VESTIBULAIRE REVALIDATIE

Transcriptie

1 VESTIBULAIRE REVALIDATIE Bart Zwaneveld MSc. Master manueel therapeut en fysiotherapeut Orofaciaal fysiotherapeut i.o.

2 OVER MIJ 27 jaar Sinds 6 jaar fysiotherapeut, met als aandachtsgebied duizeligheid en evenwichtsproblematiek Diverse cursussen voor fysiotherapeuten/kno en neurologen gevolgd in binnen en buitenland op het gebied van vestibulaire problematiek MSc Manueel therapeut SOMT Verkort traject HAN OFF en Module OFF hogeschool Utrecht Werkzaam bij Ans van Noord te Zeist.

3 INHOUD VAN DE PRESENTATIE Terugblik op de behandelprincipes bij BPPD Anamnese Onderscheid en overzicht van soorten duizeligheid Klinische onderzoeken mogelijk bij de vestibulaire patiënt Klinimetrie bij de vestibulaire patiënt Mogelijke oefenprincipes

4 DOEL VAN DE PRESENTATIE Inzicht geven in de verschillende duizeligheidsprofielen. Inzicht geven in de mogelijke klinische testen. Inzicht geven in mogelijke klinimetrie. Diverse behandelmethodieken uiteenzetten met voorbeelden. Inspiratie en verwondering creëren over het vestibulaire systeem.

5

6 EPIDEMIOLOGIE/PREVALENTIE/RISICOFAC TOREN Incidentie VS: 107/ Prevalentie VS: 2,4% Incidentie Duitsland: 1,4% Life-time prevalentie volwassenen Duitsland: 15-20% Risicofactoren voor ontwikkeling van BPPD Geslacht: vrouwen > mannen ratio 2-3:1 Diagnose migraine Leeftijd Vitamine D tekort Osteoporose/Osteopenie Trauma Ingreep van het gebit ( < 1 maand 9,2% vs. 5,5 in controlegroep)

7 OTOCONIA

8 EFFECTIVITEIT VAN BPPD BEHANDELINGEN Diagnostiek Sens/Spec Behandeling Succespercentage Posterior kanaal BPPD Dix-Hallpike Horizontaal kanaal BPPD Roll test 82%/71% PPV 83% NPV 52% Geen waardes Epley Semont Brandt-Daroff Gufoni Lempert (BBQ roll) 83%(1)92% (3) 51,6 (1)84%(2) 25%(3) 93%(4)69%(5)83,8%(6 ) 81%(4)61%(5) Epley of Sémont zijn superior vergeleken met Brandt Daroff ( Hilton 2014 et.al KNO richtlijn 2016) 1 Lee et.al 2014, 2. Chen et al 2012, 3. Amor-Dorado 2012 Gufoni wordt aangeraden voor horizontaal kanaal BPPD op basis review 2014 ( van den broek 2014) 4. Casani 2011, 5. Kim 2012, 6. Mandala 2013

9 HET DIAGNOSTISCHE PROCES

10 ANAMNESE 1/2 Symptoms (Duizeligheid, misselijkheid, hoofdpijn, visusproblemen, balansproblemen) Occurence ( Hoe vaak? Continue, paroxismaal, klachtenvrije momenten?) Since ( Sinds wanneer? ontstaan na griep/ziekte/life event) Triggers ( Provocatiemomenten zoals bukken, omhoog kijken, omdraaien in bed, supermarkteffect snelle hoofdbewegingen, stress)

11 ANAMNESE 2/2 Otologie ( Oorsymptomen ) Neurologie (Hoofdpijn, migraine, flitsen, photo of phonofobie, spraakproblemen, bewustzijnsverlies, syncope, tintelingen) Evolutie ( Toename van klachten, stabiel, wisselend van karakter) Duratie ( Duur van de klachten: seconden, minuten, uren, dagen) Wuyts 2016

12 ACUTE VERTIGO

13 EPISODISCHE VERTIGO

14 CHRONISCHE VERTIGO Test: dek 1 oog af, zet nu 1 vinger onder het oog van het kijkende oog en geef korte, snelle pressie

