UITVOERING- PROGRAMMA R&T DE FRIESE WOUDEN

Transcriptie

1 UITVOERING- PROGRAMMA R&T DE FRIESE WOUDEN juni 2015 Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

2 Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

3 Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden 1. Inleiding Het voorliggende programma is opgesteld in opdracht van het Programmaestuur Streekagenda Zuidoost Fryslân; een samenwerkingsverand tussen de gemeenten in Zuidoost Fryslân en provincie Fryslân. Daarnaast heen de toeristische ondernemers en ondernemende urgers, vertegenwoordigd door het Toeristisch Netwerk Friese Wouden (TNFW), in het gehele proces hun inreng gehad. Voor de titel van het Uitvoeringsprogramma R&T is gekozen om de toeristische merknaam van Zuidoost Fryslân; De Friese Wouden te geruiken. 2. Visie Het uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden komt voort uit diverse (gemeentelijke) visies en rapporten en een uitgereide consultatie in de regio. Fundament van het uitvoeringsprogramma vormt het document: De Friese Wouden; Authentiek, Inspirerend, Aangenaam en Actief. De visie voor de Friese Wouden is: 'Land van Natuurlijk Ritme' Land van Natuurlijk ritme De Friese Wouden is een regio waar je nog echt van het leven kan genieten, waar je veel kan ondernemen en eleven, onverwachte ontmoetingen kan heen, inspiratie kan opdoen, onthaasten en weldadig kan verlijven in een groene en duurzame omgeving. Een regio waar je kan ondervinden dat niet het vele goed is, maar het goede veel. Waar je geprikkeld wordt om de zintuigen open te stellen en het eigen karakter - de authenticiteit - van de streek te ontdekken: al wandelend, fietsend, varend, sportend of onthaastend. Naast het Land van Natuurlijk Ritme geven de programma's Gastvrij Fryslân en De Streekagenda Zuidoost focus aan het uitvoeringsprogramma. Streekagenda Zuidoost De Streekagenda is gericht op versterken van regionale samenwerking en geiedsgerichte aanpak in Zuidoost Fryslân. Recreatie en toerisme is één van de vier thema's in de Streekagenda. Binnen het thema zijn de volgende aandachtsgeieden: 1. routegeonden recreatie 2. marketing, promotie en organisatie 3. productontwikkeling 4. kwaliteit voorzieningen Gastvrij Fryslân Het uitvoeringsprogramma kent vier kernthema s: 1. internationalisering; aantrekkelijk maken voor uitenlandse ezoekers aansluitend ij programma CH recreatieve asisinfrastructuur met als speerpunten: a. een dekkend routenetwerk voor wandelen, fietsen en (elektrisch) varen. een slimme en daadkrachtige marketing c. een goede digitale asisinfrastructuur d. het handhaven van de programmatische aanpak 3. duurzaamheid en kwaliteitsveretering; strategie tot verduurzaming en veretering van de sector. 4. innovatie; geiedsinnovaties, nieuwe verdienmodellen, verinding met andere sectoren. Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

4 Tael 1: Overzicht programmalijnen, speerpunten en maatregelen Programmalijnen speerpunten maatregelen I Vermarkten 1 Promotie en profileren van de schatten en parels van Zuidoost Fryslân 2 Informatie- voorziening en gastheerschap in de regio a a Promotie Zuidoost Fryslân Vergroten geruik digitale mogelijkheden Informatie- verstrekking vereteren Gastheerschap versterken c Ondersteunen ij promotie van evenementen, activiteiten en routes II Verinden 1 Zuidoost Fryslân en de ommelanden; a Afstemmen met aangrenzende partners 2 In de regio a Organisatiestructuur vereteren Financiering 3 Kennis en innovatie a Onderzoek III Ontwikkelen 1 Genieten van landschap en natuur c a c In contact en ijeen rengen Innovatie Routenetwerk op orde Geiedsontwikkeling en masterplannen Ontvangst en entrees in de regio vereteren 2 Streekproducten a Kennisuitwisseling en ontwikkeling Zicht- en proefaar maken 3 Kunst, cultuur en historie a Cultuur (historie) etaleren c d KH2018 kansen enutten Kunst onder de aandacht Turfhistorie opsteken 4 Sport en faciliteiten a Ontwikkelen 5 Duurzaamheid a Verduurzamen recreatieve sector Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

