Monitor Voortgezet Onderwijs Eindhoven Bianca Leest, Ed Smeets

Transcriptie

1 Monitor Voortgezet Onderwijs Eindhoven 2016 Bianca Leest, Ed Smeets Nijmegen, september 2017.

2 Projectnummer: KBA Nijmegen Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, en evenmin in een retrieval systeem worden opgeslagen, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt te Nijmegen. No part of this book/publication may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher.

3 Inhoudsopgave Voorwoord 5 Samenvatting en aanbevelingen 7 1 Inleiding 11 2 Algemene informatie Regulier voortgezet onderwijs Verdeling naar onderwijstype 19 3 Instroom Schooladvies Cito eindtoetsscores 26 4 Passend onderwijs Veranderingen door passend onderwijs Ontwikkeling in leerlingenaantallen Praktijkonderwijs en leerwegondersteunend onderwijs Behoefte aan extra ondersteuning Diagnoses 36 5 Intergemeentelijk schoolbezoek Leerlingen afkomstig uit Eindhoven 41 6 Voortijdig schoolverlaten en thuiszitters Voortijdig schoolverlaten Thuiszitten, absoluut en relatief verzuim 54 7 Rendement en eindexamencijfers Onderbouwrendement Bovenbouwrendement 60 8 Profielkeuze Betaprofielen op havo en vwo Betatechniek in het vmbo Betatechniek en sekse 68 Bijlage 71

4

5 Voorwoord Goed op weg Het aantal leerlingen dat een school voor voortgezet onderwijs (vo) in Eindoven bezoekt stijgt al sinds Meer dan de helft van die vo-leerlingen volgt een havo-of vwo opleiding en het percentage dat voortgezet speciaal onderwijs volgt ligt niet langer boven, maar op het landelijke gemiddelde. Het aantal geregistreerde thuiszitters is laag en er zijn steeds meer havo 4-leerlingen die voor een bèta technisch profiel kiezen. Het voortgezet onderwijs in Eindhoven staat er op hoofdlijnen goed voor. Dit positieve beeld komt onder meer naar voren uit de monitor voortgezet onderwijs Eindhoven. Deze monitor werd negen jaar geleden opgezet voor de (toen nog) lokaal educatieve agenda 12+. De ontwikkeling van het voortgezet onderwijs kon hiermee aan de hand van vaste thema s worden gevolgd en geëvalueerd. Na de aftrap in 2009 werd de monitor drie jaar later in 2012, voor het eerst herhaald. Met vrijwel dezelfde thema s en met nieuwe aanbevelingen als resultaat. In de aanloop naar deze derde monitorrapportage veranderde er echter het nodige. De invoering van passend onderwijs in 2014 is van al die veranderingen misschien wel de grootste. Alle Eindhovense scholen voor voortgezet (speciaal) onderwijs maken sinds augustus van dat jaar deel uit van het regionale samenwerkingsverband voor passend onderwijs Eindhoven en Kempenland. Dit samenwerkingsverband beschikt over veel van de tot nu toe in de monitor VO gepresenteerde gegevens. Ze zijn dan ook terug te vinden in het bestuursverslag en de jaarrekening waarmee het samenwerkingsverband zich verantwoordt. Dit verantwoordingsverslag is -anders dan de monitorrapportage- elk jaar beschikbaar. Zou het niet prachtig zijn als we erin slagen om het goede van de monitor in het jaarlijks beschikbare verantwoordingsverslag te integreren? Schoolbesturen en gemeente kunnen er dan nog beter voor zorgen dat kinderen altijd mee kunnen doen. Niet alleen op school, maar ook daarna! Jannie Visscher wethouder onderwijs VOORWOORD 5

6

7 Samenvatting en aanbevelingen Een overzicht van de in het rapport gebruikte afkortingen is in de bijlage opgenomen. Het totale aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs in Eindhoven is sinds 2011 met bijna 3 procent gestegen. Deze stijging is vooral toe te schrijven aan een toename van leerlingen in het vmbo-tl en havo en is geconcentreerd bij enkele scholen. Ruim de helft (54%) van de leerlingen in het voortgezet onderwijs in Eindhoven volgt havo of vwo. Sinds 2015 is het advies van de basisschool (en niet meer de score op de eindtoets) leidend bij de overgang van het primair naar het voortgezet onderwijs. Dit heeft echter niet tot grote veranderingen in de schooladviezen geleid. Net als in de rest van Nederland is in Eindhoven het aandeel enkelvoudige schooladviezen in 2014 en 2015 sterk toegenomen. Inmiddels heeft de onderwijsinspectie het nieuwe onderwijsresultatenmodel aangepast, waardoor zij leerlingen die een meervoudig advies kregen en geplaatst werden in het laagste van de geadviseerde niveaus niet meer negatief meewegen in de opbrengsten van de school. Daarbij zijn po- en vo-scholen ook nadrukkelijk opgeroepen om meervoudige adviezen niet categorisch uit te sluiten. Op basis van de instroomgegevens van de vo-scholen blijken (mogelijk op basis van het resultaat van de eindtoets) in 2015/ adviezen naar boven bijgesteld. Met de komst van passend onderwijs per 1 augustus 2014 is er veel veranderd in de wijze waarop leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte deze ondersteuning krijgen en in de bekostiging daarvan. Dit maakt een vergelijking met voorgaande jaren niet goed mogelijk. Deelname aan het voortgezet speciaal onderwijs (vso) is in het Samenwerkingsverband Eindhoven en Kempenland sinds 2013 omlaag gebracht, met name in bekostigingscategorie 1 (laag), en is in 2015 vergelijkbaar met het landelijke gemiddelde. Hoewel het percentage leerlinggebonden financiering ( rugzakjes ) duidelijk hoger was dan landelijk, heeft het verdwijnen hiervan niet geleid tot een toename van het aandeel leerlingen in het vso. Het aandeel pro-adviezen van instromers in het Eindhovens voortgezet onderwijs is sinds 2013 substantieel gedaald, van 1,9% naar 1,2% van de leerlingen. Ook het percentage leerlingen dat een vmbo-advies met lwoo heeft gekregen, is in 2015 duidelijk lager dan in 2012 en 2013, maar ligt wel boven het landelijke gemiddelde. Uit de instroomgegevens blijkt verder dat 29% van de leerlingen die in 2015 in het Eindhovens voortgezet onderwijs instroomden volgens de basisschool extra ondersteuning nodig heeft; dit aandeel is gedaald sinds In 2016/17 bezocht 94% van de in Eindhoven woonachtige vo-leerlingen een vo-school in Eindhoven. Dit percentage is redelijk stabiel door de jaren heen. Leerlingen in het vso of leerlingen die lwoo volgen, gaan relatief vaker naar een school buiten Eindhoven. Het percentage leerlingen met een westerse of niet-westerse migratieachtergrond in het voortgezet onderwijs in Eindhoven is sinds 2011 gestegen naar 37%. Het aandeel Eindhovense leerlingen in de instroom in het Eindhovense voortgezet onderwijs is enigszins gedaald, maar dit is vooral het gevolg van een relatieve toename van leerlingen uit andere gemeenten die naar het vo in Eindhoven gaan. Het marktaandeel van het Eindhovense voortgezet onderwijs is het grootst in Son en Breugel, Nuenen en Waalre. Vooral het marktaandeel onder de Nuenense vo-instromers is sterk gegroeid sinds 2010/11. SAMENVATTING EN AANBEVELINGEN 7

