Praktijk. Pijn mechanisme ! Martini Hospital Groningen - innovation in desig! 1! Multidisciplinaire behandeling van hoofdpijn

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Praktijk. Pijn mechanisme 15-01-2012! Martini Hospital Groningen - innovation in desig! 1! Multidisciplinaire behandeling van hoofdpijn"

Transcriptie

1 Multidisciplinaire behandeling van hoofdpijn Marielle Padberg (Hoofd)pijn pathofysiologie Hoofdpijndiagnose Multidisciplinaire behandeling Praktijk Pijn mechanisme 18-jarige man met ernstige hoofdpijn en koorts: meningitis volledig begrepen en geaccepteerd Nociceptieve pijn onvolledig begrepen en geaccepteerd Neuropathische pijn onvolledig begrepen matig geaccepteerd hitte zuur cellichaam pijn vermijding emotionele reactie terugtrekken mechanisch ruggenmerg beschermend alarm systeem koude desig! 1!

2 Pijn Reumatoide arthritis Trauma Postoperatieve pijn perifere sensitisatie Pijn Nociceptieve pijn toegenomen prikkelbaarheid neuronen eigenschappen achterhoorn centrale sensitisatie neuronen veranderen Kenmerk: hypersensitiviteit Neuropathische pijn Hoofdpijn Neuropathische pijn Carpaal tunnel syndroom Postherpetische neuralgia Ruggenmerg lesie Herseninfarct thalamus lesie in zenuwstelsel: -prikkels anders verwerkt -ontstaan van spontane activiteit pijnalarm gaat af, maar het is loos alarm Migraine Spanningshoofdpijn frequent voorkomen deels onbegrepen matig geaccepteerd desig! 2!

3 Migraine Aura 4-72 uur (onbehandeld) Minstens 2 van de volgende Eenzijdig Kloppend Matige of heftige pijn Verergering bij lichamelijke activiteit Plus minstens 1 van de volgende 2: Misselijkheid Foto- en fonofobie Pathofysiologie migraine geen migraine v=yzr9joe85wg&feature=related LFEM 0-9 dagen per maand HFEM dagen per maand Chronische migraine/ MOH > 15 dagen per maand LFEM= Laagfrequente episodische migraine HFEM= Hoogfrequente episodische migraine Concept migraine Chronische migraine Vroeger migraine = episodische aandoening Nu migraine = chronische aandoening met episodische aanvallen tussen de aanvallen een predispositie voor aanvallen inclusief een abnormale breinprikkelbaarheid Risicofactoren voor chronificatie: - Laag opleidingsnivo, lage socioeconomische klasse - Medicatie overgebruik - Stressvolle gebeurtenissen - Obesitas - Snurken - Genetisch - Hoofdtrauma desig! 3!

4 > 15 dagen/maand > 3 maanden 80% medicatie overgebruik (2e lijns populatie) Chronische migraine Medicatie Overgebruiks Hoofdpijn (> 15 hoofdpijndagen/maand) Ergotamine > 1 dag/week Triptanen > 2 dagen/week Pijnstillers > 3 dagen per week 33% medicatie overgebruik (algemene populatie) Migraine perifere sensitisatie eigenschappen Geen achterhoorn weefselschade neuronen veranderen toegenomen prikkelbaarheid neuronen Centrale sensitisatie Migraine disability Archives of Neurology Disability class 7 samen met active psychosis, dementia, severe migraine, quadriplegia Waarom multidisciplinaire hoofdpijn behandeling? Bewijs? (Hoofd)pijn is multidimensioneel, (=biopsychosociaal), dus behandeling moet ook multidimensioneel zijn desig! 4!

5 Nodig is Nodig is Goede hoofdpijndiagnose, voorwaarde voor goede hoofdpijnbehandeling Effectieve communicatie (huisarts, patient, specialist, bedrijfsarts) Hoofdpijnteam: neuroloog, hoofdpijnverpleegkundige, psycholoog, fysiotherapeut, psychiater en gynaecoloog Educatie patienten en leden van hoofdpijnteam Behandeling geruststelling, uitleg en voorlichting conservatieve behandeling Behandeling geruststelling, uitleg en voorlichting conservatieve behandeling herkennen en vermijden triggerfactoren medicatie en caffeïne analyse medicatie aanval profylaxe medicatie aanval profylaxe ontspanningstechnieken/fysiotherapie conservatieve behandeling Behandeling herkennen en vermijden triggerfactoren? Multidisciplinaire behandeling Essen: 5 dagen poliklinisch: hoofdpijneducatie, groepsessies met gedragspsycholoog, aandacht voor leefstijl en triggers, relaxatietraining, fysiotherapie, aerobe training en individuele contacten met psycholoog en neuroloog Onderzocht in prospectieve observationele studie (geen RCT) desig! 5!

6 7 Triptanen menstruele migraine is anders dan normale migraine: langer heviger moeilijker te behandelen verborgen leed: negatieve perceptie patient en dokter hoort bij vrouw zijn moeder had het ook is niets aan te doen dus praten we er liever niet over Burstein et al. People tell us they can't brush their hair, wear earrings or eyeglasses, or shave their beards because it's so painful = allodynia Wat is sensitisatie? fysiologisch mechanisme (aanpassingsmechanisme) genezing mogelijk te maken om verdere schade te voorkomen bij migraine is er pijn in afwezigheid van weefselschade centrale sensitisatie speelt waarschijnlijk een rol bij chronificatie en MOH doel behandeling: voorkomen (of herstellen van) chronificatie o.a desig! 6!

7 desig! 7!

