TOEGEPASTE AUTOTECHNIEKEN

Transcriptie

1 TOEGEPASTE AUTOTECHNIEKEN DERDE GRAAD TSO DERDE LEERJAAR LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS September 2008 VVKSO BRUSSEL (vervangt leerplan D/1995/0279/091 met ingang van 1 september 2008)

2

3 Inhoud Plaats van dit leerplan in de lessentabel Inleiding - Nieuwe impulsen Studierichtingsprofiel en samenhang Situering van de studierichting in het logisch tso-curriculum van de studiegebieden Mechanica-elektriciteit en Auto Instroom Persoonlijkheidsvereisten Profilering van de studierichting toegepaste autotechnieken tso t.o.v. aanverwante studierichtingen in de 3de graad van het studiegebied auto Algemene doelstellingen Algemene vorming Specifieke vorming Algemene pedagogisch-didactische wenken Inleiding Geïntegreerd werken Projectmatig werken De geïntegreerde proef Opvatting van de geïntegreerde proef Opdracht Inhoud van het dossier Evaluatie van de geïntegreerde proef Werken volgens het technologisch proces Het gebruik van Informatie- en Communicatietechnologie (ict) Evaluatie Wat en waarom evalueren Wanneer evalueren Hoe rapporteren Procesevaluatie Productevaluatie Leerplandoelstellingen, leerinhouden, didactische wenken Realisatie toegepaste autotechnieken Veiligheid, milieu (geïntegreerd te realiseren) Planning Kwaliteitsbeheersing Kostprijs (geïntegreerd te realiseren) Specifieke vormingscompetenties verplicht gedeelte Realisatie toegepaste autotechnieken Specifieke vormingscompetenties verplicht keuzegedeelte Realisatie voertuigelektronica Specifieke vormingscompetenties verplicht keuzegedeelte Realisatie LPG-, CNG-motoren Specifieke vormingscompetenties verplicht keuzegedeelte Realisatie alternatieve aandrijfmotoren (Hybride Elektrische.) de leerjaar - 3de graad tso 3

4 6.7 Specifieke vormingscompetenties verplicht keuzegedeelte Realisatie Bedrijfsvoertuigen Specifieke vormingscompetenties verplicht keuzegedeelte Realisatie Moto Specifieke vormingscompetenties verplicht keuzegedeelte Realisatie Handelingsvoertuigen Stages Minimale materiële vereisten Infrastructuur Algemene uitrusting Gemeenschappelijke materialen Specifiek per keuzecluster Nuttige adressen de leerjaar - 3de graad tso

5 Plaats van dit leerplan in de lessentabel Studierichting Graad en onderwijsvorm Pedagogische vakbenamingen Administratieve vakbenaming Specifiek gedeelte Derde leerjaar derde graad tso Realisaties autotechnieken PV + TV Autotechniek + stages 22 wekelijkse lestijden 3de leerjaar - 3de graad tso 5

6

7 1 Inleiding - Nieuwe impulsen Volgende impulsen liggen aan de basis van het vernieuwen van het leerplan: vernieuwde pedagogisch didactische inzichten op het vlak van geïntegreerd werken, het bewaken van de diverse leerlijnen; de vraag van zowel de onderwijsverstrekkers als van de werkgevers en werknemers om het aanbod zo transparant mogelijk te maken; de verticale samenhang bewaken in de leerplannen van de basisopties, de studierichtingen mechanische technieken, autotechnieken toegepaste autotechnieken; de mogelijkheden om vakoverschrijdende thema s te integreren; de stijgende aandacht voor veiligheid, gezondheid, hygiëne, milieu en ergonomie; de zorg van de autosector om de snel evoluerende technologieën te kunnen implementeren; de mogelijkheden die het geïntegreerd gebruik van ict biedt, zowel inhoudelijk als pedagogischdidactisch. 3de leerjaar - 3de graad tso 7

8 2 Studierichtingsprofiel en samenhang 2.1 Situering van de studierichting in het logisch tso-curriculum van de studiegebieden Mechanica-elektriciteit en Auto Eerste graad 2de leerjaar Tweede graad 1ste en 2de leerjaar Derde graad 1ste en 2de leerjaar Derde graad 3de leerjaar Autotechnieken Toegepaste autotechnieken Mechanische technieken Computergestuurde mechanische productietechnieken Mechanica constructieen planningstechnieken Mechanicaelektriciteit Mechanische technieken Koel- en warmtetechnieken Kunststoftechnieken Industriële koeltechnieken Industriële warmtetechnieken Kunststof vormgevingstechnieken Orthopedietechnieken Orthopedische instrumenten Vliegtuigtechnieken Elektrische installatietechnieken Stuur- en bewakingstechnieken Elektrotechnieken Elektronische installatietechnieken Audio-, video-, en teletechnieken Industriële ICT Industriële computertechnieken Industriële wetenschappen Industriële wetenschappen Industriële wetenschappen Elektromechanica Elektromechanica Industriële onderhoudstechnieken Elektriciteitelektronica Elektriciteitelektronica Regeltechnieken 8 3de leerjaar - 3de graad tso

9 2.2 Instroom De meeste leerlingen komen uit de derde graad Autotechnieken tso (zie schema in 2.1). Ze kunnen instromen op voorwaarde dat ze de nodige motivatie en interesse voor toegepaste autotechnieken hebben. Zoals hierboven reeds vermeld, is de logische vooropleiding de studierichting autotechnieken tso in de 3de graad. Het merendeel van de leerlingen kwam dus al in contact meet theoretische en praktische kennis en vaardigheden die nodig zijn bij autotechnieken en de studierichting toegepaste autotechnieken bouwt hierop verder. Voor een overzicht van de reeds verworven kennis, vaardigheden en attitudes verwijzen we naar het leerplan van de derde graad autotechnieken tso. Bepaalde lichamelijke en fysische gebreken kunnen een belemmerende factor zijn voor het uitoefenen van één of meerdere beroepen waarop deze studierichting voorbereidt. Een gepaste oriëntering en begeleiding is dan ook ten zeerste aangewezen, enerzijds omdat ze invloed hebben op de slaagkansen van de leerlingen en anderzijds omdat ze de uitoefening van heel wat beroepen bemoeilijken. In heel wat beroepen waarop deze studierichting voorbereidt gelden bepaalde beroepsdrempels. 2.3 Persoonlijkheidsvereisten Vele beroepen stellen ook heel wat eisen op persoonlijkheidsvlak. Leerlingen van de studierichting toegepaste autotechnieken tso bezitten deze reeds in bepaalde mate of geven in ieder geval blijk dat ze deze willen ontwikkelen. interesse voor één of meerdere aansluitende beroepen, blijk geven van voldoende verantwoordelijkheidszin, voldoende flexibel zijn en bereid zijn in diverse omstandigheden te functioneren, aandacht hebben voor aspecten die het welzijn op het werk bevorderen, uitvoeringsgericht kunnen communiceren, bereid zijn zich aan te passen aan de arbeidsomstandigheden. 3de leerjaar - 3de graad tso 9