5 3. Uitgangspunten De volgende uitgangspunten zijn leidend voor het uitvoeringprogramma. De uitgangspunten zijn gedestilleerd uit de diverse estaande rapporten geactualiseerd en aangevuld in één op één gesprekken en groepsgesprekken in de regio. In totaal zijn circa 45 etrokkenen gesproken die de volgende punten heen aangegeven als uitgangspunten. 1. Marktontwikkeling heeft hoogste prioriteit. Product verder door ontwikkelen. 2. Coördineer en regisseer - Van elkaar weten! Betere afstemming, nu ieder gericht op eigen koninkrijk (project/stichting/susidiepot). Benut, waardeer en ehoud alle identiteiten en kwaliteiten maar reng het cement aan! 3. Centraal en divers is een kans. Benut de USP van sparrenomen naar rietlanden en de aanwezigheid van de Nationale Parken. Kies voor De Friese Wouden als koepelnaam en laat daarinnen thema's, identiteit en unieke kwaliteiten tot hun recht komen en sluit aan ij de omringende regio's. 4. De markt is kleurrijk. We kiezen niet voor een leefstijl als doelgroep maar een regiodekkend kleurenpallet met lokale highlights. 5. Continuïteit en stailiteit. Werk vanuit een goed georganiseerde asis. 6. Ondernemers: onderneemt met zeggenschap en verantwoordelijkheid. Overheid: faciliteert en schept randvoorwaarden (Leg verantwoordelijkheid daar neer waar het directe elang ligt) 7. Spreek uit, spreek af en spreek aan! 4. Amitie De amitie in de regio is de omzet en werkgelegenheid in de toeristische sector in Zuidoost Fryslân, aangeduid als Bruto Toeristisch Product, in de periode tot 2020 duurzaam richting het gemiddelde niveau van Friesland te laten groeien. (Ter verduidelijking het Friese BTP is de totale geldwaarde van alle toeristische goederen en diensten die door Friesland in een jaar worden geproduceerd) Monitoring van BTP via werkgelegenheid Uit de cijfers van het werkgelegenheidsregister van de provincie Fryslân lijkt dat de toeristische werkgelegenheid in 2014 in Fryslân 6,5% van de totale werkgelegenheid edraagt. In Zuidoost Fryslân edraagt de toeristische werkgelegenheid 5,0 % van de totale werkgelegenheid in de regio. Bijschakelen etekent een groei van 30 %. Om de amitie te realiseren is dit samenhangende uitvoeringsprogramma van elkaar versterkende toeristisch- recreatieve projecten opgesteld. Binnen het uitvoeringsprogramma zijn drie programmalijnen gedefinieerd, te weten vermarkten, verinden en ontwikkelen. Deze zijn vervolgens onderverdeeld in speerpunten, maatregelen en concrete projecten. 5. Operationele doelen uitvoeringsprogramma 1. Vermarkten: a. Bezoekersaantallen groeien jaarlijks met 5% (ezoekersaantallen = aantallen ezoeken aan dagattracties + aantallen overnachtingen). De (toeristische) naamsekendheid van Zuidoost Fryslân/De Friese Wouden is met 10% gestegen. c. Groei van 15% van aantal unieke ezoekers van regio gerelateerde wepagina's van 2. Verinden: a. De sector R&T kent een goed gestructureerde toeristisch- economische keten in 2020: i. In de regio is de marketing goed georganiseerd. ii. In de regio is een structurele samenwerking tussen overheid, ondernemers en onderwijs. Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

6 . Het TNFW ekleed een centrale positie in een goede ondernemerssamenwerking. 80% van de toeristisch- recreatieve ondernemers is direct of indirect etrokken ij het TNFW. c. De sector R&T heeft een solide puliek- private financiering voor verinding en vermarkten. 3. Ontwikkelen a. Het toeristisch- recreatief aanod is in kwaliteit (naar waardering van de gast) aantoonaar toegenomen. De kwantiteit van het toeristisch- recreatief aanod (km s paden en routes) is toegenomen. 6. Structuur uitvoeringsprogramma toegelicht De projectenlijst in de volgende pagina s is het resultaat van een uitgereide inzameling van projecten en ideeën in de inventariserende fase van het opstellen van het uitvoeringsprogramma. Uit estaande rapporten, gesprekken en groepsgesprekken werd veel informatie aangereikt; rijp en groen. 6.1 Programmalijnen De lijst aan projecten en ideeën is allereerst geordend naar drie programmalijnen. Uit de gesprekken als ook uit het algemene overzicht van alle projecten, zijn drie programmalijnen naar oven gekomen, zoals vermeld; 1. vermarkten 2. verinden 3. ontwikkelen ad 1. Vermarkten De meeste etrokkenen (ondernemers, actieve urgers, etc.) zijn van mening dat het recreatief- toeristisch aanod in Zuidoost Fryslân nog est verder ontwikkeld kan, mag en moet worden. De grootste aandacht daarinnen dient naar de vermarkting uit te gaan. Zuidoost Fryslân heeft vele parels aan te ieden maar is relatief onekend innen het Friese toeristische product. Daar moet wat aan gedaan worden. De oplossing is relatief eenvoudig. Er moet meer promotie worden edreven vanuit een gezamenlijke strategie. Dat moet primair vanuit de regio zelf aangedragen worden waarij Merk Friesland met de regionale aanjager daarin een grote trekkende rol kan vervullen. De essentie is wel dat deze functie een goede invulling krijgt innen de regio. Naast effort om de gast naar de regio te halen is het ook van groot elang om toeristen en de eigen ewoners in de regio goed te informeren, aangenaam te onthalen en activiteiten te laten ondernemen. Vermarkten estaat in dit uitvoeringsprogramma uit twee pijlers: promotie en profileren: de schatten van Zuidoost Fryslân goed voor het voetlicht rengen met als doel meer ezoekers naar de regio te halen. informatieverstrekking en gastheerschap: gasten in de regio zo goed mogelijk van dienst zijn door informeren en een aangenaam verlijf verzorgen. ad 2. Verinden Geen sector is zo divers als die van recreatie en toerisme, ook in Zuidoost Fryslân. Om daarinnen een goed gastheer/- vrouw te kunnen zijn, heen ondernemers ehoefte aan goede en actuele data over welhaast alles wat er in hun directe omgeving te doen is. Daarnaast zijn veel mensen trots op hun eigen regio en/of leefomgeving en komen in actie om deze te ehouden en verder te ontwikkelen. Ook zij zoeken een spreekwoordelijk en soms letterlijk platform om hun passie en trots te delen, ook met elangstellende ezoekers die voor een of meerdere dagen verlijven in Zuidoost Fryslân en omgeving. Een ander aspect van het functioneren innen de recreatief toeristische sector is de wetenschap dat je dit niet alleen doet. Iedere ondernemer weet dat zijn ezoek na afloop ij een ander edrijf op ezoek gaat voor de volgende elevenis; de toeristische keten zoals die door iedere ezoeker op geheel eigen wijze wordt samengesteld. Om op de kwaliteit van die eleving meer grip te heen, is samenwerking van elang. En dus moet er verinding Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