8 In de vorige monitor leek de ingezette daling van het voortijdig schoolverlaten te stagneren. De cijfers van 2014/15 laten echter zien dat de daling flink heeft doorgezet, met name onder vmbo ers, naar 0,8% vsv in Eindhoven (in Zuidoost Brabant nog iets lager met 0,5%). De twee voorgaande meetjaren lag het aandeel vsv echter nog lager en door de lichte terugval in 2014/15 doet Eindhoven het niet bijzonder goed in vergelijking met andere grote gemeenten. Wat betreft het absolute verzuim bevindt Eindhoven zich in 2015 in vergelijking met andere grote gemeenten in de middenmoot; het relatief verzuim is in Eindhoven het laagst van de tien gemeenten en ook het aandeel geregistreerde thuiszitters is relatief laag. Het onderbouwrendement, afgemeten aan de positie van leerlingen in het derde leerjaar in relatie tot hun schooladvies, is vrij stabiel in Eindhoven. In de laatste drie meetjaren stroomt zo n 16% van de leerlingen op naar een hoger onderwijstype en 17% af naar een lager onderwijstype. Analoog aan de nieuwe indicator van de onderwijsinspectie hebben we voor het bovenbouwrendement gekeken naar de succesvolle doorstroom naar het volgende leerjaar in de bovenbouw. Het bovenbouwrendement van de havo en het vwo was in de monitor 2012 nog een punt van zorg. Het driejaarsgemiddelde van de bovenbouwdoorstroom ligt iets onder het landelijke gemiddelde cijfer, maar het verschil is klein, met uitzondering van het vmbo (g)t waar het Eindhovens gemiddelde enkele procenten onder het landelijk gemiddelde ligt. De gemiddelde eindexamencijfers zijn in 2015 voor vrijwel alle schooltypen licht gestegen ten opzichte van 2011 en de Eindhovense resultaten zijn voor alle schooltypen in 2015 minstens zo goed als de landelijke cijfers. Onder de Eindhovense havo-4 leerlingen is het aandeel leerlingen met N-profiel in 2013 plotseling flink gestegen en in 2015 op vergelijkbare hoogte gebleven, op 45%. Dit is vergelijkbaar met het landelijke gemiddelde. Het aandeel Eindhovense havo-4 leerlingen dat een betatechnisch profiel kiest, is gestaag gestegen naar 23% in 2015 en komt hoger uit dan het landelijke gemiddelde (19%). Het aandeel vwo-leerlingen met een N- of betatechnisch profiel lag de afgelopen jaren in Eindhoven over het algemeen iets hoger dan landelijk gemiddeld. Vooral als het gaat om betatechnische kiezers is er echter een piek geweest en is de voorsprong van Eindhoven inmiddels in 2015 verdwenen. Leerlingen in het Eindhovens vmbo volgen relatief vaak de theoretische leerweg en kiezen relatief vaak voor een economisch of een technisch profiel (15% tegenover 12% gemiddeld in Nederland). De meeste techniekkiezers volgen de kadergerichte leerweg. In het vmbo kiezen minder meisjes dan jongens voor techniek, maar in Eindhoven wel vaker (8%) dan landelijk (2%). Op de havo kiest in Eindhoven 12% van de meisjes een betatechnisch profiel en 30% op het vwo. Dit is een vrij stabiel beeld over de periode Omdat in deze periode in Nederland het aandeel meisjes dat een betatechnisch profiel kiest licht is gestegen, komen in 2015 de percentages voor Eindhoven en Nederland dicht bij elkaar in de buurt. Als het om het bredere N-profiel gaat, is er sprake van een duidelijke stijgende lijn. Op het vwo in Eindhoven ligt het aandeel meisjes dat een N-profiel kiest boven het Nederlands gemiddelde en op de havo ligt het op gelijk niveau. 8 SAMENVATTING EN AANBEVELINGEN

9 Aanbevelingen Ondanks de zorg over het verdwijnen van de leerlinggebonden financiering en de invoering van passend onderwijs heeft deze ontwikkeling in Eindhoven niet geleid tot een toename van de instroom in het vso; deze is ongeveer gelijk gebleven. Niettemin krijgen de vo-scholen nog tot 2020 te maken met een dalend ondersteuningsbudget ( verevening 1 ) en zullen de scholen naar manieren moeten zoeken de leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben te kunnen blijven bedienen. Het verdient aanbeveling om goed te volgen hoe scholen met deze ontwikkeling omgaan. Het verdient aanbeveling basisscholen de mogelijkheid te blijven bieden om meervoudige adviezen te geven bij de overgang van leerlingen naar het voortgezet onderwijs. Enkelvoudige adviezen brengen het risico met zich dat sommige leerlingen in het voortgezet onderwijs in een te laag niveau worden geplaatst en daardoor onvoldoende uitdaging krijgen. De komende jaren zal gaan blijken hoe de nieuwe situatie rondom de schooladvisering uitpakt. Hoe ontwikkelt het aandeel meervoudige adviezen zich, waar worden deze leerlingen geplaatst en hoe vaak worden schooladviezen bijgesteld? Deze vragen verdienen de komende jaren aandacht van de scholen en de gemeente. In het vmbo heeft Eindhoven weliswaar een lichte voorsprong op het landelijk gemiddelde als het gaat om de keuze voor de sector Techniek, maar in het vwo/havo wordt ondanks de gepleegde inspanningen de gewenste stijging in de keuze voor betatechniek-profielen niet gerealiseerd. De keuze voor techniek blijft daarmee eveneens een aandachtspunt. Er blijft aandacht nodig voor het terugdringen van voortijdig schoolverlaten onder vmbo-leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften, getuige de geringe daling van het percentage vsv in leerjaar 3 en 4 van het lwoo. Hierbij is het tevens van belang dat wordt gemonitord wat eventuele gevolgen zijn van de keuze voor opting out (hoofdstuk 4). 1 Tussen 2014 en 2020 wordt het bedrag gelijkgetrokken dat per samenwerkingsverband per leerling beschikbaar is voor extra ondersteuning. Samenwerkingsverbanden die vóór passend onderwijs relatief veel leerlingen hebben verwezen naar het voortgezet speciaal onderwijs of die relatief veel leerlingen met leerlinggebonden financiering hadden, krijgen door deze zogeheten verevening tot 2020 jaarlijks minder budget van de rijksoverheid. SAMENVATTING EN AANBEVELINGEN 9

10

11 1 Inleiding

12

13 1. Inleiding Deze derde Eindhovense Monitor Voortgezet Onderwijs geeft inzicht in prestaties en ontwikkelingen in het voortgezet onderwijs, zodat de gemeente Eindhoven en scholen de balans kunnen opmaken en waar nodig gezamenlijk verbeterpunten kunnen formuleren en beleid kunnen voeren. In afstemming met de gemeente Eindhoven en de vorige monitor komen de volgende thema s in afzonderlijke hoofdstukken aan bod: instroom; passend onderwijs; intergemeentelijk schoolbezoek; voortijdig schoolverlaten en thuiszitters; rendement en eindexamencijfers; profielkeuze. Beleidsvragen die aan de Monitor Voortgezet Onderwijs ten grondslag liggen zijn onder andere: Hoe ontwikkelt de instroom in het Eindhovense vo zich? Welke ontwikkelingen zien we als het gaat om passend onderwijs? Waar komen leerlingen vandaan? Lukt het om het voortijdig schoolverlaten verder terug te dringen en hoe verhoudt de situatie in Eindhoven zich ten opzichte van andere steden? Hoe ontwikkelen de rendementen van het Eindhovens vo zich en hoeveel leerlingen kiezen inmiddels voor een betatechniekprofiel? Voor deze derde monitor is gebruik gemaakt van een groot aantal bronbestanden van onder andere de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), de Centrale Leerlingen Registratie van de gemeente Eindhoven en het regionaal samenwerkingsverband Eindhoven en Kempenland. De gegevens uit deze bronnen zijn geanalyseerd en samengevat in tabellen in figuren. In de hoofdstukken wordt bij elke tabel of figuur steeds de databron benoemd. We bedanken Gerbert Bieleman, Jan Vriens en Trea Karsies van de Gemeente Eindhoven, de begeleidingscommissie bestaande uit Corinne Sebregts, Jeanne Derks, Wilma Wagemakers, Martin van den Berg en Niek van der Zanden en verder Esther Le Large en Marian Hensing van Scholengroep Het Plein voor hun adviezen en voor de informatie die zij hebben aangeleverd. INLEIDING 13

