Basisopleiding mobiliteitscoördinatoren Sensibilisering & gedragsverandering. 7 hefbomen en 1 praktische werkkader

Transcriptie

1 Basisopleiding mobiliteitscoördinatoren Sensibilisering & gedragsverandering. 7 hefbomen en 1 praktische werkkader Delphine Eeckhout, mobiliteitsadviesbureau Traject Ewoud Monbaliu, participatie-expert Levuur 19 mei 2014

2 Sensibilisering - page 2 Agenda Kennismaking Gedragsverandering Sensibilisering en mobiliteitsgedrag veranderen Het 7E-model: werkkader voor gedragsveranderend communiceren

3 Sensibilisering - page 3 Kennismaking Jouw verwachting Wanneer ben je tevreden over deze workshop? Algemeen Wie ben je? Wat is jouw functie? Voor welk bedrijf werk je? Deel kort iets over je ervaring met sensibiliseringscampagnes In welke mate organiseert jouw bedrijf sensibiliseringscampagnes? Rond welke thema s? Wat gebeurt er reeds rond mobiliteit?

5 Sensibilisering - page 9 Wat is gedragsverandering? Niets is meer natuurlijk dan veranderen Een kleine oefening: roep luidop het FOUTE antwoord 3 x 4 = De hoofdstad van België is De kleur van Open VLD is

6 Wat maakt veranderen moeilijk? Sensibilisering - page 10

7 Wat maakt veranderen moeilijk? Sensibilisering - page 11

8 Sensibilisering - page 12 Vast gedrag = Niet het gevolg van redeneringen of inzichten Automatisch kiezen, zonder veel nadenken Eerst doen, dan denken

9 Sensibilisering - page 13 Klassieke modellen Informatie en kennis "Men kan niet tweemaal in dezelfde rivier stappen, want het is steeds weer vers water dat u tegemoet stroomt." De overtuigingstheorie Attitude Gedrag Het rationele 1 seconde, keuzemodel En alles is weer anders We nemen onze beslissing op basis van een afweging van individuele kosten/baten van verschillende potentiële acties

10 intern Ken Wilber Ken Wilber individueel ATTITUDE GEDRAG "Men kan niet tweemaal in dezelfde rivier stappen, want het is steeds weer vers water dat u tegemoet stroomt." extern WERELDBEELD STRUCTUREN 1 seconde, En alles is weer anders collectief Sensibilisering - page 14 Veranderen, hoe begin je eraan I SLIDE 14

12 Sensibilisering - page 16 Mobiliteitsgedrag veranderen Stadia in gedragsverandering Veranderingen in mobiliteitsgedrag = een stapsgewijs proces Belangrijke (vaak vergeten) doelgroep instandhoudingsfase Sensibiliseringsacties kunnen bepaalde drempels wegnemen Waardoor men makkelijker van ene niveau naar andere kan springen

13 Sensibilisering - page 17 Sensibilisering Een stap verder dan louter informeren Mensen overtuigen en aanmoedigen om gedrag en houding aan te passen en gewoontes te doorbreken

14 Sensibilisering - page 18 Sensibilisering Een stap verder dan louter informeren Faciliteren Fietsschool Antwerpen Bv. PTP Cycle (IEE)

15 Sensibilisering - page 19 Mobiliteitsgedrag veranderen Sensibiliseren ten aanzien van mobiliteit/verplaatsingsgedrag Stimuleren duurzame en veilige verplaatsingen Stimuleren multimodaliteit Sensibiliseringscampagne bestaat vaak uit een informatiecampagne aangevuld met ondersteunende en/of faciliterende acties

