Diemen verduurzamen en energieneutraal maken in 2040

Transcriptie

1 Diemen verduurzamen en energieneutraal maken in 2040 Actieplan energiebeleid Afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling 18 december 2012 ONTWERP

2 INHOUDSOPGAVE ====================================================================== bladzijde Inhoudsopgave 2 Verklaring van afkortingen 3 Voorwoord 4 Samenvatting 5 Terugblik periode Uitgangspunten en doelstellingen Hoofdstuk 1 : Gemeentelijk en regionaal beleid en management 18 Hoofdstuk 2 : Gemeentelijke interne milieuzorg 21 Hoofdstuk 3 : Doelgroep bedrijven 24 Hoofdstuk 4 : Doelgroep woningen en inwoners 26 Hoofdstuk 5 : Thema duurzame energie 30 Hoofdstuk 6 : Thema verkeer en vervoer 34 Bijlage 1 : Energieverbruik in gemeentelijke gebouwen/verlichting 37 Bijlage 2 : Energieverbruik en energiebesparing in Diemen 41 Blz. 2 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

3 VERKLARING VAN AFKORTINGEN ====================================================================== A&M B&W CBS CO2 DE : Amstelland & Meerlanden: formeel samenwerkingsverband van de gemeenten: Aalsmeer, Amstelveen, Diemen, Haarlemmermeer, Ouder-Amstel en Uithoorn. : Burgemeester en Wethouders. : Centraal Bureau voor de Statistiek. : koolstofdioxide. : duurzame energie (opgewekt door: wind, zon, waterkracht, biomassa). EN2040 : energieneutraal in het jaar EPC GJ HR kwh LED LKA MKB MRA MW P&R PV RMO : energie prestatie coëfficiënt (energienorm voor gebouwen). : gigajoule (eenheid voor het weergeven van het energieverbruik; één GJ komt overeen met 278 kwh elektriciteit of 43 m 3 gas). : hoog rendement. : kilowattuur (de hoeveelheid elektrische arbeid, door een vermogen van één kilowatt, staat gelijk aan 1,36 paardenkracht, gedurende één uur geleverd). : light emitting diode (lichtuitstralende diode). : landelijke klimaatagenda werk maken van klimaat. : midden- en kleinbedrijf. : Metropoolregio Amsterdam: informeel samenwerkingsverband van gemeentelijke en provinciale overheden in de noordvleugel van de Randstad. : megawatt (één miljoen watt). : parkeer & reis. : photovoltaïsch: elektriciteit opwekkend (zonnepanelen). : Regionaal Milieu Overleg. SLOK : stimulering van locale klimaatactiviteiten (uitkering van het Rijk in ). SMART : specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch, tijdgebonden. VRI s WKO : verkeersregelinstallaties. : warmte/koudeopslag (in de bodem). Blz. 3 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

4 VOORWOORD ====================================================================== De gemeente Diemen voert een actief energiebeleid uit om Diemen duurzamer en uiteindelijk in het jaar 2040 energieneutraal te laten worden. Dat kan de gemeente natuurlijk niet alleen. Iedereen die in Diemen woont of werkt of een ander belang heeft (grond- en gebouweigenaren, Diemense bedrijven, koepelorganisaties, nuts- en energiebedrijven, vervoersbedrijven, en dergelijke) zal daaraan een bijdrage moeten leveren. De gemeente werkt bij het energiebeleid al jaren samen met het netwerk Duurzaam Dorp Diemen, Vereniging Ondernemend Diemen en Staatsbosbeheer (Staatsbosbeheer in het kader van het onderzoek windmolens in het buitengebied) en wil de samenwerking graag uitbreiden tot andere burgers, bedrijven en organisaties die een belang in Diemen hebben. Daarnaast is samenwerking in regionaal verband van belang indien dat leidt tot meerwaarde (voordelen op het gebied van effectiviteit en efficiëntie). De voorliggende ontwerpversie van het Actieplan energiebeleid wordt door de gemeente op een actieve wijze onder de aandacht van mogelijke samenwerkingspartners gebracht. Wij vernemen graag van hen welke energie- en duurzaamheidambities zij hebben ten behoeve van de Diemense samenleving en/of de regio. Gezamenlijk willen we nagaan waar we elkaar kunnen versterken en welke inbreng van een ieder noodzakelijk is om de samenwerking tot een succes te maken. Daarbij richten we ons op energiebesparing, het opwekken van duurzame energie en het zo effectief mogelijk benutten van de thans nog resterende behoefte aan fossiele brandstoffen. TRB/WG De wethouder van o.a. milieu, R.P. Grondel. De wethouder van o.a. duurzaam ondernemen, M. van der Mark. Blz. 4 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

5 SAMENVATTING ====================================================================== Dit actieplan vervangt het Actieplan klimaatbeleid en het Uitvoeringsplan klimaatbeleid in het kader van de Stimulering van lokale klimaatactiviteiten (SLOK). Terugblik periode De gemeente heeft een SLOK-uitkering van het rijk ontvangen voor het intensiveren van het klimaatbeleid in de periode De intensivering heeft grotendeels pas plaatsgevonden vanaf 16 mei Toen is door de vervulling van de tijdelijke functie van beleidsmedewerker energie (energiecoach) de capaciteit voor klimaatbeleid verhoogd van 6 naar 24 uur per week. Van 16 mei 2012 tot en met 2 september 2012 was deze functie vacant (daarna weer vervuld). De realisatie ten opzichte van de doelstellingen ziet er samengevat als volgt uit: - meer gerealiseerd: lagere energie prestatie coëfficiënt (EPC) bij nieuwbouw van gemeentelijke gebouwen; inkoop van duurzame energie door de gemeente; - minder gerealiseerd: lagere EPC bij nieuwbouw van woningen; energiebesparing in bestaande gemeentelijke gebouwen en in de openbare verlichting; - onbekend: energiebesparing in woningen en door bedrijven; besparing op fossiele brandstoffen gemeentelijk wagenpark. De beleidsmedewerker milieu (6 uur per week voor energiebeleid) heeft in de periode meer dan de helft van het aantal beschikbare uren besteed aan het onderzoek naar windmolens in het buitengebied (overleg en opstellen beleidsnota). De beleidsmedewerker energie (18 uur per week) heeft in de periode mei met name veel tijd besteed aan netwerken, voorlichting en communicatie. De verwachting bestond dat hierdoor burgers, bedrijven en instellingen in beweging werden gezet. Gebleken is dat deze activiteiten weinig zichtbaar rendement hebben opgeleverd. Daarom is besloten om na de vervulling van de vacature de prioriteiten te gaan verleggen. De gemeente wil in de eerste plaats zelf het goede voorbeeld geven: als gemeente zelf voldoende energie besparen en duurzame energie opwekken en daarover communiceren. Daarnaast is het accent bij de uitvoering van energiebeleid verschoven van informeren en kennisuitwisseling naar het opzetten van samenwerking met burgers, bedrijven en organisaties met als doel concrete resultaten te bereiken. De gemeente heeft een belangrijke rol in het verbinden van partijen met elkaar en in het faciliteren bij het versnellen van de uitvoering (waaronder waar nodig regelgeving proberen aan te passen en het aanvragen van subsidies bij derden). Uiteraard wordt ook in de komende jaren nog aandacht besteed aan voorlichting en communicatie. Tijdrovende activiteiten, zoals het organiseren van bijeenkomsten, zullen alleen als onderdeel van een energieproject worden geïnitieerd. Vanaf september 2012 zijn de prioritaire projecten voor de beleidsmedewerker energie: 1. invoeren energiezorg in gemeentelijke gebouwen en 2. vormen van duurzaamheidkringen van bedrijven met duurzame ambities. Vanaf 2013 komen daar nog enkele (A&M)-activiteiten bij die met name gericht zijn op energiebesparing in de bestaande woningvoorraad, waaronder het maken van afspraken met woningcorporaties. Hiernaast gaat het om een gebouw- of buurtgerichte aanpak en/of een individuele aanpak gericht op alle huishoudens met een zeer hoog bovengemiddeld gas- Blz. 5 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