14

15 2 Algemene informatie

16

17 2. Inleiding 2.1 REGULIER VOORTGEZET ONDERWIJS De gemeente telt volgens de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) in 2015 dertien scholen waar leerlingen regulier voortgezet onderwijs volgen. Twee scholen (De Rooi Pannen en Sint Lucas) bieden in 2015 uitsluitend vmbo aan. De overige elf scholen bieden (ook) onderwijs op havo- en vwo-niveau aan. Tabel 2.1 toont de totale leerlingaantallen van de Eindhovense scholen in de periode In 2015 volgen in totaal leerlingen voortgezet onderwijs in Eindhoven; een stijging van meer dan 400 leerlingen sinds Deze stijging is vooral toe te schrijven aan een toename van leerlingen in het vmbo-tl en havo en is geconcentreerd bij enkele scholen. Vooral het Eckartcollege, het Lyceum Bisschop Bekkers, de SGM Voorgezet Vrije schoolonderwijs (Novalis College), Sint Lucas en het ROC Summa College zagen hun leerlingaantallen stijgen. Tabel 2.1 Overzicht leerlingaantallen vo-scholen, Totaal Verschil% Augustinianum SGM ,3% Christiaan Huygens College ,8% Eckartcollege ,6% Helicon Opleidingen Scholengroep Het Plein ,8% - Aloysius De Roosten ,7% - Antoon Schellenscollege ,4% - Pleinschool Helder ,1% - Praktijkschool Eindhoven ,1% - Vakcollege Eindhoven ,5% - Sint-Joriscollege ,5% Lorentz Casimir Lyceum ,1% Lyceum Bisschop Bekkers ,2% SG De Rooi Pannen ,5% SGM Voortgezet Vrije Schoolonderwijs ,2% Sint Lucas ,1% Stedelijk College Eindhoven ,1% ROC Summa College ,6% Van Maerlantlyceum ,3% Totaal ,6% Bron: DUO leerlingen per vestiging, peildatum 1 oktober, DUO Leerlingenprognose ; leerlingadministratie Scholengroep Het Plein ALGEMENE INFORMATIE 17

18 De leerlingaantallen in jaar 1 (Tabel 2.2) schommelen tussen 2011 en 2015, maar laten in 2015 een stijging zien van 159 leerlingen ten opzichte van De leerlingprognoses per school en per onderwijssoort (Tabel 2.3) laten zien dat in 2020 vooral bij het Eckhartcollege een verdere stijging van de leerlingaantallen wordt verwacht. De prognoses laten echter niet zien dat inmiddels ook bij het Stedelijk College Eindhoven een sterke groei wordt verwacht, vanwege de explosieve groei van de Internationale School Eindhoven die onderdeel is van deze school. De stijgende vraag naar leerlingplekken op internationale scholen (vanwege de aantrekkelijkheid van Nederland voor buitenlandse bedrijven door de sterke economie) is landelijk onderwerp van discussie in de Taskforce Internationaal Onderwijs. Tabel 2.2 Overzicht leerlingaantallen jaar 1 vo-scholen, Jaar Verschil% Augustinianum SGM ,2% Christiaan Huygens College ,5% Eckartcollege ,3% Helicon Opleidingen Scholengroep Het Plein ,9% - Aloysius De Roosten ,3% - Antoon Schellenscollege ,5% - Pleinschool Helder ,0% - Praktijkschool Eindhoven ,3% - Vakcollege Eindhoven ,5% - Sint-Joriscollege ,4% Lorentz Casimir Lyceum ,5% Lyceum Bisschop Bekkers ,7% SG De Rooi Pannen ,1% SGM Voortgezet Vrije Schoolonderwijs ,4% Sint Lucas ,2% Stedelijk College Eindhoven ,9% Summa College ,2% Van Maerlantlyceum ,1% Totaal ,6% Bron: DUO leerlingen per vestiging, peildatum 1 oktober; leerlingadministratie Scholengroep Het Plein 18 ALGEMENE INFORMATIE

19 Tabel 2.3 Prognose leerlingaantallen vo-scholen 2020 Totaal LWOO Onderbouw Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo Bovenbouw vwo Augustinianum SGM Christiaan Huygens College Eckartcollege Sint-Joriscollege Lorentz Casimir Lyceum Lyceum Bisschop Bekkers Sint Lucas Stedelijk College Eindhoven Summa College Van Maerlantlyceum Bron: DUO Leerlingprognoses VERDELING NAAR ONDERWIJSTYPE Figuur 2.1 toont de verdeling naar onderwijstype van leerlingen in hun derde leerjaar in het Eindhovense voortgezet onderwijs. In het derde jaar volgt 54% van de leerlingen havo of vwo 2, 26% gaat naar vmbo-tl of vmbo-gl en 20% naar vmbo-kl of vmbo-bl. Figuur 2.1 Leerlingaantallen derde leerjaar naar onderwijstype vo Eindhoven, % 54% 12% 22% 4% vmbo-bl vmbo-kl vmbo-gl vmbo-tl havo/vwo Bron: DUO 2 DUO maakt geen onderscheid naar havo en vwo voor leerjaar 3. ALGEMENE INFORMATIE 19

20 Een gangbare manier om naar de verdeling van leerlingen over onderwijstypes te kijken, is door in te zoomen op de groep vijftienjarigen. Op basis van gegevens van het CBS is Figuur 2.2 gemaakt, waaruit blijkt dat in 2015 verhoudingsgewijs meer vijftienjarigen uit Eindhoven naar het vwo gaan dan in Noord-Brabant en Nederland 3. Figuur 2.2 Verdeling leerlingaantallen naar onderwijstype, vijftienjarigen, 2015/16 Vwo 3-6 Havo 3-5 Vmbo tl-gl 3-4 Vmbo bl-kl 3-4 Praktijkonderwijs Vo algemene leerjaren 1-3 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Nederland Noord-Brabant Eindhoven Bron: CBS Statline Deelname aan het voortgezet speciaal onderwijs, praktijkonderwijs en leerwegondersteunend onderwijs wordt in het hoofdstuk 4, over passend onderwijs, besproken. 3 De gegevens van het CBS zijn gebaseerd op woonplaats of -regio, niet op de vestigingsplaats van de school. 20 ALGEMENE INFORMATIE