7 tot stand komen; elkaar leren kennen, weten wat het aanod is, gasten door kunnen sturen, arrangementen maken, etc.. Daarnaast is er de welhaast intermenselijke ehoefte om je te spiegelen ten opzichte van de ander en te weten of je het goed doet. Kortom, het gehele netwerk met alle ondernemers en etrokken urgers, groot en klein, moeten op de hoogte worden geracht van ontwikkelingen (nieuwsrieven, faceook, free pulicity), elkaar leren kennen door periodieke ijeenkomsten en seminars, heen ehoefte aan (edrijfseconomische) cijfers, willen in contact komen met collega s en op gezette tijden met onderwijsinstellingen en andere innovatieve lieden om uitgedaagd te worden en hun eigen product te vereteren en zo de regio te impliciet te versterken. ad 3. Ontwikkelen Zuidoost Fryslân heeft veel te ieden en is anno 2015 een regio die zichzelf stevig in de toeristische etalage mag zetten. Zoals ook in de gesprekken is aangegeven: er valt echter nog voldoende te vereteren op allerlei vlak waaronder infrastructuur, voorzieningen, eording & ewegwijzering en digitalisering. En dat alles vanuit de optiek van de geruiker/gast/ezoeker. Immers verandering is de enige constante. 6.2 Speerpunten & maatregelen. Uitgaande van de algemene projectenlijst is voor de programmalijnen een verdere clustering aangeracht geaseerd op het totale aanod van projecten en het eeld dat daaruit naar voren komt. Volgend op de speerpunten zijn de maatregelen eschreven die uitgevoerd dienen te worden om desetreffende speerpunten te realiseren. Sommige speerpunten zijn aritrair. Een vooreeld. Evenementen kunnen ook worden eschouwd als onderdeel van de promotie van Zuidoost Fryslân maar kunnen eveneens als een vorm van productontwikkeling worden gezien. De essentie is evenwel dat ze als speerpunt zijn enoemd en kunnen worden opgepakt. 7 Prioritering Na de ordening van projecten en ideeën, is de totale lijst gepresenteerd tijdens de werkijeenkomst in Karmel Klooster te Drachten op 18 feruari Aan de deelnemers is gevraagd kenaar te maken of ze; een of enkele projecten willen gaan trekken; etrokken willen zijn ij de realisatie van een of enkele projecten een of twee projecten kunnen duiden die ze werkelijk elangrijk vinden. Projecten waarvoor zich een trekker heeft aangemeld worden opgenomen in de projectenlijst. Van de projecten waarvan is aangegeven dat deze elangrijk worden gevonden is het van elang een trekker te vinden. Alle andere projecten; zonder trekker en/of niet elangrijk zijn naar de ideeënlijst verplaats (eerste ijlage ij dit programma). Daarnaast is in het overzicht opgenomen een kolom met de fase van ontwikkeling waarin een project zich evindt, te weten Initiatief (I) Ontwerp (O) Uitvoering (U) Om een weging mogelijk te maken en een project eter te kunnen eoordelen, is vervolgens ook geplust en - mind op asis van verschillende dimensies: identiteit marktontwikkeling ijdrage werkgelegenheid organiserend vermogen duurzaamheid financiering eschikaar Voornoemde dimensies sluiten aan ij het doel en de doelstellingen dit programma. De dimensie duurzaamheid is hieraan toegevoegd omdat los van het uitvoeringsprogramma de deelnemende overheden duurzaamheid allemaal als leidend principe voor uitvoering hanteren. Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

8 Tael 2. Raming kosten uitvoeringsprogramma Programmalijn Speerpunt provincie gemeenten privaat totaal Vermarkten Promotie en profileren van de schatten en parels van Zuidoost Fryslân Informatie- voorziening en gastheerschap in de regio Verinden Zuidoost Fryslân en de ommelanden uren uren uren In de regio Kennis en innovatie Ontwikkelen Genieten van landschap en natuur Streekproducten Kunst, cultuur en historie Sport en faciliteiten (exclusief nieuwouw topsportzwemvoorziening) Duurzaamheid Totaal Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

