Naam: WATER. pagina 1 van 8

Transcriptie

1 Naam: WATER Geen leven zonder water Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te plassen en te zweten. Maar ben je 10% van je vocht kwijt, dan kun je al niet meer bewegen. Je kunt dan ook niet langer dan 3 dagen zonder water. Maar dat geldt ook ongeveer voor alles wat leeft. Wat is water Het meeste water op aarde is vloeibaar. Water kan ook hard worden. Dan verandert het in ijs. IJs kan natuurlijk ook weer smelten, dan is het weer water. Water bevriest als de temperatuur onder 0 graden Celsius is. Het vriespunt van water. Water kan ook veranderen is waterdamp. Het wordt dan een gas. Maar heter dan 100 graden kan water niet worden. Dat is het kookpunt van water. Waterdamp kan ook weer water worden. pagina 1 van 8

2 Dit gebeurt als waterdamp weer afkoelt. Adem maar eens tegen een koude ruit. Je ziet dan dat jou adem in water veranderd. Dat noemen we condens. Vraag 1a. In welke drie vormen kennen we water?.. Vraag 1b. Wanneer wordt water hard? Vraag 1c. Wanneer wordt water gasvormig?... Zout, zoet en brak Bijna al het water op aarde is zout. Alle zeeën, oceanen en binnenzeeën hebben zout water. Zout water is niet lekker om te drinken. Je krijgt er alleen maar meer dorst van. Daarom is zout water ook geen drinkwater. Het water dat we drinken, noemen we zoet water. Dat is raar want het smaakt niet zoet. Water dat uit de kraan komt heet zoet. En het water in een zwembad ook. In Nederland is het meeste water uit de rivieren en meren ook zoet. Vraag 2. Heet het water in sloten, rivieren en kanalen zout of zoet water?.. pagina 2 van 8

3 Brak water is een mengsel van zout en zoet water. In Nederland vind je dit brakke water op plaatsen waar rivieren uitmonden in de Noordzee. In warme landen, aan zee, komt er vaak brak water uit de douche. Dat wordt gedaan om zoet water te sparen. Je kunt je er gewoon mee wassen, de wc doorspoelen en afwassen. In deze landen koop je drinkwater in flessen. Van zout en brak water kan ook zoet water worden gemaakt. Daarvoor moet het zout uit het water worden gehaald. Dit gebeurt door het water te koken en de damp op te vangen. Het zout blijft dan achter. Er bestaan ook filters die zout uit zeewater filteren. In droge landen staan waterfabrieken. Zij maken van zeewater zoet water. Dit is alleen wel erg duur. Vraag 3a. Kun je het drinkwater uit de kraan in andere (warme) landen altijd drinken?.... Vraag 3b. Hoe kom je dan aan drinkwater?. pagina 3 van 8

4 Waar komt water vandaan Het water dat wij drinken, bestaat al net zo lang als de aarde. Water verandert alleen telkens van plaats en vorm. Soms is water ijs op de Noordpool. Soms is water regen in Zuid-Amerika en soms is water jouw frisdrank. Het water gaat dus rond en rond en rond. Dat rondgaan heet een kringloop: de waterkringloop. De waterkringloop De waterkringloop begint bij de oceaan. Daar verdampt water door de zon. De waterdamp stijgt op. Hoog in de lucht is het koud. De waterdamp condenseert en verandert in wolken. Uit wolken komt regen, hagel of sneeuw. Samen heet dat neerslag. Van de neerslag verdampt een groot deel meteen. Soms zelfs al voordat het op de grond is terechtgekomen. Een ander deel van het water zakt de grond in: grondwater. De rest stroomt over het land. Dit zijn beken, rivieren en kanalen. Samen met de meren heet het water van beken, rivieren en kanalen oppervlaktewater. Al het water dat niet verdampt, stroomt uiteindelijk terug naar de zee. Daar begint de kringloop weer opnieuw. Vraag 4a. Wat is de kringloop van het water? pagina 4 van 8