16 Sensibilisering - page 20 Gedragsverandering meten MaxSem: meten in welk stadium men zit Welk van de volgende uitspraken beschrijft het best uw houding ten aanzien van uw woon-werkmobiliteit? Ik gebruik momenteel meestal de auto en zie geen reden om dit te verminderen. Precontemplatieve Ik gebruik momenteel meestal de auto. Ik zou mijn huidig autogebruik misschien willen verminderen, maar momenteel lijkt dit onmogelijk voor mij. fase Ik gebruik momenteel meestal de auto. Ik denk er aan om sommige autoverplaatsingen te vervangen door alternatieven, maar ik weet niet goed hoe en/of wanneer ik dit kan doen. Ik gebruik momenteel meestal de auto, maar ik ben van plan mijn huidig niveau van autogebruik te verminderen. Ik weet al welke verplaatsingen ik wil vervangen en met welke alternatieven ik dat zal doen, maar tot nu toe heb ik dat nog niet in de praktijk gebracht. Aangezien ik geen auto heb, is het verminderen van mijn autogebruik niet van toepassing voor mij. Ik gebruik meestal alternatieve vervoermiddelen (fiets, openbaar vervoer, carpooling, ) omdat ik mij bewust ben van de nadelen van autogebruik. Ik zal mijn huidige autogebruik in stand houden of nog verminderen in de toekomst. Contemplatieve fase Actie Voorbereiding/ Instandhoudingsfase

17 Sensibilisering - page 21 Gedragsverandering meten MaxSumo: evaluatietoolkit voor mobiliteitsmanagement Hoe effectief is mobiliteitsmanagement? Wat is mobiliteitsmanagement? Mobiliteitsmanagement is een concept ter bevordering van duurzaam vervoer en het beheersen van de vraag naar autogebruik door het veranderen van de gewoontes en het gedrag van reizigers. De kern van het mobiliteitsmanagement wordt gevormd door zachte beleidsmaatregelen als informatie en communicatie, de organisatie van diensten en de coördinatie van activiteiten van de verschillende partners. (definitie Epomm) Zachte maatregelen versterken vaak de effectiviteit van harde maatregelen als infrastructuur (van fietspad tot tramlijn). Mobiliteitsmanagement vraagt in tegenstelling tot harde maatregelen vaak geen grote investeringen en kent een gunstiger verhouding tussen kosten-baten. --- Mobiliteitsmanagement is het organiseren van slim reizen. (Nl. definitie)

18 Gedragsverandering meten MaxSumo: evaluatietoolkit voor mobiliteitsmanagement Hoe effectief is mobiliteitsmanagement (MM)? Vaak geen geen duidelijk antwoord mogelijk, omdat: MM-projecten vaak niet geëvalueerd worden Als ze al geëvalueerd worden, gebeurt dat niet op een eenduidige en coherente manier die vergelijken toelaat Vandaar: nood aan een gezamenlijke, universeel erkende evaluatietool, die toelaat Projecten met elkaar te vergelijken op vlak van efficiëntie Kennisverhogend, leren uit vorige / andere projecten Effect van mobiliteitsmanagement kunnen aantonen Sensibilisering - page 22

19 geboden mobiliteitsoptie geleverde diensten effecten Sensibilisering - page 23 Gedragsverandering meten MaxSumo: evaluatietoolkit voor mobiliteitsmanagement achtergrond Voorbeeld: Test Traveller / job ticket project externe en persoons-gerelateerde modal split bij begin: 5% OV, 95% auto factoren projectactiviteiten 10 posters, intranet info, 4 meetings, 7000 folders bekendheid belangstelling tevredenheid met diensten 48% (480 werknemers) 28% (280 werknemers) deelname aan infomeetings 80% tevreden met informatie en testconcept acceptatie experimenteel gedrag tevredenheid met mobiliteitsoptie 6% (54 werknemers) tekenden een contract tijdens testmaand: 85% OV, 15% auto 90% van testpersonen tevreden met OV permanent individueel gedrag systeemimpact Men kan in 2 richtingen werken: na 12 maanden: 40% OV, 60% auto (bij deelnemers) autoverkeer: km, CO2: 20 ton Vertrekken van niveau A wat gaat men doen? Dan verder werken tot niveau I waarbij men dan tot een uiteindelijk resultaat komt Vertrekken van niveau I welk resultaat wil men bekomen? Dan verder naar beneden om te bepalen wat men moet doen om dat resultaat te behalen

20 Sensibilisering - page 24

21 Sensibilisering - page 25 Mobiliteitsgedrag veranderen

23 Het 7E-model: werkkader voor gedragsveranderend communiceren Sensibilisering - page 27

25 7 communicatiehefbomen Enlighten Acties gericht op informeren en verhelderen Enthuse Acties gericht op enthousiasmeren, emotioneel betrekken Encourage Acties gericht op aanmoedigen, duwtje in de rug Exemplifie Acties gericht op voorbeeldgedrag Enable Acties gericht op faciliteren, mogelijk/toegankelijk maken Engage Acties gericht op ambassadeurs ( Ik spring als jij springt ) Experience Acties gericht op positieve beleving Sensibilisering - page 29