10 2.4 Profilering van de studierichting toegepaste autotechnieken tso t.o.v. aanverwante studierichtingen in de 3de graad van het studiegebied auto In onderstaande tabel worden een aantal aanverwante studierichtingen in de 3de graad van het studiegebied Auto opgesomd. Voor elke studierichting wordt de eigenheid verduidelijkt. Dit gebeurt enerzijds door een omschrijving te geven van het te bestuderen studieobject en anderzijds door een schematische voorstelling dat het aandeel weergeeft van de theoretische en de praktische vormingscomponenten in het geheel van de opleiding. Studierichting Toegepaste autotechnieken 3de leerjaar tso 3de graad Eigenheid Studieobject De studie van een uit te voeren project Communiceren om het concept gespecialiseerde autowerkzaamheden te begrijpen en de uitvoering voor te bereiden. Gevraagde kwaliteitscriteria bepalen en de noodzakelijke uitvoeringsrichtlijnen formuleren. De uitvoering voorbereiden, opvolgen en bijsturen. Schematische voorstelling vormingscomponenten uitvoeren 50% concept 50% Auto-elektriciteit, Diesel-en LPG motoren en Bedrijfsvoertuigen 3de leerjaar bso 3de graad Het uitvoeren van een project Communiceren om gespecialiseerde werkzaamheden te kunnen uitvoeren. De kenmerken van het concept begrijpen en voorzieningen treffen om de uitvoering ervan mogelijk te maken. De gespecialiseerde werkzaamheden uitvoeren volgens opgelegde kwaliteitscriteria. uitvoeren n 75% concept 25% 10 3de leerjaar - 3de graad tso

11 3 Algemene doelstellingen De studierichting heeft een drievoudige doelstelling: de startkwalificatie verwerven om het beroep van gespecialiseerd autotechnicus te kunnen uitoefenen. Dit houdt in dat hij/zij verantwoordelijkheid kan opnemen voor het eigen werk en na een korte in servicetraining in het garagebedrijf of aanverwante, aan de hand van technische informatie autotechnische werkzaamheden kan voorbereiden, begeleiden, uitvoeren en evalueren, voldoende competenties verwerven om zich te kunnen vervolmaken via vervolgopleidingen. 3.1 Algemene vorming In de basisvorming van de studierichting 3de leerjaar 3de graad tso wordt de totale persoonlijkheid gevormd. In het specifiek deel van de studierichting wordt er vanuit het te realiseren profiel ook aan algemene vormingscompetenties gewerkt Communiceren in het Nederlands, een tweede en derde taal De leerlingen van het 3de leerjaar derde graad tso hanteren een specifiek technisch communicatiemiddel zoals schetsen, technisch tekeningen en schema s. Naast het maatschappelijk functioneren wordt in de opleiding ook aandacht besteed aan specifieke vormen van communicatie. Het functioneel communiceren in het Nederlands in het kader van een beroepsopdracht (een verslag maken en presenteren, rapporteren, een artikel lezen, ) In de tweede taal een eenvoudige technische conversatie voeren en technische handleidingen begrijpend lezen. In een derde taal technische handleidingen begrijpend lezen en interpreteren; Een eigen mening vormen en verwoorden op basis van argumenten De leerling leert om zich een eigen en op argumenten gesteunde mening te vormen. Dit is belangrijk voor zijn algemeen maatschappelijk en zijn werkgericht functioneren. In het specifiek gedeelte van het 3de leerjaar van de 3de graad tso overlegt hij in team om tot een gemeenschappelijke visie te komen, past hij deze gemeenschappelijke visie toe in zijn concrete werksituatie en staat hij voortdurend open voor de mening van anderen. Deze elementen worden vooral behandeld in concrete situaties zoals bij: Een gemotiveerde verantwoording van herstellingswerkzaamheden,... Het in team uitwerken van theoretische en praktische projecten en realisaties of van de geïntegreerde proef Op een verantwoorde manier keuzes maken De leerling van het 3 de jaar 3 de graad toegepaste autotechnieken leert op basis van criteria een verantwoorde keuze te maken. Deze keuze kan hij voorleggen aan derden. In het specifieke deel maakt de leerling dit concreet door keuzes maken in verband met het GIP onderwerp, de keuze van een geschikte uitvoeringsmethode, van gereedschappen, machines en de uitvoeringsprocessen. 3de leerjaar - 3de graad tso 11

12 3.2 Specifieke vorming VERPLICHT GEDEELTE 6.1 Preventie milieu 6.2 Planning Kwaliteitsbeheersing Kostprijs 6.3 Realisatie toegepaste autotechnieken 6.10 Stages KEUZEGEDEELTE De school kiest voor één van de clusters 6.4, 6.5, 6.6, 6.7, 6.8, Realisatie voertuigelektronica 6.5 Realisatie LPG-, CNG-motoren 6.6 Realisatie alternatieve aandrijfmotoren (Hybride Elektrische.) 6.7 Realisatie bedrijfsvoertuigen 6.8 Realisatie moto 6.9 Realisatie handelingsvoertuigen Hoofddoelstellingen Veiligheid Milieu (6.1, geïntegreerd te realiseren) Bij het voorbereiden, begeleiden, uitvoeren en evalueren van autotechnische werkzaamheden: de mogelijke risico s inschatten; de geldende veiligheidregels opzoeken en toepassen; de geldende milieuregels opzoeken en toepassen. Planning Kwaliteitsbeheersing Kostprijs (6.2, geïntegreerd te realiseren) Bij het voorbereiden, begeleiden, uitvoeren en evalueren van autotechnische werkzaamheden: de werkzaamheden via zelf op te stellen criteria kritisch beoordelen op een volledige, correcte, kwalitatieve uitvoering, dit met het oog op een tevredenheid van de klant en van de bedrijfsleiding; de uitgevoerde werkzaamheden verantwoorden ten opzichte van de klant en de bedrijfsleiding; de werkzaamheden structureren door een planning uit te werken en op te volgen; de kostprijs te bewaken door gedurende het ganse proces rekening te houden met alle factoren die de kostprijs beïnvloeden Realisatie toegepaste autotechnieken (6.3) De leerling kan: 12 3de leerjaar - 3de graad tso

