GG - Godsdienst en Steden-Nieuw

Transcriptie

1 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Kristel Brekelmans 11 January 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave 1. Christendom en Islam 1.1 Verval Romeinse Rijk 1.1. Verspreiding van het Christendom 1.1 Clovis 1.1 Karel de Grote 1.1 Kloosters 1.2 Willibrord 1.3 Islam 1. Eindopdracht Christendom en Islam 2. Hofstelsel en Horigheid 3. Kasteel 4. Ontstaan steden en handel 4.1 Ontstaan van steden 4.2 De Hanze 5. Standen 5.1 Standenmaatschappij 6. Begrippen Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 1. Christendom en Islam 1.1 Verval Romeinse Rijk In 476 werd de laatste West Romeinse keizer afgezet. Het West Romeinse Rijk bestond nu niet meer. Het Oost Romeinse Rijk (gebied van Turkije tot in het Midden Oosten) bleef bestaan tot ongeveer Waarom verviel het West Romeinse Rijk? Het Romeinse Rijk was immens groot! Zo groot, dat het niet mogelijk was voor het leger om alle grenzen te beschermen. Dus alle volkeren rondom de grenzen zagen hun kans! Zij wilden graag binnen dat Rijk wonen. Hier was handel, het was veilig. Wat gebeurde er toen? Al die volkeren die samenkwamen in het Romeinse Rijk groeiden. Er kwamen koningen van die volken. Zij gingen met elkaar strijden om meer grondgebied. Hierdoor kon vooral één volk, de Franken, enorm groeien! 1.1. Verspreiding van het Christendom Bij de vorige WikiWijs heb je al heel wat geleerd over het Christendom. We hebben het nog niet gehad over de verspreiding van het Christendom zelf. In 313 na Chr. maakte keizer Constantijn van het Romeinse Rijk een einde aan het geweld tegen de Christenen. Hij dacht namelijk dat hij vele oorlogen won door de God van de Christenen. Er werden nu ook kerken gebouwd in het Romeinse Rijk. In 394 na Chr. riep keizer Theodosius het Christendom uit tot staatsgodsdienst. Iedereen in het Romeinse Rijk was nu Christen. Andere geloven waren nu verboden. Het Romeinse Rijk zou nu een eenheid worden. Weet je nog hoe groot het Romeinse Rijk was? Al die mensen die hierin woonden, waren nu Christenen. Zo verspreidde het geloof zich enorm snel! Pagina 2

4 1.1 Clovis Keizer Constantijn Clovis (466 tot 511 na Chr.) was de eerste koning van de Franken in Galicië (in Frankrijk). Hij was de koning die alle Franken samenbracht als één volk. Rond 500 bekeerde hij zich tot het Christendom. Nadat Clovis tot de Christelijke God had gebeden, zou hij alle vijanden met gemak kunnen verslaan. De kerk kon nu vertrouwen op een sterke bondgenoot: de Franken. Clovis werd gesteund door de kerk bij zijn veroveringen. Hierdoor kon het Christendom zich nog verder verspreiden. 1.1 Karel de Grote Clovis I Pagina 3

5 Karel de Grote Karel de Grote (747 tot 814 na Chr.) zorgde voor de grootste groei van het Frankische rijk. Zijn hele koningschap vocht hij tegen de andere (niet christelijke) volken die een bedreiging waren voor de Franken. In 800 werd Karel door de paus bekroond tot keizer van het West-Romeinse Rijk. Dat was wel een beetje vreemd. Het Oost-Romeinse Rijk bestond namelijk nog gewoon. De keizer van het Oost- Romeinse Rijk was eigenlijk ook keizer van het West-Romeinse Rijk. Karel werd bekroond als keizer omdat hij de paus had geholpen om Rome veilig te houden. 1.1 Kloosters Uitbreiding van het rijk onder Karel de Grote Het Christendom was in het grootste deel van Europa de belangrijkste godsdienst. Daarom werden er nu kloosters gebouwd. Kloosters zijn plekken waar monniken samenwonen en leven zoals Jezus. Wat deden monniken daar? Bidden Pagina 4

6 Lezen van boeken Boeken overschrijven Voedsel verbouwen Wegen aanleggen Boeren ging rondom de kloosters wonen. De kloosters zorgen namelijk voor werk. En ook werden de boeren zo beschermd tegen rovers. Een andere taak voor monniken, was het bekeren van mensen. Er leefden nog veel volken volgens hun eigen geloof. Zij werden heidenen genoemd. Een Missionaris probeert mensen te bekeren tot zijn geloof. Vragen 1.1 kn.nu/pnsy8 Je hebt nu heel wat gelezen over de verspreiding van het Christendom vanaf het Romeinse Rijk. Tijd om die kennis in praktijk te brengen! In welk jaar maakte keizer Constantijn een einde aan de vervolging van Christenen? a. 313 voor Chr. b. 1 na Chr. c. 313 na Chr. d. 394 na Chr. Waarom riep keizer Theodosius in 394 na Chr. het Christendom uit tot staatsgodsdienst? a. Hij wilde het Romeinse volk tot een eenheid maken b. Hij was bang voor de wraak van God Zet de juiste naam bij de juiste omschrijving. Karel de Grote werd in 800 tot keizer gekroond Clovis was de eerste Frankische koning die zich tot het Christendom bekeerde Zorg voor de juiste volgorde van onderstaande woorden en namen. Begin met wat er als eerste gebeurde, en eindig met laatste. Pagina 5