21 3 Instroom

22

23 3. Instroom In dit hoofdstuk wordt de instroom van nieuwe leerlingen in het Eindhovens voortgezet onderwijs in beeld gebracht. We gebruiken voor dit hoofdstuk de instroomgegevens van de vo-scholen. De aantallen in dit bestand liggen lager dan de aantallen leerlingen in jaar 1 van het voortgezet onderwijs volgens DUO (in hoofdstuk 2), omdat dit bestand niet de leerlingen bevat die zijn ingestroomd in het Eindhovens vo van buiten het samenwerkingsverband Eindhoven en Kempenland, waaronder de instromers van de Internationale School Eindhoven. Iets meer dan de helft van leerlingen in het eerste jaar van het voortgezet onderwijs is jongen (Tabel 3.1). Tabel 3.1 Geslacht, 2012/ / Man 52,0% 50,7% 51,3% 51,1% Vrouw 48,0% 49,2% 48,5% 48,9% Onbekend 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% N Bron: Instroomgegevens vo-scholen We gaan in het vervolg van het hoofdstuk in op de schooladviezen die zijn uitgebracht (enkel- of meervoudig, herzien) en op de Cito-eindtoetsscores. 3.1 SCHOOLADVIES Sinds 2015 is het schooladvies leidend bij de plaatsing van leerlingen in het voortgezet onderwijs. De school moet een leerling minimaal plaatsen op het niveau dat de basisschool adviseert. Wanneer een leerling de eindtoets vervolgens beter maakt dan verwacht, moet de basisschool het advies heroverwegen en kan het advies aangepast worden. Andersom hoeft het advies bij een minder goed resultaat op de eindtoets niet naar beneden bijgesteld te worden. Dit kan wel als de ouders daarmee instemmen. Er zijn kleine schommelingen in de verdeling van de schooladviezen, maar over het geheel lijkt de nieuwe adviessituatie in Eindhoven niet tot grote veranderingen in de advisering te hebben geleid (Tabel 3.2). Er zijn minder havo-adviezen gegeven in 2015 ten opzichte van 2014, maar er lijkt in 2014 sprake geweest te zijn van een piek. Verder lijkt het aandeel vmbo tl en gl-adviezen langzaam te stijgen sinds Het aantal vmbo-adviezen met lwoo was in 2014 gedaald ten opzichte van de vorige twee jaar en is in 2015 weer licht toegenomen. Het aandeel lwoo-adviezen is echter nog steeds lager dan in 2012 en INSTROOM 23

24 Tabel 3.2 Schooladvies, 2012/ / Verschil vwo 19,6% 19,8% 19,1% 19,2% -0,4% vwo-havo 14,1% 12,9% 12,3% 13,5% -0,6% havo 16,3% 16,7% 19,9% 15,5% -0,8% havo-vmbo tl/gl 10,2% 10,7% 8,9% 10,7% 0,5% vmbo tl/gl 14,5% 14,0% 15,3% 16,2% 1,7% vmbo tl/gl-vmbo kl 3,2% 3,7% 3,8% 4,0% 0,8% vmbo kl 4,0% 3,9% 5,2% 4,9% 0,9% vmbo kl- vmbo bl 0,8% 0,9% 1,3% 1,4% 0,6% vmbo bl 0,8% 0,8% 1,3% 0,7% -0,1% vmbo met lwoo 14,5% 14,8% 11,4% 12,6% -1,9% pro 1,9% 1,9% 1,5% 1,2% -0,7% N Bron: Instroomgegevens vo-scholen Meisjes krijgen wat vaker een vmbo tl/gl of vmbo tl/gl-kl advies dan jongens (Tabel 3.3). Verder blijkt dat jongens vaker lwoo geadviseerd krijgen dan meisjes die aan het voortgezet onderwijs beginnen. Ook krijgen jongens vaker een advies op havo-, havo/vwo- of vwo-niveau (50% van de jongens, tegen 47% van de meisjes). Tabel 3.3 Schooladvies naar geslacht, 2015/16 M V vwo 19,4% 19,0% vwo-havo 14,1% 12,8% havo 16,1% 14,9% havo-vmbo tl/gl 10,2% 11,1% vmbo tl/gl 14,4% 18,1% vmbo tl/gl-vmbo kl 3,2% 4,9% vmbo kl 5,0% 4,9% vmbo kl- vmbo bl 1,4% 1,5% vmbo bl 0,9% 0,6% vmbo met lwoo 14,1% 11,0% pro 1,1% 1,2% Bron: Instroomgegevens vo-scholen 24 INSTROOM

25 Het aandeel enkelvoudige schooladviezen is in 2014 en 2015 sterk toegenomen (Tabel 3.4). Deze ontwikkeling was ook landelijk zichtbaar 4. Voornaamste aanleiding hiertoe was de angst in het voortgezet onderwijs voor de negatieve invloed op hun onderbouwrendement door leerlingen met een meervoudig advies die in het laagste van de geadviseerde niveaus zijn ingeschreven. Ook in Eindhoven werd basisscholen gevraagd om meervoudige adviezen waar mogelijk te vermijden. Verder bleek uit een analyse van het Ministerie van OCW dat het voor basisscholen moeilijker wordt om de druk van ouders (om het advies op te hogen) te weerstaan als een meervoudig advies ook tot de mogelijkheden behoort 5. Ook zou het voor scholen in het voortgezet onderwijs makkelijker zijn om leerlingen met een enkelvoudig advies te plaatsen. Inmiddels heeft de Inspectie van het Onderwijs het nieuwe onderwijsresultatenmodel aangepast, waardoor zij deze leerlingen niet meer negatief meewegen in de opbrengsten van de school. Daarbij zijn po- en voscholen ook nadrukkelijk door staatssecretaris Dekker opgeroepen om meervoudige adviezen niet categorisch uit te sluiten. Kinderen die baat hebben bij een meervoudig schooladvies moeten zo n advies kunnen krijgen en vo-scholen moeten de dubbeladviezen accepteren. De verwachting is dan ook dat het aandeel meervoudige adviezen de komende jaren zal stijgen. Tabel 3.4 Enkelvoudige en meervoudige schooladviezen (excl. lwoo en pro), 2012/ / Enkelvoudig advies 48,8% 49,5% 52,3% 64,7% Meervoudig advies 51,2% 50,5% 47,7% 35,3% Bron: Instroomgegevens vo-scholen Voorgaande tabellen geven de definitieve eventueel bijgestelde adviezen weer. Tabel 3.5 laat zien hoe vaak er in schooljaar 2015/2016 een advies is bijgesteld op basis van een betere eindtoetsuitslag dan verwacht. Het ging dat jaar om 131 bijgestelde adviezen, waarvan 120 naar boven bijgesteld en acht mogelijk geen echte bijgestelde adviezen zijn, maar verkeerd zijn ingevoerd. Vooral vanaf vmbo tl/gl-kl en hoger zijn adviezen naar boven bijgesteld INSTROOM 25