9 8 Monitoring Op dit moment wordt vanuit de provincie nader verkend of het mogelijk is om met alle Friese gemeenten tot een gezamenlijk monitoringssysteem te komen van toeristische onderzoeksgegevens. Het verdient aaneveling om voor effectmetingen voor de toeristisch- recreatieve ontwikkelingen in de regio aan te sluiten ij criteria en indicatoren die centraal gemonitord zullen worden. Daarnaast is het van elang regio- specifieke wensen hierin zoveel mogelijk onder te rengen. Te denken valt aan indicatoren ten aanzien van het meten van kwaliteitswaardering toeristisch- recreatieve voorzieningen. In aanvulling is het uiterst zinvol cijfers te verzamelen die als laaghangend fruit eschikaar zijn zoals ezoekcijfers musea, attracties, evenementen, ezoekerscentra, accommodaties en unieke ezoekers van wesites. Over de jaren heen is dit een waardevolle ron aan informatie en inzicht. 9 Aanevelingen voor organisatie Binnen Zuidoost Fryslân wordt als regio estuurlijk en amtelijk samengewerkt onder meer innen de Streekagenda. Het is logisch en efficiënt om voor de aansturing en coördinatie daarij aan te sluiten zonder de herkomst van projecten uit het oog te verliezen. Het Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden kent projecten en elangen die des ondernemers zijn maar er zijn ook projecten van particulieren, groepen urgers en gemeentelijke overheden. Om het puliek private karakter van dit programma te orgen en tot wasdom te laten komen verdient het nadrukkelijk de aaneveling deze etrokken partijen, zowel in aansturing als uitvoering, een plek te geven. De toerist kent geen grenzen in zijn/haar gedrag en activiteiten. Evenmin houdt het toeristisch- recreatieve, te vermarkten aanod op ij de grenzen. Samenwerking over de grenzen van Zuidoost Fryslân heen is een must. Daartoe zullen de etrokken partijen zich inzetten om gezamenlijke initiatieven te ontplooien met gemeenten en organisaties in aangrenzende delen van Zuidoost Fryslân waaronder die in Noordoost en Zuidwest Fryslân als ook Overijssel en Drenthe. Ook op andere terrein dient verinding pro- actief te worden aangelegd en onderhouden. Zoals in het uitvoeringsprogramma reeds is opgenomen, dient actief te worden gewerkt aan de tripel- helix met een dynamisch en actieve relatie met de onderwijssector, het edrijfsleven en de overheid. Een eoogd regionaal kenniscentrum kan een elangrijk rol spelen ij het verwerkelijken van het uitvoeringsprogramma. Op vergelijkare wijze zullen verindingen gemaakt moeten worden met edrijven en organisaties uit de financiële wereld, de sportsector (deels reeds onderdeel van het uitvoeringsprogramma), de detailhandel en de terreineherende- en agrarische sector, niet in de laatste plaats omdat deze sector mede het voor toerisme zo waardevolle landschap creëert en onderhoudt. Op grond van ovenstaande dient de organisatie nader uitgewerkt worden. Het Toeristisch Netwerk Friese Wouden heeft het mandaat om namens ondernemers en urgers op te treden, zo is geleken tijdens de gesprekken. Het Toeristisch Netwerk is dan ook de aangewezen partij om in de aansturing en uitvoering van het uitvoeringsprogramma positie te krijgen en verantwoordelijkheid te nemen. Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

10 10 Kostenraming Uitgangspunten ij de kostenraming weergegeven op pagina 8: Sommige onderdelen vragen een meerjarige inspanning. Voor deze kostenraming is gekozen voor een termijn van vijf jaar. Het onderdeel genieten van landschap en natuur omvat ook geiedsontwikkelingsprojecten en masterplannen. Dit etreft veelal een redere integrale opgave dan recreatie en toerisme en vraagt ook om een ruimere financieringsstructuur dan vanuit recreatie en toerisme. Daarom is in deze raming de kosten voor planvorming van geiedsontwikkeling en masterplannen opgenomen. De kosten voor realisatie valt uiten de scope van deze kostenraming. In deze kostenraming zijn alleen private investeringen passend innen het uitvoeringsprogramma geraamd. Private investeringen zoals ijv. duurzame voorzieningen, edrijfsuitreiding of individuele marketing zijn niet opgenomen. Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

11 11 Uitvoeringsprogramma; projecten I programmalijnen vermarkten speerpunten 1 Promotie en profileren van de schatten en parels van Zuidoost Fryslân a maatregelen Promotie Zuidoost Fryslân projecten Trekker; Bruggenouwer; Regisseur; Aanjager; Coördinator; SPiN 1 Regiomarketingplan De Friese Wouden opstellen en uitvoeren Regioaanjager (Anneke 2 Friese Paard in Zuidoost Fryslân in de markt zetten Gemeente Heerenveen (Jildau Wiersma, Annie Stelma) 3 Promotiemateriaal (ijv. regiogids, inspiratiekaart) Regioaanjager (Anneke 4 Versterken en enutten imago waterrecreatie Gemeente Heerenveen (Jildau Wiersma) 5 Promotiefilm (- s) van/over activiteiten in de regio Regioaanjager (Anneke (Uitvoerings)- partners ETFI TNFW Merk Fryslân ondernemers Merk Fryslân ondernemers Merk Fryslân ondernemers Merk Fryslân ondernemers Vergroten geruik digitale mogelijkheden 1 Social media plan ontwikkelen en uitvoeren Regioaanjager (Anneke Merk Fryslân, 2 Realisatie centrale dataase Regioaanjager (Anneke 3 Digitaal ontsluiten via app en (slim verinden) wesites Regioaanjager (Anneke Koepeldataase Merk Fryslân, provincie, routedataase Marrekrite en ondernemers heen een rol ij vullen van gegevens in dataase als portal Merk Fryslân Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