15 HET VESTIBULAIRE ONDERZOEK Oculomotore testen Head Impulse test Head shaking test Dynamic Visual acuity Test Dynamic Gait index Clinical test for sensory interaction and Balance ( CTSIB)

16 OCULOMOTORISCHE TESTEN Smooth pursuit bewegingen Saccadic eye movement Gaze evoked nystagmus VOR supressie test Cover-Uncover test Kattah 2009 M. Strupp congres 2017

17 CENTRAAL NEUROLOGISCHE LAESIELOKATIES Lokatie van de leasie Functie van het gebied Nystagmusvorm RiMLF = Rostral interstitial nucleus of the medial longituniale fascicle *midbrain Verticale saccade parese van verticale saccade

18 CENTRAAL NEUROLOGISCHE LEASIE LOKATIES Lokatie van de leasie Functie van het gebied Nystagmusvorm INC- Interstitial nucleus of Cajal *midbrain Gaze holding centrum voor verticale oogbewegingen Verticale blikfixatie nystagmus

19 CENTRAAL NEUROLOGISCHE LAESIELOKATIES Lokatie van de leasie Functie van het gebied Nystagmusvorm CP = Posterior commisure convergentie, koppelt beide RIMLF Convergentie retractie nystagmus

20 CENTRAAL NEUROLOGISCHE LAESIELOKATIES Lokatie van de leasie Functie van het gebied Nystagmusvorm PPRF = Paramediale pontine reticular formation *pons horizontale saccades parese horizontale saccade

21 CENTRAAL NEUROLOGISCHE LAESIELOKATIES Lokatie van de leasie Functie van het gebied Nystagmusvorm NPH = nucleus praepositus hypoglossi *pons gaze holding centrum voor horizontale oogbewegingen Horizontale blikfixatie nystagmus

22 CENTRAAL NEUROLOGISCHE LAESIELOKATIES Lokatie van de leasie Functie van het gebied Nystagmusvorm Flocculus *cerebellair VOR supressie Afwezige VOR supressie

23 VESTIBULO-OCULAIRE REFLEX

24 Uitvoering BEDSIDE HEAD IMPULSE TEST/HEAD THRUST TEST De patiënt fixeert zijn blik op 1 punt en deze moet de fixatie behouden. Het hoofd wordt passief geroteerd, zowel links alsook rechts in een 30 graden flexie positie Interpretatie Test is positief bij een zichtbare saccade (overt saccade) Anson 2016 Herdman 2014

25 DIAGNOSTISCHE ACCURATESSE Type UVL Sensitiviteit Specificiteit Aantal patiënten Studie Nerve dissection Halmagy 1988 Nerve dissection Foster 1994 Divers Harvey en wood 1996 Divers Harvey 1997 Divers Beynon 1998 Divers Perez 2003 Divers Schubert 2004 Herdman 2014

26 MATE VAN PARESE VS. HIT Mate van parese Aantal patienten Negatieve HIT Positieve HIT 0-24% % % (10%) 75% of meer (77%) Beynon 1998

27 HEAD SHAKING TEST Uitvoering IR opname head shaking nystagmus Met Frenzel bril 30 graden flexie hoofd 20x rotatie van het hoofd op een snelheid van 2Hz (120bpm) Beoordelen van een eventuele nystagmus Hain et al. 1987

28 DIAGNOSTISCHE ACCURATESSE VS. CALORIGRAM Sensitiviteit Specificiteit Aantal patiënten Studie Wei et al Takahashi et al Jacobson et al Burgio et al Goebel & Garcia Harvey Asawavichianginda 1997 Gemiddeld 46 Gemiddeld 75 Herdman 2014

29 HEAD SHAKING TEST Canal Paresis ( op basis van calorigram) Positief HSN 0-20% 22% 21-25% 24% 25-49% 28% >50% 62% Asawavichianginda et.al. 1997

30 DYNAMIC VISUAL ACUITY Uitvoering Patiënt in zit op een afstand van 3,48 m van de kaart ( E kaart) Het hoofd wordt op een frequentie van 1,5 Hz bewogen. Beoordeling: Bij een reductie van > 2 regels is er sprake van een verminderde dynamische beeldstabilisatie. Dannenbaum 2005