26 Tabel 3.5 Herziene schooladviezen, 2015/16 (excl. vmbo-adviezen met lwoo) vwo vwohavo havo havovmbo tl/gl Herzien advies vmbo tl/gl vmbo tl/gl- kl vwo vwo-havo havo havo-vmbo tl/gl vmbo tl/gl vmbo tl/gl-vmbo kl vmbo kl vmbo kl- vmbo bl vmbo bl Totaal Bron: Instroomgegevens vo-scholen vmbo kl vmbo kl-bl vmbo bl Totaal 3.2 CITO EINDTOETSSCORES Vanaf 2014/2015 zijn basisscholen verplicht om een eindtoets af te nemen. Van 74% van de leerlingen in het Eindhovens voortgezet onderwijs zijn de resultaten van de Cito-eindtoets bekend. De overige leerlingen hebben andere eindtoetsen gemaakt. Het eindtoetsgemiddelde van de instromers in het Eindhovens voortgezet onderwijs ligt iets boven het landelijk gemiddelde (Tabel 3.6). Tabel 3.6 Gemiddelde Cito-eindtoetsscore, Eindhoven en landelijk, 2015 Gemiddelde cito eindtoetsscore Eindhoven 536,67 Landelijk 534,88 Bron: Instroomgegevens vo-scholen en CITO Tabel 3.7 laat zien wat de gemiddelde Cito-eindtoetsscore is van leerlingen in elke schooladviescategorie. Uit de tabel blijkt dat de gemiddelde score zich bij de meeste schooladviessoorten aan de bovenkant van de normgroep van Cito bevindt en duidt erop dat de schooladviezen vanzelfsprekend niet alleen op de eindtoetsresultaten gebaseerd worden. Zo ligt de Cito-norm voor havo tussen score 537 en 540 en scoren de leerlingen die een havo-advies hebben gehad gemiddeld 540 punten op de eindtoets. 26 INSTROOM

27 Tabel 3.7 Schooladvies instromers vo Eindhoven, naar cito eindtoetsgemiddelde, 2012/ /16 (excl. vmbo-adviezen met lwoo) cito norm vwo vwo-havo havo havo-vmbo tl/gl vmbo tl/gl vmbo tl/gl-vmbo kl geen norm vmbo kl vmbo kl- vmbo bl vmbo bl Bron: Instroomgegevens vo-scholen INSTROOM 27

28

29 4 Passend onderwijs

30

31 4. Passend onderwijs 4.1 VERANDERINGEN DOOR PASSEND ONDERWIJS Met de komst van passend onderwijs, dat 1 augustus 2014 is ingevoerd, is er veel veranderd in de wijze waarop leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte deze ondersteuning krijgen en in de bekostiging daarvan. Passend onderwijs legt een zorgplicht bij scholen. Dat betekent dat zij er voor verantwoordelijk zijn om alle leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben een goede onderwijsplek te bieden. Daarvoor werken reguliere en speciale scholen samen in regionale samenwerkingsverbanden. De samenwerkingsverbanden leggen in hun ondersteuningsplan vast welke ondersteuning de scholen in het samenwerkingsverband bieden en welke leerlingen in aanmerking komen voor extra ondersteuning in het voortgezet (speciaal) onderwijs. De samenwerkingsverbanden ontvangen geld voor extra ondersteuning, dat wordt verdeeld op basis van de afspraken die in het samenwerkingsverband zijn gemaakt met de scholen. Het doel is om hiermee meer maatwerk mogelijk te maken en het geld zo veel mogelijk te gebruiken voor ondersteuning op de reguliere school en in de klas. Uit de middelen draagt het samenwerkingsverband ook bij aan de kosten van het voortgezet speciaal onderwijs (vso). Daarnaast krijgen de scholen voor voortgezet speciaal onderwijs een basisbekostiging, naar rato van het aantal ingeschreven leerlingen. Het beschikbare budget voor extra ondersteuning is met de invoering van passend onderwijs herverdeeld op basis van het aantal leerlingen per samenwerkingsverband. Voor het regionaal samenwerkingsverband Eindhoven en Kempenland heeft dit geleid tot een negatieve vereveningsopdracht: in een overgangsperiode van vijf jaar (van 2015 tot 2020) wordt het ondersteuningsbudget afgebouwd naar het nieuwe (lagere) normbudget. De bedragen voor leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs liggen vast. Deze bedragen zijn verdeeld in de categorieën laag (1), midden (2) en hoog (3). Welke leerling in welke bekostigingscategorie valt en welke criteria daarbij worden gehanteerd, wordt bepaald door het samenwerkingsverband en vastgelegd in het ondersteuningsplan. De leerlinggebonden financiering (of het rugzakje ) is met de invoering van passend onderwijs afgeschaft. 4.2 ONTWIKKELING IN LEERLINGENAANTALLEN Het aantal leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs in Eindhoven is tussen oktober 2014 en oktober 2015 met 28 (oftewel 5%) gedaald. In het Samenwerkingsverband Eindhoven en Kempenland als geheel is het aantal leerlingen in het vso in dat jaar met 7% gedaald (zie tabel 4.1). De vermindering van het aantal vso-leerlingen in 2015 ten opzichte van 2014 wordt vooral veroorzaakt door een afname van het aantal leerlingen bij Het Dok. Deze afname is deels veroorzaakt door de sluiting van afdelingen door GGzE op het terrein van De Grote Beek (Bron: jaarverslag Eindhoven en Kempenland). PASSEND ONDERWIJS 31

32 Tabel 4.1 Overzicht leerlingaantallen voortgezet speciaal onderwijs Samenwerkingsverband Eindhoven en Kempenland, 2014/ /16 Inschrijving VSO op teldatum 1 oktober verschil De Korenaer (Rec.B+Strauss) Eindhoven % Het Dok Eindhoven % Mytylschool Eindhoven Eindhoven % Mgr. Bekkerschool Eindhoven % Totaal in Eindhoven % Pr Willem Alexanderschool Veldhoven % Emiliusschool Son en Breugel % De Groote Aard Eersel % De Zwengel Veldhoven % De Berkenschutse Heeze % Totaal in SWV Eindhoven en Kempenland % Buiten de regio % Bron: jaarverslag Samenwerkingsverband Eindhoven en Kempenland Tabel 4.2 Overzicht leerlingaantallen voortgezet speciaal onderwijs en leerlinggebonden financiering SWV Eindhoven en Kempenland (VO3007), 2011/ /16 VO3007 Aantal leerlingen in vso vso categorie 1 (laag) vso categorie 2 (midden) vso categorie 3 (hoog) vso totaal rugzakken VO3007 % deelname in vso vso categorie 1 (laag) vso categorie 2 (midden) vso categorie 3 (hoog) vso totaal rugzakken ,31% 0,15% 0,34% 3,80% 3,32% ,29% 0,11% 0,38% 3,79% 3,48% ,41% 0,13% 0,38% 3,92% 3,81% ,15% 0,14% 0,37% 3,66% ,95% 0,16% 0,32% 3,43% - Landelijk % deelname in vso vso categorie 1 (laag) vso categorie 2 (midden) vso categorie 3 (hoog) vso totaal rugzakken ,04% 0,11% 0,31% 3,46% 1,85% ,08% 0,11% 0,31% 3,51% 1,93% ,15% 0,11% 0,34% 3,61% 1,98% ,19% 0,12% 0,35% 3,66% ,04% 0,12% 0,32% 3,47% - Bron: 32 PASSEND ONDERWIJS