Thursday, March 29, 2018

Thursday, March 29, 2018 Thursday, March 29, 2018 Chronische hoofdpijn Hoofdpijn! Van jong tot oud Migraine! van jong tot oud Hoogste prevalentie vrouwen 18e - 44e jaar Inleiding Pathofysiologie Praktijk Take home messages Disclosures:

Nadere informatie

Chronische migraine. Afdeling neurologie

Chronische migraine. Afdeling neurologie Chronische migraine Afdeling neurologie Wat is migraine? Migraine is een veelvoorkomende hersenziekte. Ongeveer 15% van de Nederlandse bevolking heeft migraine. Bij een migraine aanval hebben patiënten

Nadere informatie

Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen. Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli

Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen. Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli Inhoud Cijfers Wat gebeurt er in het ziekenhuis? Typen hoofdpijn Spanningshoofdpijn

Nadere informatie

Kinderen met hoofdpijn

Kinderen met hoofdpijn Kinderen met hoofdpijn 01-12-2016 M. Flohil, kinderneuroloog Inleiding Hoofdpijn bij kinderen is gek Prevalentie 53% Classificatie conform ICHD-3 (2013) Primair versus secundair Angst voor hersentumor

Nadere informatie

Hoofdpijncentrum Martini ziekenhuis

Hoofdpijncentrum Martini ziekenhuis Hoofdpijncentrum Martini ziekenhuis Neuroloog sinds 2006 en sinds 2008 in Groningen Moeder: 2 jongens Vrij tijd: Hoofdpijncentrum Martini ziekenhuis Start 2009 Doel: diagnosticeren en behandelen van primaire

Nadere informatie

Verschillende soorten hoofdpijn

Verschillende soorten hoofdpijn VGV OVER HOOFDPIJN-MIGRAINE_BSL_148 x 210 2-2 14-12-11 09:39 Pagina 13 Verschillende soorten hoofdpijn HOOFDSTUK Hoe kan de patiënt met chronische hoofdpijn het beste worden benaderd? Heel veel patiënten

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 11. 1. Verschillende soorten hoofdpijn 13. 2. Epidemiologie 19

Inhoud. Voorwoord 11. 1. Verschillende soorten hoofdpijn 13. 2. Epidemiologie 19 VGV OVER HOOFDPIJN-MIGRAINE_BSL_148 x 210 2-2 14-12-11 09:38 Pagina 5 Inhoud Voorwoord 11 1. Verschillende soorten hoofdpijn 13 Hoe kan de patiënt met chronische hoofdpijn het beste worden benaderd? 13

Nadere informatie

Hoofdpijn en het Brein. 3 september 2014

Hoofdpijn en het Brein. 3 september 2014 Hoofdpijn en het Brein 3 september 2014 (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding

Nadere informatie

Hoofdpijn Casus-schetsen Schets 1 jan98 7 pag

Hoofdpijn Casus-schetsen Schets 1 jan98 7 pag Casus-schetsen Schets 1 jan98 7 pag Een 17-jarige vrouw, MAVO-leerlinge. Moeder lijdt aan een cyclus-gebonden migraine. Anderhalf jaar hoofdpijn Soort hoofdpijn: Steeds 1 x / maand, laatste tijd 2x / maand.

Nadere informatie

Herkennen en behandelen MIGRAINE

Herkennen en behandelen MIGRAINE Herkennen en behandelen MIGRAINE MIGRAINE Is meer dan gewoon hoofdpijn Wat is migraine? Een migraineaanval is veel meer dan gewoon hoofdpijn, het is een hele verzameling verschijnselen waaronder zeer ernstige

Nadere informatie

Hoofdpijncentrum. Neurologie

Hoofdpijncentrum. Neurologie Hoofdpijncentrum Neurologie U bent door uw huisarts doorverwezen naar het Hoofdpijncentrum van Orbis Medisch Centrum. In deze folder treft u informatie aan over de praktische gang van zaken. Hoofdpijn

Nadere informatie

Symptomen bij hoofdpijn

Symptomen bij hoofdpijn 1. Toelichting op de module Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M19 van juli 2004. Een klassieke migraine met eenzijdige en een aura lijkt gemakkelijk te diagnosticeren. Migraine heeft echter

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. Chapter 11

Nederlandse samenvatting. Chapter 11 Nederlandse samenvatting Chapter 11 Chapter 11 Samenvatting Dit proefschrift beschrijft de resultaten van een groot vragenlijstonderzoek over de epidemiologie van chronisch frequente hoofdpijn in de Nederlandse

Nadere informatie

Spanningshoofdpijn. Afdeling neurologie

Spanningshoofdpijn. Afdeling neurologie Spanningshoofdpijn Afdeling neurologie Veel mensen hebben wel eens hoofdpijn. Vaak is dit spanningshoofdpijn. Dit is een onschuldige vorm van hoofdpijn. Komt deze hoofdpijn regelmatig voor en houdt deze

Nadere informatie

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Dokter, ik ben zo moe. Vermoeidheid Hoofdpijn Buikklachten

Nadere informatie

Heleen Boven Voorzitter HNN Eerste lijn, manueeltherapeut Tweede lijn, diagnostisch fysiotherapeut hoofdpijncentrum MZH Lid werkgroep Hoofdpijn

Heleen Boven Voorzitter HNN Eerste lijn, manueeltherapeut Tweede lijn, diagnostisch fysiotherapeut hoofdpijncentrum MZH Lid werkgroep Hoofdpijn Heleen Boven Voorzitter HNN Eerste lijn, manueeltherapeut Tweede lijn, diagnostisch fysiotherapeut hoofdpijncentrum MZH Lid werkgroep Hoofdpijn eerste lijn MZH De twee hoofd vragen: Waarom de nek behandelen

