Spectroscopie op StarNights Opnamen Een boeiende uitdaging voor amateurastronomen
|
|
- Tessa Kuiper
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Spectroscopie op StarNights Opnamen Een boeiende uitdaging voor amateurastronomen Hugo Van den Broeck
2 WEGA Hugo Van den Broeck Bladzijde 2
3 O B A F G K M Hugo Van den Broeck Bladzijde 3
4 Spectroscoop: Star Analyser 100 (SA100) (135,00 Euro 2/8/2018) Imaging Camera: (voorbeeld ATIK CCD 420 Mono) Hugo Van den Broeck Bladzijde 4
5 Hugo Van den Broeck Bladzijde 5
6 ARCTURUS Hugo Van den Broeck Bladzijde 6
7 Hugo Van den Broeck Bladzijde 7
8 Zwarte Straler Bron : Wikipedia Hugo Van den Broeck Bladzijde 8
9 Bepaling van de oppervlaktetemperatuur van een ster door middel van de Planck Curve Fitting Maakt gebruik van de verschuivingswet van Wilhelm Wien (Nobelprijs 1911) T = b / Lambdamax T = temperatuur in Kelvin b = constante van Wien = 2, K m Lambdamax = golflengte in meter waar de grafiek de maximum intensiteit bereikt. Vanwaar de naam Planck curve fitting? De wet van Wien (stralingswet) is een bijzonder geval van de wet van Max Planck (Nobelprijs 1918). De wetten van Plank zijn geldig voor gans het electro-magnetisch spectrum. Hugo Van den Broeck Bladzijde 9
10 Hugo Van den Broeck Bladzijde 10
11 ALTAIR Hugo Van den Broeck Bladzijde 11
12 Hugo Van den Broeck Bladzijde 12
13 Hugo Van den Broeck Bladzijde 13
14 Hugo Van den Broeck Bladzijde 14
15 Hugo Van den Broeck Bladzijde 15
16 Hugo Van den Broeck Bladzijde 16
17 Omzetting van de relatieve flux eenheden (Y-as), uitgedrukt in ADU (Analog to Digital Units) afkomstig van de CCD camera naar absolute flux eenheden. Erg is een eenheid voor arbeid, energie en hoeveelheid warmte in het cgs-eenhedenstelsel. Het eenheidssymbool is erg. 1 erg = 10-7 J. Erg is geen SI-eenheid. Hugo Van den Broeck Bladzijde 17
18 Hugo Van den Broeck Bladzijde 18
19 Hugo Van den Broeck Bladzijde 19
20 Hugo Van den Broeck Bladzijde 20
21 Hugo Van den Broeck Bladzijde 21
22 Hugo Van den Broeck Bladzijde 22
23 Hugo Van den Broeck Bladzijde 23
24 DENEB Hugo Van den Broeck Bladzijde 24
25 Hugo Van den Broeck Bladzijde 25
26 ALBIREO Hugo Van den Broeck Bladzijde 26
27 Hugo Van den Broeck Bladzijde 27
28 Kleurencamera of zwart-wit camera? - Zwart-wit heeft het dubbele aantal pixels op een rij. Eén kleurelement = 4 pixels - Groen genereert een dubbele intensiteit t.o.v. rood of blauw (door het Bayer masker) - Bayer masker filtert 3 kleurenbanden. In een spectrum zijn er oneindig veel kleuren. Elke kleur stemt overeen met een welbepaalde golflengte - Kleur hangt af van wat de constructeur gebruikt als Bayer masker en de invulling ervan in het opgenomen beeld. - Instrument response curve is kameel met 3 bulten! Bron: Wikipedia Hugo Van den Broeck Bladzijde 28
29 Bron: Wikipedia Gamma Cassiopeiae, een Be ster! Hugo Van den Broeck Bladzijde 29
30 CIH - NAVI Gamma Cassiopeiae Hugo Van den Broeck Bladzijde 30
31 Hugo Van den Broeck Bladzijde 31
32 Hugo Van den Broeck Bladzijde 32
33 Bron: Pietro Angelo Secchi nam Gam Cas spectroscopisch waar op het observatorium van de St. Ignatius kerk in Rome in augustus 1866 met een 9.5" Merz refractor Hugo Van den Broeck Bladzijde 33
34 Spectroscopische ontdekking van de eerste Be ster, Gamma Cassiopeia door Angelo Secchi op 23 Augustus Titel in het Duits, uitleg in het Frans! Hugo Van den Broeck Bladzijde 34