13 een klant informeren over de vigerende wetgeving in verband met voertuigen, verzekeringen en de technische controle, een schadegeval begeleiden vanaf de vraag van de klant tot en met de oplevering van het voertuig; werkfiches opstellen voor uitvoeringen diagnoses stellen als voorbereiding op een herstelling van mechanische, elektrische en elektronische storingen werkzaamheden uitvoeren aan de motor, het overbrengingsysteem en de basis veiligheid- en comfortvoorzieningen De school kiest voor één van de clusters 6.4, 6.5, 6.6, 6.7, 6.8, 6.9. Realisatie voertuigelektronica (6.4 keuze) De leerling kan: diagnoses stellen als voorbereiding op een herstelling van een voertuig met gemultiplexeerde schakelingen werkzaamheden uitvoeren aan extra veiligheids- en comfortvoorzieningen Realisatie LPG-, CNG-motoren (6.5 keuze) De leerling kan; bij het voorbereiden, begeleiden, uitvoeren en evalueren van werkzaamheden aan mechanische en elektrische onderdelen van een LPG, CNG-installatie rekening houden met de wettelijke bepalingen en de preventiemaatregelen; diagnoses stellen als voorbereiding op een herstelling van mechanische, elektrische en elektronische storingen bij een voertuig uitgerust met een CNG of LPG installatie; werkzaamheden uitvoeren voor het plaatsen en onderhouden van een LPG of CNG installatie. Realisatie alternatieve aandrijfmotoren (hybride elektrische ) (6.6 keuze) De leerling kan; een klant informeren over de ecologische voordelen van voertuigen met alternatieve aandrijfmotoren; diagnoses stellen als voorbereiding op een herstelling van mechanische, elektrische en elektronische storingen bij een voertuig uitgerust met alternatieve aandrijfmotoren; werkzaamheden uitvoeren aan een voertuig uitgerust met alternatieve aandrijfmotoren rekening houdend met de specifieke veiligheidsmaatregelen. 3de leerjaar - 3de graad tso 13

14 Realisatie Bedrijfsvoertuigen (6.7 keuze) De leerling kan; diagnoses stellen als voorbereiding op een herstelling van mechanische, elektrische en elektronische storingen bij een elektrische, elektronische, mechanische storing, aan het aandrijfsysteem en de veiligheid- en comfortvoorzieningen bij een bedrijfsvoertuig; werkzaamheden uitvoeren aan een bedrijfsvoertuig met bijkomende inrichtingen. Realisatie Moto s (6.8 keuze) De leerling kan; diagnoses stellen als voorbereiding op een herstelling bij een elektrische, mechanische storing aan het aandrijfsysteem, het overbrengingsysteem, de veiligheid- en comfortvoorzieningen van een moto; werkzaamheden uitvoeren aan een moto. Realisatie Handelingsvoertuigen (6.9 keuze) De leerling kan; een diagnose stellen bij een elektrische, elektronische, mechanische storing aan het aandrijfsysteem, het overbrengingsysteem, de veiligheid- en comfortvoorzieningen van een handelingsvoertuig; werkzaamheden uitvoeren aan een handelingsvoertuig. Stage (6.10 verplicht) De leerling kan: via stages kennis maken met de bedrijfscultuur in een garage en werkzaamheden uitvoeren, afspraken maken en naleven. 4 Algemene pedagogisch-didactische wenken 4.1 Inleiding Dit leerplan wil hoofdzakelijk een leidraad zijn. De doelstellingen en leerinhouden zijn een referentiekader waarmee het lerarenteam vrij kan omgaan. Het is zelf verantwoordelijk voor de wijze waarop deze doelstellingen en leerinhouden door de leerlingen kunnen worden verworven. De gekozen pedagogisch-didactische methode is dus niet zonder belang. De in dit leerplan opgenomen pedagogisch-didactische wenken zijn dan ook bedoeld als suggesties, als tips. Het leerplan op zichzelf mag in geen geval een excuus zijn om niet naar de noden van de maatschappij en de verwachtingen van de leerlingen te luisteren. Daarom is het noodzakelijk dat er voldoende aandacht blijft bestaan voor opvoeding, voor ontplooiingskansen van elke individuele leerling, voor geloofsovertuiging De geboden vorming leunt sterk aan bij wat typisch en attractief is voor een gespecialiseerde autotechnicus. De samenhang tussen hetgeen in de klas gebeurt en in de realiteit van het arbeidsproces in de garage is 14 3de leerjaar - 3de graad tso

15 duidelijk. Het gegeven onderwijs is dus levensecht. Leerlingen moeten immers beroepsfiere en vakbekwame mensen kunnen worden. Het is belangrijk dat leerlingen tijdens hun leerproces zo dikwijls mogelijk succes beleven. Zij moeten dan ook voldoende worden gewaardeerd voor het gepresteerde werk. Gebruik ook zoveel mogelijk werkvormen. Combineer voortdurend de theorie en de praktijk. Doe steeds een beroep op denken en doen. Schenk voldoende aandacht aan het werken in team. 4.2 Geïntegreerd werken Het geïntegreerd werken biedt een aantal pedagogisch-didactische voordelen. Deze worden hieronder in het kort besproken. Just in time learning Het geïntegreerd werken biedt de kans om de ogenblikken, waar aandacht wordt gevergd voor theorie, te plaatsen daar waar de kans op effect het grootst is. Bijvoorbeeld op het ogenblik waar de leerling de opdracht krijgt om iets uit te voeren en de vraag stelt: Ik moet dat nu uitvoeren, maar hoe moet dat nu en waarom? De theorie wordt dus zoveel mogelijk gegeven in directe aansluiting met de praktijk. Krachtige leeromgeving De klemtoon dient gelegd op zinvolle projecten. Er dient dus voor elk project een behoefte te zijn, een intrinsieke motivatie. Het moet voor de leerlingen de moeite waard zijn. Het ideale zou zijn dat elk project zo realistisch mogelijk wordt uitgevoerd, zo dicht mogelijk aanleunt bij de beroepsrealiteit. Het projectmatig werken wordt nog leerkrachtiger en boeiender door met de klasgroep simultaan aan verschillende projecten te werken. Men kan kijken en vergelijken, van elkaar leren. Het leerproces van de leerling staat centraal De didactiek vertrekt niet van kennisoverdracht, maar van het verwerven van kennis door zelfwerkzaamheid. Het leerproces van de leerling staat centraal. Door het geven van opdrachten, uitdagingen stimuleert de leraar het leerproces van de leerling. De rol van de leraar is dus duidelijk deze van opdrachtgever, coach, begeleider. Het blijft uiteraard de opdracht om kennis en vaardigheden over te dragen, maar dan in de filosofie van: liever dat de leerling het vraagt, dan dat de leraar het ongevraagd aanbiedt. Werken in team Het opzetten van grotere projecten, waar meerdere leerlingen samen aanwerken, is de pedagogische aanpak bij uitstek om het werken in team aan te leren. Vakoverschrijdend Het geïntegreerd werken vereist het gebruik van kennis en vaardigheden uit diverse domeinen (schetsen, diverse uitvoeringstechnieken, praktijk, pav, ict, ). Deze domeinen (vakken) vormen binnen de projectmatige aanpak een samenhangend geheel. Daar er geen splitsing in vakken is, gebeurt de integratie van kennis en vaardigheden uit diverse disciplines automatisch. De leraar beter het lerarenteam dient echter wel te zorgen voor een goed evenwicht tussen theorie en praktijk. De keuze van de projecten en de jaarplanning zijn hier bepalend. Een grote uitdaging is het bewaken van diverse leerlijnen. Herhaling en terugkoppeling Door telkens met nieuwe projecten te werken, waarin aspecten uit vorige projecten voorkomen, is er voortdurend herhaling en terugkoppeling mogelijk. Voor deze doelgroep tso is dit, vanuit pedagogisch-didactisch standpunt, een groot pluspunt. 3de leerjaar - 3de graad tso 15