Nadere informatie

Migraine. Hersenstichting Nederland

Migraine. Hersenstichting Nederland Migraine Hersenstichting Nederland 1 Migraine Iedereen heeft wel eens last van hoofdpijn; soms erg vervelend voor het dagelijks leven, maar meestal gaat het snel weer over. Er bestaat echter ook een hersenaandoening

Nadere informatie

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Hoofdpijncentrum hoofdpijncentrum.indd 1

Patiënteninformatie. Hoofdpijncentrum hoofdpijncentrum.indd 1 Patiënteninformatie Hoofdpijncentrum 1469111 hoofdpijncentrum.indd 1 13-02-13 14:40 Hoofdpijncentrum Polikliniek Neurologie, route 06 Telefoon (050) 524 5665 Algemeen Neem bij ieder bezoek aan het ziekenhuis

Nadere informatie

Trigeminusneuralgie Multidisciplinaire aanpak en behandeling

Trigeminusneuralgie Multidisciplinaire aanpak en behandeling Trigeminusneuralgie Multidisciplinaire aanpak en behandeling Dr Olivier Deryck Ter inleiding Incidentie 4-5/100000/jaar Middelbare tot oudere leeftijd (60-70 jaar, 90% ouder dan 40 jaar) zz adolescenten

Nadere informatie

M I G R A I N E A P OT H E E K. N L

M I G R A I N E A P OT H E E K. N L MIGRAINE EN CLUSTER- HOOFDPIJN WAT IS MIGRAINE WAT IS CLUSTERHOOFD- PIJN MEDICIJNEN BIJ MIGRAINE MEDICIJNEN BIJ CLUSTERHOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK

Nadere informatie

E.G.M. Couturier J.A. Carpay VEEL GESTELDE VRAGEN OVER HOOFDPIJN-MIGRAINE

E.G.M. Couturier J.A. Carpay VEEL GESTELDE VRAGEN OVER HOOFDPIJN-MIGRAINE E.G.M. Couturier J.A. Carpay VEEL GESTELDE VRAGEN OVER HOOFDPIJN-MIGRAINE VEEL GESTELDE VRAGEN OVER Hoofdpijn-migraine VEEL GESTELDE VRAGEN OVER Hoofdpijn-migraine E.G.M. Couturier dr. J.A. Carpay 2011

Nadere informatie

huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde SOLK: hoe leg ik het de patiënt uit? Nettie Blankenstein, huisarts

huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde SOLK: hoe leg ik het de patiënt uit? Nettie Blankenstein, huisarts huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde SOLK: hoe leg ik het de patiënt uit? Nettie Blankenstein, huisarts Disclosure mogelijke belangenverstrengeling A.H. Blankenstein Ik heb geen financiële belangen

Nadere informatie

Migraine en clusterhoofdpijn

Migraine en clusterhoofdpijn Hoofdpijn polikliniek Migraine en clusterhoofdpijn Migraine en clusterhoofdpijn zijn twee verschillende vormen van hoofdpijn. De kenmerken verschillen, evenals de behandeling. Voor beide vormen geldt dat

Nadere informatie

Advies bij hoofdpijn door medicatieovergebruik

Advies bij hoofdpijn door medicatieovergebruik Advies bij hoofdpijn door medicatieovergebruik Hoofdpijn door medicijnen U heeft vaak hoofdpijn. Misschien heeft u hoofdpijn door medicatie-overgebruik. Medicatieovergebruik betekent dat u te vaak of te

Nadere informatie

Paramedisch OnderzoekCentrum

Paramedisch OnderzoekCentrum Cefalalgiafobie: een nieuwe loot aan de boom?. Prof.dr. Rob Oostendorp Kinesiophobia Phonophobia Photophobia Cefalalgiaphobia Phobia: excessive, irrational fear resulting from a feeling of vulnerability

Nadere informatie

INFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN

INFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN INFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN WAT IS PIJN? PIJN HOE EN WAT Pijn is een ontzettend complex en belangrijk mechanisme in ons lichaam. De definitie van pijn is: Een onplezierige

Nadere informatie

DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING

DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING JMJ KRUL NEUROLOOG TERGOOIZIEKENHUIZEN BLARICUM Cijfers over diabetes (1) Er zijn ongeveer 740.000 mensen met diabetes in Nederland; 250.000 mensen

Nadere informatie

Stoppen met pijnstillers bij medicatie-afhankelijke hoofdpijn

Stoppen met pijnstillers bij medicatie-afhankelijke hoofdpijn Stoppen met pijnstillers bij medicatie-afhankelijke hoofdpijn Afdeling neurologie Locatie Eindhoven Tijdens uw bezoek aan de hoofdpijnpolikliniek is overmatig gebruik van pijnstillers besproken. Dit kan

Nadere informatie

Neuroloog prof. dr. Ferrari: Het is een misvatting dat stress migraine veroorzaakt; stress is het gevolg, niet de oorzaak

Neuroloog prof. dr. Ferrari: Het is een misvatting dat stress migraine veroorzaakt; stress is het gevolg, niet de oorzaak Neuroloog prof. dr. Ferrari: Het is een misvatting dat stress migraine veroorzaakt; stress is het gevolg, niet de oorzaak Redactioneel Lennard Bonapart 18 oktober 2018 Dankzij onderzoek is al geruime tijd

Nadere informatie

Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog,

Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog, Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog, Deventer Ziekenhuis Ingeborg Visser, GZ-psycholoog i.o. tot

Nadere informatie

Hoofdpijn. Hoofdpijn MIGRAINE

Hoofdpijn. Hoofdpijn MIGRAINE Hoofdpijn Hoofdpijn is een van de meest voorkomende pijnklachten. Het overgrote deel van de Nederlandse bevolking (naar schatting 90 procent) heeft af en toe hoofdpijn. Hoofdpijn is in de meeste gevallen

