Hoofdstuk 1 ; Ontwikkeling 1.1 Rechercheonderzoek

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 2368 woorden 7 oktober ,4 14 keer beoordeeld Vak Methode ANW Solar Hoofdstuk 1 ; Ontwikkeling 1.1 Rechercheonderzoek Rechercheurs mogen niet zomaar aannemen dat getuigenverklaringen betrouwbaar zijn ; - Angst of mentale schok kan je waarnemen en geheugen beïnvloeden. - Een getuige kan onder invloed van drugs spreken. - Er kan veel tijd verstreken zijn tussen de ondervraging en het misdrijf. - Wie de ondervraagde is» Een vriend v.d. dader zal de waarheid niet spreken. Bij slachtoffers van moord gaan de rechercheurs eerst op zoek naar gegevens» ondervragen van familieleden en buurtbewoners» relatie- en buurtonderzoek. Hoofdgetuigen» Mensen die geweld hebben doorstaan, ze kunnen een signalement geven van de dader. Getuigenverklaringen» Bewijsmateriaal in een rechtszaak ; Niet altijd betrouwbaar» Rechercheurs zoeken naar aanwijzingen op plaats van moord ; - Ze fotograferen en filmen de plek tot in detail» Goede geheugensteun. - Ze onderzoeken lichaam op sporen voordat het weggehaald wordt. - De gerechtelijk arts onderzoekt doodsoorzaak. - Rechercheurs deppen bloed, verzamelen haren en vezels en verpakken die in aparte zakjes voor nader onderzoek in laboratorium» Stille getuigen - Zoeken naar moordwapen en proberen met een poederkwast vingerafdrukken zichtbaar te maken. - Als ze drank, drugs of medicijnen vinden kan dat een verklaring zijn voor de misdaad. Over al deze gegevens wordt een verslag geschreven» Het verslag komt samen met de rapporten van het laboratorium en de getuigenverklaringen in een dossier. Rechter moet overtuigd worden schuld verdachte» Recherche moet bewijs verzamelen (door betrouwbare technieken te gebruiken)» De rechtbank beoordeelt met dossier en stelt vragen aan getuigen en deskundigen» Bewijs sterk genoeg» Dader krijgt straf opgelegd. Gerechtelijk Laboratorium Rijswijk» Onderzoek voor heel recherche Nederland. Serologie» Bloedonderzoek door analisten. Analisten onderzoeken bloed op kleding van verdachte en van slachtoffer» Bepalen bloedgroep. Er is pas zeker wie de dader is als er unieke sporen gevonden worden» Vingerafdrukken. Recherche vergelijkt met aanwezigheid van getuigen hu informatie met die van t sporenonderzoek. Algemene kenmerken (die meer mensen zouden kunnen hebben) ; Lichaamsafmetingen en bloedgroep. Unieke kenmerken ; Vingerafdrukken. Eind 19e eeuw raakte Sir Francis Galton geïnteresseerd in vingerafdrukken. Belangrijkste conclusies van Pagina 1 van 5

2 zijn onderzoeken zijn ; - Het lijnenpatroon van de vingerhuid blijft levenslang hetzelfde. - Het aantal patronen dat kan voorkomen is zeer groot. - Je kunt vingerafdrukken indelen in groepen. De rechter eist minimaal 12 punten van overeenkomst» Kans op foutieve identificatie is nul. Met gips kun je een afgietsel maken van een zoolafdruk in aarde of sneeuw. Vingerafdrukken zichtbaar maken ; - Poederkwast met zilverkleurige poeder (hecht zich aan water wat in de afdruk zit)» Erna kun je de afdruk overbrengen op folie. - Vingerafdrukken zichtbaar maken met laserlicht. - Poeders die de afdruk laten oplichten met UV-licht. - Vingerafdrukken op plastic in gouddamp, de damp hecht zich aan de plastic. - De damp van secondelijm hecht zich met het vocht v.d. afdruk» Wit laagje stof. Sinds 1907 worden vingerafdrukken bewaard van misdadigers in kasten» Tegenwoordig op de computer van de Centrale Recherche Informatiedienst (CRI). DNA is een stof die voorkomt in de kernen van cellen waaruit mensen dieren en planten zijn opgebouwd. Onderdelen DNA-molecuul ; genen In 1985 ontwikkelde de Engelse professor Jeffreys een nieuwe techniek» Er kon een bijzonder