35 Hugo Van den Broeck Bladzijde 35
36 Hugo Van den Broeck Bladzijde 36
37 Hugo Van den Broeck Bladzijde 37
38 METINGEN Dispersie: Å / px SNR: Resolutie: R = 313 FWHM: Å (R = px Equivalente Breedte: Å Hugo Van den Broeck Bladzijde 38
39 Hugo Van den Broeck Bladzijde 39
40 Hugo Van den Broeck Bladzijde 40
41 Bron: Wikipedia Hugo Van den Broeck Bladzijde 41
42 MIZAR & ALCOR Hugo Van den Broeck Bladzijde 42
43 MIZAR A & MIZAR B Hugo Van den Broeck Bladzijde 43
44 Hugo Van den Broeck Bladzijde 44
45 Hugo Van den Broeck Bladzijde 45
46 Hugo Van den Broeck Bladzijde 46
47 Hugo Van den Broeck Bladzijde 47
48 Hugo Van den Broeck Bladzijde 48
49 Hugo Van den Broeck Bladzijde 49
50 Hugo Van den Broeck Bladzijde 50
51 Hugo Van den Broeck Bladzijde 51
52 Hugo Van den Broeck Bladzijde 52
53 CAPELLA - Auriga Hugo Van den Broeck Bladzijde 53
54 ALPHECCA - Corona Borealis Hugo Van den Broeck Bladzijde 54
55 Hugo Van den Broeck Bladzijde 55
56 Meer sterspectra: Spectroscopie op StarNights 2016 & 2017 Ugent heeft een database van meer dan 100 spectra van sterren, sterrenstelsels en nevels. Deze gegevensbank is vrij toegankelijk. Spectroscopie artikels: Artikels over astrospectroscopie, verschenen in de nieuwsbrieven van de volkssterrenwacht Armand Pien Gent. Hugo Van den Broeck Bladzijde 56
57 Ter informatie: Spectroscopie op StarNights 2016 & 2017 De volkssterrenwacht Armand Pien organiseert naar jaarlijkse gewoonte een cursus spectroscopie. Deze cursus gaat door in Gent in het najaar van 2018 op 5 maandag avonden (12 november tot 10 december) Omvat: 3 avonden theorie over astronomische spectroscopie 1 avond spectroscopen 1 avond praktijk: reductie van een sterspectrum Meer info: Hugo Van den Broeck Bladzijde 57
58 Einde Spectroscopie in de sterrenkunde Een boeiende uitdaging voor amateurastronomen StarNights 17 oktober 2015 Hugo Van den Broeck Bladzijde 58
Be sterren. Hugo Van den Broeck
Be sterren Hugo Van den Broeck Op 23 augustus 1866 kondigde Angelo Secchi, de toenmalige directeur van de Vaticaanse sterrenwacht, aan dat hij de ster Gamma Cassiopeiae, ook gekend onder de naam Tsih of
Nadere informatieHet waarnemen van de Eskimonevel vanuit GENT VISUEEL - FOTOGRAFISCH - SPECTROSCOPISCH
Het waarnemen van de Eskimonevel vanuit GENT VISUEEL - FOTOGRAFISCH - SPECTROSCOPISCH VISUEEL Gedurende de sterrenkijkdagen van 3 en 4 maart 2017 waren de weersomstandigheden niet denderend om het talrijk
Nadere informatieHet Seyfert sterrenstelsel NGC Hugo Van den Broeck
Het Seyfert sterrenstelsel NGC 1068. Hugo Van den Broeck De Amerikaanse astronoom Carl Keenan Seyfert onderzocht in 1943 de kern van een aantal speciale sterrenstelsels. Hij vond dat de kern van een zeer
Nadere informatieAmateur Astro Spectroscopie
BASS Project Voor de leden van WGAS Hugo Van den Broeck 24 Maart 2016 1. Spectroscopen 2. Cameras 3. (Reductie) Software 4. Het Reductie Process (Hands-on met Bass Project) 5. Voorbeelden van Spectra Hugo
Nadere informatieHet Bode sterrenstelsel, een LINER
Het Bode sterrenstelsel, een LINER Hugo Van den Broeck Gedurende de wekelijkse kijkavond op woensdag 24 mei 2017 op de volkssterrenwacht Armand Pien mochten wij een talrijk opgekomen publiek verwelkomen.