7 a. Keizer Constantijn stopt met vervolgingen van Christenen b. Keizer Theodosius verklaart Christendom tot staatsgodsdienst c. Clovis wordt Christen d. Ontstaan van kloosters e. Karel de Grote wordt door de paus bekroond als keizer 1.2 Willibrord Willibrord was een missionaris. Hij probeerde heidenen (mensen die niet in het Christendom geloven) te bekeren tot het Christendom. In 690 kwam hij vanuit Engeland aan bij een gedeelte van de Rijn waar nu Katwijk ligt. Hij wilde, samen met zijn collega's, het Christendom verspreiden onder de Friezen. Voorgangers van Willibrord hadden al laten weten dat dat niet makkelijk was bij de Friezen! Bekijk onderstaande video en maak daarna de vragen. Het Klokhuis - Willibrord kn.nu/ww.3ed9c5c (schooltv.nl) Vragen bij Willibrord kn.nu/ww.45200e7 (pdf, maken.wikiwijs.nl) 1.3 Islam Bij de vorige WikiWijs heb je al kennisgemaakt met de Islam. Even een herhaling van de vorige WikiWijs: Volgens de Islamitische traditie is Mohammed de laatste profeet. Hij zou in de laatste 20 jaar van zijn leven openbaringen hebben gekregen van God. De bedoeling was het geloof van Adam en Abraham opnieuw te introduceren. De boodschappen in deze openbaringen werden opgeschreven in de Koran. Mohammed drong er op aan in Mekka, om te stoppen met het polytheïsme en slechts één God te aanbidden. Tijdens het leven van Mohammed is al een groot deel van het Arabisch schiereiland (een gebied ten oosten van Afrika) veroverd. Vanuit hier werd de Islam snel verspreid richting het Midden Oosten en Afrika. In 711 na Christus staken de moslims bij Gibraltar de zee over naar Spanje. Mohammed stelde ook de Oemma in. Dit is een wereldwijde gemeenschap van moslims. Leden van de Oemma waren verplicht elkaar te helpen bij aanvallen van buitenaf. Hiermee zou ook een einde komen aan onderlinge stammenoorlogen. 1. Eindopdracht Christendom en Islam Voor de vorige WikiWijs heb je al een tijdlijn gemaakt over het Christendom. Vul deze aan met de volgende gebeurtenissen: Clovis wordt de eerste christelijke Frankische koning Karel de Grote wordt tot keizer gekroond Willibrord probeert de Friezen te bekeren Je gaat nu ook een tijdlijn maken van de Islam. Gebruik hiervoor ook de informatie van de vorige Pagina 6

8 WikiWijs (de link staat hieronder). Zorg ervoor dat je tijdlijn net zoveel informatie heeft als de anderen. Op internet kun je nog veel goede informatie vinden. WikiWijs Oude Culturen kn.nu/ww.cf3dd6b (maken.wikiwijs.nl) Pagina 7

9 2. Hofstelsel en Horigheid De boeren had een goed leven in het Romeinse Rijk: ze werden beschermd en er waren genoeg mensen die hun voedsel konden betalen. Dat was nu wel anders! De boeren waren niet meer beschermd. Verschillende volken konden ze altijd overvallen. En ook rovers lagen overal op de loer. Ook was het Romeinse geld niets meer waard. De boeren hadden daardoor grote geldproblemen. De boeren verlieten hun land en vroegen hulp aan landheren. Dit waren mensen die grote stukken land leenden van de koning. Landheren werden daarom leenheren genoemd. De leenheer woonde in het midden van zijn land. Zijn huis was de hoofdhoeve. Eromheen waren werkplaatsen. Het centrum heette het vroonhof. Dat land bleef van de leenheer. De rest van het land werd geleend aan boeren die om hulp vroegen. Dat heette het hoevenland. Het landgoed van een leenheer Op het hoevenland werkten vrijen en horigen. De vrijen waren vrije boeren met eigen land. Maar soms pachtten (huurden) ze het land waarop zij werkten. De pacht was meestal een deel van de oogst, maar ook het verrichten van diensten op het vroonland. Ook hadden zij dienstplicht. Horigen hadden geen dienstplicht. Zij kregen in ruil van hun dienst en oogst bescherming van de leenheer. Maar ze waren verplicht om op het land te blijven wonen en werken. Ook hun kinderen hadden deze plicht. Pagina 8

10 3. Kasteel Je gaat een filmpje bekijken over een middeleeuwse stad. Daarna maak je een werkblad over het kasteel. Plekken in de middeleeuwen waar je als bewoner veilig kon zijn. kn.nu/ww.0dc0868 (schooltv.nl) Maak nu de vragen van het werkblad. Klik op de onderstaande afbeelding. Vragen bij Kasteel.pdf kn.nu/ww.fc6bc84 (pdf, maken.wikiwijs.nl) Pagina 9