6 en/of elektriciteitsverbruik en/of huishoudens met een laag inkomen (integratie met het armoedebeleid). Andere prioritaire activiteiten die worden voortgezet hebben betrekking op: windturbines (in het buitengebied), biomassacentrale (in A&M-verband) en warmtelevering (Bergwijkpark- Noord). Uit onderzoek is gebleken dat hier de hoogste CO 2 -reductie wordt behaald. Uitgangspunten periode Diemen streeft er naar om in het jaar 2040 in regionaal verband energieneutraal te zijn (EN2040). Dit betekent dat alle energie die in de gemeente/regio wordt verbruikt, in de gemeente/regio duurzaam is opgewekt. In de routekaart EN2040 zijn de volgende tussendoelen opgenomen. In de periode dient 15% energie te worden bespaard. De gemeente realiseert deze doelstelling voor de eigen organisatie (gebouwen, openbare verlichting, en dergelijke) en ondersteunt de doelgroepen (bewoners, bedrijven, instellingen) bij het realiseren van deze doelstelling. In de periode dient 10% van de energiebehoefte duurzaam te worden opgewekt. De gemeente realiseert deze doelstelling voor de eigen organisatie en ondersteunt de doelgroepen (bewoners, bedrijven, instellingen) bij het realiseren van deze doelstelling. De gemeente werkt samen in regionaal verband indien dit leidt tot een duidelijke meerwaarde (effectievere en/of efficiëntere uitvoering van de activiteit). Voordat een nieuwe activiteit wordt opgepakt, wordt deze SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch, tijdgebonden) uitgewerkt. Voor het uitvoeren van de activiteit dient aantoonbaar maatschappelijk draagvlak te zijn. In beginsel dient sprake te zijn van samenwerking met andere belanghebbenden, waarbij sprake is van een duidelijke rolverdeling. Het monitoren van energiebesparing is lastig, maar wel erg belangrijk. Vanaf 2013 zal van geval tot geval worden afgewogen of de kosten van het monitoren acceptabel zijn in relatie tot het doel: het zichtbaar maken van energieverbruik of energiebesparing. De invloed van de gemeente is groot met betrekking tot het eigen energieverbruik en kleiner waar het gaat om de activiteiten van andere doelgroepen. Gemeentelijke doelstellingen hebben alleen zin als ze ook gedragen worden door andere belanghebbenden in de Diemense samenleving. Zelf het goede voorbeeld geven en samenwerken met inwoners, bedrijven en marktpartijen dient voorop te staan. De gemeentelijke kerntaak zal bestaan uit het stimuleren en faciliteren van initiatieven vanuit de samenleving. Daarbij gaat het ondermeer om het verbinden en faciliteren van partijen, waar nodig regelgeving proberen aan te passen en het aanvragen van subsidies bij derden. Daarom is het nodig om het actieplan flexibel en globaal te houden. Dit impliceert dat mogelijke activiteiten nu nog niet zijn uitgewerkt. Dat gebeurt in een werkprogramma, nadat (in samenspraak met andere belanghebbenden) is besloten om de activiteit daadwerkelijk op te pakken en een rolverdeling met derden is afgesproken. Het actieplan is geen statisch plan. In de komende jaren zal steeds worden ingespeeld op nieuwe ontwikkelingen. Nieuwe activiteiten worden opgenomen in de jaarlijks te verschijnen Milieunotitie. In de Milieunotitie wordt ook jaarlijks verslag gedaan over de uitvoering van het energiebeleid. In het overzicht op de volgende bladzijde staan alle bestaande en nieuwe activiteiten opgesomd. Aangegeven is of deze activiteiten naar verwachting in de periode worden uitgevoerd. Deels gaat het daarbij om de mogelijkheden onderzoeken (op basis daarvan een besluit nemen over wel/niet uitvoeren) en deels om ontwikkelingen volgen en initiatieven van derden afwachten (ja, extensief). Voor het uitvoeren van de activiteiten zoals deze thans zijn beschreven, zijn de ambtelijke capaciteit en financiën in beginsel beschikbaar. Blz. 6 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