Nadere informatieInleiding Astrofysica College 3 10 oktober Ignas Snellen
Inleiding Astrofysica College 3 10 oktober 2016 15.45 17.30 Ignas Snellen Straling, energie en flux Astrofysica: licht, atomen en energie Zwartlichaamstralers (black body) Stralingswetten Een object dat
Nadere informatieSpectroscopie in de Sterrenkunde HUGOS
Spectroscopie in de Sterrenkunde Een poging tot het bouwen van een spectroscoop HUGOS Hoge-resolutie Universele Glasvezel-Optische Spectroscoop Hugo Van den Broeck Hugo Van den Broeck Bladzijde 2 ReflexionsSpektrum
Nadere informatieSpectroscopie. ... de kunst van het lichtlezen... Karolien Lefever. u gebracht door. Instituut voor Sterrenkunde, K.U. Leuven
Spectroscopie... de kunst van het lichtlezen... u gebracht door Instituut voor Sterrenkunde, K.U. Leuven Spectroscopie en kunst... Het kleurenpalet van het elektromagnetisch spectrum... Het fingerspitzengefühl
Nadere informatieHertzsprung-Russell diagram van open sterrenhopen. Hendrik Vandenbruaene Volkssterrenwacht Beisbroek Feb 2011
Hertzsprung-Russell diagram van open sterrenhopen Hendrik Vandenbruaene Volkssterrenwacht Beisbroek Feb 2011 Hoe het begon Ejnar Hertzsprung (EUR) Henry Norris Russell (USA) Vroege 20e eeuw Plot van Lichtkracht
Nadere informatieJe weet dat hoe verder je van een lamp verwijderd bent hoe minder licht je ontvangt. Een
Inhoud Het heelal... 2 Sterren... 3 Herzsprung-Russel-diagram... 4 Het spectrum van sterren... 5 Opgave: Spectraallijnen van een ster... 5 Verschuiving van spectraallijnen... 6 Opgave: dopplerverschuiving...
Nadere informatieZonnestraling. Samenvatting. Elektromagnetisme
Zonnestraling Samenvatting De Zon zendt elektromagnetische straling uit. Hierbij verplaatst energie zich via elektromagnetische golven. De golflengte van de straling hangt samen met de energie-inhoud.
Nadere informatieHoe meten we STERAFSTANDEN?
Hoe meten we STERAFSTANDEN? Frits de Mul voor Cosmos Sterrenwacht nov 2013 Na start loopt presentatie automatisch door 1 Hoe meten we STERAFSTANDEN? 1. Afstandsmaten in het heelal 2. Soorten sterren 3.
Nadere informatieDe ster P Cygni. Hugo Van den Broeck
De ster P Cygni Hugo Van den Broeck De ster P Cygni bevindt zich, zoals de naam het laat uitschijnen, in het sterrenbeeld Cygnus of in het Nederlands De Zwaan. Dit is één van de zomer sterrenbeelden (Figuur
Nadere informatieApril - juni Erkenningsnummer: P Dit project wordt ondersteund binnen het Actieplan, een initiatief van de Vlaamse Gemeenschap.
ACG- I N F O B L A D Driemaandelijks tijdschrift, uitgegeven door de Astronomische Contact Groep vzw Verantwoordelijke uitgever: Carl Vandaele, Elverdingestraat 93, 8900 Ieper afgiftekantoor Ieper 1 April
Nadere informatieHoe meten we STERAFSTANDEN?
Hoe meten we STERAFSTANDEN? (soorten sterren en afstanden) Frits de Mul Jan. 2017 www.demul.net/frits 1 Hoe meten we STERAFSTANDEN? (soorten sterren en afstanden) 1. Afstandsmaten in het heelal 2. Soorten
Nadere informatieNOVAlab. De wetenkaart. Colofon. Copyright. Thema: Licht. Titel: Onderzoek de zon. Deze NOVAlab-oefening moet je in ongeveer twee of drie
ONDERZOEK DE ZON NOVAlab Thema: Licht Titel: Onderzoek de zon Deze NOVAlab-oefening moet je in ongeveer twee of drie lessen kunnen maken. De oefening geeft je inzicht in het onderzoek van licht, een belangrijk
Nadere informatieAstrofysica. Ontstaan En Levensloop Van Sterren
Astrofysica Ontstaan En Levensloop Van Sterren 1 Astrofysica 9 avonden Deeltjestheorie als rode draad Energie van sterren Helderheden Straling en spectrografie HR diagram Diameters en massa 2 Astrofysica
Nadere informatieSterren en sterevolutie Edwin Mathlener
Sterren en sterevolutie Edwin Mathlener Kosmische raadselen? Breng ze in voor de laatste les! Mail uw vragen naar info@edwinmathlener.nl, o.v.v. Sonnenborghcursus. Uw vragen komen dan terug in de laatste
Nadere informatieTEMPERATUURSTRALING Leg uit waarom je alleen metingen kunt doen aan temperatuurstraling als je meetinstrument kouder is dan het te meten voorwerp.