16 Succesbeleving Elk project biedt een nieuwe kans op succesbeleving. De leerling heeft dus niet alleen kans op succesbeleving op het einde van een semester, op het einde van een leerjaar maar na elk nieuw project. Dit houdt dus in dat er permanent wordt geëvalueerd. De eindevaluatie baseert zich dan op een portfolio van gerealiseerde en geëvalueerde projecten. 4.3 Projectmatig werken Een mogelijkheid om de integratie te bevorderen is het werken met projecten. In de context van dit leerplan verstaan we onder project: Op inzichtelijke wijze gespecialiseerde werkzaamheden aan voertuigen praktisch realiseren, individueel en/of in team, deels onder begeleiding, deels zelfstandig. Binnen een project komen zowel kennis, vaardigheden en attitudes aan bod. Ook is er voortdurend aandacht voor evaluatie en bijsturing: Kennis; begrippen en inzichten om een opgedragen taak inzichtelijk te kunnen uitvoeren. Dit betekent eenvoudig gezegd: het denken voor het doen, voorkennis en voorbereiding. Vaardigheden; elementen nodig om de uitvoering te realiseren. bij te sturen en aldus te komen tot kwaliteitsverbetering. Evaluatie; slaat zowel op het proces als op het product met de bedoeling om de eigen kennis en vaardigheden bij te sturen en aldus te komen tot kwaliteitsverbetering. Attitude: resultaatsgerichtheid, initiatief nemen, kostenbewustzijn, doorzetting, klantgerichtheid, kwaliteitszorg, werkmethodiek, discipline, interesse, sociale houding, Elk project biedt een nieuwe kans op succesbeleving. De leerling heeft dus niet alleen kans op succesbeleving op het einde van een semester, op het einde van een leerjaar maar na elk nieuw project. Dit houdt dus in dat er permanent wordt geëvalueerd. De eindevaluatie baseert zich dan op een portfolio van gerealiseerde en geëvalueerde projecten. 4.4 De geïntegreerde proef Voor de concretisering van de geïntegreerde proef verwijzen we naar: De omzendbrief SO 64 van 25 juni 1999 punt 8 Evaluatie en bekrachtiging van de studies. Het algemeen kader in verband met de geïntegreerde proef van het VVKSO, te raadplegen via de website Een algemeen model voor de geïntegreerde proef voor deze en andere studierichtingen, te downloaden (in PDF-formaat) via de website Opvatting van de geïntegreerde proef De geïntegreerde proef wordt opgevat als één (of meerdere) realiteitsgebonden project(en) rond voertuigen. Bij kleine, relatief eenvoudige projecten kan de proef als een individuele opdracht worden opgevat. Bij grotere, meer complexe projecten kan de proef een groepsopdracht zijn. 16 3de leerjaar - 3de graad tso

17 De belangrijkste theoretisch-technische en praktische vormingscomponenten uit het studierichtingprofiel komen aan bod. Waar mogelijk worden ook componenten uit de algemene vorming bij de proef betrokken. Opdracht(en) die tijdens de stage worden gerealiseerd vormen uiteraard een meerwaarde. 4.6 Opdracht De opdracht moet alle aspecten bevatten die in de visie op de studierichting werden opgenomen: conceptuele aspecten, voorbereidende en uitvoeringsgerichte aspecten en aspecten in verband met de kwaliteit. De concrete opdracht dient in hoofdzaak uit de volgende componenten te bestaan: Het samenstellen en bijhouden van een dossier. De praktische realisatie van een installatie of een gedeelte daarvan. De mondelinge toelichting van de realisatie, in een kort tijdsbestek, via een presentatie. 4.7 Inhoud van het dossier Een dossier kan de volgende elementen bevatten: Een omschrijving van de opdracht met de vooropgestelde kwaliteitseisen. Naslagdocumenten van de planning en organisatie, de werkvolgorde en veiligheidsaspecten Documenten rond de opvolging: logboek, tussentijdse evaluaties, adviezen, bijsturingen, kwaliteitscontrole. Stagedocumenten indien er een verband bestaat tussen de geïntegreerde proef en een eventuele stage. Elementen ter ondersteuning van de toelichting: foto s, dia s, ppt-presentatie. 4.8 Evaluatie van de geïntegreerde proef In de loop van het schooljaar gebeuren tussentijdse evaluaties waarvan minstens één met de jury. Dergelijke evaluaties kunnen leiden tot adviezen en bijsturing. De eindevaluatie op het einde van het schooljaar mag niet beperkt worden tot een productevaluatie van het dossier, de praktische realisatie en de presentatie. Zij moet gebaseerd zijn op het volledige proces en rekening houden met de hoofddoelstellingen van de studierichting. + 3de leerjaar - 3de graad tso 17

18 4.9 Werken volgens het technologisch proces Elk project dient te verlopen volgens het technologische proces. Onderstaande flowchart licht dit proces toe. Opdrachtbeschrijving vanuit een reële behoefte en formuleren van de eisen Opdoen van de relevante voorkennis en verzamelen van de nodige gegevens bijsturen evaluatie OK Voorbereiding, planning en organisatie evaluatie bijsturen OK Uitvoeren, realiseren bijsturen evaluatie bijsturen OK Einde project 18 3de leerjaar - 3de graad tso