7 hoofdstuk nr omschrijving activiteit uitvoeren? trekker Gemeentelijk en regionaal beleid en management Gemeentelijke interne milieuzorg Doelgroep bedrijven Doelgroep woningen en inwoners Thema duurzame energie Thema verkeer en vervoer 1.1 Borging energiebeleid in de gemeentelijke organisatie voortzetten TRB-M 1.2 Monitoring (ook A&M) voortzetten TRB-E 1.3 Communicatie voortzetten TRB-E 1.4 Regio energieneutraal in het jaar 2040 (A&M) voortzetten TRB-M 1.5 Regionale activiteiten A&M voortzetten TRB-E 1.6 Regionale activiteiten MRA ja, extensief TRB-M 2.1 Invoeren energiezorgsysteem gemeentelijke gebouwen voortzetten TRB-E 2.2 Energiebesparing in gemeentelijke gebouwen voortzetten TGF 2.3 Energiebesparing in de openbare verlichting (ook A&M) voortzetten TIF 2.4 Energiebesparing in VRI s, pompen en gemalen voortzetten TIF 2.5 Energiebesparing verkeer&vervoer gemeentepersoneel onderzoeken TRB-E 2.6 Duurzaam (eigen gemeentelijk) wagenpark voortzetten TWB 2.7 Inkoop groene stroom en groen gas (A&M) voortzetten TGF 3.1 Verstrekken van informatie voortzetten TRB-E 3.2 Handhaving Wet milieubeheer voortzetten THH 3.3 Duurzame ondernemerskringen MKB (A&M) ja TRB-E 3.4 Extra voorlichting Diemense bedrijven onderzoeken THH 3.5 Verdieping samenwerking met bedrijven nader bezien TRB-E 4.1 Verstrekken van informatie voortzetten TRB-E 4.2 Verlenen van DE-subsidie aan eigenaren/bewoners voortzetten TRB-M 4.3 Maken van afspraken met woningcorporaties (ook A&M) voortzetten TRB-E 4.4 Handhaven EPC bij nieuwbouw (ook A&M) voortzetten THH 4.5 Project isolatie bestaande koopwoningen (A&M) ja TRB-E 4.6 Project energiebesparing Verenigingen van Eigenaren nader bezien TRB-E 4.7 Project individueel besparingsadvies aan huishoudens onderzoeken TRB/TSZ 4.8 Aangescherpte EPC afspreken bij nieuwbouw nee n.v.t. 4.9 Energieneutraal bouwen mogelijk vanaf jaar 2015 (MRA) ja, extensief TRB-E 5.1 Gemeente realiseert voorbeeldmaatregelen voortzetten TGF/TSB 5.2 Onderzoek haalbaarheid windturbines buitengebied voortzetten TRB-M 5.3 Kleine windmolens planologisch mogelijk maken voortzetten TRB 5.4 Opstellen beleidsregels voor WKO in de bodem (A&M) voortzetten TRB-M 5.5 Benutten biomassa voor groen gas (A&M) ja, extensief TRB-E 5.6 MKB plaatst PV op daken derden (MRA) ja, extensief TRB-M 5.7 Derden plaatsen PV op daken gemeente (MRA) ja, extensief TRB-M 5.8 Zelflevering bij DE-projecten nu niet TRB-M 6.1 Verbeteren voorzieningen voor langzaam verkeer voortzetten TIF 6.2 Verbeteren van het collectief vervoer voortzetten TRB 6.3 Verminderen van het autogebruik voortzetten TRB 6.4 Oplaadpalen elektrisch vervoer (MRA) voortzetten TRB-M 6.5 Realiseren vulpunten groen gas en waterstof (MRA) ja, extensief TRB-E 6.6 Promotie elektrische brommers en scooters onderzoeken TRB-E 6.7 Goederenvervoer en milieuzones (Stadsregio) nader bezien TRB A&M (regio Amstelland & Meerlanden), MRA (Metropoolregio Amsterdam). TRB (ruimtelijk beleid), TRB-E (energiemedewerker), TRB-M (milieumedewerker), TGF (gebouwen en facilitaire zaken), TIF (infra), TWB (wijkbeheer), TSB (beleid afdeling samenleving), TSZ (sociale zaken), THH (handhaving). Blz. 7 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

8 TERUGBLIK PERIODE ====================================================================== Realiseren van doelstellingen Op 18 november 2008 is (in aansluiting op het Actieplan klimaatbeleid ) het Uitvoeringsplan klimaatbeleid in het kader van de Stimulering van lokale klimaatactiviteiten (SLOK) vastgesteld. De gemeente heeft toen een SLOK-uitkering van het rijk ontvangen van voor het intensiveren van het klimaatbeleid. De intensivering heeft grotendeels pas plaatsgevonden vanaf 16 mei Toen is door de vervulling van de tijdelijke functie van beleidsmedewerker energie (energiecoach) de capaciteit voor klimaatbeleid verhoogd van 6 naar 24 uur per week. Van 16 mei 2012 tot en met 2 september 2012 was deze functie vacant (daarna weer vervuld). In de SLOK-periode waren de gemeentelijke doelstellingen (percentages waren voorgeschreven door het rijk) en de bereikte resultaten als volgt: SLOK-doelstelling Bereikte resultaat Nieuwbouw gemeentelijke gebouwen Ruimschoots gerealiseerd: Gemeentewerf realiseren met 20% verscherpte EPC. 40%, Nieuwe Kring 50%, Meridiaan 50%. 12% energie besparen in gemeentelijke Conform de adviezen van EnerDeCo is gebouwen. Vier grote gebouwen zijn goed gerekend over de vier grote gebouwen voor 71% van het totale verbruik. 3,6% al gerealiseerd en 2,1% gepland. 12% energie besparen in openbare verlichting. 70% inkoop groene energie door de gemeente. 5% besparing op fossiele brandstoffen gemeentelijk wagenpark. Nieuwbouw woningen realiseren met een met 25% verscherpte EPC. Vanaf een EPC van 0,6 in plaats van 0,8. Vanaf een EPC van 0,45 in plaats van 0,6. Verbeteren energetische kwaliteit bestaande woningen met 4%. 5% van de huishoudens vertoont energiezuinig gedrag. Samenwerken om 2% energie te besparen op bedrijventerreinen. 3% van alle energie (inclusief verkeer en vervoer) die in de gemeente wordt gebruikt wordt duurzaam opgewekt. Opgenomen in beleidsplan, maar nog niet gerealiseerd. Jaarlijks zijn er fluctuaties in het aantal branduren door donkere en lichte jaren. Vanaf % inkoop groene energie. Onbekend. Verbruik en verreden aantal kilometers wordt niet bijgehouden. Vanaf medio 2012 minder kilometers door 1x per 2 weken ophalen grofvuil. Niet gerealiseerd. In Plantage de Sniep (eis 25% is wegbezuinigd) is gerealiseerd: 1 e deel (2008): EPC van 0,71 tot 0,77; 2 e deel (2011): EPC van 0,52 tot 0,60. Bij andere projecten is net voldaan aan de toen geldende EPC. Onbekend. Gesubsidieerde maatregelen DE hebben slechts geleid tot 0,1%. Onbekend. Er is geen meetinstrument. Onbekend. Er is geen meetinstrument. Gesubsidieerde maatregelen DE en gemeentelijke maatregelen hebben samen slechts geleid tot 0,03%. Eén windturbine van 3 MW leidt tot 1,2%. De realisatie ten opzichte van de doelstellingen ziet er samengevat als volgt uit: Blz. 8 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