Nadere informatie

Informatiefolder Hoofdpijn

Informatiefolder Hoofdpijn Informatiefolder Hoofdpijn Inhoudsopgave Soorten hoofdpijn 3 Migraine (Spier)spanningshoofdpijn Medicatieafhankelijke hoofdpijn Chronisch dagelijkse hoofdpijn Clusterhoofdpijn Kinderen Wanneer moet u een

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29646 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dekker, François (Frans) Title: Patients preference in migraine Issue Date: 2014-11-05

Nadere informatie

HOOFD PIJN EN NU? THERAPIE HOOFDPIJN KLACHTEN

HOOFD PIJN EN NU? THERAPIE HOOFDPIJN KLACHTEN HOOFD PIJN EN NU? THERAPIE HOOFDPIJN KLACHTEN PROTOCOL HOOFDPIJN KLACHTEN AUTEUR HELEEN BOVEN MANUEEL THERAPEUT fysiosportief LEON MEIJER SPORTFYSIOTHERAPEUT fysiosportief FOTOGRAFIE 1 JOHAN BOSMA FOTOSTIJL

Nadere informatie

DOK h Stichting Deskundigheidsbevordering

DOK h Stichting Deskundigheidsbevordering Hoe gebruik je centrale sensitisatie bij de uitleg van SOLK Hoe gebruik je centrale sensitisatie bij de uitleg van SOLK Carine den Boer, huisarts, onderzoeker, kaderarts GGZ Dag van de eerste lijn 17-1-2018

Nadere informatie

Altijd moe... Jochem Verdonk

Altijd moe... Jochem Verdonk Altijd moe... Jochem Verdonk Onderwerpen Wat is ME/CVS? Soorten vermoeidheid Gevolgen vermoeidheid Omgaan met vermoeidheid Leven met vermoeidheid Tips Wat is ME/CVS? ME: Myalgische Encefalomyelitis myalgisch:

Nadere informatie

Stoppen met pijnstillers bij medicatie-afhankelijke hoofdpijn

Stoppen met pijnstillers bij medicatie-afhankelijke hoofdpijn Stoppen met pijnstillers bij medicatie-afhankelijke hoofdpijn Afdeling neurologie Locatie Eindhoven Tijdens uw bezoek aan de hoofdpijnpolikliniek is overmatig gebruik van pijnstillers besproken. Dit kan

Nadere informatie

Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek

Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek Stefaan Van Damme - er is geen enkel belangenconflict of financiële band met de industrie - slaapproblemen angst werkverzuim/conflict

Nadere informatie

Spanningshoofdpijn. Afdeling neurologie Locatie Eindhoven

Spanningshoofdpijn. Afdeling neurologie Locatie Eindhoven Spanningshoofdpijn Afdeling neurologie Locatie Eindhoven Veel mensen hebben wel eens hoofdpijn. Vaak is dit spanningshoofdpijn. De pijn kan een uur tot een paar dagen duren. De hevigheid van de pijn wisselt

Nadere informatie

Migraine en andere hoofdpijn

Migraine en andere hoofdpijn Migraine en andere hoofdpijn WAT IS HOOFDPIJN MEDICIJNEN TEGEN MIGRAINE EN ANDERE HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK INFORMATIE MEDICIJNEN

Nadere informatie

DUIZELIGHEID Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND

DUIZELIGHEID Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND DUIZELIGHEID Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Iedereen is wel eens duizelig geweest. Toch is het moeilijk om het begrip duizeligheid duidelijk te omschrijven. Er kan van alles

Nadere informatie

Pijneducatie Chronische pijn: hoe leg je dat uit? Agenda. Nociceptieve pijn 11/06/2014. Harkema. Dr. Doeke Keizer, huisarts

Pijneducatie Chronische pijn: hoe leg je dat uit? Agenda. Nociceptieve pijn 11/06/2014. Harkema. Dr. Doeke Keizer, huisarts Pijneducatie Chronische pijn: hoe leg je dat uit? Dr. Doeke Keizer, huisarts Harkema Geen sponsoring vanuit industrie Agenda Even voorstellen Soorten pijn Chronische pijn > sensitisatie Pijneducatie Anderhalvelijnszorg

Nadere informatie

Dokter ik wil hogerop Transmurale afspraken over patiënten met SOLK

Dokter ik wil hogerop Transmurale afspraken over patiënten met SOLK Dokter ik wil hogerop Transmurale afspraken over patiënten met SOLK Ilona Statius Muller en Willem Blok Huisartsensymposium januari 2016 Doel: Hoe werken huisarts en specialist samen aan behandeling solk?

Nadere informatie

Dr. Annemie Galimont-Huidopleiding

Dr. Annemie Galimont-Huidopleiding Qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq De huid van de voeten Dr. Annemie Galimont-Huidopleiding hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc

Nadere informatie

Pijn bij ouderen Algologisch team. Patiënteninformatie

Pijn bij ouderen Algologisch team. Patiënteninformatie Pijn bij ouderen Algologisch team Patiënteninformatie 2 Inhoudstafel 1. Inleiding... 4 2. Wat is pijn?... 4 2.1. Acute pijn... 4 2.2. Chronische pijn... 5 3. Geef je pijn aan... 5 4. Behandeling... 6 4.1.

Nadere informatie

CHRONISCHE PIJN FRANCISCUS GASTHUIS

CHRONISCHE PIJN FRANCISCUS GASTHUIS CHRONISCHE PIJN FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Deze folder is bedoeld voor patiënten die onder behandeling zijn (geweest) en bekend zijn met chronische pijn. Pijn is een natuurlijk beschermingsmechanisme.