12 programmalijnen vermarkten speerpunten 2 Informatie- voorziening en gastheerschap in de regio a maatregelen Informatie- verstrekking vereteren projecten 1 Vernieuwen en herijken lokale informatievoorziening (w.o. foldermateriaal en verspreiding via mogelijk TIP's) Trekker; Bruggenouwer; Regisseur; Aanjager; Coördinator; SPiN Gemeenten Heerenveen (Jildau Wiersma) & gemeente Smallingerland (Wietze Jans) (Uitvoerings)- partners Merk Fryslân Ondernemers 2 Informatie over openingstijden rug Gemeente Heerenveen (Jildau Wiersma) Provincie Marrekrite 3 Beording in de regio, ij snelweg en in geied Gemeente Heerenveen (Jildau Wiersma) Gemeente Ooststellingwerf (Lidia Huisman) Merk Fryslân Provincie Marrekrite Recreatieschap Drenthe Gastheerschap versterken 1 Gastheerschap koppeling toerist lokale evolking en lokale ondernemers (in Smallingerland al in ontwikkeling via Biliotheek: "Leen een Fries") Regioaanjager (Anneke, Biliotheek Drachten (Saskia van Ramesdonk) Programma Hospitality: cityhosts en activatieprojecten. Ondernemers Biliotheek Smallingerland 2 Ondernemers en urgers als gastheren (gastheerschapscursussen ontwikkelen en uitzetten) Regioaanjager (Anneke Programma Hospitality Onderwijsagenda 3 Faciliteren ondernemers/gastheren met seizoensinfo i.s.m. onderwijs Regioaanjager (Anneke Onderwijsagenda c Ondersteunen ij promotie van evenementen, activiteiten en routes 1 Ondersteuning promotie estaande evenementen. O.a. De Wike fan de Frije Wiken, Simmerdeis, Peijedei, Drachten on the each, Turfrace, Shantyfestival, Friese Waterlinie Wandelevenement, Jongerendag Noordwolde, Vikingfestival 2 Ondersteuning ij promoten estaande routes o.a.pauperpad, Koningspad, Groot Frieslandpad, Jaikspaad, Peter Stuyvesantroute, Bosergpad Regioaanjager (Anneke Regioaanjager (Anneke Ondernemers Ondernemers Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

13 II programmalijnen verinden speerpunten 1 Zuidoost Fryslân en de ommelanden; a maatregelen Afstemmen met aangrenzende partners 2 In de regio a Organisatiestructuur vereteren c Financiering In contact en ijeen rengen 3 Kennis en innovatie a Onderzoek Innovatie projecten Trekker; Bruggenouwer; Regisseur; Aanjager; Coördinator; SPiN 1 DF Wold/NP Weerrien/NP Alde Feanen/Noardlike Fryske Wâlden 2 Grensgemeenten 5 gemeenten ZOF gemeenten ZOF en TNFW (Uitvoerings)- partners Ondernemerssamenwerking (ook in retail) TNFW (Paulo Martina) Programma Hospitality: ondernemers- activatie (regionaal kenniscentrum in ontwikkeling) ondernemers TNFW verstevigen en verankeren positie. Werkgroepen TNFW (Barend Potjer) Hospitality: ondernemers- aansluitend ij dynamiek en thema s activatie, ondernemers Marketingplatform doorontwikkelen (zeggenschap, TNFW (estuur) en TNFW, ondernemers relatie achteran etc.) gemeenten Evenementenkalender opstellen (retail kernen/dorpen; Regioaanjager (Anneke Merk Fryslân ook als totaal) ondernemers experimentele evenementenzone (vereenvoudiging van Gemeente Ooststellingwerf aanvragen voor evenementen) (Lidia Huisman) Structurele financiering marketing en organisatie van 5 gemeenten ZOF Gemeenten sector (regionaal fonds) TNFW Ondernemersijeenkomsten organiseren TNFW en gemeenten Gemeenten Ondernemers Intervisie en kennisuitwisseling (Geiedssafari's, infomarkten) Onderzoek naar economische etekenis van recreatie en toerisme Stimuleren samenwerking onderwijs, ondernemers en overheid Vernieuwing aanjagen Monitoringssysteem (metingen van onder meer BTP; gastvrijheid, herkomst- en waarderingsonderzoek) Kennisveretering ij ondernemers: Duitse gast, geiedsinfo, social media TNFW (Barend Potjer) Regioaanjager (Anneke ETFI (Bertus van der Tuuk) Ondernemers Programma Hospitality: Toer. Screening.Sluit aan ij Programma Gastvrij Fryslân: monitoring ROC Friese Poort Drachten IPF: Ontwikkelagenda Onderwijs (Klaas van der Meulen) Regioaanjager (Anneke Programma Hospitality: ondernemersactivatie Gemeente Heerenveen Programma Hospitality (Jildau Wiersma) Gemeente Ooststellingwerf (Lidia Huisman) Regioaanjager (Anneke Programma Hospitality Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