stukje uit DNA-moleculen belicht worden. Het bijzondere stukje tref je tússen de genen van het DNA-molecuul» Bestaat uit herhalend patroon (aantal keren herhaling is kenmerkend)» Zichtbaar maken door streepjescode (DNA-fingerprint). In 1987 werd het DNA-profiel voor het eerst gebruikt in een rechtszaal als bewijs moordzaak. Het werd toen niet geaccepteerd door de rechter omdat het nog te weinig bekend was of meerdere mensen met hetzelfde DNA-profiel konden zijn» Wetenschappers hadden kritiek. Nu accepteren de rechters het geaccepteerde DNA-bewijs wel door beter onderzoek. Wet» Baas over eigen lijf» Toch uitzonderingen» Vanaf 1994 mag de recherche bij zware geweldsmisdrijven de verdachte bloed afnemen voor het maken van een DNA-profiel» Verdachte = de dader» Profiel wordt 30 jaar in bestand bewaard. 1.2 De pil Vroeger geen geboortebeperking» Toch niet zoveel kinderen» Door borstvoeding niet zwanger» Daarom in veel ontwikkelingslanden jarenlange borstvoeding. Condoom» Oorspronkelijk bescherming geslachtsziekten ; Mannen gebruikten blinde darm van geiten/schapen» Vorige eeuw condooms van rubber» Tegenwoordig van synthetisch rubbersoort latex ; Ook baarmoederkapje of pessarium van latex gemaakt. Aletta Jacobs ; Eerste vrouwelijke arts» Verspreidde dit vanaf de eeuwwisseling» Vrouwen kregen zelf de beschikking over een voorbehoedsmiddel. Veel landen voorbehoedsmiddelen verboden ; Ook kerk erop tegen. Eerste condooms en pessaria erg onbetrouwbaar doordat ze samen met een zaaddodend middel gebruikt werden» Veel vrouwen werden ongewenst zwanger. Margaret Sanger kwam voor deze vrouwen op» Zocht naar betere voorbehoedsmiddelen» Zij benaderde wetenschappers en geneesmiddelenfabrikanten om naar de vruchtbaarheidsremmende werking van vrouwelijke hormonen te onderzoeken. Pil» Stoffen die op vrouwelijke hormonen lijken. Hormonen = stoffen die in je lichaam in uiterst kleine Pagina 2 van 5

3 hoeveelheden worden gemaakt» Besturen groei en vruchtbaarheid. Ontdekkingen gedaan door dierproeven» Vanaf 1920 onderzoek bij vrouwelijke organen uit slachtafval (eierstokken van kippen)» Ze maakten er oplossingen van» Werden ingespoten bij levende proefdieren» Bij operaties zagen ze welke organen er veranderden. Urine bleek en geschikte vindplaats te zijn van de werkzame stof» Scheikundigen gingen op zoek om de stof zo zuiver mogelijk te krijgen» Dat lukte in Vraag naar vrouwelijk hormoon overtrof snel de hoeveelheid urine die als grondstof diende» Onderzoek richtte zich op chemische productie van stof met dezelfde werking» Bij toeval werden stoffen ontdekt die nog sterker werkten» Kunstmatige hormonen ; Oestrogenen en progestagenen. Margaret Sanger gaf de impuls tot onderzoek naar vruchtbaarheidsremmende werking van oestrogenen en progestagenen» Eerste anticonceptiepil werd in 1960 getest met succesvolle resultaten. Opvallend was het weinige bloed bij de menstruatie» Vrouwen met menstruatieklachten kregen de pil. Na enkele jaren goed beeld bijwerkingen» Binnen een jar werd de pil in heel Europa en VS het meest gebruikte voorbehoedsmiddel. Voor werking pil zie pagina 27 tekstboek Octrooirecht op veel verkocht medicijn» Grote winsten lange tijd» Fabrikanten gingen intensief met onderzoekers samenwerken. De uitvinder van een nieuw procédé, waarmee hij een vijftal chemische bewerkingen van progesteron kon maken, begon zelf een bedrijf» Ruzie bedrijfsleiding» Uitvinder verkocht zijn octrooirecht voor spotprijs aan aantal bedrijven tegelijk» Meerdere bedrijven kregen een procédé waarmee ze door kleine aanpassingen veel verschillende vrouwelijke hormonen konden verkopen» Pincus ontwikkelde de eerste pil. De eerste pilgebruikers waren enthousiast en de