Jaarverslag. Welstandscommissie. Gemeente Emmen. over

Transcriptie

1 Jaarverslag Welstandscommissie Gemeente Emmen over 2010

2 Voorwoord Voor u ligt het zesde jaarverslag van de Welstandscommissie van de gemeente Emmen. Door het vaststellen van een welstandsnota door de gemeenteraad werd het welstandstoezicht eind 2004 op een nieuwe leest geschoeid. Openheid en transparantie waren in die nota belangrijke uitgangspunten. Bij die openheid past ook het uitbrengen van eenjaarverslag. Net als vorig jaar meent de Welstandscommissie dat de nieuwe wijze van werken er toe heeft geleid dat er in het algemeen meer begrip is ontstaan voor het belang van welstandstoezicht. Menige aanvrager, zowel burger als architect, liet blijken een open gedachtewisseling met de commissie op prijs te stellen. Ook daar waar in eerste instantie een plan van een negatief advies moest worden voorzien, kon na aanpassing toch een kwaliteitsverbetering worden bereikt. En dat is toch waar het welstandstoezicht om is ingesteld: het bewaken van de kwaliteit van de gebouwde ruimte. De aantallen uitgebrachte adviezen zijn ten opzichte van vorig jaar gedaald, enerzijds omdat de economische crisis tot minder bouwplannen leidde, en anderzijds door nieuwe wetgeving die er toe geleid heeft dat voor bescheiden verbouwingen veel minder regels gelden. Anderzijds is halverwege dit jaar een beeldkwaliteitplan vastgesteld voor het voorheen grotendeels welstandsvrije bedrijventerrein Bargermeer, waardoor nieuwe bouwplannen voor dit gebied sindsdien ook getoetst moeten worden door de welstandscommissie. In december 2010 is na uitvoerig overleg een nieuw welstandsbeleid door de gemeenteraad vastgesteld. Bij de totstandkoming van dat nieuwe beleid is de welstandscommissie regelmatig betrokken. De in de nieuwe nota Koers op Kwaliteit vastgelegde toetsingscriteria acht de welstandscommissie in algemene zin een verbetering. Voor het verslagjaar 2010 werd nog getoetst aan de hand van de "oude" welstandsnota, aangevuld met een twintigtal soms zeer gedetailleerde beeldkwaliteitplannen. Meer dan in andere jaren is in dit jaarverslag ook ingegaan op een aantal dilemma's waar de welstandscommissie in dit jaar mee te maken kreeg. Door die te illustreren met enkele foto's wordt het lezen van dit jaarverslag wellicht nog verder veraangenaamd. Namens de welstandscommissie, mr H.H. Posthumus voorzitter

3 Samenstelling en werkwijze van de commissie Samenstelling: Sinds 1 januari 2005 bestaat de Welstandscommissie uit drie deskundige leden en één burgerlid. Zij zijn benoemd door de gemeenteraad op voordracht van het college van B&W. De Welstandscommissie was in 2010 als volgt samengesteld: mr H.H. Posthumus, voorzitter (burgerlid) ir M.A. Klawer, architect/stedenbouwkundige H.G. Overdiep, architect ir ing. J. Schuurman, architect/stedenbouwkundige De commissie wordt op goede wijze ondersteund door een ambtelijk secretariaat. Taakverdeling: Het behandelen van alle bouwaanvragen in de voltallige commissie is ondoenlijk, en ook niet nodig. Daarom heeft de commissie een deel van de taken gemandateerd. Elk van de drie deskundige leden behandelt bij toerbeurt die plannen die van relatief geringe ruimtelijke betekenis zijn of waarvan de mening van de commissie als bekend mag worden verondersteld. Voor zogenaamde licht-vergunningplichtige bouwwerken is de ambtelijk secretaris door het college van B&W gemandateerd. Hij toetst daarbij de plannen aan de in de Welstandsnota opgenomen zogenaamde loketcriteria. Vergaderingen: In 2010 heeft de Welstandscommissie 24 keer vergaderd met de voltallige commissie. Verder is er 44 keer een vergadering geweest met één van de gemandateerden, de zogenaamde mandaatcommissie. Van elke vergadering is een verslag gemaakt. Werkwijze van de Commissie: De Welstandscommissie vergadert eenmaal per twee weken op maandagmiddag om ingediende bouwplannen te beoordelen. De vergaderdata worden in de pers gepubliceerd en de agenda voor de vergadering ligt vanaf de donderdag voor de eerstvolgende vergadering ter inzage bij de afdeling Vergunningen van de gemeente Emmen en bij de centrale balie van de gemeente Emmen en wordt eveneens op de website van de gemeente Emmen geplaatst. De vergaderingen zijn openbaar, waardoor zowel planindieners, belanghebbenden, als ook overige geïnteresseerden de vergaderingen kunnen bijwonen. Van de mogelijkheid om alvorens een bouwplan in te dienen eerst vooroverleg met de Commissie te voeren wordt zeer veelvuldig gebruik gemaakt. Voor de aanvrager is dat kostenbesparend, en het uiteindelijke bouwplan wint daardoor vaak aan kwaliteit. De commissie biedt aanvragers de gelegenheid om hun plan in de openbare vergadering toe te lichten. Van die gelegenheid wordt veelvuldig gebruik gemaakt. De commissie juicht dat ook toe. Een elders wel gehanteerd restrictief beleid acht de commissie bepaald onwenselijk. Een open gedachtewisseling leidt doorgaans tot een beter resultaat. En het draagt ook bij aan een grotere acceptatie van het welstandstoezicht. En dat is van niet gering belang.