19 4.10 Het gebruik van Informatie- en Communicatietechnologie (ict) Het is evident dat van de mogelijkheden die de computer, op het didactisch vlak biedt, optimaal gebruik moet worden gemaakt. Typische mogelijkheden die op dit leerplan betrekking hebben zijn: het opzoeken van onder meer: kenmerken van materialen, gereedschappen en uitvoeringstechnieken via Internet, cd-roms, ; het gebruik van educatieve programma s in verband met het lezen van tekeningen, ruimtelijk voorstellings- en waarnemingsvermogen; eenvoudige rekenbladen of geprogrammeerde formulieren om de kostprijs te berekenen; programma s ter ondersteuning van zelfevaluatie; eenvoudige software om op een actieve manier kennis en inzichten te verwerken. Er dient opgemerkt dat de programma s die men aanwendt dermate gebruiksvriendelijk zijn dat de klemtoon ligt op de te verwerven leerplandoelstellingen en zeker niet op de beheersing van één of ander softwarepakket. Leerplannen van het VVKSO zijn het werk van leerplancommissies, waarin begeleiders, leraren en eventueel externe deskundigen samenwerken. Op het voorliggende leerplan kunt u als leraar ook reageren en uw opmerkingen, zowel positief als negatief, aan de leerplancommissie meedelen via (leerplannen.vvkso@vsko.be) of per brief (Dienst Leerplannen VVKSO, Guimardstraat 1, 1040 Brussel). Vergeet niet te vermelden over welk leerplan u schrijft: vak, studierichting, graad, nummer. Langs dezelfde weg kunt u zich ook aanmelden om lid te worden van een leerplancommissie. In beide gevallen zal de Dienst Leerplannen zo snel mogelijk op uw schrijven reageren. 5 Evaluatie 5.1 Wat en waarom evalueren Evalueren is geen doel op zich. Het maakt deel uit van het didactisch proces. Via allerlei vormen van evalueren krijgen de leerlingen en de leraar informatie over de bereikte en de niet-bereikte leerdoelen. Zowel het proces als het product worden geëvalueerd. De klemtoon ligt daarbij uiteraard op het proces want de hoofdbedoeling van het evalueren is bijsturen, remediëren. Bij het evalueren wordt aandacht besteed aan een samengaan van: kennis (kennen, begrijpen, inzien, toepassen...), vaardigheden (nadoen, oog-hand-coördinatie, ritme, snelheid, nauwkeurigheid, beheersen), attitudes (doorzetting, efficiëntie, sociale gerichtheid, ). Kenniselementen worden liefst getoetst in de context van de projecten en van de GIP. De einddoelstelling is dat de leerling door zelfevaluatie zijn eigen handelen leert bijsturen om te komen tot kwaliteitsverbetering. 3de leerjaar - 3de graad tso 19

20 5.2 Wanneer evalueren Het lerend bezig zijn van de leerlingen en de vorderingen die ze daarbij maken worden permanent beoordeeld en geëvalueerd. De evaluatie gebeurt bij elke stap die ze zetten in hun leerproces. Hun technisch en technologisch kennen en kunnen wordt permanent getoetst. Daarbij kunnen de leerlingen ook nog periodiek aan de hand van goed gekozen en duidelijk omschreven opdrachten bewijzen dat ze bepaalde vaardigheden en ondersteunende kennis verworven hebben. Het evalueren moet gestuurd worden door de gestelde doelen en de werkvorm: geïntegreerd en projectmatig werken moet dus geïntegreerd en projectmatig worden geëvalueerd. Voor de leerlingen worden het leren dan als een geheel ervaren waarvan het evalueren deel uitmaakt. Daarom wordt het evalueren doorgedreven geïntegreerd in dat onderwijsproces. Evaluatie is geen afzonderlijke activiteit en is meer een leermoment dan een beoordelingsmoment. Daardoor worden het leerproces van de leerling en de instructie van de leraar geoptimaliseerd. Bovendien moet aan een aantal doelstellingen geïntegreerd worden gewerkt (zie de delen 6.1 en 6.2). Zij kunnen niet het voorwerp zijn van een eenmalige of sporadische evaluatie. 5.3 Hoe rapporteren De rapportering gebeurt niet louter via een cijferrapport. De vorderingen van de leerling en vooral de tips voor remediëren worden in een eenvoudige en directe taal omschreven. Een soort portfolio of dossier bijhouden van de gerealiseerde projecten (eventueel geïllustreerd met foto s van de gerealiseerde projecten) kan een middel zijn om de succesbeleving te bevorderen. 5.4 Procesevaluatie Enkele indicaties in verband met procesevaluatie: Gaat de leerling logische, gestructureerd en zorgvuldig te werk? Ontwikkelt de leerling zelfredzaamheid en groeit hij/zij naar meer zelfstandigheid? Maakt de leerling efficiënt gebruik van de ter beschikking gestelde gereedschappen en leermiddelen? Voert de leerling een opdracht volgens voorschrift uit? Reflecteert de leerling na het uitvoeren van opdracht? 5.5 Productevaluatie Enkele indicaties in verband met productevaluatie: Voldoet de uitvoering van een opdracht aan de vooropgestelde eisen? Is de leerling in staat om een verdediging van de GIP voor een jury tot een goed einde te brengen? 20 3de leerjaar - 3de graad tso

21 6 Leerplandoelstellingen, leerinhouden, didactische wenken Realisatie toegepaste autotechnieken 6.1 Veiligheid, milieu (geïntegreerd te realiseren) De leerling kan, alleen of in teamverband, binnen een afgesproken opdracht: de risico s bij een opdracht voorafgaandelijk schatten; de geldende veiligheidregels opzoeken en deze consequent toepassen; in respect voor de leefomgeving op een ecologisch verantwoorde wijze de werkzaamheden uitvoeren LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN 1 De voorschriften in verband met de basisveiligheid opzoeken en naleven. 2 Gevaarlijke situaties herkennen, melden en volgens de verstrekte voorschriften in verband met de basisveiligheden en de richtlijnen, handelen. 3 De elementaire voorzieningen van een EHBOkit op een verantwoorde wijze kunnen toepassen. 4 De modaliteiten van de periodieke technische controle van de installatie en de gebruikte toestellen laten naleven. 5 De in lichamelijke opvoeding aangeleerde technieken om op een ergonomische verantwoorde wijze werkzaamheden uit te voeren, toepassen. 6 De wijze waarop in een bedrijf/school de diverse preventie- en milieuaspecten toegepast worden met eigen woorden toelichten. 7 De verstrekte richtlijnen op het vlak van milieu naleven. Machine-instructiekaarten Veiligheidsinstructiekaarten Procedures Evacuatie bij brand Bij ernstige ongevallen rampen Eigen aan de opdracht en de locatie Aandachtspunten Struikelen, uitglijden en vallen Gereedschappen en machines Gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) Elektrische gevaren Brandgevaar Controle van heftoestellen, stroppen en hefkabels Interne transportmiddelen Tillen, dragen van lasten Procedures en afspraken bij het hijsen van lasten Houding aan de werkpost Organisatie van de milieudienst Milieucoördinator Milieufilosofie Milieuvoorschriften Rookgasafzuiging Rookgasverwerking Afvalvoorkoming en verwerking 3de leerjaar - 3de graad tso 21

