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats H1 De tijd van jagers en boeren. Agrarisch: heeft te maken met landbouw. Cultuur: denken en doen van een groep. Landbouwrevolutie: ingrijpende verandering waarbij mensen overgaan van een samenleving van jagen en verzamelen naar een landbouwsamenleving. Landbouwsamenleving: maatschappij met landbouw als belangrijkste onderdeel van bestaan Landbouwstedelijke samenleving: maatschappij waarin een minderheid van de bevolking in steden met handel en nijverheid woont. Samenleving van j/v: maatschappij van nomaden die leven van vondsten in de natuur. Steden: van het platteland afgescheiden plaats waar relatief veel mensen wonen. Nijverheid: het maken en bewerken van goederen. Sedentaire leefwijze: leven op een vaste woonplaats. H2 De wereld in de tijd van Grieken en Romeinen. Burger: inwoner van een stad of staat met alle rechten en plichten die daaraan verbonden zijn. Christendom: monotheïstisch godsdienst met als heilige boek de Bijbel. Imperium: groot rijk. (Imperium Romana). Grieks-Romeinse cultuur: de door Grieken en Romeinen beïnvloede cultuur in het Romeinse rijk. Jodendom: monotheïstisch godsdienst met als heilige boek de Tenach. Klassiek: iets wat als voorbeeld dienst, zoals Grieks-Romeinse cultuur. Monotheïsme: godsdienst met één god. Politiek: alles wat te maken heeft met het besturen van een staat. Stadstaat: staat bestaande uit stad en omliggend gebied. Vormentaal: stijl, wat vormen uitdrukt. Wetenschap: wat mensen weten en door geleerde wordt onderzocht. Aristocratie: regering van de besten. Barbaar: onbeschaafde vreemdeling. Pagina 1 van 5

2 Bijbel: heilige boek van het christendom. Democratie: regering door het volk. Diaspora: verspreiding van joden. Filosoof: wijsgeer, denker met rationele manier van denken. Martelaar: iemand die sterft voor zijn geloof. Monarchie: alleenheerschappij door monarch. Oligarchie: regering door weinigen. Orthodox: streng volgens de officiële leer. Oudheid: tijd van Romeinen en Grieken. Pax romana: de Romeinse vrede. Rationeel: redelijk, met behulp van verstand. Romanisering: beïnvloeding van volkeren door de Grieks-Romeinse cultuur. Senaat: wetgevende vergadering in et Romeinse rijk. Tirannie: regering door een tiran, iemand die zich op een onwettige manier van de regering meester maakt. Volksverhuizing: migratie van volk. Wereldrijk: rijk in meerdere continenten. Zuil: ronde stenen paal die een dak ondersteunt. H3 De wereld in de tijd van monniken en ridders. Autarkie: zelfvoorziende gemeenschap zonder handel met de buitenwereld. Feodalisme: bestuurssysteem waarbij koningen en andere hoge leenheren grond en ambten in leen geven aan vazallen Hofstelsel: landbouwstelsel waarbij horige boeren op een autarkisch domein gebonden zijn aan een heer of klooster. Horigheid: toestand waarbij halfvrije boeren hun land niet mogen verlaten. Islam: monotheïsme godsdienst van moslims. Abt: hoofd van een klooster. Adel: bevoorrechte groep in de samenleving (edelen). Ambt: openbare functie. Bisdom: gebied waarover een besschop het kerkelijk bestuur heeft. Bisschop: hoogste christelijke geestelijken een kerkelijk gebied. Domein: landgoed, stuk land van een heer. Dopen: ritueel waarbij mensen door onderdompeling met water toetreden tot het christendom. Pagina 2 van 5