4 Overzicht uitgebrachte adviezen over bouwplannen. In het kalenderjaar 2010 is in totaal 763 maal (2009: 866 maal) advies over bouwplannen uitgebracht door de welstandscommissie. Daarvan hadden 535 (2009: 612) adviezen betrekking op aanvragen van relatief geringe ruimtelijke betekenis. Deze aanvragen zijn via de mandaatregeling door één van de leden beoordeeld. Ook zijn 127 ( 2009 : 215 ) plannen door de gemandateerde ambtelijk secretaris getoetst aan de loketcriteria uit de welstandsnota. In totaal 228 (in 2009: 254 ) van de 763 adviezen zijn door de voltallige commissie uitgebracht. Van veel bouwaanvragen wordt eerst via vooroverleg een principeoordeel van de commissie wordt gevraagd. Soms meerdere malen. Ook komt het voor dat een bouwaanvraag na een negatief advies van de commissie opnieuw, in gewijzigde vorm, aan de commissie wordt voorgelegd. Van het totaal aantal adviezen, 763, was het oordeel 607 maal positief ( 80 %), ( in 2009 : 76 %) en 156 maal negatief ( 20 %). (in 2009 : 24 %). Opgemerkt moet worden dat veel negatieve adviezen betrekking hebben op vooroverleg, waarna na aanpassing van het bouwplan bij de definitieve bouwaanvraag alsnog een positief oordeel kan worden afgegeven. Daarnaast moet regelmatig negatief geadviseerd worden over aan- en uitbouwen, indien er onvoldoende reden is om af te wijken van de op dit terrein zeer expliciete regels van de welstandsnota. De betrekkelijk bescheiden terugval in door de voltallige commissie uitgebrachte adviezen heeft naar alle waarschijnlijkheid te maken met de effecten van de economische crisis. De terugval in de door de gemandateerde secretaris aan de loketcriteria getoetste plannen is veel sterker. Dat heeft vermoedelijk vooral te maken met de gewijzigde regelgeving per 1 oktober Sinds die datum bestaat het begrip "lichte bouwvergunning" niet meer. Dit type aanvragen kan nu veelal als welstandsvrij worden beschouwd. De commissie heeft de gewoonte om wanneer ze positief adviseert te volstaan met een beknopt advies. Dat is slechts anders als te verwachten valt dat het positieve advies niettemin weerstand bij belanghebbende burgers op zou kunnen roepen. In zo'n geval wordt het advies wel uitgebreider gemotiveerd. Als de commissie negatief adviseert dan wordt dat altijd uitvoeriger gemotiveerd. Extra zorg wordt besteed aan een ook voor niet-vakmensen begrijpelijke woordkeus. De indruk bestaat dat mede daardoor de weerstand tegen een negatief advies geringer is dan in het verleden. De reacties op een negatief advies zijn nogal verschillend. Enerzijds zijn er aanvragers die het op prijs stellen met een commissie van deskundigen van gedachten te kunnen wisselen om een zo mooi mogelijk resultaat te kunnen bereiken. Anderzijds komt het ook voor dat het commentaar op een aanvraag tot (soms emotionele) reacties van onbegrip leidt. De commissie heeft de indruk dat het onbegrip minder is naarmate de kwaliteit van de ontwerper beter is. Er is een categorie tekenaars/ontwerpers die er niet of slechts met moeite in slaagt om een ingediend plan aan te passen aan de bedoelingen van de commissie.