22 8 Producten en materialen volgens afspraak en voorschriften verhandelen, bewerken, verwerken, sorteren en opslaan. DIDACTISCHE WENKEN Reinigings- en poetsproducten Lawaaihinder Spuitcabine VOC -, VOS- uitstoot Opslag verven, thinners, oplosmiddelen, verdunners Kenmerken van producten en materialen Sorteren Autowrakken Pyrotechnische onderdelen (airbags) Opslag Banden Accu s Oliën Airco koelmiddelen: cfk s, hfk s... Spuitproducten Wijs op de overeenkomsten tussen de in de school na te leven afspraken en deze die in het bedrijfsleven gelden. Besteed bijzondere aandacht aan voorschriften in verband met preventie, persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen, hygiëne en milieu. Let er op dat elke leerling alvorens aan het werk te gaan aan een machine voldoende geïnstrueerd is over het werken ermee en de gevaren die ermee gepaard gaan. Zie toe op het noteren ervan in de agenda. Heb oog voor eventuele afwezigen. Verwijs naar de impact op het milieu bij de winning, productie, verwerking gebruik en verwerking na gebruik van materialen. 6.2 Planning Kwaliteitsbeheersing Kostprijs (geïntegreerd te realiseren) De leerling kan, alleen of in teamverband, binnen een afgesproken opdracht zelfstandig de uitgevoerde taken kritisch beoordelen op een volledige, correcte, kwalitatieve uitvoering, dit met het oog op een algemene tevredenheid van de directe overste zich verantwoorden ten opzichte van de opdrachtgever; op een financiële en economisch verantwoorde wijze een planning uitwerken en opvolgen; de verschillende invloedsfactoren die de herstelkosten beïnvloeden toelichten; de kostprijs van een herstelling te begroten en de werkelijke kostprijs te bepalen. 22 3de leerjaar - 3de graad tso

23 LEERPLANDOELSTELLINGEN 9 Eigen werkzaamheden plannen en organiseren. 10 Binnen een gegeven opdracht een stukkenlijst opstellen om een herstelling volgens voorschriften uit te voeren. 11 De administratieve afhandeling en verwerking van gegevens van de eigen werkzaamheden volgens verstrekte richtlijnen uitvoeren. 12 Van uit te voeren werkzaamheden een steekkaart opmaken en de kostprijs opmaken. 13 Een dagrapport, administratieve formulieren invullen. 14 Het belang van het rapporteren van defecten, storingen en tekorten, toelichten. 15 Hedendaagse inzichten op het vlak van kwaliteitscontrole met eigen woorden uitleggen. 16 Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden, uitvoeringsfouten ontdekken en oplossingen formuleren. 17 Na het uitvoeren van de werkzaamheden, in team, de herstelling evalueren en op basis daarvan voorstellen formuleren tot bijsturen. 18 Op een correcte wijze testapparatuur, meetgereedschappen gebruiken en aflezen. 19 Rapporteren en interpreteren van de meetresultaten. LEERINHOUDEN Eigen werkzaamheden Planning Organisatie Magazijn (beheer ) Inrichting eigen werkplek Herstellingsinstructies Stukkenlijst Speciale gereedschappen Administratie Producten Tijdseenheden barematijden Kostprijs Sleepkosten Wisselstukken Arbeidstijden Milieutaks Dagrapporten Administratieve formulieren Tekorten storingen Herstellingstijd Economische verantwoording Demingcirkel Procesevaluatie Productevaluatie Uitvoeringsfouten Suggesties tot bijsturen Uitvoeringsfouten Suggesties tot bijsturen Meetinstrumenten Meetopstelling Opmeten Rapporteren Interpretatie Bijsturing 3de leerjaar - 3de graad tso 23

24 DIDACTISCHE WENKEN Het moet een attitude worden voor de leerling om resultaten te vergelijken met opgegeven criteria, laat dit dan consequent doen. Bij het evalueren is het belangrijk dat individuele leerlingenevoluties kunnen worden vastgesteld. Leer de leerling meer en meer zichzelf en het eigen werk te evalueren. Zorg ervoor dat evaluaties dicht aansluiten bij de werkzaamheden waarmee de leerlingen echt bezig zijn. Enkel op die manier kan er aan remediëring worden gedaan. 6.3 Specifieke vormingscompetenties verplicht gedeelte Realisatie toegepaste autotechnieken De leerling kan, alleen of in teamverband, binnen een gegeven opdracht de vigerende voertuigwetgeving, voertuigadministratie, verzekering en technische controle opzoeken en toelichten een schadebestek opmaken technische documentatie en de opbouw van montagetekeningen, elektrische schema s lezen en duiden aan de hand van technische documentatie en schema s de specifieke elektrische, elektronische en mechanische componenten van een voertuigmotor, het overbrengingsysteem, motormanagement, de basis veiligheid- en comfortvoorzieningen van een motorvoertuig herkennen, de functie en werking toelichten; een diagnose stellen bij een elektrische, elektronische, mechanische storing bij een voertuigmotor, overbrengingsysteem en basis veiligheid- en comfortvoorzieningen, de meetwaarde interpreteren, rapporteren en een passende herstelling voorstellen; in een gegeven opdracht volgens de door de constructeur vastgelegde procedure een passende herstelling zelfstandig uitvoeren. LEERPLANDOELSTELLINGEN 20 De reglementering in verband met de wagenidentificatie en -documenten opzoeken en toelichten. 21 De vigerende wetgeving aangaande de technische controle opzoeken en toelichten. 22 Doel en belang van de diverse autoverzekeringen met eigen woorden toelichten. LEERINHOUDEN Boorddocumenten Chassisnummer Periodieke controle Controle na ongeval Herkeuring Bijzondere controles Nieuwbouw Overgewicht Verzekeringspolis Soorten Aansprakelijkheden Gedekte risico s, 24 3de leerjaar - 3de graad tso

25 23 Specifieke begrippen met betrekking tot de autoverzekering toelichten. Wettelijke voorschriften Verval van de polis, Rechten Benadeelden, Verhaalrecht. Solidariteit, Burgerlijke aansprakelijkheid, Brand, Diefstal, Stoffelijke schade met of zonder eigen risico, Tegenverzekering, Inzittende auto, Indexering, Dagwaarde Technisch totaal verlies, Economisch totaal verlies, Totaalverlies, Gebruiksderving 24 De expertiseopdrachten van de auto-expert Normale expertise, met eigen woorden toelichten. Tegen expertise, Juridische expertise 25 Regelgeving bij een expertise toelichten. Procedures Expertise 26 Het belang van het opstellen van een schaderapport toelichten. 27 Van een geaccidenteerd voertuig een schaderapport opmaken. Tegen expertise Tijdelijk rijvaardig maken voertuig Bewaring geaccidenteerde onderdelen Meerwaarde Recente onkosten Economische verantwoording Vervangen herstellen onderdelen Soorten schade: Verdoken Zichtbare Rekenblad 28 De reglementeringen en de wetgeving in verband met de verkoop van voertuigen kennen en toelichten. Wettelijke formaliteiten Inschrijvingstaksen 3de leerjaar - 3de graad tso 25