strofysica TEMPERTUURSTRLING Leg uit waarom je alleen metingen kunt doen aan temperatuurstraling als je meetinstrument kouder is dan het te meten voorwerp. Uitwerking: ls het meetapparaat zelf een hogere
Nadere informatieFrequentie = aantal golven per seconde op gegeven plek = v/λ = ν. Golflengte x frequentie = golfsnelheid
Golflengte, frequentie Frequentie = aantal golven per seconde op gegeven plek = v/λ = ν λ v Golflengte x frequentie = golfsnelheid Snelheid van het licht Manen van Jupiter (Römer 1676) Eclipsen van Io
Nadere informatieInleiding Astrofysica College 2 15 september 2014 13.45 15.30. Ignas Snellen
Inleiding Astrofysica College 2 15 september 2014 13.45 15.30 Ignas Snellen Samenvatting College 1 Behandelde onderwerpen: Sterrenbeelden; dierenriem; planeten; prehistorische sterrenkunde; geocentrische
Nadere informatieAstronomische hulpmiddelen
Inhoudsopgave Hulpmiddelen Magnitudes... blz. 2 Schijnbare magnitude... blz. 2 Absolute magnitude... blz. 3 Andere kleuren, andere magnitudes... blz. 3 Van B-V kleurindex tot temperatuur... blz. 4 De afstandsvergelijking...
Nadere informatieInfrarood temperatuurmeten:
Infrarood temperatuurmeten: Special: 2 Kleuren of Ratio Pyrometer Straling, convectie en geleiding: Met een infrarood temperatuurmeter of pyrometer meten we de straling of Radiation van een object. De
Nadere informatieZon en Sterren. Elektromagnetische straling en materie voor 5 VWO. Paul Feldbrugge Kirsten Stadermann
Zon en Sterren Elektromagnetische straling en materie voor 5 VWO Paul Feldbrugge Kirsten Stadermann Context Concept Voor hele goede leerlingen t/m minder goede leerlingen Moeilijk onderwerp: ligt ver uit
Nadere informatieSterren en sterevolutie Edwin Mathlener
Sterren en sterevolutie Edwin Mathlener 100 000 lichtjaar convectiezone stralingszone kern 15 miljoen graden fotosfeer 6000 graden Kernfusie protonprotoncyclus E=mc 2 Kernfusie CNO-cyclus Zichtbare
Nadere informatieSTERREN & STRALING VWO
STERREN & STRALING VWO Foton is een opgavenverzameling voor het nieuwe eindexamenprogramma natuurkunde. Foton is gratis te downloaden via natuurkundeuitgelegd.nl/foton Uitwerkingen van alle opgaven staan
Nadere informatieRAW Mode met een zwartwit astronomische webcam
RAW Mode met een zwartwit astronomische webcam Etienne Bonduelle - Philippe Bernascolle Nederlandse vertaling: T. Alderweireldt oktober 2004 1 Inleiding Webcams worden op grote schaal gebruikt door amateurastronomen,
Nadere informatieSPECTRA VAN STERREN, PLANETEN EN DE ZON. Robert J. Rutten Sterrekundig Instituut Utrecht & Institutt for Teoretisk Astrofysikk Oslo OPGAVEN
SPECTRA VAN STERREN, PLANETEN EN DE ZON Robert J. Rutten Sterrekundig Instituut Utrecht & Institutt for Teoretisk Astrofysikk Oslo OPGAVEN 1. Je naam is Annie Cannon, je werkt op de Harvard-universiteit
Nadere informatieCopyright. B.L.W. Visser bv. Infrarood temperatuurmeten: Special: 2 Kleuren of Ratio Pyrometer. Straling, convectie en geleiding:
Infrarood temperatuurmeten: Special: 2 Kleuren of Ratio Pyrometer Straling, convectie en geleiding: Emissiviteit: De stralingsenergie van een object bestaat uit zijn eigen stralingsenergie, de gereflecteerde
Nadere informatieKennismaking Praktische Sterrenkunde
Kennismaking Praktische Sterrenkunde Introductie Practicum 1 Kennismaking Nachtelijke Hemel Inleveren 3 mei 2010 bij het college (als het slecht weer blijft wordt deze datum veranderd). 1 Introductie Een
Nadere informatieZX Ronde zondag 5 oktober 2014
ZX Ronde zondag 5 oktober 2014 Verhaaltje..Tussen Watt en Lumen Dit een verhaaltje gaat over de verschillen tussen de lichtopbrengst van lichtbronnen wat aansluit op het verhaalt over licht en lichtbronnen
Nadere informatieVan DSRL naar CCD Narrowband en RGB. Dick van Tatenhove
Van DSRL naar CCD Narrowband en RGB Dick van Tatenhove Wat is narrowbandfotografie Verschil OSC en Monochroom Voor- en nadelen Welke objecten Camera Capture Verschil in bewerking Wat is Narrowbandfotografie?