14 III programmalijnen ontwikkelen speerpunten 1 Genieten van landschap en natuur maatregelen projecten a Routenetwerk op orde 1 Ruiterroutenetwerk. Verinden ruiter- en menroutes in de Friese Wouden Geiedsontwikkeling en masterplannen Trekker; Bruggenouwer; Regisseur; Aanjager; Coördinator; SPiN Ondernemers (Harrie Dijkstra) (Eddie de Vries) (Uitvoerings)- partners Gemeenten en ondernemers. 2 Mountainike routes De Friese Wouden verinden TNFW (JH Kramer) Gemeenten en ondernemers 3 Verijzonderen routenetwerken wandelen, fietsen Gemeente Heerenveen Ondernemers en varen (ijv fotoframes in DF Wold) (Jildau Wiersma) 4 LAW Noardlike Fryske Wâlden Wandelnet (Jaap Jongejan) Wandelnet 5 Regionaal Fietsroutenetwerk aanleg ontrekende schakels Ooststellingwerf, Opsterland en Smallingerland 6 Uniforme rugediening (tijden en inning) en verruiming openingstijden Turfroute 1 Geiedsontwikkeling Veenhoop - Hooidammen (Polderhoofdkanaal) 2 Geiedsontwikkeling Beekdallandschap Koningsdiep: de Nije Boarn Gemeente Smallingerland, Opsterland/ Ooststellingwerf 5 gemeenten ZOF TNFW (Maaike Ploeg) Pl Belang Nij Beets Pl elang Veenhoop (Akke Dijkstra) Stichting Beekdallandschap Koningsdiep/de Nije Boarn (Lenneke Büller) Gemeente Smallingerland (Wim Mulder/Wietze Jans) Beetsterzwaag natuurlijk genieten, Opsterlandse Groene parels Gemeente Smallingerland (Wietze Jans) Marrekrite Recreatieschap Drenthe Gemeenten en provincie. De Marrekrite. Momenteel loopt onderzoek/visie. Gemeenten en ondernemers Lokale partijen en ondernemers 3 Geiedsontwikkeling Oudega aan het water (Oostelijke poort Friese Meren) Gemeente ondernemers 4 Bossen, landschapsparken, landgoederen en Gemeente, ondernemers en natuurterreinen ontwikkelen tot economische terreineheerders dragers (Levende Landgoederen) 5 Ontwikkeling waterfront Drachten (Oostelijke poort Gemeente Smallingerland Friese Meren) 6 Recreatieve ontwikkeling in Omkrite de Deelen Werkgroep de Deelen Ondernemers (Akkelien Hoving) 7 Ontwikkelen Hemrik - Speelos SBB Staatsoseheer Staatsoseheer ism ondernemer. (onderzoek studenten NHL naar mogelijkheden) Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

15 programmalijnen speerpunten c maatregelen Geiedsontwikkeling en masterplannen Ontvangst entree in de regio vereteren 2 Streekproducten a Kennisuitwisseling en ontwikkeling Zicht- en proefaar maken projecten 8 Masterplan Noordwolde (o.a. ontwikkelen en vermarkten Spokeplas, herinrichting Elsweg) Trekker; Bruggenouwer; Regisseur; Aanjager; Coördinator; SPiN Gemeente Weststellingwerf (Monique Annotee) (Uitvoerings)- partners Gemeente, Staatsoseheer, ondernemers 9 Masterplan Ontwikkeling Rottige Meenthe (o.a. Gemeente Weststellingwerf Gemeenten ism ondernemers entree en routes) (Monique Annotee) 10 Recreatieve ontwikkeling Fochteloërveen Gemeente Ooststellingwerf (Lidia Huisman) Gemeente Noordenveld Gemeente Midden- Drenthe Natuurmonumenten Staatsoseheer 1 Meer horeca faciliteiten overdag, wandelcafé's, Regioaanjager (Anneke Ondernemers, Te Voet Friesland, rustpunten, pleisterplaatsen, etc. 2 Realiseren camperplaatsen 5 gemeenten ZOF 3 Openare WiFi in recreatiekernen en steden Gemeente Ooststellingwerf Jaap de Vries 4 Wetterosus (toeristische verinding van De Friese Wouden naar Friese Meren, culturele Hoofdstad 2018 en vice versa) 5 Groene en lauwe netwerken koppelen (Blauwe Tops, aanlegplaatsen Engelenvaart) 6 Uitreiding TOP's, goed parkeren, duidelijke route aanduiding 7 Buitencentrum Staatsoseheer Appelscha doorontwikkelen Ondernemer (Alina de Jong) Gemeente Heerenveen (Jildau Wiersma) Marrekrite Staatsoseheer gemeente provincie ondernemers Vanuit Smallingerland udget eschikaar voor haalaarheidsonderzoek Marrekrite Gemeenten Ondernemers Gemeente Ooststellingwerf 1 Ontwikkelen agrotoerisme en streekproducten TNFW (Dory van der Gun) Ondernemers Stichting Wrâldfrucht De Fryske Frucht Stichting Bourkerij 2 Kennisuitwisseling Streekproducten (oa. informeren restaurants) TNFW (Dory van der Gun) 1 Streekmarkten ontwikkelen TNFW (Dory van der Gun) Ondernemers 2 Vak- en inspiratiedag lunchgerechten De Friese TNFW (Dory van der Gun) Ondernemers Wouden 3 Smaakfestival voor consumenten TNFW (Dory van der Gun) Ondernemers Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