26 29 Elektrische schema s lezen en duiden. Elektrische schema s Watervalschema 30 Op een elektrisch schema van een voertuig deelkringen en elektrische componenten herkennen, de functie en werking toelichten. 31 In kringen van voertuigen elektrische grootheden meten en signalen opmeten. 32 Bij een elektrische storing een diagnose stellen de meetwaarde(n) interpreteren, rapporteren en een passende herstelling voorstellen. 33 Aan de hand van technische documentatie de algemene opbouw, werking en de functie van de onderdelen van een standaard veiligheids-, en comfortsysteem toelichten. 34 De specifieke veiligheids- en milieuvoorschriften bij comfort- en veiligheidsuitrusting naleven. Installatieschema Functie- of deelschema Inplantingschema Topologie in netwerken Elektrische deelkringen Schemalezen Comfort veiligheid Motormanagement Componenten Meettoestel: Multimeter Oscilloscoop Motordiagnosetoestel Elektrische grootheden Plaatsing - aansluiten van het meettoestel diagnosetoestel Elektrische kringen met betrekking tot Standaard comfort Standaard veiligheid (airbags, Veiligheidssysteem (Bv. : airbag ) Comfortsysteem (Bv.: airco ) 35 De redenen van de invoering van de multiplex Kosten technologie aangeven. Ruimte Comfort Veiligheid 36 De signaalomzetting toelichten. Analoog Digitaal 37 Aan de hand van technische documentatie de Multiplex systeem opbouw, de werking en de functie van de componenten van een multiplexsysteem toelichten. Schemalezen Opbouw werking - functie Randdelen De regeleenheid Businterface Opbouw Communicatiebeheer 26 3de leerjaar - 3de graad tso

27 38 Bij een storing aan het multiplexsysteem een diagnose stellen de meetwaarde(n) interpreteren, rapporteren en een passende herstelling voorstellen. 39 Van een brandstoftoevoersysteem aan de hand van technische documentatie de werking, de functie van de onderdelen toelichten en volgens instructie mechanisch en elektrisch aansluiten en afstellen. 40 Van het luchtaanvoer-, en uitlaatsysteem aan de hand van documentatie de opbouw, de functie van de verschillende onderdelen toelichten en volgens instructie mechanisch en elektrisch aansluiten en afstellen. Reactie op signaal van de opnemer Informatie op de bus Reactie op info bus Onderdelen brandstofsysteem Diesel Benzine Alternatieve brandstof (U) Monteren aansluiten Afstellen Diagnose Luchtaanvoer en uitlaatsysteem Opbouw Monteren aansluiten Afstellen Diagnose 41 Een systeem voor de mengselvorming in een voertuig herkennen en aan de hand van documentatie de principewerking, het doel en functie van de deelcomponenten toelichten. 42 Het toegepast systeem voor de mengselvorming in een voertuig volgens instructie van de constructeur, mechanisch en elektrisch aansluiten, afstellen en regelen. 43 Volgens instructie van de constructeur de verschillende in- en uitgangssignalen van de componenten bij een systeem van motormanagement opmeten en vergelijken met de gegevens van de constructeur. 44 Het storingsgeheugen van een motormanagement van een voertuigmotor uitlezen en vergelijken met de gegevens van de constructeur en de meetwaarde(n) interpreteren. 45 Aan de hand van technische documentatie de, werking van hedendaagse mechanische technologie van toepassing bij een voertuigmotor toelichten. 46 Aan de hand van technische documentatie de algemene opbouw, werking en de functie van de onderdelen van het aandrijfsysteem toelichten. Injectiesystemen Monteren, aansluiten Afstellen, regelen Diagnose Diagnose-, meettoestellen Metingen Meetwaarde Motortechniek Motortuning Gangwissel management Koppeling Differentieel 4x4 inrichting Diagnose management 3de leerjaar - 3de graad tso 27

28 47 Aan de hand van technische documentatie de algemene opbouw en de functie van onderdelen van het remsysteem toelichten. 48 Aan de hand van technische documentatie de algemene opbouw, werking en de functie van de onderdelen van het onderstel toelichten. 49 Binnen een gegeven opdracht een storing bij een voertuig een diagnose stellen de meetwaarde interpreteren, rapporteren en een passende herstelling voorstellen. 50 Binnen een gegeven opdracht een storing bij een voertuig volgens vastgelegde procedure een passende herstelling zelfstandig uitvoeren. 51 Volgens verstrekte richtlijnen machines en gereedschappen instellen, gebruiken en volgens voorgeschreven procedure onderhouden. ABS rem Diagnose remmanagement Onderstel Vering Stuurinrichting Ophanging Diagnose Rapporteren Storing aan Veiligheidsysteem Comfortsysteem Inlaatsysteem Uitlaatsysteem Mengselvorming Voertuigmotor Aandrijfsysteem Remsysteem Storing panne Diagnose Herstelling Rapporteren (stukkenlijst tijdsduur ) Kwaliteitscontrole 6.4 Specifieke vormingscompetenties verplicht keuzegedeelte Realisatie voertuigelektronica De school kiest voor één van de clusters 6.4, 6.5, 6.6, 6.7, 6.8 en 6.9 De leerling kan; alleen of in teamverband, binnen een welomschreven opdracht: aan de hand van technische documentatie en schema s de specifieke elektrische, elektronische en mechanische componenten van de extra veiligheid- en comfortvoorzieningen in een voertuig, herkennen, de functie en werking toelichten; een diagnose stellen van de extra veiligheid- en comfortvoorzieningen in een voertuig, de meetwaarde interpreteren, rapporteren en een passende herstelling voorstellen, aan de hand van technische documentatie en schema s de specifieke elektrische de elektronische componenten van een complexe gemultiplexeerde schakeling in een voertuig, herkennen, de functie en werking toelichten; 28 3de leerjaar - 3de graad tso

29 een diagnose stellen van een complexe gemultiplexeerde schakeling in een voertuig, de meetwaarde interpreteren, rapporteren en een passende herstelling voorstellen, in een gegeven opdracht volgens de door de constructeur vastgelegde procedure een montage van en een passende herstelling aan een extra veiligheid- en comfortvoorziening en een complexe gemultiplexeerde schakeling zelfstandig uitvoeren LEERPLANDOELSTELLINGEN 52 Componenten van een extra veiligheid-, comfort- en optionele systeem herkennen, de functie en werking toelichten. 53 Volgens de instructie en overeenkomstig de wettelijke voorschriften een extra veiligheid-, comfort- en optioneel systeem monteren en aansluiten 54 Bij een storing in een extra veiligheid-, comforten optionele uitrusting een diagnose stellen en een passende herstelling volgens voorschriften uitvoeren. 55 Aan de hand van technische documentatie de opbouw, de werking en de functie van de componenten van een complex multiplexsysteem toelichten. LEERINHOUDEN Multimedia Communcatie apparatuur (GSM ) Navigatie apparatuur (GPS ) Optionele systemen (trekhaak, extraverwarming motor passagiersruimte ) Beveiligingssystemen (alarm ) Optioneel (bvb: trekhaak ) Veiligheid (bvb parkeersensoren ) Comfort (bvb: bijverwarming ) In- en uitbouwen onderdelen Diagnose Herstelling Rapporteren (stukkenlijst tijdsduur ) Kwaliteitscontrole 56 Bij een storing in een complex gemultiplexeerde schakeling, een diagnose stellen, de meetwaarde(n) interpreteren, rapporteren en een passende herstelling voorstellen. 57 Binnen een gegeven opdracht bij een storing in een complex gemultiplexeerde schakeling, een diagnose stellen en een passende herstelling volgens voorschriften uitvoeren. 58 Volgens wettelijke voorschriften en aan de hand van technische documentatie het verhogen van het vermogen van een motor toelichten. (U) 59 Volgens de instructie van de constructeur en overeenkomstig de wettelijke voorschriften stuurdozen vervangen en programmatie ervan uitvoeren. (U) Soorten Wetgeving Voordelen - Nadelen Elektronisch opdrijven motorvermogen 3de leerjaar - 3de graad tso 29