9 - meer gerealiseerd: lagere EPC bij nieuwbouw van gemeentelijke gebouwen; inkoop van duurzame energie door de gemeente; - minder gerealiseerd: lagere EPC bij nieuwbouw van woningen; energiebesparing in bestaande gemeentelijke gebouwen en in de openbare verlichting; - onbekend: energiebesparing in woningen en door bedrijven; besparing op fossiele brandstoffen gemeentelijk wagenpark. Hieronder staat nog wat informatie over het energieverbruik. Zie voor cijfermateriaal bijlage 2. - Het gasverbruik van huishoudens daalt landelijk al vele jaren. Dit komt vooral door de HRketel en verbeterde woningisolatie. Met name in woningen met bouwjaar vóór 1970 valt nog zeer veel te besparen (hebben overwegend energielabel D t/m G). - Het elektriciteitsverbruik van huishoudens stijgt landelijk nog steeds. Dit komt door de toename van het aantal kleine huishoudens en de toename van het aantal apparaten. Gemiddeld per huishouden is in de laatste jaren een kleine afname te zien als gevolg van de toename van het aantal energiezuinige apparaten. - De verschillen in energieverbruik tussen huishoudens zijn zeer groot. Dit komt door verschillen in: huishoudengrootte, woninggrootte, isolatiegraad, apparatenbezit, apparatengebruik en gedrag. - In alle woningtypen wordt in Diemen gemiddeld meer gas en elektriciteit verbruikt dan het landelijk gemiddelde. Omdat er in Diemen naar verhouding veel appartementen zijn, is het totaal gemiddelde wel lager. - Het energieverbruik van bedrijven is sterk afhankelijk van de economische situatie. Landelijk was in 2009 sprake van een dieptepunt, in 2010 van een aantrekkend energieverbruik en in 2011 weer van een sterke daling van het energieverbruik. De landelijke trend is dat het energieverbruik in kantoren toeneemt door meer vloeroppervlakte per werknemer en toename van het aantal apparaten. Uitgevoerde activiteiten De beleidsmedewerker milieu (6 uur per week voor energiebeleid) heeft in de periode met name de volgende activiteiten uitgevoerd. o Voorlichting aan burgers en bedrijven, waaronder opstellen informatiemateriaal en organisatie van een bijeenkomst voor bedrijven op 21 oktober 2010 en activiteiten op de gemeentedag op 8 september o Verstrekken van subsidie aan eigenaren/bewoners voor duurzame energiemaatregelen. o Overleg met diverse Diemense organisaties, Milieufederatie Noord-Holland en Staatsbosbeheer over windenergie en het opstellen van de beleidsnota windmolens. o o o o Onderzoeken van de haalbaarheid van een Diemense (wind)energie coöperatie. Borging energiebeleid (werkgroep duurzaamheid) en opstellen notities duurzaam inkopen (energiezorg is daarin een belangrijk onderwerp) en energiezorg in gemeentelijke gebouwen. Deelname aan voorbereiding MRA-zonprojecten. Deelname aan A&M onderzoeken en activiteiten met betrekking tot duurzame energie, zoals biomassa, bodemwarmte (geothermie) en warmte/koudeopslag in de bodem. In de Informatieve raadsvergadering op 24 november 2011 is het werkprogramma energie van de beleidsmedewerker energie besproken. Op 2 mei 2012 is aanvullende tekst aan de Blz. 9 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

10 raad toegezonden over communicatie en monitoring en is verslag gedaan over de uitvoering van het werkprogramma. De beleidsmedewerker energie (18 uur per week) heeft in de periode mei met name de volgende activiteiten opgestart en/of uitgevoerd. o Voorlichting aan bedrijven en burgers, waaronder de bijlage Ondernemend Diemen van het Diemer Nieuws, organisatie van een mobiliteitsplein op de gemeentedag op 10 september 2011, een bijeenkomst voor bedrijven op 10 november 2011 en (samen met Duurzaam Dorp Diemen en winkeliers) een duurzaamheidmarkt in winkelcentrum Diemerplein op 11 november o Voorlichting in de gemeentelijke organisatie over invoeren van een energiezorgsysteem voor de gemeentelijke gebouwen en opstellen concreet plan van aanpak invoeren energiezorg in de gemeentelijke gebouwen. o Opbouwen uitgebreid netwerk met ondernemers en regelmatig overleg met de bedrijvenvereniging Ondernemend Diemen en Duurzaam Dorp Diemen. o Overleg met winkeliers Diemerplein, Delta Lloyd en Duurzaam Dorp Diemen over het beperken van het energieverbruik in het nieuwe winkelcentrum. o Opstellen ontwerp communicatieplan voor interne en externe communicatie in de periode o In A&M-verband het oprichten van een energieloket (en bijbehorend energienetwerk). Er is een nieuwe projectbeschrijving opgesteld, die later weer is gewijzigd tot het huidige voorstel om duurzame bedrijvenkringen op te richten. o Opstellen ontwerp plan van aanpak energiecampagne Diemen voor het organiseren van een bijeenkomst met maatschappelijke partners om te komen tot een breder draagvlak voor het gemeentelijk energiebeleid. Kan uitgroeien tot een energieraad. o Overleg met woningcorporaties voor het maken van prestatieafspraken op het gebied van duurzaamheid, waaronder energie. o o Op verzoek verstrekken van informatie over elektrisch rijden en oplaadpalen. Onderzoeken van de mogelijkheden om PV-systemen te plaatsen op gemeentelijke daken. Deels ook in MRA-verband en samen met Duurzaam Dorp Diemen. Noodzakelijke accentverschuiving De beleidsmedewerker energie heeft in het eerste jaar veel tijd besteed aan netwerken, voorlichting en communicatie. De verwachting bestond dat hierdoor burgers, bedrijven en instellingen in beweging werden gezet. Gebleken is dat deze activiteiten weinig zichtbaar rendement hebben opgeleverd. Bedrijven hebben bijvoorbeeld nauwelijks gebruik gemaakt van de door de gemeente bij herhaling aangeboden gratis energiescans. Ook zijn er van burgers en bedrijven nauwelijks verzoeken om informatie of ondersteuning ontvangen. Daarom is besloten om na de vervulling van de vacature de prioriteiten te gaan verleggen. De gemeente wil in de eerste plaats zelf het goede voorbeeld geven: als gemeente zelf voldoende energie besparen en duurzame energie opwekken en daarover communiceren. Daarnaast is het accent bij de uitvoering van energiebeleid verschoven van informeren en kennisuitwisseling naar het opzetten van samenwerking met burgers, bedrijven en Blz. 10 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

11 organisaties met als doel concrete resultaten te bereiken. De gemeente heeft een belangrijke rol in het verbinden van partijen met elkaar en in het faciliteren bij het versnellen van de uitvoering (waaronder waar nodig regelgeving proberen aan te passen en het aanvragen van subsidies bij derden). Uiteraard wordt ook in de komende jaren nog aandacht besteed aan voorlichting en communicatie. Tijdrovende activiteiten, zoals het organiseren van bijeenkomsten, zullen alleen als onderdeel van een energieproject worden geïnitieerd. Vanaf september 2012 zijn de prioritaire projecten voor de beleidsmedewerker energie: 1. invoeren energiezorg in gemeentelijke gebouwen en 2. vormen van duurzaamheidkringen van bedrijven met duurzame ambities. Vanaf 2013 komen daar nog enkele (A&M)-activiteiten bij die met name gericht zijn op energiebesparing in de bestaande woningvoorraad, waaronder het maken van afspraken met woningcorporaties. Een hoog verbruik ten opzichte van het landelijk gemiddelde (met mogelijk kansen voor een forse verlaging bij een gebouw- of buurtgerichte aanpak) treffen we aan bij (zie voor verbruikscijfers in bijlage 2): - gasverbruik: alle (oudere) woningen in Diemen-Centrum; appartementen in Diemen-Zuid; - elektriciteitsverbruik: alle woningen in Diemen-Noord; appartementen in Diemen-Centrum en Diemen-Zuid. Hiernaast kan het gaan om een individuele aanpak gericht op alle huishoudens met een zeer hoog bovengemiddeld gas- en/of elektriciteitsverbruik en/of huishoudens met een laag inkomen (integratie met het armoedebeleid). Andere prioritaire activiteiten die worden voortgezet hebben betrekking op: windturbines (in het buitengebied), biomassacentrale (in A&M-verband) en warmtelevering (Bergwijkpark- Noord). Uit onderzoek is gebleken dat hier de hoogste CO 2 -reductie wordt behaald. Bij de uitvoering van het energiebeleid zijn (naast de beleidsmedewerkers milieu en energie) nog diverse medewerkers van andere afdelingen en teams betrokken. Een belangrijke rol bij nieuwe activiteiten is in ieder geval weggelegd voor de teams Gebouwen en Facilitaire Zaken en Sportbedrijf (gemeentelijke gebouwen), Infra (openbare verlichting) en Wijkbeheer (gemeentelijk wagenpark) en de beleidsmedewerkers wonen en bedrijven. Het monitoren van energiebesparing is lastig, maar wel erg belangrijk. Vanaf 2013 zal van geval tot geval worden afgewogen of de kosten van het monitoren acceptabel zijn in relatie tot het doel: het zichtbaar maken van energieverbruik of energiebesparing. Blz. 11 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