bijwerkingen maakten hen niet zo veel uit» Daarna werden ze kritischer» Er volgde meer onderzoeken om de dosering te kunnen verlagen en zo ook de bijwerkingen te verlagen. Kijk even voor cijfers op pagina 29 tekstboek, die zullen vast niet zo belangrijk zijn. 1.3 Navigatie Het kompas is al vele eeuwen een belangrijk hulpmiddel op zee» Lijkt simpel ; Je wilt naar een plaats in het westen, dús vaar je naar het westen maar het niet zo eenvoudig» Het zeewater stroomt en het waait er altijd» Je kunt kilometers van je koers afwijken, zonder dat je weet wáár je bent en hoe ver je nog moet. Grieken en Romeinen 2000 jaar geleden korte afstanden» Kustlijn en kompas voldoende. Einde Middeleeuwen Europeanen steeds verder weg» Niet alleen avontuur aar ook veroveren nieuw land ; Winstgevende handelsverbindingen. Exact vertellen waar op aarde een plaats ligt en hoe je er komt ; Coördinaten» Geografische breedte en lengte» Als je kunt bepalen van je bestemming en van de plaats waar je je nu bevindt, dan kun je uitrekenen hoe ver je nog moet en welke richting op. Dé vraag bij navigeren ; Hoe bepaal ik mijn plaats op aarde? Belangrijkste houvast op zee» zon, maan en sterren. - De aarde draait om een denkbeeldige as, die door de noord- en zuidpool gaat. Nu staat er recht boven de noordpool, in het verlengde van die as een ster» Poolster. Alleen is de poolster vaak niet zo helder en dus soms moeilijk te vinden. Als je op de noordpool staat, zie je de Poolster recht boven je ; hoek van 90 graden t.o.v. de horizon. En Pagina 3 van 5

4 dus zie je op de evenaar de Poolster (als alles helder is) onder een hoek van 0 graden. De Poolster is op de zuidpool niet te zien» Hoe hoger de Poolster, hoe noordelijker op aarde je bent. - Ook met de zon boven de horizon, kun je de geografische breedte bepalen. Omdat de zon niet altijd even hoog staat, is de breedtebepaling moeilijker dan bij de Poolster. Bij de zon kun je dus ook de geografische lengte vaststellen. Breedte bepaling ; maximale hoogte zon. Lengte bepaling ; Tijdstip hoogste punt zon. Zelf navigeren pagina 34 doorkijken (Weet niet of we dat moeten kennen??) De klokkenmaker John Harrisson bedacht een nauwkeurige klok die ook op zee bleef tikken» Het moest mogelijk zijn om de lengte te bepalen. Aarde draait in 24 uur om haar as» 360 graden in 24 uur en dus 15 graden per uur. Als je dus 15 graden naar het oosten gaat, zie je de zon 1 uur eerder op het hoogste punt. Om te weten hoe laat e zon precies op zijn hoogste punt staat, moet je een klok hebben. Hoe nauwkeuriger de klok, hoe nauwkeuriger de positie kan worden bepaald. Er bestonden wel klokken voor op zee, maar dat waren allemaal slingerklokken en die doen het niet op zee» Er moest een klok verzonnen worden zonder slinger ; Er werd 5 jaar aan gewerkt voor een goede klok en daarna nog ns 20 jaar voor een kleinere. Moderne navigatie ; Radiobaken. Radiobaken is een radiostation» Zendt speciaal signaal uit. Op veel plaatsen (plaatsen zijn bekend) aarde staan radiobakens» Elke baken ander signaal» Schip heeft antenne die kan meten uit welke richting de signalen komen. Als de richting tot 3 radiobakens wordt gemeten, kan de computer de positie van het schip uitrekenen. Ook zijn er navigatiesystemen die gebruik maken van het tijdsverschil tussen de ontvangst van hetzelfde signaal dat door verschillende zenders tegelijk wordt uitgezonden. Jaren 70 en 80» 24 satellieten in een baan om de aarde gebracht» Allemaal apart signaal» Computer kan berekenen hoe lang dit signaal onderweg is geweest» Afstand tot satelliet» Global Positioning System (GPS)» Bij vliegtuigen erg belangrijk ; Bij auto s ook mogelijk. 