5 Beeldkwaliteitplannen. In de loop van 2010 zijn opnieuw een aantal beeldkwaliteitplannen toegevoegd aan de welstandsnota. Ook voor gebieden die tot nu toe vrijwel welstandsvrij waren zijn nu soms vergaand gedetailleerde toetsingscriteria beschreven. Als voorbeeld daarvan moge dienen het beeldkwaliteitplan voor het industriegebied Bargermeer dat sinds 1 juli 2010 van kracht is voor dit voorheen vrijwel helemaal welstandsvrije gebied.. Dit gebied is nu opgedeeld in een zestal zones waarvoor verschillende esthetieken gelden. Toetsing van aan de welstandscommissie voorgelegde plannen is niet altijd eenvoudig. Wat bijvoorbeeld te doen als een bouwplan goed voldoet aan de eisen die de ondernemer stelt, maar qua korrel niet past bij de esthetiek die het beeldkwaliteitplan voor de betreffende zone heeft vastgelegd. De welstandscommissie is in principe gebonden aan het beeldkwaliteitplan als onderdeel van het welstandsbeleid, zeker als getoetst wordt aan criteria die als "bindend" zijn beschreven. Maar als een criterium alleen als "leidend" wordt beschreven, dan is onduidelijk hoe "vrijblijvend" zo'n criterium is. In voorkomend geval probeert de welstandscommissie een pragmatisch advies te formuleren dat zo goed mogelijk recht doet aan de omgeving en waarmee de ondernemer op die aan hem toegedachte, eigenlijk niet passende, locatie toch uit de voeten kan. Daarentegen is in het Waanderveld te zien hoe zonder een beeldkwaliteitplan toch een zeer fraai woon-werk gebied kan worden gerealiseerd» I i Waanderveld ''. ' - :';*?tc-'a In het beeldkwaliteitplan voor de Delftlanden blijft het een worsteling hoe het begrip "landelijk en eenvoudig vormgegeven" concreet vertaald moet worden. Met betrekking tot de omgeving van het Noorderplein kreeg de Welstandscommissie dit jaar al verschillende malen een bouwplan ter beoordeling voorgelegd, terwijl het beeldkwaliteitplan nog in ontwikkeling is, en nog niet is vastgesteld. Dat is niet de goede volgorde, zeker niet waar hier een van de meest beeldbepalende entrees van Emmen in het geding is. Voor het Gorzenveld is sprake van een beeldkwaliteitplan waar een representativiteit en een detaillering gevraagd wordt waar de Welstandscommissie op zich zelf goed mee uit de voeten kan. Het stedenbouwkundig plan heeft hier echter een bebouwingsdichtheid en een verkaveling bepaald die het ruimtelijke resultaat, en dus ook de representativiteit, in ongunstige zin beïnvloeden.

6 Gorzenveld Digitalisering Sinds 1 oktober 2010 zijn beroepsmatige aanvragers van een omgevingsvergunning verplicht hun aanvraag digitaal in te dienen. De toetsing door de commissie kan echter nog niet digitaal plaatsvinden. Alle noodzakelijke tekeningen worden daarom in het gemeentehuis alsnog op groot formaat uitgeprint. Wat de Commissie betreft mag dat overigens best zo blijven. Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht) Sinds 1 oktober2010 is de Wabo van la-acht. Daardoor kan op veel meer gebieden dan voorheen omgevingsvergunningsvrij gebouwd worden. Het aantal aanvragen dat voorheen in mandaat werd getoetst is sindsdien behoorlijk gedaald. De toekomst zal leren welke effecten deze vermindering van regelgeving heeft op de leefomgeving. Het college van B&W gaat contrair. Van de welstandscommissie wordt voor elke concrete bouwaanvraag een advies gevraagd. In het algemeen neemt het college dat advies over. Maar het college heeft de mogelij kheid van het advies van de welstandscommissie af te wijken. Dat kan zijn omdat het college de welstandsnota anders wenst te interpreteren dan de commissie, maar het kan ook zijn dat het college afwijkt omdat ze ook andere belangen moet afwegen, bijvoorbeeld wanneer een illegaal gebouwd bouwwerk naar het oordeel van de commissie niet aan redelijke eisen van welstand voldoet, maar het college het middel van handhaving, en dus wellicht afbreken van het bouwwerk, een te zwaar middel vindt. In het verslagjaar is het college in vier gevallen afgeweken van het advies van de commissie, en dus zoals dat genoemd wordt contrair gegaan. Op grond van artikel 12c van de Woningwet ( en trouwens ook op grond van artikel 31 van het reglement van orde voor de welstandscommissie) moet het college jaarlijks verslag daarover uitbrengen aan de gemeenteraad. Tot nu toe is dat elk jaar achterwege gebleven en lijkt de vermelding in het jaarverslag van de welstandscommissie voldoende. De meest ingrijpende afwijking van het welstandsadvies had betrekking op de woningen rond de groenzone aan de Keizersmantel cq Vuurvlinder te Emmen. Rond die groenzone werden projectmatig woningen gerealiseerd die architectonisch een eenheid vormden. Omdat het niet