12 UITGANGSPUNTEN EN DOELSTELLINGEN ====================================================================== Inleiding Dit actieplan vervangt: - het Actieplan klimaatbeleid , vastgesteld door de gemeenteraad op 5 juni 2008; - het Uitvoeringsplan klimaatbeleid in het kader van de Stimulering van lokale klimaatactiviteiten (SLOK), vastgesteld door B&W op 18 november De ontbossing en het verbruik van fossiele brandstoffen voor de energievoorziening en mobiliteit zijn verreweg de grootste veroorzakers van de toename van kooldioxide (CO2). Waarschijnlijk is CO2 weer de belangrijkste beïnvloedbare veroorzaker van klimaatverandering. Kortom, wie in Nederland de klimaatverandering wil beïnvloeden moet dat met name doen via de energiehuishouding. Over de relatie tussen klimaatverandering en menselijk handelen vindt nog wetenschappelijk debat plaats. De heersende wetenschappelijke en politieke meerderheid gaat van deze relatie uit. Sommige wetenschappers denken echter dat de zon voor de opwarming zorgt. Onomstreden is dat energiebesparing en het toepassen van duurzame energie noodzakelijk is in het kader van een duurzame ontwikkeling. Hiernaast is het belangrijk om minder afhankelijk te worden van fossiele brandstoffen. Deze worden schaarser en duurder en vaak is levering afhankelijk van minder stabiele regio s en/of ongewenste regimes. Bijkomende effecten kunnen zijn: minder luchtverontreiniging en minder geluidsoverlast door minder autoverkeer. Energiebesparing is daarnaast ook goed voor de portemonnee. In het voorliggende actieplan wordt geen aandacht besteed aan de klimaatverandering en de gevolgen daarvan in Diemen, met name de berging en afvoer van regenwater. Daaraan wordt aandacht besteed in het Waterplan Diemen, vastgesteld door de gemeenteraad op 11 februari Daarom is de naam van het actieplan gewijzigd in energiebeleid. Dat sluit ook beter aan op de ambitie om in het jaar 2040 in regionaal verband energieneutraal te worden (EN2040). Naast de regio Amstelland & Meerlanden (A&M) heeft ook de Metropool Regio Amsterdam (MRA) deze ambitie uitgesproken. Om deze doelstelling te kunnen halen moet 60% van het huidige energieverbruik worden bespaard. De energie die in Diemen daarna nog nodig is (40% van het huidige verbruik) moet in Diemen en de regio duurzaam zijn opgewekt. Ontwikkelingen op het gebied van klimaat en energie gaan soms traag en soms snel. Traag als we bijvoorbeeld kijken naar de afspraken die op mondiaal niveau worden gemaakt en nagekomen om de CO2-uitstoot te verlagen: al zo n tien jaar is nauwelijks sprake van aanscherping en voortgang. Snel als we bijvoorbeeld kijken naar de prijsdaling van zonnepanelen in de afgelopen paar jaar, waardoor zonnepanelen inmiddels voor eigenaren/bewoners financieel rendabel zijn geworden. Wat vandaag nog onmogelijk lijkt, kan in de komende jaren opeens werkelijkheid worden. Blz. 12 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

13 Uit een door DWA installatie- en energieadvies uitgevoerde analyse van meer dan energieprojecten in Nederland is gebleken, dat een hoge CO2-reductie met name is behaald bij: windturbineparken; biomassacentrales; benutten restwarmte; warmtenetten. Energiebesparing heeft 35% van de CO2-reductie opgeleverd. Met name private partijen zorgen voor het behalen van doelstellingen. Het Actieplan is verdeeld in zes hoofdstukken. In elk hoofdstuk worden de activiteiten genoemd die in de afgelopen vijf jaar eenmalig of structureel zijn uitgevoerd (verslag) en in de komende vijf jaar in beginsel, al dan niet in gewijzigde vorm, worden voortgezet. Daarnaast zijn nieuwe activiteiten toegevoegd die mogelijk worden opgepakt. De nieuwe activiteiten zijn afkomstig uit de landelijke klimaatagenda Werk maken van klimaat (LKA) of zijn geïnitieerd door de regio s A&M of MRA. De LKA is een gezamenlijk product van rijk, provincies, gemeenten en waterschappen en is opgesteld om ervoor te zorgen dat ook na de SLOK-periode voldoende aandacht wordt besteed aan energiebeleid. De agenda bevat een overzicht van speerpunten en activiteiten die door de decentrale overheden kunnen worden opgepakt en door de rijksoverheid (via AgentschapNL) worden ondersteund. Rollen van de gemeente De aandacht voor het klimaat en energiebesparing neemt toe, maar dat leidt niet zomaar tot resultaten. De ervaring leert dat het bewerkstelligen van gedragsverandering een lastig proces is. De indruk bestaat dat het vaak juist de mensen zijn die al energiebewust zijn die er, naar aanleiding van voorlichting en/of acties, nog een schepje bovenop doen. Uit de instrumentplanner van AgentschapNL blijkt dat instrumenten met een hoog effect, juist ook de instrumenten zijn waaraan hoge kosten zijn verbonden, zoals: subsidieverlening, training, coachen en persoonlijk advies. Op 21 november 2012 is het rapport Het Nederlandse klimaat- en energiebeleid. Analyse van beleidsevaluaties aan de Tweede Kamer aangeboden. In het rapport wordt voorgesteld een meer kosteneffectief beleid te gaan voeren door energiebesparing sterker te stimuleren door middel van een minder vrijblijvende aanpak. De aanpak moet meer worden gericht op reguleren (zoals de stelselmatige verlaging van de EPC) en beprijzen (zoals de energieheffing) en minder op subsidies en convenanten. De invloed van de gemeente is afhankelijk van de rol van de gemeente. Die varieert van zeer groot tot minder groot als de gemeente: a. beslisser is (bijv.: vaststellen van bestemmings- en verkeersplannen); b. medebeslisser is (bijv.: over de regionale concessies voor het openbaar vervoer); c. grond inbrengt (bijv.: voor de woningbouwlocatie Plantage de Sniep); d. zelf opdracht geeft (bijv.: voor de bouw van gemeentelijke accommodaties); e. medefinancier is (bijv.: door herinrichting van de openbare ruimte als onderdeel van de revitalisering of herstructurering van een gebied, zoals Bergwijkpark-Noord); f. subsidie verstrekt (bijv.: voor energiebesparing, zoals de actie BespaarDaar); g. toetser is (bijv.: nagaan of bouwplannen voldoen aan de wettelijke EPC); h. toezichthouder is (bijv.: nagaan of bedrijven zich houden aan de milieuregels); i. inspreker is (bijv.: reageren op plannen van het rijk met betrekking tot de rijkswegen). Is de invloed van de gemeente klein, dan is het verstrekken van voorlichting en proberen te overtuigen de aangewezen weg. De invloed van de gemeente is groot met betrekking tot het eigen energieverbruik en kleiner waar het gaat om de activiteiten van andere doelgroepen. Gemeentelijke doelstellingen Blz. 13 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