1.4 Ruimtevaart Begin deze eeuw» Eerste wetenschappelijke experimenten met raketten. Na de oorlog hebben de VS en de Sovjet-Unie een aantal Duitse raketdeskundigen naar eigen land gehaald» Nieuwe ontwikkeling zeer gevaarlijke wapens en groot belang bij ontwikkeling ruimtevaart» Race om beste wapens. 1957» Russen eerste satelliet in ruimte» Amerika schrok v.d. Russen» Amerika veel geld in ruimtevaarttechnologie. Werking raket ; Raket kan zich in ruimte nergens tegen afzetten om te versnellen, te remmen of te sturen» Bij een raket worden de gassen (die ontstaan na de verbranding van brandstof) met grote kracht aan de onderkant uitgestoten» Raket beweegt de andere kant op. Voorwerpen die een baan om de aarde draaien ; Satellieten of kunstmanen. Satellieten worden aangetrokken door de zwaartekracht van de aarde» Ze zouden dus eigenlijk naar beneden moeten vallen» Dat doen ze ook» Maar satelliet heeft grote snelheid dwars op de richting van de zwaartekracht» Beweegt tijdens vallen op aarde vooruit» Als snelheid maar groot genoeg blijft komt ie niet dichter bij de aarde» Hij valt om de aarde heen» Gewichtloos ; Alle voorwerpen die om de aarde draaien zijn gewichtloos. Satellieten zijn buiten de dampkring» Geen last van luchtwrijving» Worden niet afgeremd» Hij kan dus Pagina 4 van 5

5 zonder aandrijving om de aarde blijven cirkelen. Satellieten op dezelfde hoogte» Dezelfde omlooptijd en snelheid. Satellieten in hogere banen» Lagere snelheid ; Ze moeten grotere afstand afleggen voor 1 rondje» Omlooptijd is langer. Satellietbanen verschillen ook in richting van elkaar» Hoogte en richting hangen af van de functie. Satellieten» Verschillende toepassingen. Communicatiesatellieten geven tv-programma s door die vanuit een grondstation wordt uitgezonden» Groter gebied wordt bereikt. Onderzoek atmosfeer» Gat in ozonlaag zonder satellieten nooit ontdekt. Of groei van gewassen in kaart te brengen, plantenziekten op te sporen of grote scholen vis voor visserij of voor wetenschappelijk onderzoek te volgen. Satellieten en andere ruimtevaartuigen hebben verschillende instrumenten aan boord ; Computers, antennes en zenders» Allemaal elektriciteit nodig (bijv. batterijen)» Batterijen te zwaar voor lange vluchten. Meest gebruikte manier» Zonlicht omzetten in elektriciteit ; Zonnecellen. Zonnecellen zijn platte schijfjes van een speciaal materiaal (halfgeleiders)» Licht op zonnepaneel» Klein stroompje opgewekt» Genoeg elektriciteit door veel zonnecellen. Nadeel zonnecellen ; Laag rendement» Uit elke 100 watt wordt slechts 10 tot 20 % aan elektrische energie opgewekt. Zonnepanelen van satellieten kunnen per vierkante meter max. 150 tot 200 watt opwekken» Alleen als paneel precies op zon is gericht. Satellieten gelanceerd met onbemande raketten» D.m.v. afstandsbediening uit raket gezet en in baan geplaatst. Als er bemanning meegaat, moeten die aan bepaalde eisen voldoen» Kunnen ademen en veilig terugkeren naar de aarde en ruimteschip moet aangepast zijn aan gewichtloze situatie» Gebruik zwaartekracht» Oplossingen voor verzonnen. Langdurig verblijf in ruimte ongezond voor lichaam ; - Door gewichtloosheid verslapping van spieren Op lange duur zelfs botontkalking» Snelle botbreuken. Ruimtestations die langer bemand zijn» Fitnessapparatuur aanwezig om spieren te trainen» Mensen die langere tijd in ruimte zijn geweest kunnen vaak enkele dagen niet lopen als ze terugkeren, lichaam moet herstellen. Astronauten ook vaak ziek als ze net in ruimte zijn» Het evenwichtsorgaan raakt in de war door de gewichtloosheid» Heeft ook zwaartekracht nodig» Astronauten worden duizelig en lusteloos en soms overgeven. Eerste dagen ook vaak last van concentratieproblemen» Door gewichtloosheid sloom» Alles wordt geoefend. Pagina 5 van 5