16 programmalijnen ontwikkelen speerpunten 3 Kunst, cultuur en historie a maatregelen Cultuur (historie) etaleren projecten 1 Friese Waterlinie doorontwikkelen (waterlinie zichtaar maken, routes en evenementen (door) ontwikkelen) Trekker; Bruggenouwer; Regisseur; Aanjager; Coördinator; SPiN Landschapseheer Friesland (Karin Sjoukes) (Uitvoerings)- partners Gemeenten Ondernemers 2 Ontwikkelen Cultuurarrangementen Ondernemer (Jan Ondernemers Vermeijden) 3 Het ontwikkelen van architectuur- en moderne TNFW (Paulo Martina) Ondernemers cultuurroutes 4 Ontwikkelen Oranjetoerisme Werkgroep Vorstelijk Ondernemers Oranjewoud KH2018 kansen enutten 1 Kansen en mogelijkheden uitwerken rond KH gemeenten ZOF Programma Hospitality Overheden en ondernemers 2 2 jaarlijks Cultuurhistorisch themajaar met Gemeente Smallingerland Gemeente i.s.m. Smelnes Erfskip / evenementen (Smallingerland e.o.) Smelnes Erfskip verenigingen / ondernemers c Kunst onder de 1 Kunstprojecten organiseren Ondernemer (Jan Ondernemers aandacht Vermeijden ) d Turfhistorie opsteken 1 Recreatieve ontwikkeling rond Turfroute Stichting Nije Ondernemers Kompagnons 2 Turven uit het oosten. Digitale toegankelijkheid Vlechtmuseum (Jan Ondernemers cultuurhistorie Ophof) 4 Sport en faciliteiten a Ontwikkelen 1 Nieuwouw/renovatie recreatie- en Gemeente Smallingerland Gemeente Smallingerland topsportzwemvoorziening De Welle Drachten (Evert Visser) 2 Ontwikkelen nieuwe product- markt cominaties Heerenveen 'n Gouden Ondernemers Heerenveen Gouden Plak Plak 3 Kunst en sport verinden TNFW (JH Kramer) Ondernemers Musea 4 Sport en recreatie doorontwikkelen TNFW (JH Kramer) Ondernemers Heerenveen 'n Gouden Plak 5 Nieuw Thialf - CTO- Sportstad Gemeente Heerenveen CTO, Thialf, Sportstad, Ontwikkelaar (J. Jorritsma) 5 Duurzaamheid a Verduurzamen recreatieve sector 1 Stimuleren elektrisch voortewegen 5 gemeenten ZOF Provincie Gemeenten Ondernemers 2 Stimuleren duurzame ontwikkelingen in recreatie sector (o.a. stimuleren Fair Trade, Blauwe Vlag, Green Key) 5 gemeenten ZOF Programma's Gastvrij Fryslân en Hospitality Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

17 Projecten in uitvoering Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

18 I II III Ontwikkelen Verinden Vermarkten programmalijnen speerpunten 2 Informatie- voorziening en gastheerschap in de regio a maatregelen Informatie- verstrekking vereteren 2 In de regio a Organisatie structuur vereteren 1 Genieten van landschap en natuur projecten Trekker; Bruggenouwer; Regisseur; Aanjager; Coördinator; SPiN Bestaand routeaanod zichtaar maken (analoog en digitaal) Digitaal ook via provinciale routedataase (Marrekrite eheerder en onderdeel Koepeldataase), dan kan het doorgezet naar wesite Merk Fryslân. Aanjager linking pin en aanspreekpunt Voor wandelknooppunt- netwerk en fietsknoop- puntnetwerk worden kaarten ontwikkeld (staan geen themaroutes op). Regioaanjager: Anneke Lukkes Structurele afstemming gemeenten TNFW organiseren Gemeenten TNFW NAW gegevens verzamelen en estand maken Anneke Lukkes in aansluiting op dataase Merk Fryslân. Benutten koepeldataase provincie a Routenetwerk op orde Routeplan wandelen (knooppunten) Marrekriteproject Routegeonden Recreatie De Friese Wouden c Geiedsontwikkeling en masterplannen Ontvangst en entree in de regio vereteren Ontwikkeling LAW Groot- Frieslandpad Men en ruiterroutes Drachten - Beetsterzwaag Brug it Eilân (Goengahuizen) Masterplan Appelscha Groen in dorp en landschap herstellen (Dorp in t Grien en singellan) Aanleg (sanitaire) passantenvoorziening watersport in Opeinde Klein Groningen Ontwikkeling rustpunten (Rust.nu) Opwaardering TOP de Leien Oer it Kanaal (Nij Beets) Project van Wandelnet ism Te Voet Stichting Men- en ruiternetwerk Beetserzwaar eo. Bosgroep Opsterlandse Groene Parels Eilan ewoners in samenwerking met gemeente en provincie Gemeente Ooststellingwerf Gemeente Smallingerland met Landschapseheer Friesland Gemeente Smallingerland Friese Merenproject, N381 en Gemeente Opsterland Stichting de Frije Wiken Staatsoseheer ism gemeente Smallingerland Plaatselijk Belang Nij Beets Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