Nadere informatie13 Zonnestelsel en heelal
13 Zonnestelsel en heelal Astrofysica vwo Werkblad 53 PLANCKKROMMEN In deze opdracht ontdek je met een computermodel hoe de formule achter de planckkrommen eruit ziet. De theoretische planckkrommen zijn
Nadere informatieAstronomische Technieken Hovo Cursus Prof.dr. Paul Groot (RU) Dr. Gijs Nelemans (RU)
Astronomische Technieken Hovo Cursus 2010 Prof.dr. Paul Groot (RU) Dr. Gijs Nelemans (RU) Opbouw van de cursus 15/3: 22/3: 12/4: 19/4: 26/4: 3/5: - Berichten uit de ruimte - Ontvangers op Aarde Paul Groot
Nadere informatieDe Zon Helderheid, afstand, temperatuur, kleur Dubbelsterren Veranderlijke sterren
Basiscursus Astronomie en Astrofysica Leeuwarden, jan.-apr. 2013 Samenstelling en opbouw van Jan de Boer, 4 maart De Zon Helderheid, afstand, temperatuur, kleur Dubbelsterren Veranderlijke sterren o 12
Nadere informatieOnze Zon is een doodgewone gele ster. Inleiding sterren. Energiebron: hydrostatisch evenwicht. De atmosfeer van de Zon
De Zon Inleiding sterr Onze Zon is e doodgewone gele ster. 109 x diameter aarde (maanbaan past erin!) 333.000 x zwaarder dan aarde dichtheid 1.4 gr/cm 3 (vergelijkbaar met Jupiter) rotatieperiode 25(+)
Nadere informatienatuurkunde vwo 2017-II
Elektronen uit metaal stoken Lees onderstaand artikel. Edison Thomas Edison was één van de belangrijkste ontwikkelaars van de gloeilamp. Hij constateerde dat een verhitte gloeidraad niet alleen licht maar
Nadere informatieKleurtemperatuur en aanpassing door middel van Filters
Kleurtemperatuur en aanpassing door middel van Filters Eenheid: graden K (Kelvin) Kelvin (K) Definitie: Het 1/273,16e deel van de temperatuur, bepaald door het tripelpunt van water. Standaardeenheid van
Nadere informatieKeuzeopdracht natuurkunde voor 5/6vwo
Exoplaneten Keuzeopdracht natuurkunde voor 5/6vwo Een verdiepende keuzeopdracht over het waarnemen van exoplaneten Voorkennis: gravitatiekracht, cirkelbanen, spectra (afhankelijk van keuze) Inleiding Al
Nadere informatieAstronomische Technieken Hovo Cursus Prof.dr. Paul Groot (RU) Dr. Gijs Nelemans (RU)
Astronomische Technieken Hovo Cursus 2010 Prof.dr. Paul Groot (RU) Dr. Gijs Nelemans (RU) Opbouw van de cursus 15/3: 22/3: 12/4: 19/4: 26/4: 3/5: - Berichten uit de ruimte - Ontvangers op Aarde Paul Groot
Nadere informatieEindexamen natuurkunde pilot vwo II
Eindexamen natuurkunde pilot vwo 0 - II Beoordelingsmodel Opgave Wega maximumscore 3 Voor het verband tussen de temperatuur van de ster en de golflengte waarbij de stralingsintensiteit maximaal is, geldt:
Nadere informatiePLANETENSTELSELS IN ONZE MELKWEG. Opgaven
VOLKSSTERRENWACHT BEISBROEK VZW Zeeweg 96, 8200 Brugge - Tel. 050 39 05 66 www.beisbroek.be - E-mail: info@beisbroek.be PLANETENSTELSELS IN ONZE MELKWEG Opgaven Frank Tamsin en Jelle Dhaene De ster HR
Nadere informatie13 Zonnestelsel en heelal
13 Zonnestelsel en heelal Astrofysica vwo Uitwerking basisboek 13.1 INTRODUCTIE 1 [W] Sterspectra 2 [W] Elektromagnetische straling 13.2 OPPERVLAKTETEMPERATUUR VAN STERREN 3 [W] Experiment: Spectra 4 [W]
Nadere informatieVideo belichting. Jan Hoekstra
Video belichting Jan Hoekstra Onderwerpen. Wat is licht? Hoe kijkt het oog / de camera? Kleurenleer. Consequenties voor het belichten. Belichtingsmethodes. Wat is licht? Elektromagnetische golf. Wat is