14 hebben alleen zin als ze ook gedragen worden door andere belanghebbenden in de Diemense samenleving. Zelf het goede voorbeeld geven en samenwerken met inwoners, bedrijven en marktpartijen dient voorop te staan. De gemeentelijke kerntaak zal bestaan uit het stimuleren en faciliteren van initiatieven vanuit de samenleving. Daarbij gaat het ondermeer om het verbinden en faciliteren van partijen, waar nodig regelgeving proberen aan te passen en het aanvragen van subsidies bij derden. Daarom is het nodig om het actieplan flexibel en globaal te houden. Dit impliceert dat mogelijke activiteiten nu nog niet zijn uitgewerkt. Dat gebeurt in een werkprogramma, nadat (in samenspraak met andere belanghebbenden) is besloten om de activiteit daadwerkelijk op te pakken en een rolverdeling met derden is afgesproken. Uitgangspunten De provincie Noord-Holland heeft vier thema s uitgekozen voor het maken van energieafspraken met de gemeenten. De gemeente Diemen heeft op 10 april 2012 besloten om de energieafspraak met de provincie te maken. In de informatie van het college aan de raad d.d. 10 april 2012 staat hierover het volgende. De gemeente moet het bestaande energiebeleid actualiseren door een duurzame energieagenda op te stellen en uit te voeren. Daarbij moet de gemeente in ieder geval aandacht besteden aan onderstaande vier thema s. In de duurzame energieagenda worden voor de vier thema s de ambitie, activiteiten en uitvoeringstermijnen opgenomen. Voor deze vier thema s geldt dat diverse activiteiten uitgevoerd gaan worden in regionaal verband (MRA en A&M) waarbij de gemeente nu of later kan aansluiten. Daarbij zal in beginsel sprake zijn van voortzetting van de huidige activiteiten en dus niet van een uitbreiding of intensivering. 1. Het verduurzamen van de bestaande bouw vindt plaats door: voorlichting aan burgers en bedrijven; de subsidieregeling duurzame energiepakket; MKB-projecten in A&Mverband; invoeren energiezorg in gemeentelijke gebouwen. 2. Het thema energieneutrale nieuwbouw is nieuw ten opzichte van bestaande activiteiten. Voor dit thema geldt dat we voorlopig alleen de resultaten van onderzoek en uitvoering in MRA-verband afwachten. Dus de ontwikkelingen volgen met de mogelijkheid om daarop te zijner tijd in concrete gevallen in te spelen. 3. Aan locale energieproductie wordt momenteel de meeste tijd besteed. Het gaat hierbij om windmolens in het buitengebied en diverse mogelijkheden om PV-panelen te plaatsen op daken van gebouwen. 4. Aan energieneutrale regio wordt in A&M-verband aandacht besteed. De ambitie voor de periode vanaf 2014 moet in A&M-verband nog worden opgesteld. Het Actieplan energiebeleid heeft betrekking op alle gemeentelijke energieactiviteiten (dus niet alleen op de vier provinciale thema s). Bij het opstellen en uitvoeren van energiebeleid wordt de Trias Energetica als uitgangspunt genomen. Dit betekent dat in volgorde van voorkeur moet worden ingezet op: 1. energiebesparing; de routekaart EN2040 van de regio A&M gaat uit van 3% besparing per jaar; in 2040 moet het huidige verbruik met 60% zijn verminderd; 2. duurzame energie gebruiken; dit kan al heel simpel door groene stroom en groen gas in te kopen; de ambitie van Diemen en de regio A&M gaat veel verder: alle energie die wordt verbruikt, moet op het grondgebied van Diemen en de A&M-gemeenten worden opgewekt; om deze doelstelling in 2040 te kunnen halen moeten thans ook al voorbereidende stappen worden gezet om te Blz. 14 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

15 kunnen inspelen op (toekomstige) ontwikkelingen (bijvoorbeeld het toepassen van aardwarmte); 3. fossiele brandstoffen die toch nog nodig zijn zo efficiënt en schoon mogelijk inzetten; voorbeeld: als een voertuig alleen beschikbaar is in een dieselvariant, kies dan bijvoorkeur de energiezuinigste versie. De verdeling van het actieplan in zes hoofdstukken heeft te maken met de rol die de gemeente wil en kan spelen bij de ontwikkeling en uitvoering van energiebeleid. Hoofdstuk 1 (gemeentelijk en regionaal beleid en management) heeft betrekking op de ontwikkeling van energiebeleid en het inbedden van de uitvoering van het energiebeleid in de gemeentelijke organisatie. Dit is een autonome gemeentelijke bevoegdheid, geen wettelijke verplichting. In Diemen is voor de periode gekozen voor een intensivering van het energiebeleid (uitbreiding van de formatie met 18 uur per week; van 6 naar 24 uur per week). De hoofdstukken 2 t/m 4 hebben met name betrekking op energiebesparing, de prioritaire activiteit op grond van de Trias Energetica. Hoofdstuk 2 (gemeentelijke interne milieuzorg) heeft betrekking op de activiteiten van de gemeente voor de eigen gebouwen, openbare verlichting, en dergelijke. Van belang hierbij is dat de gemeente een voorbeeldfunctie heeft voor derden. Hoofdstuk 3 (doelgroep bedrijven) en hoofdstuk 4 (doelgroep woningen en inwoners) gaan over de initiërende en faciliterende rol van de gemeente voor energiebesparing bij Diemense bedrijven en instellingen respectievelijk in Diemense woningen (naast de bewoners gaat het daarbij ook om de verhuurders van woningen). Hoofdstuk 5 (duurzame energie) en hoofdstuk 6 (verkeer en vervoer) geven een overzicht van alle activiteiten die regionaal en locaal plaatsvinden, waarbij de rol van de gemeente kan variëren van extensief tot intensief. Het actieplan is geen statisch plan. In de komende jaren zal steeds worden ingespeeld op nieuwe ontwikkelingen. Nieuwe activiteiten worden opgenomen in de jaarlijks te verschijnen Milieunotitie. In de Milieunotitie wordt ook jaarlijks verslag gedaan over de uitvoering van het energiebeleid. Doelstellingen In het rijksbeleid is als doelstelling opgenomen om in het jaar 2020 de emissies van broeikasgassen ten opzichte van het jaar 1990 met 20% te verminderen. Ondermeer te bereiken door het aandeel duurzame energie te verhogen tot 14% (in dat kader windenergie op land verdubbelen) en door nieuwe woningen en gebouwen klimaatneutraal op te leveren. De gemeente Diemen wil in regionaal verband in het jaar 2040 energieneutraal zijn (A&M EN2040). Dit wil zeggen dat alle energie die in de gemeente/regio wordt verbruikt, in de gemeente/regio duurzaam moet zijn opgewekt. Het op het grondgebied van Diemen winnen van fossiele brandstoffen (waaronder schaliegas) is niet duurzaam en derhalve met dit uitgangspunt in strijd. Daarom staan we daar in beginsel negatief tegenover. Zie voor nadere informatie Zodra het onderzoek van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Blz. 15 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