33 Op de website passendonderwijs.nl is te zien dat deelname aan het vso in het Samenwerkingsverband Eindhoven en Kempenland 6 sinds 2013 omlaag is gebracht, met name in bekostigingscategorie 1 (laag) en in 2015 vergelijkbaar is met het landelijk gemiddelde (Tabel 4.2). Hoewel het percentage leerlinggebonden financiering vóór de invoering van passend onderwijs duidelijk hoger was dan landelijk, heeft het verdwijnen van leerlinggebonden financiering niet geleid tot een toename van het aantal leerlingen in het vso. De permanente commissie leerlingondersteuning (PCL) beslist over de ondersteuningsbehoefte van leerlingen en geeft toelaatbaarheidsverklaringen (TLV s) voor het voortgezet speciaal onderwijs af. In 2015 zijn 403 TLV s voor het vso afgegeven, waarvan slechts een zeer klein deel voor ondersteuning in de midden en hoge bekostigingscategorieën (Tabel 4.3). Tabel 4.3 Besluiten PCL Samenwerkingsverband Eindhoven en Kempenland (2014 vanaf en 2015) Besluiten PCL (po en vo) 1-8 t/m t/m Bovenschoolse hulp Afgegeven TLV's (vso) totaal: Categorie 1 (laag) Categorie 2 (midden) 0 15 Categorie 3 (hoog) 2 13 Pro 1 11 Geen advies/vervallen dossier Consultgesprekken/hoorzittingen 0 6 Bron: jaarverslag Samenwerkingsverband Eindhoven en Kempenland 4.3 PRAKTIJKONDERWIJS EN LEERWEGONDERSTEUNEND ONDERWIJS Vanaf 1 januari 2016 vallen ook de toewijzing en de budgetten van leerwegondersteunend onderwijs (lwoo) en praktijkonderwijs (pro) onder de verantwoordelijkheid van de samenwerkingsverbanden voortgezet onderwijs. Daarmee zijn de samenwerkingsverbanden verantwoordelijk gemaakt voor alle vormen van extra onderwijsondersteuning die leerlingen in de klas nodig kunnen hebben. Het Samenwerkingsverband Eindhoven en Kempenland heeft gekozen voor opting out en hoeft in deze nieuwe situatie niet langer aan de landelijke criteria voor lwoo vast te houden. De vmbo-scholen ontvangen nu een budget waaruit zij de ondersteuning kunnen financieren voor de leerlingen die dit nodig hebben (populatiebekostiging). Leerlingen hoeven niet meer getest te worden om een lwoo-indicatie te krijgen. De basisschool kan volstaan met het aangeven van de ondersteuningsbehoefte van een leerling en hoeft dus geen apart lwoo-advies meer te geven. Vanaf 2016 wordt dan ook niet meer gesproken van lwoo maar van lichte ondersteuning vmbo. Tabel 4.4 laat zien dat het aandeel pro-adviezen van instromers in het Eindhovens voortgezet onderwijs sinds 2013 substantieel is gedaald, van 1,9% naar 1,2% van de leerlingen. Ook het 6 Gegevens voor alleen het VSO in de gemeente Eindhoven zijn niet beschikbaar. PASSEND ONDERWIJS 33

34 percentage leerlingen dat een vmbo-advies met lwoo heeft gekregen is in 2015 duidelijk lager dan in 2012 en Tabel 4.4 Lwoo- en praktijkonderwijsadviezen Eindhoven, 2012/ / pro 1.9% 1.9% 1.5% 1.2% vmbo-adviezen met lwoo 14.5% 14.8% 11.4% 12.6% N Bron: Instroomgegevens vo-scholen Op de website passendonderwijs.nl kunnen we de deelnamepercentages lwoo en pro voor het gehele samenwerkingsverband zien en vergelijken met het landelijke beeld (Tabel 4.5). De percentages lwoo- en pro-leerlingen blijken op het niveau van het samenwerkingsverband wat hoger te liggen dan wat we hiervoor voor Eindhoven vaststelden op basis van de instroomgegevens van de vo-scholen. De lwoo-deelname ligt hoger dan het landelijke gemiddelde, maar is in 2015 gedaald. Het deelnamepercentage praktijkonderwijs blijft stabiel en onder het landelijke gemiddelde. Tabel 4.5 Deelname lwoo en praktijkonderwijs in het Samenwerkingsverband Eindhoven en Kempenland VO3007 (N) Lwoo Pro VO3007 (%) Lwoo Pro Totaal ,12% 1,71% 16,83% ,20% 1,72% 14,91% Landelijk (%) Lwoo Pro Totaal ,61% 2,95% 13,56% ,23% 2,98% 13,22% Bron: BEHOEFTE AAN EXTRA ONDERSTEUNING Uit de instroomgegevens blijkt verder dat 29% van de leerlingen die in 2015 in het Eindhovens voortgezet onderwijs instroomden extra ondersteuning nodig heeft. Dit aandeel is overigens wel gedaald sinds Het begrip extra ondersteuning is een breed begrip en kan bijvoorbeeld ondersteuning inhouden op het gebied van taal, rekenen, extra structuur of hulp bij sociaal-emotioneel functioneren. De basisscholen lichten in de overgangsdossiers van de leerlingen die instromen in het vo nader toe wat de ondersteuningsbehoefte precies inhoudt. 34 PASSEND ONDERWIJS

35 Tabel 4.6 Heeft leerling in het voortgezet onderwijs extra onderwijsondersteuning nodig, 2012/ / Extra onderwijsondersteuning nodig in vo 32,5% 33,2% 29,8% 28,9% Geen extra onderwijsondersteuning nodig 67,5% 66,8% 70,2% 71,1% Totaal Bron: Instroomgegevens vo-scholen Wanneer we de gegevens uitsplitsen naar schoolniveau, zien we dat het met name de leerlingen met een vmbo-advies met lwoo betreft die extra ondersteuning nodig hebben (Tabel 4.7). Echter ook onder de vmbo-leerlingen die geen lwoo-advies hebben gehad, heeft een substantieel deel volgens de basisschool behoefte aan extra ondersteuning. De behoefte hieraan neemt af naarmate het schooladviesniveau hoger ligt. Tabel 4.7 Schooladvies en behoefte aan begeleiding in het voortgezet onderwijs, 2012/ / pro 84,5% 95,2% 97,9% 94,6% vmbo bl met lwoo 96,3% 90,9% 90,1% 89,7% vmbo bl 69,2% 52,0% 50,0% 50,0% vmbo kl- vmbo bl met lwoo 88,1% 89,6% 96,7% 88,5% vmbo kl- vmbo bl 47,8% 64,5% 38,5% 28,3% vmbo kl met lwoo 85,7% 91,6% 81,2% 86,6% vmbo kl 41,0% 50,0% 40,4% 47,2% vmbo tl/gl-vmbo kl met lwoo 100,0% 93,8% 94,4% 86,7% vmbo tl/gl-vmbo kl 39,8% 37,2% 29,1% 27,7% vmbo tl/gl met lwoo 97,8% 95,3% 96,0% 90,9% vmbo tl/gl 31,9% 30,3% 30,1% 25,5% havo-vmbo tl/gl 20,8% 20,6% 26,2% 22,7% havo 19,6% 20,4% 18,5% 16,7% vwo-havo 12,5% 15,2% 11,9% 12,7% vwo 8,7% 9,1% 8,9% 7,6% Bron: Instroomgegevens vo-scholen PASSEND ONDERWIJS 35