5 Jij bent een deel van de waterkringloop. Ieder mens, ieder dier en iedere plant doet mee aan de waterkringloop. Iedere keer als jij drinkt, plast, zweet en uitademt, doe je mee. Maar ook als je de wc doorspoelt of je tanden poetst. En ook het water voor koken, wassen en drinken doet mee aan de kringloop. In fabrieken wordt water gebruikt om elektriciteit, papier en frisdrank te maken. En weet je dat het water in jouw lichaam zich elke twintig dagen vernieuwt? Daardoor ben jij zelf ook een onderdeel van de kringloop. Vraag 4b. Hoe heb jij vandaag meegedaan in de kringloop van het water?.... Schoon water om te drinken Water heb je nodig tegen de dorst. Gemiddeld moet je ongeveer twee liter per dag binnenkrijgen. In Nederland drinken we gewoon uit de kraan. Het water is veilig en schoon, omdat het wordt gezuiverd. Dat is lang niet overal zo. Over de hele wereld hebben meer dan één miljard mensen nog geen goed drinkwater. Deze mensen moeten vaak uren lopen om goed water te halen. Anderen drinken vuil water. Daar kun je behoorlijk ziek van worden. Vuil water veroorzaakt diarree en ook ziektes. Dit kun je meestal voorkomen door water te koken. Dan gaan de meeste bacteriën in het water dood. Een gemiddelde Nederlander gebruikt ongeveer 130 liter per dag. Voor het klaarmaken van eten wordt water gebruikt. Aardappels, rijst, pasta en de meeste groente kook je in water. pagina 5 van 8

6 Water is onmisbaar voor het bereiden van voedsel. Het grootste deel van ons water gebruiken we voor ons voedsel. Vraag 5a. Waar gebruiken we het water uit de kraan allemaal voor? Vraag 5b. Wat gebeurt er als je water drinkt dat niet schoon is?. Elektriciteit maken We hebben water nodig om elektriciteit te maken, meestal om de centrale te koelen. Aan de ene kant van de centrale wordt koud water naar binnen gepompt, aan de andere kant komt het er warm weer uit. Maar met behulp van water kan ook echt elektriciteit worden gemaakt. Daarvoor wordt water achter een dam opgeslagen. Als er genoeg water is, gaat de dam open en stroomt het water langs een dynamo. En een draaiende dynamo geeft stroom. De centrale die deze elektriciteit maakt, heet een waterkrachtcentrale. Vraag 6 Hoe kun je elektriciteit opwekken met water? pagina 6 van 8

7 De natuur heeft ook water nodig. Als mensen steeds meer water gebruiken, blijft er steeds minder over voor de natuur. Meestal gaat dat heel langzaam. Je merkt het pas na een aantal jaren. In Nederland zie je bijvoorbeeld sloten droogvallen, of het bos dat droger wordt. Vraag 7a. In welk deel van de wereld is al jaren een tekort aan water in de natuur? Vraag 7b. Is dat probleem op te lossen?. Mensen houden van water Vroeger waren mensen bang voor water, vooral voor overstromingen. In Nederland zijn de mensen nu niet meer bang voor de zee en het water. De zee wordt op veilige afstand gehouden met duinen, de rivieren en grote meren zijn omringd met dijken. Nederland zal dus niet meer zo gauw overstromen. Maar water is ook leuk. Wat dacht je van zwemmen, duiken, lekker badderen, bootje varen, vissen, sneeuw- en ijspret? Mensen kijken ook graag naar water. De mooiste zonsondergangen zie je aan het water. Vraag 8a. Waarom houden we van water?. Vraag 8b. Waarom hebben we een hekel aan water?.... pagina 7 van 8

8 Vervuiling Mensen gaan vaak niet zuinig om met water. Water dat gebruikt is, is vaak vuil. Denk maar eens aan alles wat je door de wc spoelt, of de shampoo waarmee je je haar wast. Of nog erger: verf die door de gootsteen wordt gespoeld. Alles wat we door de gootsteen spoelen, komt weer terug in de kringloop. Dat geldt ook voor het water van de straat, van fabrieken, en van de landbouw. Vaak gaat het om kleine beetjes vervuiling. Maar denk je eens in hoeveel vuil water 16 miljoen Nederlanders per dag produceren. Al dat vuile water is ongezond voor het dieren- en plantenleven. Dus ook voor ons. Vuil water bedreigt het leven in de zee. En het is moeilijker en duurder om drinkwater te winnen uit vuil water. Gelukkig wordt het meeste afvalwater nu gezuiverd. Maar helaas geldt dit nog niet voor de landbouw. Kunstmest, dierlijke mest en landbouwgif spoelen met de regen toch nog naar de rivieren. Ook sommige fabrieken maken er nog steeds een potje van. Toch gaat het steeds beter. Ooit was de Rijn één van de smerigste rivieren ter wereld. Nu zwemt er weer zalm in. Helaas geldt dit nog niet voor de Schelde en de Maas. Er is dus nog veel te verbeteren. Vraag 9. Als jij de wereld een goede raad zou mogen geven over goed waterbeheer. Wat zou jij dan voor goed advies hebben?.... pagina 8 van 8