16 naar de mogelijke risico s en gevolgen van het opsporen en winnen van schalie- en steenkoolgas in Nederland (in termen van veiligheid voor mens, natuur en milieu) is afgerond, zullen B&W een definitief standpunt innemen over de (on)wenselijkheid van proefboringen naar schaliegas in Diemen. Naar verwachting vindt dit eind 2013 plaats. De routekaart A&M EN2040 gaat uit van onderstaande doelstellingen. Deze gaan verder dan het rijksbeleid. In de periode dient 15% energie te worden bespaard. De gemeente realiseert deze doelstelling voor de eigen organisatie (gebouwen, openbare verlichting, en dergelijke) en ondersteunt de doelgroepen (bewoners, bedrijven, instellingen) bij het realiseren van deze doelstelling. In de periode dient 10% van de energiebehoefte duurzaam te worden opgewekt. De gemeente realiseert deze doelstelling voor de eigen organisatie en ondersteunt de doelgroepen (bewoners, bedrijven, instellingen) bij het realiseren van deze doelstelling. De gemeente werkt samen in regionaal verband indien dit leidt tot een duidelijke meerwaarde (effectievere en/of efficiëntere uitvoering van de activiteit). Voordat een nieuwe activiteit wordt opgepakt, wordt deze SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch, tijdgebonden) uitgewerkt. Voor het uitvoeren van de activiteit dient aantoonbaar maatschappelijk draagvlak te zijn. In beginsel dient sprake te zijn van samenwerking met andere belanghebbenden, waarbij sprake is van een duidelijke rolverdeling. Capaciteit Voor het uitvoeren van de activiteiten zoals deze thans zijn beschreven, zijn de ambtelijke capaciteit en financiën in beginsel beschikbaar. De uitvoering van de activiteiten beleid en management, gemeentelijke interne milieuzorg en verkeer en vervoer vindt plaats door diverse personen uit verschillende teams en maken (al jarenlang) onderdeel uit van de gebruikelijke werkzaamheden. Zo is energiebesparing één van de aspecten waaraan bij het uitvoeren van werkzaamheden voldoende aandacht moet worden besteed. De uitvoering van de activiteiten bedrijven, woningen en inwoners en duurzame energie vindt met name plaats door de beleidsmedewerkers milieu en energie. De beschikbare uren worden zo effectief en efficiënt mogelijk ingezet. Bij een mogelijk tekort aan capaciteit worden duidelijke prioriteiten gesteld. De functie van beleidsmedewerker energie voor de periode (energiecoach) is vervuld van 16 mei 2011 t/m 15 mei 2012 en (na vervulling van de vacature) wederom vanaf 3 september Door deze functie neemt de beschikbare capaciteit toe met 16 uur per week (van 5 naar 21 uur per week). In de periode heeft de gemeente jaarlijks circa subsidie duurzame energiepakket (DE) ontvangen van de provincie Noord-Holland ten behoeve van eigenaren/bewoners. In alle jaren zijn alle aanvragen van eigenaren/bewoners die voldeden aan de subsidievoorwaarden gehonoreerd (deels door extra budget beschikbaar te stellen). In de periode ontvangt de gemeente opnieuw jaarlijks circa subsidie DE van de provincie Noord-Holland ten behoeve van eigenaren/bewoners. Aan het project windmolens in het buitengebied heeft de gemeente veel ambtelijke capaciteit besteed (binnen de beschikbare capaciteit voor energiebeleid). De kosten van globaal natuuronderzoek ad en radaronderzoek ad heeft de gemeente voor eigen rekening genomen ten laste van het milieubudget (kostenplaats 67801). Toekomstig te maken kosten, bijvoorbeeld voor het opstellen van een milieueffectrapport, komen voor rekening van de initiatiefnemer. Blz. 16 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

17 Voor energiebesparing in de gemeentelijke gebouwen is in de voorzieningen gebouwen of het investeringsplan budget beschikbaar gesteld voor het uitvoeren van diverse maatregelen. In de begroting 2013 is geen extra budget opgenomen voor het treffen van nieuwe energiebesparende maatregelen die zich op termijn terugverdienen. B&W nemen van geval tot geval een besluit. De SLOK-uitkering ad voor de te maken kosten in de periode is gestort in de bestemmingsreserve SLOK. Ten laste van deze reserve mochten uitgaven worden gedaan in het kader van het project A&M EN2040. Het is nog niet nodig geweest om ten laste van deze reserve uitgaven te doen voor A&Mactiviteiten. De bestemmingsreserve is derhalve nog beschikbaar. Het jaarlijkse klimaatbudget van (kostenplaats 67809) is in de regel steeds besteed. Ten laste van dit budget is in extra subsidie DE beschikbaar gesteld. Alleen het budget voor 2012 is niet geheel besteed. Het jaarlijkse budget is, tezamen met de bestemmingsreserve SLOK, naar verwachting voldoende om het energiebeleid in de komende jaren uit te voeren. Blz. 17 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

18 HOOFDSTUK 1 GEMEENTELIJK EN REGIONAAL BELEID EN MANAGEMENT ====================================================================== Diemen is lid van de Vereniging Klimaatverbond Nederland. Voor het uitvoeren van het energiebeleid dienen de middelen (ambtelijke capaciteit en financiën) beschikbaar te zijn. Deze middelen moeten zo effectief en efficiënt mogelijk worden ingezet. Daarom werkt de gemeente samen in regionaal verband als daaraan een meerwaarde is verbonden. Samenwerken met burgers, bedrijven en instellingen die in Diemen een belang hebben, is een absolute voorwaarde voor het bereiken van resultaten. Het meten (monitoren) van de bereikte resultaten is erg belangrijk, maar vaak niet eenvoudig te realiseren. Uitgevoerde activiteiten in die worden voortgezet in Borging energiebeleid in de gemeentelijke organisatie (LKA). Trekker: Team Ruimtelijk Beleid (milieu). B&W hebben op 28 juni 2011 besloten een ambtelijke Werkgroep duurzaamheid in te stellen om de borging van het beleid voor duurzaamheid (energiebeleid, gemeentelijke interne milieuzorg en duurzaam inkopen) te verbeteren. Deelnemers zijn de beleidsmedewerkers milieu en energie en de coördinatoren van de teams Gebouwen en Facilitaire Zaken, Infra, Wijkbeheer en Sportbedrijf. Er wordt 3 à 4 keer per jaar vergaderd. Het gaat om het afstemmen van monitoring, doelstellingen, prioriteiten en financiën, inclusief het aanleveren van informatie voor de planning & control cyclus. In de afgelopen periode lag de nadruk nog op het delen van kennis en ervaring. Het is de bedoeling om vanaf 2013 meer toe te werken naar het stellen van afdelingsoverschrijdende prioriteiten. In de LKA is het borgen van energiebeleid in de gemeentelijke organisatie opgenomen. 1.2 Monitoring. Trekker: Team Ruimtelijk Beleid (energie). De gemeente verstrekt al enkele jaren informatie voor de CO2-monitor van het Servicepunt duurzame energie Noord-Holland. Omdat niet alle gerealiseerde energiebesparing of opwekking van duurzame energie bij de gemeente bekend is, is deze monitor verre van volledig. Het monitoren van energiebesparing is lastig, maar wel erg belangrijk! Van te voren kan een berekening worden gemaakt van de te verwachten energiebesparing, de kosten van de maatregelen en de terugverdientermijn. Nadat de maatregelen zijn getroffen is het moeilijk om inzicht te krijgen in de daadwerkelijk gerealiseerde energiebesparing. Dit komt omdat er veel variabelen zijn bij het gebruik van een gebouw. Het monitoren van energieverbruik en/of gerealiseerde energiebesparingdoelstellingen kan geschieden op een aantal meetniveaus, bijvoorbeeld de volgende mogelijkheden en tools. Blz. 18 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