7 mogelijk bleek projectmatig meer dan tien woningen te realiseren, werden de resterende kavels vrijgegeven voor particuliere bouw. De voor een viertal van die kavels ingediende bouwplannen werden door de welstandscommissie van een negatief advies voorzien, omdat te zeer werd afgeweken van de tot dan toe gerealiseerde architectonische eenheid. Het college ging in deze gevallen contrair, met als motivering dat op basis van de in de welstandsnota opgenomen criteria voor woonwijken en woonbuurten wel voldaan werd aan redelijke eisen van welstand. Door die beslissing was niet langer sprake van een architectonische eenheid. Volgende plannen rond de groenzone zijn door de commissie daarom niet langer om die reden van een negatief advies voorzien. De bijgevoegde foto's geven een beeld van de effecten van deze beslissing. m-!». f' Vuurvlinder - Keizersmantel Een andere afwijking van het advies van de commissie had betrekking op een bouwplan aan het Zuideind. Daar was het college van oordeel dat de Commissie weliswaar zorgvuldig tot een negatief advies was gekomen, maar dat zij een breder beoordelingskader had moeten kiezen dan alleen de nabijgelegen woningen. Een derde afwijking had betrekking op een bouwplan voor een melkstal in Erica waar de rechte voorgevel werd gewijzigd in een ronde voorgevel. De Welstandscommissie adviseerde negatief. Het college besloot daarop een second opinion te vragen aan het Oversticht. Ook dat advies was negatief. Niettemin achtte het college deze verschijningsvorm dermate innovatief dat de aanvraag als experimentele welstand toch werd gehonoreerd. Tenslotte is het college in dit jaar contrair gegaan bij het negatieve advies met betrekking tot een illegaal gebouwde dakkapel in Nieuw Amsterdam.

8 Rotondes. Sinds enige tijd hanteert de gemeente Emmen een beleid waarbij het middenterrein van rotondes verhuurd kan worden. In die gevallen waarbij de huurder een bouwwerk op de rotonde wenst te plaatsen, is een advies van de welstandscommissie noodzakelijk. Dat is niet eenvoudig. Want op grond van welke criteria moet de commissie dan toetsen? Beleid terzake is niet geformuleerd. Is wel sprake van een bouwwerk? Of moet het als kunst worden aangemerkt? Als sprake is van een reclame-uiting dan zou de reclameverordening uitkomst moeten bieden, maar dat lijkt hier ook niet te helpen. En verkeersveiligheidsaspecten vallen buiten de competentie van de commissie. Op de hier afgedrukte scan is een voorstel te zien over de invulling van de rotonde in de Weerdingerstraat, zoals dat aan de Commissie is voorgelegd. De Commissie is vooralsnog van oordeel dat met dit ontwerp niet voldaan is aan redelijke eisen van welstand. doorsnede 1 : 100 il ' iv ^ ',i. IJ... il «ï onderdeel C 1 ' 1 Il iv 1 -rwm onderdeel A onderdeel B TSt bovenaanzicht middendeel rotonde Weerdingerstraat.

9 Vaarroute Erica-ter Apel In de nieuw geplande vaarroute van Erica naar ter Apel zijn een aantal kunstwerken gepland in de vorm van bruggen en sluizen. Bij de beoordeling of die kunstwerken voldoen aan redelijke eisen van welstand is sprake van een dilemma. Toetsingscriteria voor dergelijke bouwwerken zijn er eigenlijk niet. Sprake moet zijn van "passend in de omgeving". Maar is die omgeving het nabije industrieterrein cq de aanwezige lintbebouwing, of is het kanaal zelf de omgeving. Met andere woorden, horen de kunstwerken herkenbaar te zijn als onderdeel uitmakend van dezelfde vaarroute, of hoeft dat geen rol te spelen.. Openbaarheid Al eerder werd in deze rapportage aangegeven dat aanvragers veelvuldig gebruik maken van de mogelijkheid aanwezig te zijn bij de behandeling van hun bouwplan. Ook voor anderen dan aanvragers is het mogelijk de vergadering van de welstandscommissie bij te wonen. Het is immers een openbare vergadering. Van die mogelijkheid is in dit verslagjaar maar marginaal gebruik gemaakt. Vastgesteld in de vergadering van de Welstandscommissie van Emmen op 7 maart 201