3 Dynastie: vorstenhuis. Emir: islamitische vorst. Graaf: machthebber over een gebied in een middeleeuws rijk. Graafschap: gebied onder leiding van een graaf. Heiden: iemand die volgens moslimsof christenen niet de ware godsdienst aanhangt. Heilige: gestorvene die volgens de kerk aanbeden en vereerd mag worden. Herendienst: werk dat gratis gedaan moet worden voor de heer. Hertog: machthebber over groot en belangrijk gebied in een middelreeuws rijk. Hertogdom: gebied onder leiding van hertog. Hoeve: boerderij met land. Jihad: inspanning voor verspreiding van de islam, vaak opgevat als heilige oorlog. Kalief: hoogste geeestelijke en politieke leider in islamitische wereld. Kerstenen: bekeren tot christendom. Klooster: gebouw waar monniken of nonnen samenwonen. Leenheer: vorst of andere hoge edelman die grond of ambten uitleent aaneen vazal. Leenman: vazal. Leenstelsel: feodalisme. Missionaris: geestelijke die eropuit is gezonden op heidenen tot het christendom te bekeren. Monnik: man die afgezonderd van de wereld leeft omzich aan god te wijden. Moor: moslim in of uit noordwest-afrika. Paus: bisschop van Rome en leider van rooms-katholieke kerk. Profeet: iemand die goddelijke openbaringen ontvangt en aan mensen doorgeeft. Reconquista: christelijke herovering van Spanje en Portugal op de islam. Relikwie: overblijfsel van een heilige dat in de rooms-katholieke kerk vereerd wordt. Rentmeester: iemand die voor een ander een landgoed beheert. Ridder: strijder ter paard. Ridderschap: adellijke verenging van ridders. Schisma: scheuring. Sjiiet: lid van de minderheidsgroep binnen de islam die alleen Ali en zijn nakomelingen als opvolger van Mohamed erkent. Pagina 3 van 5

4 Soenniet: lid van de grootste geloofsrichting binnen de kerk. Sultan: islamitische vorst. Tweezwaardenleer: het idee dat de geestelijke en wereldlijke macht elk hun eigen gebied hebben waarover ze heersen. Vazal: edelman die trouw heeft gezworen aan een leenheer. Wereldlijk: alles wat buiten de godsdienst valt. H4 De wereld in de tijd van steden en staten. Ambacht: beroep waarbij met geschoold handwerk een product wordt gemaakt of bewerkt. Centralisatie: ontwikkeling waarbij een land steeds meer vanuit een hoofdstad wordt bestuurd. Expansie: uitbreiding Handel: het kopen en verkopen van producten en diensten. Kruistocht: gewapende tocht om Jeruzalem of andere gebieden voor het christendomte veroveren. Primaat: oppergezag. Staatsvorming: vorming van een overheid met ambtenaren en een door de overheid betaald leger. Baljuw: door een edelman aangestelde rechter en bestuurder in een stad of op het platteland. Ban: kerkelijke straf waarbij iemand uit de kerk wordt gezet(excommunicatie). Drieslagstelsel: akkerbouw waarbij telkens een derde van het land braakt ligt, een derde is bezaaid met wintergraan en een derde met zomergraan. Geestelijkehid: alle geestelijken in een kerk. Gilde: stedelijke organisatie van zelfstandige beoefenaren van een bepaald ambacht. Giro: betalingssysteem waarbij geld van de ene op een andere bankrekening wordt overgemaakt. Hanze: organisatie van die bij elkaar handelskantoren hadden en gezamenlijk optraden om hun belangen re behartigen. Heks: man of vrouw die volgens de kerk met de duivel samenwerkt. Huursoldaat: iemand die zich verhuurt als soldaat, vaak in dienst van een buitenlands leger. Inquisitie: kerkelijke rechtbank die onderzoek deed naar ketterij en ketters veroordeelde. Investituur: plechtige overhandiging van de tekenen van gezag. Ketter: gelovige die (een deel van) de leer van de rooms-katholieke kerk verwerpt. Leek: iemand die niet tot de geestelijkheid behoort OF iemand die geen deskundige is. Pagina 4 van 5

5 Markt: plaats waar producten en diensten worden verhandeld. Parlement: volksvertegenwoordiging. Pelgrim: gelovige die reist naar een heilige plaats. Privileges: speciale rechten van een groep mensen. Schepen: lid van het bestuur en de rechtbank van een middeleeuwse stad. Schutterij: gewapende burgerwacht die zorgde voor de veiligheid in de stad. Stadsrechten: privileges van een stad. Stand: groep met privliges ; adel, geeselijkheid of burgerij Staten-Generaal: volksvertegenwoordiging. Specerij: plantaardige geur- en/of smaakstof. Tol: belasting voor het gebruik van een weg, rivier of brug. Wisselbrief: brief waarmee handelaren geld konden opnemen bij een bank. Pagina 5 van 5