Nadere informatie

Jaarverslag Hoofdpijncentrum Sittard-Geleen 2010 Orbis Medisch Centrum

Jaarverslag Hoofdpijncentrum Sittard-Geleen 2010 Orbis Medisch Centrum Jaarverslag Hoofdpijncentrum Sittard-Geleen 2010 Orbis Medisch Centrum Met de ordening van de beschikbare data van het hoofdpijncentrum werd in 2010 gestart. De patiënten komen meestal met een gerichte

Nadere informatie

Handtherapie. Multidisciplinaire aanpak van problemen met hand, pols en arm

Handtherapie. Multidisciplinaire aanpak van problemen met hand, pols en arm Handtherapie Multidisciplinaire aanpak van problemen met hand, pols en arm 2 De hand is ons belangrijkste werktuig en volgens sommigen zelfs ook ons belangrijkste zintuig. De hand functioneert door een

Nadere informatie

Neurowetenschappen als inspiratiebron voor nieuwe pijninterventies

Neurowetenschappen als inspiratiebron voor nieuwe pijninterventies Neurowetenschappen als inspiratiebron voor nieuwe pijninterventies Dr. Ben van Cranenburgh, neurowetenschapper Stichting ITON: www.stichtingiton.nl Symposium KNGF Scheutig met pijn 15 april Alkmaar, 20

Nadere informatie

Karakteristieken hoofdpijn in aanvallen in aanvallen duur 4-72 uur 15 minuten-3 uur frequentie 6-8/maand 8/dag

Karakteristieken hoofdpijn in aanvallen in aanvallen duur 4-72 uur 15 minuten-3 uur frequentie 6-8/maand 8/dag Hoofdpijn/migraine Drs. E.G.M. Couturier De belangrijkste vormen van hoofdpijn, te weten migraine, spanningshoofdpijn, clusterhoofdpijn en hoofdpijn veroorzaakt door overgebruik van medicatie, worden in

Nadere informatie

Pijn en MS in de medische literatuur. Omschrijving probleem. Prevalentie. Prevalentie 63 % (nl populatie 19 %)

Pijn en MS in de medische literatuur. Omschrijving probleem. Prevalentie. Prevalentie 63 % (nl populatie 19 %) Pijn en MS in de medische literatuur Roger Haenen, Revalidatiearts Orbis Medisch Centrum Sittard - Geleen Omschrijving probleem Prevalentie 63 % (nl populatie 19 %) RRMS 50% PPMS 70% SPMS 70 % 25 % ervaart

Nadere informatie

Wetenschap en CVS/ME 7 mei 2017 Joris Vernooij Internist. Vermoeidheid&PijnCentrum

Wetenschap en CVS/ME 7 mei 2017 Joris Vernooij Internist. Vermoeidheid&PijnCentrum Wetenschap en CVS/ME 7 mei 2017 Joris Vernooij Internist Vermoeidheid&PijnCentrum Salaris Belangen Vermoeidheid en Pijncentrum Vitamine B12 kliniek Farmaceuten Subsidie Oorzaak en gevolg Wetenschap Oorzaak

Nadere informatie

Samenvatting van de standaard Hoofdpijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap

Samenvatting van de standaard Hoofdpijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap voor de praktijk Samenvatting van de standaard Hoofdpijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap M.H.Grol, A.Knuistingh Neven, L.Pijnenborg en A.N.Goudswaard Zie ook de artikelen op bl. 289 en 291. De

Nadere informatie

Relatie nekpijn en hoofdpijn

Relatie nekpijn en hoofdpijn Relatie nekpijn en hoofdpijn dr. René Castien, manueel therapeut, onderzoeker Paramedisch Behandelcentrum Hoofdpijn, Gezondheidscentra Haarlemmermeer, Hoofddorp Faculty of Behavioural and Movement Sciences

Nadere informatie

Zenuwpijn behandelen met medicijnen

Zenuwpijn behandelen met medicijnen Zenuwpijn behandelen met medicijnen Anesthesie alle aandacht Zenuwpijn behandelen met medicijnen Deze folder geeft uitleg over de behandeling van zenuwpijn met medicijnen. Deze medicijnen zijn meestal

Nadere informatie

Migraine met aura. Migraine 31-1-2013. Tension-type headache: 1 jaar prevalentie Tension-Type Headache. flimpje 1. filmpje 2.

Migraine met aura. Migraine 31-1-2013. Tension-type headache: 1 jaar prevalentie Tension-Type Headache. flimpje 1. filmpje 2. Hoofdpijn: classificatie en behandeling Waarom is het kunnen classificeren van hoofdpijn van belang voor de FT/MT februari 2013 René Castien, manueel therapeut, Master SPT, PhD i.o. Regelmatig voorkomend

Nadere informatie

Multidisciplinaire richtlijn aspecifieke KANS. Inzicht in beloop van beperkingen en verzuim

Multidisciplinaire richtlijn aspecifieke KANS. Inzicht in beloop van beperkingen en verzuim Multidisciplinaire richtlijn aspecifieke KANS Inzicht in beloop van beperkingen en verzuim 28 februari 2015, Utrecht Anita Feleus Kenniscentrum Zorginnovatie Hogeschool Rotterdam Samenwerking richtlijn

Nadere informatie

Back on Track: eerste ervaringen met geprotocolleerde pijnrevalidatie in de eerste lijn. Reni van Erp, MSc

Back on Track: eerste ervaringen met geprotocolleerde pijnrevalidatie in de eerste lijn. Reni van Erp, MSc Back on Track: eerste ervaringen met geprotocolleerde pijnrevalidatie in de eerste lijn. Reni van Erp, MSc Disclosure slide Companies No relations Research funding CZ Fonds Provincie Limburg Adelante epartment