30 DIDACTISCHE WENKEN VOERTUIGELEKTRONICA De werking van verschillende elektronische componenten stuurdozen doorgronden kan door: een eenvoudige schakeling ontwerpen met elektronische componenten; deze schakeling opbouwen uitmeten en testen. 6.5 Specifieke vormingscompetenties verplicht keuzegedeelte Realisatie LPG-, CNG-motoren De school kiest voor één van de clusters 6.4, 6.5, 6.6, 6.7, 6.8 en 6.9 De leerling kan; alleen of in teamverband, binnen een welomschreven opdracht: de verschillende mechanische en elektrische onderdelen van een LPG, CNG-installatie en wettelijke bepalingen toelichten; volgens de wettelijke bepalingen en de voorschriften van de constructeur de onderdelen van een LPG, CNG-installatie zelfstandig monteren mechanisch en elektrisch aansluiten en afstellen; een diagnose stellen bij een storing aan een LPG, CNG-installatie, de meetwaarden interpreteren, rapporteren en een passende herstelling voorstellen; volgens de door de constructeur vastgelegde procedure een passende herstelling zelfstandig uitvoeren. LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN 60 Specifieke en wettelijke veiligheid- en milieuvoorschriften opzoeken en deze toepassen bij montage- en onderhoudswerkzaamheden aan een LPG installatie. 61 Factoren die de functie, werking en afstelling van het LPG-brandstofsysteem beïnvloeden toelichten. Plaatsingsvoorschriften Ontploffingsgevaar Lekkende gasdampen Werkplaatsvoorschriften LPG installatie Ontstekingsvertraging Verbrandingsverloop Mengselvorming Rendement Brandstof LPG Aardgas (CNG) 62 Vigerende regelgeving bij LPG installaties opzoeken en toelichten. Bevoegdheden installateur Administratieve verplichtingen Installatievoorschriften Eerste keuring Herkeuring 63 Op een elektrisch schema en in een concreet Onderdelen 30 3de leerjaar - 3de graad tso

31 voertuig de verschillende stroomkringen en elektrische componenten en meetpunten van de LPG installatie herkennen. 64 Aan de hand van documentatie de werking, de functie, en de regeling van de gasinstallatie toelichten. Montagevoorschriften Afstelling Dichtheid installatie Diagnose 65 Volgens de vigerende regelgeving en instructie van de constructeur een gasinstallatie in- en uitbouwen, mechanisch en elektrisch aansluiten en afstellen. 66 In Binnen een gegeven opdracht bij een storing aan de gasinstallatie, een diagnose stellen de meetwaarde(n) interpreteren, rapporteren en een passende herstelling voorstellen. 67 In Binnen een gegeven opdracht aan de gasinstallatie een storing volgens vastgelegde procedure een passende herstelling zelfstandig uitvoeren. In- en uitbouwen onderdelen Diagnose Herstelling Rapporteren (stukkenlijst tijdsduur ) Kwaliteitscontrole 6.6 Specifieke vormingscompetenties verplicht keuzegedeelte Realisatie alternatieve aandrijfmotoren (Hybride Elektrische.) De school kiest voor één van de clusters 6.4, 6.5, 6.6, 6.7, 6.8 en 6.9 De leerling kan; alleen of in teamverband, binnen een welomschreven opdracht: aan de hand van technische documentatie en schema s de specifieke elektrische, elektronische en mechanische componenten van het aandrijfsysteem, het overbrengingsysteem en de veiligheid- en comfortvoorzieningen van een voertuig met alternatieve aandrijving, herkennen, de functie en werking toelichten; een diagnose stellen bij een elektrische, elektronische, mechanische storing, aan het aandrijfsysteem, het overbrengingsysteem, de veiligheid- en comfortvoorzieningen bij een voertuig met alternatieve energiebron, de meetwaarde interpreteren, rapporteren en een passende herstelling voorstellen; in een gegeven opdracht volgens de door de constructeur vastgelegde procedure een passende herstelling zelfstandig uitvoeren. LEERPLANDOELSTELLINGEN 68 Specifieke veiligheids- en milieuvoorschriften opzoeken en deze bij montage- en onderhoudswerkzaamheden aan een voertuig met een alternatieve energiebron toepassen. LEERINHOUDEN Veiligheid Waterstof Accu s Milieu Afvalverwerking 3de leerjaar - 3de graad tso 31

32 69 Het ecologisch belang van een alternatieve energiebron toelichten. 70 De alternatieve energiebronnen aan de hand documentatie toelichten. 71 Aan de hand van documentatie de werking, de functie, en de regeling van de toegepaste motor van toepassing in een voertuig met een alternatieve energiebron toelichten. Recyclage Biobrandstof Waterstof Hybridemotor Elektrisch Waterstof Elektrisch Energiesysteem Motormanagement 72 Binnen een gegeven opdracht een storing bij een voertuig met alternatieve brandstof, volgens vastgelegde procedure een diagnose stellen de meetwaarde(n) interpreteren, rapporteren en een passende herstelling voorstellen. 73 Binnen een gegeven opdracht een storing volgens vastgelegde procedure aan de motor op alternatieve brandstof detecteren en een passende herstelling zelfstandig uitvoeren. In- en uitbouwen onderdelen Diagnose Herstelling Rapporteren (stukkenlijst tijdsduur ) Kwaliteitscontrole 6.7 Specifieke vormingscompetenties verplicht keuzegedeelte Realisatie Bedrijfsvoertuigen De school kiest voor één van de clusters 6.4, 6.5, 6.6, 6.7, 6.8 en 6.9 De leerling kan; alleen of in teamverband, binnen een welomschreven opdracht: aan de hand van technische documentatie en schema s de specifieke elektrische, elektronische en mechanische componenten van het aandrijfsysteem, de veiligheids-, comfortvoorzieningen en bijkomende inrichtingen bij een bedrijfsvoertuig herkennen, de functie en werking toelichten; een diagnose stellen bij een elektrische, elektronische, mechanische storing, aan het aandrijfsysteem en de veiligheid- en comfortvoorzieningen bij een bedrijfsvoertuig, de meetwaarde interpreteren, rapporteren en een passende herstelling voorstellen; In een gegeven opdracht bij een storing panne bij een bedrijfsvoertuig en bijkomende inrichtingen volgens de door de constructeur vastgelegde procedure een passende herstelling zelfstandig uitvoeren. 32 3de leerjaar - 3de graad tso