Nadere informatieTelescoop: optica die licht vergaart in een focus. Detector: registreert, meet de flux. Zeer verschillende technieken voor verschillende golflengtes
Telescopen en detectors Telescoop: optica die licht vergaart in een focus Hoe groter, hoe gevoeliger Detector: registreert, meet de flux Hoge efficientie, lage ruis belangrijk Zeer verschillende technieken
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/36145 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36145 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Turner, Monica L. Title: Metals in the diffuse gas around high-redshift galaxies
Nadere informatieSterren 05 - Steratmosferen
Sterren 05 - Steratmosferen Anthony Brown Sterrewacht Leiden brown@strw.leidenuniv.nl Sterspectra: lijnen in alle soorten en maten Beschrijving van het stralingsveld Ingrediënten van de beschrijving van
Nadere informatieInleiding Astrofysica College 2 19 september
Inleiding Astrofysica College 2 19 september 2016 15.45 17.30 Ignas Snellen Wanneer is een ster optimaal zichtbaar? UT = Universal Time = Zonnetijd in Greenwich 21 maart! zon in Lentepunt! UT=12:00! α
Nadere informatie13 Zonnestelsel en heelal
13 Zonnestelsel en heelal Astrofysica vwo Werkblad 52 STRAAL EN MASSA VAN STERREN In deze opdracht ga je na hoe je de lijnen van gelijke straal en van gelijke massa in het HRD kunt plaatsen. Straal van
Nadere informatieBegripsvragen: Elektromagnetische straling
Handboek natuurkundedidactiek Hoofdstuk 4: Leerstofdomeinen 4.2 Domeinspecifieke leerstofopbouw 4.2.8 Astrofysica Begripsvragen: Elektromagnetische straling 1 Meerkeuzevragen Stralingskromme 1 [H/V] Het
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Hoewel sterren op het eerste gezicht willekeurig verdeeld lijken, zijn ze in werkelijkheid gegroepeerd in collecties van miljarden sterren. Dergelijke eilanden van sterren, in
Nadere informatieSpectraalonderzoek met behulp van een Fiberspectrograaf
Spectraalonderzoek met behulp van een Fiberspectrograaf S.R. Hardeman en G.P. Kardolus 13 juli 2004 Samenvatting Het sterlicht in het brandpunt van een telescoop wordt met een speciale glasfiber naar een
Nadere informatieUnificatie. Zwakke Kracht. electro-zwakke kracht. Electriciteit. Maxwell theorie. Magnetisme. Optica. Sterke Kracht. Speciale Relativiteitstheorie
Electriciteit Magnetisme Unificatie Maxwell theorie Zwakke Kracht electro-zwakke kracht Optica Statistische Mechanica Speciale Relativiteitstheorie quantumveldentheorie Sterke Kracht Klassieke Mechanica
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Eindtoets Experimentele Fysica 1 (3A1X1) - Deel januari 2014 van 14:50 17:00 uur
TECHISCHE UIVERSITEIT EIDHOVE Eindtoets Experimentele Fysica 1 (3A1X1) - Deel januari 014 van 14:50 17:00 uur Gebruik van dictaat, aantekeningen en laptop computer is niet toegestaan Gebruik van (grafische)
Nadere informatie( ) ( r) Stralingstransport in een HI wolk. kunnen we dit herschrijven als: en voor een stralende HI wolk gezien tegen een achtergrondstralingsveld
Stralingstransport in een HI wolk Door een laag met stralend materiaal zal de toename van de intensiteit de som zijn van de emissie (gegeven door de emissiecoefficient j ν ) en de in de wolk geabsorbeerde
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33101 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Kazandjian, Mher V. Title: Diagnostics for mechanical heating in star-forming galaxies