Nadere informatie

kno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Duizeligheid

kno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Duizeligheid kno haarlemmermeer specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Duizeligheid Wat is duizeligheid? Normaal gesproken krijgt ieder mens voortdurend informatie over de ruimte om zich heen en over de positie

Nadere informatie

Pijnbestrijding De pijnpoli en pijnbehandeling

Pijnbestrijding De pijnpoli en pijnbehandeling PIJNPOLI Pijnbestrijding De pijnpoli en pijnbehandeling Pijn is wat u als patiënt ervaart als pijn. Pijn is persoonlijk; iedereen beleeft pijn op zijn of haar eigen manier. Pijn wordt bepaald door genetische,

Nadere informatie

Dr. Blanche Schroen Dr. Vanessa van Empel. Afdeling cardiologie UMC+

Dr. Blanche Schroen Dr. Vanessa van Empel. Afdeling cardiologie UMC+ Dr. Blanche Schroen Dr. Vanessa van Empel Afdeling cardiologie UMC+ Mannen en vrouwen verschillen Hebben mannen en vrouwen dezelfde soort klachten? Dezelfde soort hart en vaatziekten? Dezelfde risico

Nadere informatie

PATIENTENVERSIE Zorgstandaard

PATIENTENVERSIE Zorgstandaard PATIENTENVERSIE Zorgstandaard Chronische Pijn INHOUD PATIENTENVERSIE 1 Zorgstandaard Chronische Pijn PAGINA 5 2 Wat is pijn? PAGINA 7 3 Biopsychosociaal model 4 Jouw zorg georganiseerd 5 Diagnose chronische

Nadere informatie

ENERGIEK. Bewegingsprogramma bij chronische neurologische aandoeningen

ENERGIEK. Bewegingsprogramma bij chronische neurologische aandoeningen ENERGIEK Bewegingsprogramma bij chronische neurologische aandoeningen Achtergrond Bewegen is goed, voor iedereen! Dat is wat u vaak hoort en ziet in de media. En het is waar, bewegen houdt ons fit en

Nadere informatie

Vragenlijst Hoofdpijnpolikliniek TweeSteden ziekenhuis

Vragenlijst Hoofdpijnpolikliniek TweeSteden ziekenhuis Vragenlijst Hoofdpijnpolikliniek TweeSteden ziekenhuis Instructie U bent verwezen naar de hoofdpijnpolikliniek van de neurologie van het TweeSteden ziekenhuis in Waalwijk. Om uw afspraak op de polikliniek

Nadere informatie

Indicatorenset Hoofdpijn

Indicatorenset Hoofdpijn Indicatorenset Hoofdpijn Uitvraag ziekenhuizen/zbc s over verslagjaar 2018 Versie: juni 2017 Colofon Internet: OmniQ (portaal van DHD) voor aanlevering kwaliteitsgegevens (beschikbaar vanaf 1 februari

Nadere informatie

Zenuwpijn behandelen met medicijnen

Zenuwpijn behandelen met medicijnen Zenuwpijn behandelen met medicijnen Deze folder geeft uitleg over de behandeling van zenuwpijn met medicijnen. Deze medicijnen zijn meestal geen gewone pijnstillers, maar komen uit de groep van de anti-epileptica

Nadere informatie

Hoofdpijn Achtergronden bij casusschetsen Inleiding

Hoofdpijn Achtergronden bij casusschetsen Inleiding okt98 I n l e i d i n g De hoofdpijnkaart is tot stand gekomen dankzij het enthousiasme van de neurologie-werkgroep, die eerder de TIA/CVA werkafspraak maakte. Er is voor dit onderwerp gekozen omdat hoofdpijn

Nadere informatie

Onverklaard maakt onbemind

Onverklaard maakt onbemind Onverklaard maakt onbemind 6 december 2012 Henriëtte van der Horst Dit komt aan de orde Wat is SOLK Werkwijze huisartsen LO?K-spreekuur Effectieve interventies/ lopend onderzoek Vragen en discussie 2 Wat

Nadere informatie

Het gevolgenmodel. SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag

Het gevolgenmodel. SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag Het gevolgenmodel Behandeling van kinderen en jongeren met Somatisch On-(voldoende) verklaarde Lichamelijke Klachten: SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag 6 november 2014 Lichamelijke

Nadere informatie

Toetstabel Hoofdpijn vj 2019 Operationalisatie Aard van de wijziging Criteria

Toetstabel Hoofdpijn vj 2019 Operationalisatie Aard van de wijziging Criteria Toetstabel Hoofdpijn vj Operationalisatie Aard van de wijziging Criteria Gehele set Informatie voor patienten en definities toegevoegd. Toetsingskader Criterium t/m 5 Advies werkgroep Verplicht transparant

Nadere informatie

huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde

huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde Dokter, hoe moet ik nu toch verder met die pijn? Pijnrevalidatie in de eerste lijn Henriëtte van der Horst, huisarts Hoofd afdeling huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde

Nadere informatie

Let s talk. Trea Broersma psychiater

Let s talk. Trea Broersma psychiater Let s talk about SOLK Trea Broersma psychiater SOLK??? Let s talk about..solk SOLK in de huisartsenpraktijk Lichamelijke klachten zonder somatische oorzaak SOLK en somatisatie Problemen bij SOLK en somatisatie

Nadere informatie

Revalidatieprogramma bij chronische pijn (groep)

Revalidatieprogramma bij chronische pijn (groep) 1/5 Revalidatie Revalidatieprogramma bij chronische pijn (groep) Inleiding Deze folder is bestemd voor mensen met chronische pijnklachten, die de screening (gesprekken en testen bij revalidatiearts en