19 programmalijnen Ontwikkelen speerpunten 3 Kunst, cultuur en historie maatregelen projecten Trekker; Bruggenouwer; Regisseur; Aanjager; Coördinator; SPiN Cultuur(historie) etaleren Speurtocht De Friese Wouden Ondernemers Koloniën van Weldadigheid op weg naar Unesco Werelderfgoed Maatschappij van Weldadigheid ervaren en eleven Gemeente Weststellingwerf c Kunst onder de aandacht STREAM Ondernemers Maatschappij van Weldadigheid e Turfhistorie opsteken Verruiming Turfroute motorootklasse Dm (1,30) Provincie (Friese Meren Project) Communicatieplan Turfroute 4 Sport en faciliteiten a Ontwikkelen Walk of Fean Heerenveen Heerenveen 'n Gouden Plak 5 Evenementen a Organiseren Acht van Appelscha - mountainike evenement Ondernemers Appelscha 6 Duurzaamheid a Verduurzamen recreatie sector E dag Appelscha Friese Merenproject, Lokale initiatiefnemers, gemeenten Ondernemers Appelscha Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

20 Bijlage 1: Ideeënlijst Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

21 I programmalijnen vermarkten speerpunten 2 Informatie- voorziening en gastheerschap in de regio a maatregelen Informatie- verstrekking vereteren projecten 1 Regionale evolking en edrijven als doelgroep communicatie 2 Eenduidige keuze enaming toeristische voorzieningen 3 Regiokaart met QR codes 4 Geruik audiotours innen routegeonden recreatie Gastheerschap versterken 1 Informatie over funshopping in/over retail kernen 2 Gastheerschap stimuleren door jaarlijkse prijs II 3 Kennis en innovatie Innovatie 1 Financiering van innovatie III ontwikkelen 1 Genieten van landschap en natuur a Routenetwerk op orde 1 Schelpenpaden Oude- en Nieuwehorne Geiedsontwikkeling en masterplannen c Ontvangst en entrees vereteren 2 Zonneoot De Ripen 3 Doorontwikkelen 3 provinciën fiets en wandeltocht 4 Flaeijelfeest. Vereteren pad 1 Dorpshart Plein Oldelamer 1 Bagagevervoer in regio met ondernemers gezamenlijk 2 Ontwikkelen en versterken passantenligplekken 2 Streekproducten a Ontwikkelen 1 Museum/centrum ij zuivelfariek neerzetten 2 Train de trainer ij streekproducten Etalage vullen 1 Proef de regio ijv. stimuleren groenten oogsten ij recreatieve verlijfsaccommodaties 2 Culinaire agenda op Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

22 programmalijnen ontwikkelen speerpunten 3 Kunst, cultuur en historie maatregelen projecten A Cultuur(historie) etaleren 1 Noordelijke lustwaranda/verinden tuinen van ZOF 2 Verhalen op vaste data (structurele storytelling) 3 Landschapsiografie Zuidoost Fryslân ontwikkelen 4 Onderzoek mogelijkheden rond Kloosterpad Cultuurhistorie en landschap vertalen naar TR producten 6 Ontwikkelen meertalige cultuurhistorische site met regiogeschiedenis B KH 2018 kansen enutten 1 Cultuurhistorisch jaar opzetten 2 Fietsen eschikaar stellen tijdens CH2018 evenementen C Kunst onder de aandacht 1 Verinding diverse streek musea 2 Kunst en cultuur dichterij en drempelloos d Turfhistorie opsteken 1 Vlecht- en rietcultuur (hangmatten, Kwartel oot) verder ontwikkelen 4 Sport en faciliteiten 1 Grote (overdekte) dagattractie 5 Evenementen 1 Evenementen gericht op jeugd 2 Groot puliekstrekkend evenement met landelijke aantrekkingskracht Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d

23 Colofon Titel Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden Datum juni 2015 Opdrachtgever Projectestuur Streekagenda Zuidoost Fryslân; Provincie Fryslân namens deze. Opdrachtnemer Hanneke Schmeink RECREATIE: Hanneke Schmeink NL RNT: Theo de Bruin Begeleiding Provincie Fryslân: Age Kramer Projectureau Streekagenda Zuidoost Fryslân: Theo Oudega Gemeente Opsterland: Fokke Blaauw Gemeente Heerenveen: Jildau Wiersma Gemeente Ooststellingwerf: Lidia Huisman Gemeente Smallingerland: Wietze Jans Gemeente Weststellingwerf: Monique Annotee Toeristisch Netwerk Friese Wouden: Anneke Lukkes Uitvoeringsprogramma R&T De Friese Wouden d.d