Nadere informatieLicht / kleur / camera. Digitale bewerking
Presentatie IVN Werkgroep Fotografie Licht / kleur / camera Digitale bewerking Afdrukken / kleuren beoordelen John Dijksma, 20 november 2014. Wat ziet u? Wat ziet u niet? Electro magnetisch spectrum Zichtbare
Nadere informatieover de rol van licht in de vogelkweek
over de rol van licht in de vogelkweek Wat is licht en wat doet het? Wat is er nu verkrijgbaar? LED: het licht van de toekomst? Geen technische verhalen!!! Vriendenclub Eindhoven 15/3/2015 2 De rol van
Nadere informatieEindpunt van een ster Project voor: middelbare scholieren (profielwerkstuk) Moeilijkheidsgraad: Categorie: Het verre heelal Tijdsinvestering: 80 uur
Eindpunt van een ster Project voor: middelbare scholieren (profielwerkstuk) Moeilijkheidsgraad: Categorie: Het verre heelal Tijdsinvestering: 80 uur Inleiding Dit is een korte inleiding. Als je meer wilt
Nadere informatieStereigenschappen uit waarnemingen van eclipsveranderlijken. Hendrik Vandenbruaene Volkssterrenwacht Beisbroek Feb 2011
Stereigenschappen uit waarnemingen van eclipsveranderlijken Hendrik Vandenbruaene Volkssterrenwacht Beisbroek Feb 2011 Situering bedekkingsveranderlijken Bedekkingsveranderlijken principe Dubbelstersystemen
Nadere informatieVWO GYMNASIUM. natuurkunde
5 VWO GYMNASIUM natuurkunde Inhoud Voorwoord 4 7 Elektrische en magnetische velden 5 Praktijk Zonnestormen 6 De elektromagnetische gitaar Theorie 1 Vrije ladingen en elektrische spanning 14 2 Elektrische
Nadere informatieRuud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden
Ruud Visser Postdoc, Sterrewacht Leiden 22 oktober 2010 STERREWACHT LEIDEN ASTROCHEMIEGROEP Prof. Ewine van Dishoeck Prof. Xander Tielens Prof. Harold Linnartz Dr. Michiel Hogerheijde 10 postdocs 12 promovendi
Nadere informatieXXX INTERNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE LEICESTER, GROOT BRITANNIË PRACTICUM-TOETS
XXX INTERNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE LEICESTER, GROOT BRITANNIË PRACTICUM-TOETS 12 juli 2000 72 --- 13 de internationale olympiade De magnetische schijf 2,5 uur Geef in dit experiment een schatting
Nadere informatieDe 38e Internationale Natuurkunde Olympiade Iran Theorie-toets Zondag 15 juli 2007
De 38e Internationale Natuurkunde Olympiade Iran Theorie-toets Zondag 5 juli 007 Lees dit eerst!. Voor de theorie toets is 5 uur beschikbaar. Er zijn 3 vraagstukken die elk 0 punten waard zijn.. Gebruik
Nadere informatieModelleren van turbulente warmte en vocht stromingen in de atmosfeer met behulp van warmtebeelden van het aardoppervlak.
Modelleren van turbulente warmte en vocht stromingen in de atmosfeer met behulp van warmtebeelden van het aardoppervlak Wim Timmermans Modelleren van stroming in de lucht: wat Dit gaat over: Het vinden
Nadere informatieTentamen Inleiding Astrofysica
Tentamen Inleiding Astrofysica 19 December 2017, 10.00-13.00 Let op lees onderstaande goed door! Dit tentamen omvat 5 opdrachten, die maximaal 100 punten opleveren. De eerste opdracht bestaat uit tien
Nadere informatieSENSOR op stof en vlekken controleren
SENSOR op stof en vlekken controleren Camera: Jpeg. Om sneller te kunnen kijken op de computer. ISO op 100. Brandpuntsafstand 50 mm of meer. Scherpinstelling op handmatig (MF). a. Effen wit vel: Scherpstelling
Nadere informatieHOE VIND JE EXOPLANETEN?