11 4. Ontstaan steden en handel 4.1 Ontstaan van steden Aan het begin van de middeleeuwen waren er nog weinig steden. Mensen woonden nog niet zo bij elkaar zoals nu. Maar rond 1000 kwam daar verandering in. Kijk onderstaand filmpje en beantwoord daarna de vragen. Ontstaan van Middeleeuwse steden kn.nu/ww.5455b00 (schooltv.nl) Vragen Ontstaan steden kn.nu/sbel8 Waarom ontstonden er rond het jaar 1000 nieuwe steden? a. Door de handel. Daar ging het steeds beter mee. b. Door de landbouw. Daar ging het steeds slechter mee. Waar ontstonden nieuwe steden? a. Vooral in de buurt van de zee. b. Vooral in de buurt van kerken en kastelen. Wat maakte de ligging van een kerk of kasteel extra aantrekkelijk? a. Als de kerk of het kasteel vlak bij een rivier lag. b. Als de kerk of het kasteel op een heuvel lag. Wat had je in iedere stad die in deze periode ontstond? a. Een markt waar spullen werden gekocht en verkocht. b. Een school waar kinderen voor monnik konden leren. 4.2 De Hanze Van de 12e tot de 16e eeuw waren Zutphen, Deventer, Tiel, Kampen, Zwolle en nog meer steden belangrijke handelssteden. Zij waren lid van het Hanzeverbond. Een Hanze was oorspronkelijk een samenwerking tussen kooplieden in verschillende steden, die dezelfde producten verkochten. Bekijk onderstaande film over de Hanze en maak de vragen. Pagina 10

12 Het Klokhuis - de Hanze kn.nu/ww.b0c91bb (schooltv.nl) Vragen bij Hanze.pdf kn.nu/ww.9c95aa5 (pdf, maken.wikiwijs.nl) Pagina 11

13 5. Standen 5.1 Standenmaatschappij Een standenmaatschappij is een samenleving waarin de bevolking in verschillende groepen of standen is opgedeeld. Elke groep heeft zijn eigen rechten en plichten. Al in de middeleeuwen werd uitgegaan van een driestandenschema. Standenmaatschappij Pagina 12

14 6. Begrippen Adel - De rijkste en machtigste mensen in de Middeleuwen die het land besturen Boer - Mensen die vee houden en gewassen (graan, mais enz.) kweken Burger - Inwoner van een stad, bijvoorbeeld handelaren of ambachtslieden. Christendom - Godsdienst, geloof in God en Jezus Christus Geestelijke - Mensen van de kerk, zoals bisschoppen en priesters Gilde - Historische vereniging van vakgenoten Horige - Een boer die op een stuk land woont en werkt, maar niet de eigenaar is van het land Islam - Godsdienst, geloof in Allah Kasteel - Een gebouw met sterke muren en poorten waardoor de inwoners beschermd worden Klooster - Gebouw waar geestelijken zoals monniken wonen Kruistocht - Heilige tocht van christelijke mensen om Jeruzalem te veroveren op de moslims Leenheer - Een heer die een leen (grondgebied) in gebruik (leen) geeft aan een leenman Lijfeigene - Persoon van wie het lichaam het eigendom was van de heer Moslim - Iemand die in de islamitische godsdienst gelooft Standen - Verdeling van verschillende groepen in de maatschappij in de Middeleeuwen. Er zijn drie standen: geestelijkheid, adel en boeren en burgers Pagina 13

15 Antwoorden Antwoorden: Vragen 1.1 In welk jaar maakte keizer Constantijn een einde aan de vervolging van Christenen? voor Chr na Chr na Chr na Chr. Aantal punten juist antwoord: 1 Waarom riep keizer Theodosius in 394 na Chr. het Christendom uit tot staatsgodsdienst? 1. Hij wilde het Romeinse volk tot een eenheid maken 2. Hij was bang voor de wraak van God Aantal punten juist antwoord: 1 Zet de juiste naam bij de juiste omschrijving. Karel de Grote werd in 800 tot keizer gekroond Clovis was de eerste Frankische koning die zich tot het Christendom bekeerde Aantal punten juist antwoord: 2 Zorg voor de juiste volgorde van onderstaande woorden en namen. Begin met wat er als eerste gebeurde, en eindig met laatste. 1. a: Keizer Constantijn stopt met vervolgingen van Christenen 2. b: Keizer Theodosius verklaart Christendom tot staatsgodsdienst 3. c: Clovis wordt Christen 4. e: Karel de Grote wordt door de paus bekroond als keizer 5. d: Ontstaan van kloosters Aantal punten juist antwoord: 1 Pagina 14

16 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Kristel Brekelmans Laatst gewijzigd 11 January 2016 om 09:52 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Bronnen Bron Het Klokhuis - Willibrord WikiWijs Oude Culturen GG Oude_Culturen kopie Ontstaan van Middeleeuwse steden Het Klokhuis - de Hanze Type Link Link Link Link Link Pagina 15