Nadere informatie

PSYCHIATRIE & PSYCHOLOGIE. Educatieve therapie voor patiënten met pijn

PSYCHIATRIE & PSYCHOLOGIE. Educatieve therapie voor patiënten met pijn PSYCHIATRIE & PSYCHOLOGIE Educatieve therapie voor patiënten met pijn Educatieve therapie voor patiënten met pijn U bent onder behandeling vanwege chronische pijn. Uw arts heeft u geadviseerd om de educatieve

Nadere informatie

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Migraine hoofdpijn behandeling. rkz.nl

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Migraine hoofdpijn behandeling. rkz.nl Patiënteninformatie Migraine hoofdpijn behandeling rkz.nl Inleiding De behandeling van migraine richt zich op de leefregels, het behandelen/couperen van een aanval en het verminderen of voorkomen van een

Nadere informatie

Oorzaken. Pijn in de Palliatieve Fase. Programma. Stellingen. Vóórkomen van pijn Pijn in de palliatieve fase onderbehandeld?!

Oorzaken. Pijn in de Palliatieve Fase. Programma. Stellingen. Vóórkomen van pijn Pijn in de palliatieve fase onderbehandeld?! Pijn in de Palliatieve Fase Juni 2012 Programma Stellingen Inleiding Casus Soorten Pijn Pijnbehandelingen In kaart brengen van pijn Vragen Evaluatie Stellingen In onze maatschappij en op ons niveau van

Nadere informatie

Advies bij medicijnafhankelijke. hoofdpijn

Advies bij medicijnafhankelijke. hoofdpijn Advies bij medicijnafhankelijke hoofdpijn Haarlem U heeft vaak hoofdpijn. Misschien heeft u medijcijnafhankelijke hoofdpijn. Daarom geeft de neuroloog u het advies om (tijdelijk) te stoppen met het innemen

Nadere informatie

Complex Regionaal Pijnsyndroom type 1 Posttraumatische Dystrofie Sympathische Reflex Dystrofie

Complex Regionaal Pijnsyndroom type 1 Posttraumatische Dystrofie Sympathische Reflex Dystrofie Complex Regionaal Pijnsyndroom type 1 Posttraumatische Dystrofie Sympathische Reflex Dystrofie Maatschap Anesthesiologie IJsselland Ziekenhuis www.anesthesiologie-ysl.nl Wat is Complex Regionaal Pijn Syndroom

Nadere informatie

Advies bij medicatieafhankelijke

Advies bij medicatieafhankelijke Advies bij medicatieafhankelijke hoofdpijn ADVIES BIJ MEDICATIEAFHANKELIJKE HOOFD- PIJN U heeft het advies gekregen om te stoppen met alle pijnstillers, omdat u mogelijk medicatieafhankelijke hoofdpijn

Nadere informatie

Infobrochure. Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen

Infobrochure. Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen Infobrochure Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen Sinds enkele jaren heeft het Mariaziekenhuis een pijncentrum. Dit centrum legt zich vooral toe op de behandeling van chronische pijn. Samen met de

Nadere informatie

Infobrochure. Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen

Infobrochure. Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen Infobrochure Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen Sinds enkele jaren heeft het Mariaziekenhuis een pijncentrum. Dit centrum legt zich vooral toe op de behandeling van chronische pijn. Samen met de

Nadere informatie

Aanknopingspunten vanuit de pathosfysiologie van migraine. Verklaringsmodel voor de behandeling. Opzet onderzoek en resultaten van de pilotstudie

Aanknopingspunten vanuit de pathosfysiologie van migraine. Verklaringsmodel voor de behandeling. Opzet onderzoek en resultaten van de pilotstudie Introductie Aanleidingen tot het onderzoek Aanknopingspunten vanuit de pathosfysiologie van migraine Verklaringsmodel voor de behandeling Opzet onderzoek en resultaten van de pilotstudie Prof dr. H. E.

Nadere informatie

Hoofdpijn bij kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl

Hoofdpijn bij kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl regio Gooi en Vechtstreek Hoofdpijn bij kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl n Hoofdpijn Hoofdpijn bij kinderen komt regelmatig voor. Vaak is de oorzaak duidelijk, bijvoorbeeld slaapgebrek, drukte of lawaai.

Nadere informatie

Een pijnwetenschappelijk perspectief op schouderpijn

Een pijnwetenschappelijk perspectief op schouderpijn Een pijnwetenschappelijk perspectief op schouderpijn Dr. Lennard Voogt l.p.voogt@hr.nl Onderzoek naar pain-motor interactions and shoulder pain! Pijnfysiologie! Relatie tussen pijn en bewegen! Fysiologie

Nadere informatie

Vragenlijst Hoofdpijnpolikliniek

Vragenlijst Hoofdpijnpolikliniek Vragenlijst Hoofdpijnpolikliniek Ziekenhuis Gelderse Vallei Instructie U bent verwezen naar de hoofdpijnpolikliniek van de neurologie van Ziekenhuis Gelderse vallei in Ede. Om uw afspraak op de polikliniek

Nadere informatie

Hoofdpijn huisartsen nascholing 10 sept 2013

Hoofdpijn huisartsen nascholing 10 sept 2013 Hoofdpijn huisartsen nascholing 10 sept 2013 JCF van der Wielen-Jongen neuroloog Indeling voordracht enkele statistieken de patient met hoofdpijn hoofdpijn anamnese neurologisch onderzoek indicatie beeldvorming

Nadere informatie

Inhoud. Redactioneel 10. Over de auteurs 11. 1 Inleiding 12. 2 Geschiedenis 14

Inhoud. Redactioneel 10. Over de auteurs 11. 1 Inleiding 12. 2 Geschiedenis 14 Inhoud Redactioneel 10 Over de auteurs 11 1 Inleiding 12 2 Geschiedenis 14 3 Anatomie en fysiologie 17 3.1 Acute pijn 17 3.2 Chronische pijn 23 3.3 Chronische pijn en limbisch systeem? 23 4 Pijnmeting

Nadere informatie

Wat kunt u zelf doen?