31 DYNAMIC GAIT INDEX Dynamic Gait Index In kaart brengen van loopfunctie bij perifeer en centraal vestibulaire aandoeningen 8 items, allen gericht op lopen. Score < 19: hoog risico van vallen bij patiënten met verschillende vestibulaire stoornissen. Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid K ( goed) MDC 4 punten Whitney 2004, Whristley 2003, Shumway-Cook 1997, Marchetti 2014

32 CTSIB Staan op een harde ondergrond, met de voeten aaneengesloten, armen gekruist, ogen geopend. Staan op een harde ondergrond, met de voeten aaneengesloten, armen gekruist, ogen geopend. Staan op foamkussen, met de voeten aaneengesloten, armen gekruist, ogen geopend. Staan op een harde ondergrond, met de voeten aaneengesloten, armen gekruist, ogen gesloten.

33 KLINIMETRIE Dizziness Handicap Inventory - 25 items met 3 antwoordmogelijkheden (nooit, soms, vaak) - Geeft inzicht in 3 domeinen: fysiek, functioneel en emotioneel - Maximum score: 100 punten. 0-30: milde klachten 31-60: matige klachten : ernstige klachten MIC 11 punten Jacobs G, 1990; Vereeck L, 2006; Whitney S, 2004, Tamber 2009.

34 KLINIMETRIE Nijmeegse (hyperventilatie) vragenlijst 16 items Gescoord op een 5 punts schaal Bij 18 punten of meer een verdenking op een disfunctioneel adempatroon > 23 punten is er sprake van 82% op een disfunctioneel adempatroon De sensitiviteit bedraagt 91% en de specificiteit is 95% Van Doorn 1983, Dixhoorn 1985

35 HET THERAPEUTISCH PROCES

36 CENTRALE SENSITISATIE VAN DE VESTIBULAIRE KERNEN?

37 ADAPTATIE Het herstellen van de dynamische reactie van het vestibulo-oculaire systeem (VOR gain) met als doel langdurige veranderingen te bewerkstelligen in het neuronale respons. Oefentherapie naar Herdman

38 VOORBEELD VAN OEFENINGEN X 1 oefening X 2 oefening X 3 oefening Herdman SL, 2000; Goebel JA, 2005

39 HABITUATIE Geleidelijk (passief) wennen aan herhaaldelijke terugkerende prikkels. Hierin wordt getracht te desensitiseren. Voorbeelden: Oculaire habituatietraining Motion Sensitivity Quotient Akin 2003 Sharon 2013

40 VOORBEELD VAN OEFENING

41 SUBSTITUTIE Het optimaliseren van de belastbaarheid van andere systemen die het verlies van het beschadigde deel compenseren. Specifieke balanstraining gericht op zijwaartse balansverstoringen. Pavlou 2004

42 EFFECTIVITEIT VAN VESTIBULAIRE REVALIDATIE Studie P I C O Bayat patiënten Leeftijd jaar Adaptatie Habituatietraining x DHI gem 51 na 8 weken gem 13 Herdman patiënten Adaptatie Substitutie Marioni patiënten Substitutie Adaptatie Giray patiënten Adaptatie Substitutie saccadic eye movements, and balance and gait Geen interventie Geen interventie > DVA test bij interventiegroep. CTSIB > bij interventie v.s controlegroep. > DHI > BBS en CTSIB.

43 EFFECTIVITEIT VAN VESTIBULAIRE REVALIDATIE Studie P I C O Teggi patiënten Gem. 53,5 jaar Adaptatie Habituatietraining Substitutietraining Advies dagelijks leven te continueren DGI verbeterde significantie. Arnorld 2015

44 ENKELE ZINVOLLE WEBSITES/NASLAGWERKEN Vestibular rehabilitation 4th edition Herdman/Clendaniel Otometrics Aanbevolen cursussen Apeldoorns duizeligheidscentrum NPI zowel de basis alsook de Masterclass