Inhoud. Voorwoord 5. Trefwoordenlijst 67. Inhoud

Transcriptie

1 Inhoud Voorwoord 5 1 Schatten en meten Meten is weten Hulpmiddelen bij het schatten Afstanden meten Oppervlakten berekenen Afsluiting 25 2 Natuur om je te amuseren Een dagje uit Dag rommel! Op vakantie Op zoek naar natuur in Nederland Kamperen (op de boerderij) Van alles te doen op vakantie Gevolgen van massatoerisme Afsluiting Dieren en hun eten Wie eet wat? Voersoorten Wat zit erin? Waarvoor is het bestemd? Toevoegingen Afsluiting 50 4 Gecontroleerd regelen Wat kun je meten? Vastleggen van meetgegevens Meten en regelen Schakelsystemen (algemeen) Toepassing van praktisch schakelen Afsluiting 64 Trefwoordenlijst 67 Inhoud

2 8 Recreatie en Techniek

3 1 Schatten en meten Oriëntatie Hoeveel tijd heb jij per week? En hoeveel tijd besteed jij per jaar aan je hobby? Voor de een is dit moeilijker in te schatten dan voor een ander. Gelukkig zijn andere zaken makkelijker te schatten. Want schatten doe je elke dag. Als je de weg over wilt steken, schat je in of je nog voor die auto langs kunt, die aan komt rijden. Als je met je fiets door een nauwe opening wilt rijden, schat je in of de opening breed en hoog genoeg is. Ook als je om negen uur op school moet zijn, schat je hoe laat je van huis moet om op tijd te zijn. 9 Om bepaalde zaken in te schatten gebruik je telkens je ervaringen van vroeger. De laatste keer was je veel te vroeg op school, dus nu ga je wat later van huis. Misschien kom je wel te laat en zul je de volgende keer weer iets eerder gaan. Meten is veel nauwkeuriger dan schatten. Bij het meten zul je altijd een meetinstrument gebruiken om tot een exacte waarde te komen. Je kunt bijvoorbeeld elke ochtend de temperatuur meten buiten bij je slaapkamerraam. Als meetinstrument gebruik je dan een thermometer. Deze meet het aantal graden Celsius. Als je een cake gaat bakken, dan meet je de hoeveelheid bloem af met een weegschaal. In de kas van een tuinder heb je een meetinstrument die de luchtvochtigheid meet. Dit blok gaat over het schatten en meten van waarden. We bespreken verschillende hulpmiddelen bij het schatten en meten. Ook leer je hoe je bepaalde waarden kunt berekenen. Schatten en meten

4 Fig. 1.1 Hoe hoog is deze boom? Meten is weten In de landbouw is het vaak nodig om heel precies te meten. In de akkerbouw wordt tegenwoordig gebruik gemaakt van computers en satellieten. Tuinbouwers houden het weer goed in de gaten om schade aan hun gewassen te voorkomen. In de melkveehouderij worden geregeld monsters van de melk genomen om te controleren op bepaalde stoffen en bacteriën. Ook in de zorg, in de techniek en in de economie is meten heel belangrijk. Verschillende waarden met eenheden In het dagelijks leven kun je allerlei waarden meten. Om een paar bekende voorbeelden te noemen: tijd, lengte, hoogte, luchtdruk, windsnelheid, voedselrijkdom, vochtgehalte, vetgehalte, temperatuur, gewicht, stroom, en zo zijn er nog honderden andere waarden te bedenken. Al deze waarden meet je in afgesproken eenheden. Belangrijk is dat je bij elke gemeten waarde die eenheid vermeldt. Meestal zet je hem erachter. Bijvoorbeeld: de hoeveelheid melk in de melktank wordt aangegeven in liters, de temperatuur wordt aangegeven in graden Celsius en de luchtdruk in millibar. Meten in de landbouw Boeren en tuinders volgen altijd met veel belangstelling het weer. Dat doen ze omdat ze er zo afhankelijk van zijn. Het weer bepaalt voor een belangrijk deel welk werk er op een bedrijf wordt Recreatie en Techniek

5 uitgevoerd. De informatie van de uitgebreide weerberichten gebruiken de boeren en tuinders voor hun werk. Maar ook zelf meet de boer of tuinder waarden van het weer. Met de regenmeter meet hij heel precies de hoeveelheid neerslag in de vorm van regen, hagel en sneeuw. De barometer geeft hem informatie over de luchtdruk en over mogelijke weersveranderingen die op komst zijn. Op de thermometer kan hij de buitentemperatuur aflezen. Sommige boeren hebben een windwijzer en een windsnelheidsmeter. Die raadpleegt de boer als hij zijn gewassen wil bespuiten. Hij kan dan rekening houden met de windsnelheid. Als er teveel wind is, kan het middel overwaaien naar een andere perceel. Precisielandbouw De boer op de boerderij krijgt er hulpjes bij op de boerderij: satellieten! Op de trekker is een DGPS-ontvanger geïnstalleerd. Dit is een apparaat dat lijkt op het navigatie-systeem dat wel in auto's wordt gebruikt om de route te bepalen. De ontvanger krijgt signalen van drie of vier satellieten en van een zender op de grond. Hiermee wordt de plaats van de trekker op de akker tot op de vierkante meter precies bepaald. Tijdens het ploegen verzamelen gevoelige metertjes allerlei gegevens over de structuur en voedingsstoffen van de bodem. Die metertjes zitten vast aan de ploeg. Zo worden telkens kleine stukjes land nauwkeurig in kaart gebracht. De gegevens worden opgeslagen in een computer. In het voorjaar, wanneer de boer het land gaat bemesten, rekent de computer precies uit hoeveel mest er op elk stukje moet worden gestrooid. Dit wordt weer doorgegeven aan de mestinjecteur. 11 Fig. 1.2 De trekker krijgt signaal van satellieten. Schatten en meten

6 Melkwaarden in de melktank Wanneer de tankauto de melk uit de melktank komt ophalen, dan wordt er een monster genomen van de melk. Op de melkfabriek controleren ze dit buisje met melk op vet, eiwit en bacteriën. Zijn de waarden niet juist of vinden ze vreemde stoffen in de melk, dan wordt de melk niet meegenomen in de productie. Het weer in de tuinbouw Tuinders beschermen in het voorjaar hun plantjes als er nachtvorst wordt voorspeld door de weerman. Fruittelers zetten dan hun beregeningsinstallatie in de boomgaard aan om de bloesem te beschermen. 12 Fig. 1.3 Beregenen van de boomgaard om bloesem te beschermen tegen nachtvorst. Fig. 1.4 De bloesem is beschermd door een ijslaagje. Spuitrobot in de kas De spuitrobot rukt uit wanneer op een bepaalde plek in de kas een ziekte is waargenomen. Deze spuitrobot is een groot rek met een Recreatie en Techniek