Wat kunt u zelf doen? Hoofdpijn Bijna iedereen heeft wel eens hoofdpijn. Altijd vervelend, maar niet altijd even ernstig, of van even lange duur. Er zijn dan ook verschillende soorten hoofdpijn: spanningshoofdpijn, migraine,

Nadere informatie

Disclosure belangen spreker

Disclosure belangen spreker 31-01-17 Disclosure belangen spreker (poten8ele) belangenverstrengeling Zie hieronder Voor bijeenkomst mogelijk relevante rela8es met bedrijven TRANSCARE -Sponsoring of onderzoeksgeld -Honorarium of andere

Nadere informatie

Pijntherapie Identificeren van verschillende pijnsoorten. Peter Maes 15/03/2016

Pijntherapie Identificeren van verschillende pijnsoorten. Peter Maes 15/03/2016 Pijntherapie Identificeren van verschillende pijnsoorten Peter Maes 15/03/2016 Modules die aan bod komen Module 1: herkennen van de belangrijkste pijnsoorten Module 2: begrijpen van de objectieve en subjectieve

Nadere informatie

Belangrijk. Uw hoofdbehandelaar is neuroloog: Uw MS-verpleegkundige is: Uw revalidatiearts is: Uw uroloog is:

Belangrijk. Uw hoofdbehandelaar is neuroloog: Uw MS-verpleegkundige is: Uw revalidatiearts is: Uw uroloog is: MS-Centrum Belangrijk Uw hoofdbehandelaar is neuroloog: Uw MS-verpleegkundige is: Uw revalidatiearts is: Uw uroloog is: 1 Inleiding Heeft u onlangs de diagnose Multiple Sclerose (MS) gekregen? Of bent

Nadere informatie

4/16/2013. Geheel meer dan de som der delen. D r. A n u s c hka Sto r ms. Inhoud. 1/ Taak psychiater bij pijn? 2/ Hoe bekijkt een psychiater pijn?

4/16/2013. Geheel meer dan de som der delen. D r. A n u s c hka Sto r ms. Inhoud. 1/ Taak psychiater bij pijn? 2/ Hoe bekijkt een psychiater pijn? Geheel meer dan de som der delen D r. A n u s c hka Sto r ms 22 maart 2013 Inhoud 1/ Taak psychiater bij pijn? 2/ Hoe bekijkt een psychiater pijn? 1 Casus 1 Tijdens wachtdienst telefoon van spoedgevallen:

Nadere informatie

Hoofdpijnklachten Neurologie

Hoofdpijnklachten Neurologie Hoofdpijnklachten Neurologie Locatie Hoorn/Enkhuizen Voorletter(s): Naam Adres: Postcode en woonplaats: Telefoonnummer: Geboortedatum: 1. Waar bent u al met uw hoofdpijnklachten geweest? Huisarts Neuroloog

Nadere informatie

Dokter op dinsdag. Duizeligheid. Susanne Balter, KNO-arts

Dokter op dinsdag. Duizeligheid. Susanne Balter, KNO-arts Dokter op dinsdag Duizeligheid Susanne Balter, KNO-arts Dinsdag 23 juni 2015 Wat gaan we bespreken? Voorkomen duizeligheid Het evenwichtsorgaan Onderzoek bij de KNO arts Oorzaken van duizeligheid Behandeling

Nadere informatie

HARTREVALIDATIE (IPZ)

HARTREVALIDATIE (IPZ) HARTREVALIDATIE (IPZ) 17721 Inleiding Deze folder geeft u informatie over het poliklinisch hartrevalidatieprogramma IPZ (Intensieve Poliklinische Zorg). De behandelmethoden voor hart- en vaatziekten zijn

Nadere informatie

Sensitisatie. Anesthesiologie

Sensitisatie. Anesthesiologie Sensitisatie Anesthesiologie Anesthesiologie Inleiding Wanneer pijn lang bestaat en er geen lichamelijke afwijkingen (meer) voor die pijn te vinden is, wordt pijn chronisch genoemd. Mensen met chronische

Nadere informatie

1. Anatomie en fysiologie van de huid

1. Anatomie en fysiologie van de huid 1. Anatomie en fysiologie van de huid Huid - Epidermis =opperhuid met hoornlaag, epidermiscellen en pigmentcellen. Continue vernieuwing. - Dermis= lederhuid met haarzakjes, talgklieren, zweetklieren, zenuwuiteinden,

Nadere informatie

vragenlijst multidisciplinair hoofdpijnspreekuur MMC versie 1.0

vragenlijst multidisciplinair hoofdpijnspreekuur MMC versie 1.0 vragenlijst multidisciplinair hoofdpijnspreekuur MMC versie 1.0 Instructie U bent verwezen naar het multidisciplinair hoofdpijnspreekuur van Máxima Medisch Centrum. Om uw afspraak op de polikliniek zo

Nadere informatie

VRAGENLIJST HOOFDPIJNPOLIKLINIEK FRANCISCUS VLIETLAND

VRAGENLIJST HOOFDPIJNPOLIKLINIEK FRANCISCUS VLIETLAND VRAGENLIJST HOOFDPIJNPOLIKLINIEK FRANCISCUS VLIETLAND Naam: Geslacht: Man Vrouw Voorletter(s): Geboortedatum: Adres: Postcode & woonplaats: Telefoonnummer: Mobiel: 1. Op welke leeftijd kreeg u de eerste

Nadere informatie