36 4.5 DIAGNOSES Van 509 leerlingen, oftewel bijna 16% van de instromers in het Eindhovens voortgezet onderwijs is bekend dat bij hen een of meer diagnoses zijn gesteld (Tabel 4.8). In totaal heeft in ,7% van de leerlingen een enkele diagnose; 2% van de leerlingen heeft twee diagnoses en slechts enkele leerlingen hebben drie diagnoses. Meer dan de helft van de diagnoses 9% van de instromers betreft een diagnose op het gebied van dyslexie, dyscalculie, dysorthografie of dyspraxie; 5% van de diagnoses betreft ADHD of ADD. Het aandeel ADHD/ADD-diagnoses stijgt geleidelijk sinds 2011 (Tabel 4.9). Tabel 4.8 Aantal diagnoses, 2012/ / Een diagnose 12,5% 13,0% 14,1% 13,7% Twee diagnoses 1,7% 2,0% 1,6% 2,0% Drie diagnoses 0,2% 0,1% 0,1% 0,1% Geen diagnose 85,6% 84,8% 84,2% 84,2% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Bron: Instroomgegevens vo-scholen Tabel 4.9 Diagnoses, 2012/ / Verschil% ADHD/ADD 3,8% 4,0% 4,8% 5,0% 1,2% Autisme spectrum stoornis 3,6% 3,6% 3,3% 3,1% -0,5% Dyslexie, dyscalculie, dysorthografie, dyspraxie 8,3% 8,8% 9,0% 9,0% 0,7% NLD 0,2% 0,5% 0,2% 0,2% 0,0% ODD 0,1% 0,1% 0,0% 0,1% 0,0% Overig 0,5% 0,5% 0,3% 0,6% 0,1% Geen diagnose 85,6% 84,8% 84,2% 84,2% -1,4% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Bron: Instroomgegevens vo-scholen Tabel 4.10 Diagnose, naar extra begeleiding nodig, 2012/ / ADHD/ADD 89,7% 88,7% 79,9% 79,5% Autisme spectrum stoornis 97,3% 95,8% 95,0% 93,0% Dyslexie, dyscalculie, dysorthografie, dyspraxie 86,7% 90,1% 82,7% 82,8% NLD 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% ODD 100,0% 66,7% 100,0% 100,0% Overig 86,7% 100,0% 100,0% 100,0% Geen diagnose 23,0% 23,0% 19,7% 18,8% Bron: Instroomgegevens vo-scholen 36 PASSEND ONDERWIJS

37 Tabel 4.10 laat zien in hoeverre instromers met een diagnose extra onderwijsondersteuning nodig hebben in het voortgezet onderwijs (volgens de instroomgegevens, op basis van de opgave van de basisschool) 7. Van de leerlingen met ADHD/ADD en dyslexie en aanverwante stoornissen heeft in 2015 zo n 80% extra onderwijsondersteuning nodig in het vo; leerlingen met NLD, ODD en overige diagnoses hebben allemaal extra onderwijsondersteuning nodig. Overigens blijkt uit deze tabel ook dat van de leerlingen die geen diagnose hebben bijna 19% extra begeleiding nodig heeft, waarmee in feite het aantal leerlingen zonder diagnose maar met behoefte aan extra onderwijsondersteuning ongeveer even groot is als het aantal leerlingen met diagnose en extra onderwijsondersteuningsbehoefte. Het aandeel leerlingen met ADHD/ADD is het hoogst onder leerlingen met een vmbo-lwoo-advies. Ook heeft een vijfde van deze leerlingen dyslexie, dyscalculie, dysorthografie of dyspraxie. Dyslexie en aanverwante diagnoses komen minder voor onder leerlingen die een havo-advies of hoger krijgen. Diagnoses van een autisme spectrum stoornis komen eveneens het meest voor onder leerlingen met een vmbo-lwoo-advies, maar ongeveer net zo vaak onder leerlingen met een vmbo-b advies (zonder lwoo) (tabel 4.11). Tabel 4.11 Schooladvies, naar diagnose, 2015/16 ADHD/ ADD Autisme spectrum stoornis Dyslexie, Dyscalculie, etc. NLD ODD Overig Geen diagnose pro 2,7% 0,0% 2,7% 0,0% 0,0% 2,7% 91,9% 37 vmbo met lwoo 14,0% 7,4% 21,2% 1,0% 0,2% 2,2% 61,8% 406 vmbo bl 4,2% 8,3% 8,3% 0% 0% 0% 87,5% 24 vmbo kl- vmbo bl 2,2% 2,2% 6,5% 0% 0% 0% 89,1% 46 vmbo kl 6,3% 1,9% 13,2% 0% 0% 0% 79,9% 159 vmbo tl/gl-vmbo kl 6,2% 0,8% 13,1% 0% 0% 0% 81,5% 130 vmbo tl/gl 4,6% 2,9% 10,7% 0,2% 0,2% 0% 83,0% 522 havo-vmbo tl/gl 4,4% 1,2% 10,8% 0% 0% 0,3% 84,8% 343 havo 2,8% 3,2% 7,0% 0% 0% 0,4% 88,0% 499 vwo-havo 3,5% 3,2% 4,6% 0% 0% 0,2% 90,3% 433 vwo 1,9% 2,1% 2,1% 0% 0% 0,5% 93,7% 618 Bron: Instroomgegevens vo-scholen N 7 Dit is berekend op basis van de gestelde diagnoses. Het aantal diagnoses ligt hoger dan het aantal leerlingen omdat ongeveer 2% van de leerlingen twee of meer diagnoses heeft. PASSEND ONDERWIJS 37

38

39 5 Intergemeentelijk schoolbezoek

40

41 5. Intergemeentelijk schoolbezoek Het derde thema van de Monitor voortgezet onderwijs is het intergemeentelijke schoolbezoek. De centrale vraag binnen dit thema is: hoe gewild zijn de Eindhovense scholen in relatie tot scholen buiten de gemeente? Daarvoor wordt gekeken naar het aantal leerlingen uit de regio dat in Eindhoven naar school gaat en het aantal leerlingen uit Eindhoven dat buiten Eindhoven naar school gaat. We beschouwen tevens de verdeling van leerlingen naar herkomstland en herkomstgemeente. We maken een vergelijking tussen schooljaar 2011/12, waarover in de vorige monitor is gerapporteerd, en schooljaar 2016/17. We maken voor dit hoofdstuk gebruik van gegevens van de Centrale Leerlingen Registratie. De peildatum van deze gegevens is 1 oktober LEERLINGEN AFKOMSTIG UIT EINDHOVEN Ruim Eindhovense jongeren volgen voortgezet onderwijs. Hiervan bezoekt 94% een school in Eindhoven. In 2011 was dit 95% en in %. Van de Eindhovense leerlingen die een school buiten de stad bezoeken, gaan de meesten naar Veldhoven of Nuenen (Tabel 5.1). Leerlingen van het voortgezet speciaal onderwijs gaan vaker naar een school buiten Eindhoven dan leerlingen in het reguliere voortgezet onderwijs (Tabel 5.2). Ook leerlingen met lwoo gaan vaker naar een school buiten Eindhoven. Verder blijkt: hoe hoger het schoolniveau, des te vaker een school in Eindhoven wordt gekozen. Tabel 5.1 Gemeenten bezocht door leerlingen uit Eindhoven in het voortgezet onderwijs, 2016/2017 schoolgemeente aantal percentage Eindhoven ,0% Veldhoven 273 2,7% Nuenen, Gerwen en Nederwetten 214 2,1% 's-hertogenbosch 15 0,1% Bladel 15 0,1% Valkenswaard 11 0,1% Tilburg 8 0,1% Best 6 0,1% Geldrop-Mierlo 5 0,0% Onbekend 29 0,3% Overig 32 0,3% Totaal ,0% Bron: Centrale Leerlingen Administratie INTERGEMEENTELIJK SCHOOLBEZOEK 41