19 o o o Op dorpsniveau: online Klimaatmonitor van AgentschapNL. Hiermee kan de klimaatvoetafdruk van een gemeente worden samengesteld. De klimaatvoetafdruk geeft (bij benadering) de totale uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen per gemeente, provincie en stadsregio weer. Op wijkniveau: toepassing van de Energie in beeld dienst van Liander en Enexis. Op gebouwniveau: voor gemeentelijke gebouwen kan worden gekozen uit de op de markt beschikbare systemen voor monitoring. o Op woningniveau kan worden geïnformeerd bij bewoners na toepassing van maatregelen. Vanaf 2013 zal van geval tot geval worden afgewogen of de kosten van het monitoren acceptabel zijn in relatie tot het doel: het zichtbaar maken van energieverbruik of energiebesparing. Van belang zijnde gegevens zullen jaarlijks worden opgenomen in de Milieunotitie. Zie voor beschikbare gegevens bijlage 2. In A&M-verband wordt vanaf 2013 een project voor monitoring uitgevoerd. Daarbij wordt naar verwachting aangesloten op de CO2-monitor van het Servicepunt duurzame energie Noord- Holland. Het projectvoorstel moet nog worden vastgesteld. 1.3 Communicatie (deels LKA en A&M). Trekker: Team Ruimtelijk Beleid (energie). De voorlichting over actuele ontwikkelingen wordt, net als tot op heden, gegeven via de gebruikelijke media (Diemer Nieuws, Diemen Info, Diemerpress voor gemeentepersoneel, gemeentelijke website) en in toenemende mate wordt ook gebruik gemaakt van de sociale media (Twitter, LinkedIn). De communicatie vindt, net als tot op heden, met name plaats rond enkele landelijke themadagen en weken, zoals: Solar Days (PV-systemen), Dag van de duurzaamheid, Mobiliteitsweek (gemeentedag) en No impact week (beperken energie en afval). Daarbij geldt als uitgangspunt dat de gemeentelijke activiteiten moeten worden ondersteund en/of mede worden georganiseerd door derden (bijvoorbeeld: Duurzaam Dorp Diemen en bedrijven- of winkeliersvereniging). Er vindt al periodiek overleg plaats met het netwerk Duurzaam Dorp Diemen, Vereniging Ondernemend Diemen en Staatsbosbeheer (met Staatsbosbeheer in het kader van het onderzoek naar windmolens in het buitengebied). Waar nodig kan de gemeente deze en andere organisaties met elkaar verbinden. Indien gewenst kan de gemeente duurzaamheidallianties sluiten met burgers, bedrijven en organisaties, zoals opgenomen in de LKA. Op basis daarvan kunnen activiteiten SMART worden uitgewerkt. Indien daaraan behoefte blijkt te bestaan, kunnen koplopers intensiever betrokken worden bij het energiebeleid, bijvoorbeeld door het instellen van een energieraad of energienetwerk binnen de sociale media. In 2013 wordt in A&M-verband een prijsvraag duurzaamheid georganiseerd. 1.4 Regio energieneutraal in het jaar 2040 (A&M en LKA). Trekker: Team Ruimtelijk Beleid (milieu). In A&M-verband is een routekaart opgesteld om energieneutraal te worden in het jaar De gemeenteraad van Diemen heeft op 25 juni 2009 besloten om te starten met de uitvoering van EN2040 ten laste van de SLOK-gelden. Over deelname op de middellange en lange termijn wordt eerst een besluit genomen op basis van een voortgangsrapportage, planning en Blz. 19 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012

20 financiële onderbouwing. Omdat in alle A&M-gemeenten sprake is van onvoldoende middelen is in het jaar 2011 besloten om vanaf 2011 voorlopig alleen aan de slag te gaan met een beperkt aantal concrete activiteiten: biomassa (2011), openbare verlichting (2011), beleidsregels voor WKO in de bodem (2012), duurzame ondernemerskringen MKB (2013), energiebesparing particuliere woningbouw (2013), energieafspraken met woningcorporaties (2013), monitoring (2013) en regionale duurzaamheidprijs (2013). Deze activiteiten staan elders in het actieplan nogmaals vermeld. 1.5 Regionale activiteiten (A&M). Trekker: Team Ruimtelijk Beleid (energie). De milieusamenwerking in de regio A&M is geformaliseerd in een gemeenschappelijke regeling. Afstemming vindt plaats in het Regionaal Milieu Overleg (RMO). Bestuurlijk is de gemeente vertegenwoordigd door de portefeuillehouder milieu en ambtelijk door de manager van de afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling. Voor de energieactiviteiten is er een werkgroep energie, waaraan wordt deelgenomen voor de beleidsmedewerker energie. Per activiteit is een gemeente als trekker aangewezen. Diemen is trekker voor de activiteit duurzame ondernemerskringen MKB. Deze activiteit staat in paragraaf 3.3. vermeld. 1.6 Regionale activiteiten (MRA). Trekker: Team Ruimtelijk Beleid (milieu). De energiesamenwerking in MRA-verband is niet geformaliseerd. Voor de jaren zijn vijf activiteiten opgesteld waaraan gemeenten intensief (deelname bij de voorbereiding) of extensief (alleen deelname bij de uitvoering) kunnen deelnemen: energieneutraal bouwen mogelijk maken vanaf het jaar 2015, MKB plaatst PV op daken derden, derden plaatsen PV op gemeentelijke daken, oplaadpunten elektrisch vervoer en realiseren vulpunten groen gas en waterstof. Diemen doet vooralsnog extensief mee aan de activiteiten. De activiteiten staan elders in het actieplan vermeld. Blz. 20 Gemeente Diemen, Ontwerp Actieplan energiebeleid december 2012