27 Sensibilisering - page 31 Stap 1: Envision Envision: wat is het gewenste gedrag dat je doelgroep stelt?

28 Sensibilisering - page 32 Wat wil je veranderen? Specifiek: kies je focus en mik op gedrag Niet: iedereen bewust maken van (dit is geen gedrag) Wel: iedereen doet ditdatzusenzo Meetbaar: welke gegevens heb je en kun je verzamelen? Haalbaar: naar doelstellingen, budget en mensen

29 Sensibilisering - page 33 Voor wie? Specifiek: kies je focus, segmenteer Niet: het is voor iedereen (dit is niet haalbaar) Wel: de voornaamste groep die je kan afbakenen op basis van criteria Stakeholders: Wie moet het ook weten om te ondersteunen? Wie moet op de hoogte zijn om zich betrokken te voelen? Voor wie is het niet van belang?

30 Sensibilisering - page 34 Stap 2: Ladder je doelgroep Waar staan ze nu? Analyseer: welke barrières weerhouden hen, en welke sleutels stimuleren hen om 1 stapje hoger te zetten

31 Stap 3: 7E-brainstorm Brainstorm: via welke hefbomen krijg je ze hogerop? Verlaag de drempel & verhoog de prikkel! Enlighten Sensibilisering - page 35 Acties gericht op informeren en verhelderen Enthuse Acties gericht op enthousiasmeren, emotioneel betrekken Encourage Acties gericht op aanmoedigen, duwtje in de rug Exemplifie Acties gericht op voorbeeldgedrag Enable Acties gericht op faciliteren, mogelijk/toegankelijk maken Engage Acties gericht op ambassadeurs ( Ik spring als jij springt ) Experience Acties gericht op positieve beleving

32 Sensibilisering - page 36 Enlighten Jouw profiel: de overreder Je bent een kei in het verduidelijken, in het geven van heldere informatie en duiding. Heldere taal combineer je met infotainment, humor, visualisaties, leuke vergelijkingen Door de boodschap te herkaderen creëert je stopkracht en intellectuele verwondering. Opdracht Bedenk minstens 3 originele manieren om je doelgroep te informeren, waardoor ze denken: aha, goed om weten, interessant, dat wist ik nog niet

33 Sensibilisering - page 37 Geloofwaardigheid mobiliteitsprofiel bereikbaarheidsprofiel actieplan uitvoering en opvolging

34 Sensibilisering - page 38 Sensibiliseer indirect en onverwacht Cfr. Handboek Mobiliteitsplan voor evenementen (2012)

35 Sensibilisering - page 39 Enthuse Jouw profiel: de inspirator Jouw enthousiasme werkt aanstekelijk, bijvoorbeeld door iets persoonlijk te maken, een aantrekkelijk toekomstbeeld te schetsen, iets te dramatiseren of een verhaal te vertellen waarbij mensen zich makkelijk kunnen inleven, verwachtingen te creëren Opdracht Bedenk minstens drie acties waardoor je doelgroep enthousiast / vrolijk / emotioneel betrokken raakt bij het idee dat een andere mobiliteitsoplossing haalbaar en beter is

36 Positieve boodschap Sensibilisering - page 40

37 Humor Sensibilisering - page 41

38 Sensibilisering - page 42 Exemplifie Jouw profiel: het goede voorbeeld Je geeft mensen inzicht in hoe ze de anders mobielgedrag kunnen toepassen door zelf het goede voorbeeld te tonen, of door goed voorbeeldgedrag zichtbaar te maken. Je bent consequent en meent wat je zegt ( walk the talk ). Je blaast niet warm en koud tegelijk. Opdracht Bedenk minstens drie goede praktijkvoorbeelden waardoor je doelgroep concreet inzicht krijgt in wat hij of zij ook kan doen om het anders mobielgedrag toe te passen.