42 Tabel 5.2 Leerlingen uit Eindhoven, naar schoolgemeente en onderwijssoort, 2016/17 schoolgemeente Eindhoven schoolgemeente elders Vso 72,8% 27,2% Lwoo 84,4% 15,6% Pro 92,8% 7,2% Vmbo 90,3% 9,7% Havo 96,2% 3,8% Vwo 98,0% 2,0% Brugjaar vwo/havo/vmbo 99,0% 1,0% Overig 19,4% 80,6% Totaal 92,9% 7,1% Bron: Centrale Leerlingen Administratie Voortgezet speciaal onderwijs Op 1 oktober 2016 gingen 555 Eindhovense leerlingen naar het voortgezet speciaal onderwijs (Tabel 5.3). In 2011 waren dit 665 leerlingen. Leerlingen van het voortgezet speciaal onderwijs bezoeken vaker een school buiten Eindhoven dan leerlingen in het regulier voortgezet onderwijs. Wel gaan ze vaker in Eindhoven naar school dan bij de vorige meting, in 2011: 72,8% gaat in Eindhoven naar school; in 2011 was dit nog 66,2%. De meeste leerlingen die een vso-school buiten Eindhoven bezoeken, gaan naar Heeze-Leende (De Berkenschutse) en Veldhoven (Prins Willem Alexanderschool en De Zwengel). Tabel 5.3 Gemeenten bezocht door leerlingen uit Eindhoven in het voortgezet speciaal onderwijs, 2016/2017 schoolgemeente aantal percentage Eindhoven ,8% Heeze-Leende 60 10,8% Veldhoven 42 7,6% Son en Breugel 12 2,2% Boxtel 8 1,4% Eersel 6 1,1% 's-hertogenbosch 4 0,7% Sint-Michielsgestel 4 0,7% Vught 4 0,7% Grave 3 0,5% Overig 8 1,4% Totaal ,0% Bron: Centrale Leerlingen Administratie 42 INTERGEMEENTELIJK SCHOOLBEZOEK

43 Herkomstland / achtergrond Van de Eindhovense leerlingen die in 2016 regulier voortgezet onderwijs volgen, heeft 62,7% een Nederlandse herkomst (beide ouders zijn in Nederland geboren) (Tabel 5.4). In 2011 was dit 66,5%. Van alle Eindhovense leerlingen heeft 26,3% een niet-westerse migratieachtergrond (minimaal een ouder of de leerling zelf is in een niet-westers land geboren). Zowel het percentage leerlingen met een westerse als niet-westerse migratieachtergrond ligt in Eindhoven hoger dan gemiddeld in Nederland. In het lwoo, pro en vmbo zijn leerlingen met een niet-westerse migratieachtergrond oververtegenwoordigd. Dat beeld komt overeen met het beeld van de verdeling van herkomst over onderwijstypen in Nederland 8. In het pro (223 leerlingen in 2016) is het aandeel leerlingen met een niet-westerse migratieachtergrond twee keer zo groot als hun gemiddelde aandeel onder de totale groep Eindhovense voleerlingen; in het lwoo is het verschil bijna 11% en in het vmbo 8%. Daarentegen ligt in het vwo het aandeel leerlingen met een niet-westerse migratieachtergrond ruim 9% lager dan in de totale leerlingenpopulatie. Tabel 5.5 toont een verdere uitsplitsing naar etnische herkomst. Tabel 5.4 Eindhovense leerlingen voortgezet onderwijs, naar onderwijssoort en achtergrond, peildatum 1 oktober 2016 Lwoo Pro Vmbo Havo Vwo Brugjaar vwo/havo/ vmbo Overig Totaal Eindhoven Totaal Nederland Nederland 53,7% 39,5% 56,3% 64,9% 69,6% 69,2% 55,6% 62,7% 76,2% Niet-Westers 37,2% 53,4% 34,3% 23,5% 16,9% 20,9% 19,4% 26,3% 16,4% Westers 9,0% 7,2% 8,1% 10,7% 13,0% 9,6% 25,0% 10,3% 6,8% Onbekend 0,1% 0,0% 1,3% 0,9% 0,5% 0,3% 0,0% 0,8% 0,6% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Bron: Centrale Leerlingen Administratie / Statline CBS Een terugkerende vraag in de monitor is of ouders en kinderen met een andere herkomst wellicht andere keuzes maken ten aanzien van de locatie van de school. Is er mogelijk sprake van witte vlucht? De gegevens van 2016/17 laten zien dat dit net als in 2011 niet het geval is. 88,4% van de Eindhovense vmbo-, lwoo- en pro- leerlingen met een Nederlandse achtergrond gaat binnen Eindhoven naar school (Tabel 5.6). Voor Eindhovense leerlingen met een niet-westerse migratieachtergrond is dat percentage vergelijkbaar. Tabel 5.7 toont een verdere uitsplitsing naar etnische herkomst. 8 CBS (2017, 26 april). VO; leerlingen, onderwijssoort, leerjaar, herkomstgroepering, generatie. Geraadpleegd van INTERGEMEENTELIJK SCHOOLBEZOEK 43

44 Tabel 5.5 Eindhovense leerlingen voortgezet onderwijs, naar onderwijssoort en achtergrond, peildatum 1 oktober 2016 Lwoo Pro Vmbo Havo Vwo Brugjaar vwo/havo/ vmbo Overig Totaal Eindhoven Totaal Nederland Nederlands 53,7% 39,5% 56,3% 64,9% 69,6% 69,2% 55,6% 62,7% 76,2% Turks 12,0% 18,8% 11,2% 5,1% 2,3% 4,8% 5,6% 7,0% 3,0% Marokkaans 9,0% 6,7% 6,9% 4,2% 2,9% 5,2% 2,8% 5,2% 3,5% Surinaams 3,3% 4,0% 2,7% 1,6% 1,2% 1,7% 2,8% 2,0% 2,2% Antilliaans/Arubaans 2,7% 4,5% 1,7% 1,0% 0,9% 0,9% 0,0% 1,4% 1,0% Overig niet-westers 10,2% 19,3% 11,7% 11,5% 9,7% 8,3% 8,3% 10,8% 6,7% Westers 9,0% 7,2% 8,1% 10,7% 13,0% 9,6% 25,0% 10,3% 6,8% Onbekend 0,1% 0,0% 1,3% 0,9% 0,5% 0,3% 0,0% 0,8% 0,6% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Bron: Centrale Leerlingen Administratie / Statline CBS Tabel 5.6 Schoolgemeente van vmbo-, pro- en lwoo-leerlingen uit Eindhoven, naar achtergrond, 2016/17 Eindhoven Nuenen, Gerwen en Nederwetten Veldhoven Nederland 88,4% 4,9% 5,5% Niet-westers 89,7% 6,7% 2,5% Westers 92,7% 3,4% 2,8% Onbekend 97,4% 2,6% 0,0% Bron: Centrale Leerlingen Administratie Tabel 5.7 Schoolgemeente van vmbo-, pro- en lwoo-leerlingen uit Eindhoven, naar achtergrond, 2016/17 Eindhoven Nuenen, Gerwen en Nederwetten Veldhoven Nederland 88,4% 4,9% 5,5% Turks 91,5% 6,2% 1,5% Marokko 86,5% 11,8% 1,4% Surinaams 91,4% 6,0% 2,6% Antilliaans/Arubaans 89,0% 3,7% 4,9% Westers 92,7% 3,4% 2,8% Overig niet-westers 89,8% 4,9% 3,8% Onbekend 97,4% 2,6% 0,0% Bron: Centrale Leerlingen Administratie 44 INTERGEMEENTELIJK SCHOOLBEZOEK