39 Belang ambassadeurs en intermediairen Sensibilisering - page 43

40 Sensibilisering - page 44 Ecourage Jouw profiel: de verleider Je bent expert om mensen een duwtje in de rug te geven. Hiervoor hou je de juiste wortel voor de neus, incentives, kant-en-klare oplossingen Je weet waarmee je mensen kan belonen (ook via bvb. erkennen). Je wijst op hoe ze kunnen winnen en verliezen. Opdracht Bedenk minstens drie incentives waardoor je doelgroep denkt: als ik dat krijg, dan wil ik wel mijn mobiliteitsgedrag aanpassen.

41 Benadruk het persoonlijk voordeel & toon direct resultaat Sensibilisering - page 45

42 Sensibilisering - page 46 Enable Jouw profiel: de deuropener Als coach faciliteer je. Als handige harry / henriëtte bedenk je praktische oplossingen en reik je concrete sleutels of uitgewerkte alternatieven aan. Je traint, helpt de dingen mogelijk maken en drijft de capaciteit op. Opdracht Bedenk minstens drie praktische oplossingen die je je doelgroep kan aanreiken die hem/haar faciliteren (facile, makkelijk maken) bij het anders mobiel-gedrag

43 Belang van infrastructuur Sensibilisering - page 47

44 Sensibilisering - page 48 Momentmarketing Gebruik situaties & momenten waarop mensen openstaan voor verandering P&R Melsele in 15 minuten naar de Groenplaats

45 Sensibilisering - page 49 Engage Jouw profiel: de trendsetter Je bent of kent een uitstekend ambassadeur. Via sociale motivatie ( I will if you will ) breidt je het draagvlak uit met walkables en talkables. Als trendsetter weet je moet doen en denken om slim te sporten, en wil anderen hierbij motiveren hetzelfde te doen/denken. Massclusivity is een strategie die je hierbij inzet. Opdracht Bedenk minstens drie verrassende ambassadeursgezichten (zowel bekend als onbekend) waardoor je doelgroep zegt: wauw, als die dat kan, dan kan ik dat ook.

46 Vraag/creëer engagement Sensibilisering - page 50

47 Sensibilisering - page 51 Speel in op het groepsgevoel Veranderen lukt beter in groep Competitie-element

48 Communicatie via betrokken anderen Sensibilisering - page 52

49 Sensibilisering - page 53 Wederkerigheid Oogstcampagne rond verkeersveiligheid

50 Sensibilisering - page 54 Experience Jouw profiel: de imagineer Doorheen het ganse verhaal zorg je voor emotionele beleving. Hierbij gebruik je gamification, stimuleer je de zintuigen en het sociaal delen, zorg je voor uitdaging via bvb. een wedstrijd Je bewijst dat het gewenste gedrag een positieve ervaring is. Dit doe je door gedragsrelevante en positieve feedback te geven. Opdracht Bedenk minstens drie ideeën waardoor je doelgroep na haar eerste anders-mobiel-ervaring zegt: wow, dat verhaal klopt helemaal. Dat wil ik nog eens meemaken.

51 Denk multimodaal Sensibilisering - page 55

52 Sensibilisering - page 56 En dan is er nog een 8 ste E: Enforce Jouw profiel: de manipulator Straf, controleer, verbied, verplicht, beboet, ontzeg

53 Sensibilisering - page 57 Stap 4: DOOR WIE Bepaal Taken: wat moet er gebeuren Functies: welke rollen moeten er opgenomen worden? Verantwoordelijkheden: wie staat voor welke resultaten / inspanningen garant? Bevoegdheden: wat mag je wel/niet doen (hoever reikt je mandaat?) Verwachtingen: hoe wordt beoordeeld?

54 Stap 5: HOE Concept: hoe vertel je de boodschap? Welke middelen zet je in? Welke heb je al? Welke maak je aan? Hoe verdeel je het budget? Sensibilisering - page 58

55 Sensibilisering - page 59 Stap 6: WANNEER Maak een planning Zet alles op een tijdslijn Interne processen Extern: acties

56 Sensibilisering - page 60 Hartelijk dank voor uw aandacht! Delphine Eeckhout Ewoud Monbaliu dee@traject.be ewoud@levuur.be trajectmobility