LESBRIEF GEEF STERRENKUNDE DE RUIMTE! ZOEKTOCHT EXOPLANETEN Deze NOVAlab-oefening gaat over een van de manieren om planeten buiten ons zonnestelsel op te sporen. De oefening is geschikt voor de bovenbouw
Nadere informatieMet de Kijker op Jacht, Universum 4, 2004 Door Wouter Verheul
Met de Kijker op Jacht, Universum 4, 2004 Door Wouter Verheul Nu de vakantie weer voorbij is, en de zomer op z'n einde loopt, zijn de Boogschutter en de Schorpioen met het centrum van de Melkweg onder
Nadere informatieRIETVELD-LYCEUM. les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU. de compononenten. V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar
RIETVELD-LYCEUM les 3. dd. 20 NOVEMBER 2012 HET ZONNESTELSEL NU de compononenten V.s.w. Corona Borealis, Zevenaar de Zon KERNFUSIE: waterstof >> helium. t.g.v. de ZWAARTEKRACHT >> temperatuur inwendig
Nadere informatieTentamen Inleiding Astrofysica 16 December 2015,
Tentamen Inleiding Astrofysica 16 December 2015, 14.00-17.00 Let op lees onderstaande goed door! *) Dit tentamen omat 4 opdrachten. De eerste opdracht bestaat uit tien indiiduele kennisragen. Deze ragen
Nadere informatieErvaringen met het duo-smalbandfilter van Cyclops Optics
Ervaringen met het duo-smalbandfilter van Cyclops Optics Passes two major narrowband 10nm transmission lines. Ha (656.3nm) & O-III (500.7nm) at high transmission rate (~90%) Suitable for DSLR and One-Shot-Colour
Nadere informatieGEEF STERRENKUNDE DE RUIMTE! SPECTROSCOPISCH ONDERZOEK VAN STERLICHT INTRODUCTIE
LESBRIEF GEEF STERRENKUNDE DE RUIMTE! Deze NOVAlab-oefening gaat over spectroscopisch onderzoek van sterlicht. Het is een vervolg op de lesbrief Onderzoek de Zon. De oefening is bedoeld voor de bovenbouw
Nadere informatieAstronomische Vereniging WEGA
Astronomische Vereniging WEGA Maan en Venus (foto: Wim Holwerda) website: http://www.wegaastro.nl/ ingeschreven in het verenigingsregister van de Kamer van Koophandel onder nummer 40260323 contributie
Nadere informatieSPECTROMETER 012 HANDLEIDING
SPECTROMETER 012 HANDLEIDING CENTRE FOR MICROCOMPUTER APPLICATIONS http://www.cma-science.nl Korte beschrijving DE CMA Spectrometer 012 is een eenvoudig te gebruiken USB-spectrometer waarmee nauwkeurig
Nadere informatieData analyse Inleiding statistiek
Data analyse Inleiding statistiek 1 Doel Beheersen van elementaire statistische technieken Toepassen van deze technieken op aardwetenschappelijke data 2 1 Leerstof Boek: : Introductory Statistics, door
Nadere informatieTE TAME I LEIDI G ASTROFYSICA WOE SDAG 6 FEBRUARI 2013,
TE TAME I LEIDI G ASTROFYSICA WOE SDAG 6 FEBRUARI 2013, 14.00-17.00 LEES O DERSTAA DE GOED DOOR: DIT TE TAME OMVAT VIER OPGAVES OPGAVE 1: 2.5 PU TE OPGAVE 2: 2.5 PU TE OPGAVE 3: 2.5 PU TE OPGAVE 4: 2.5
Nadere informatieHL 204 HL 207 HL 214 HL 226/228
HL 204 HL 207 HL 214 HL 226/228 Inleiding Astrofysica College 3 28 september 2015 13.45 15.30 Ignas Snellen Astrofysica: licht, atomen en energie Zwartlichaamstralers (black body) Stralingswetten 1. Vrije
Nadere informatieDe evolutie van het heelal
De evolutie van het heelal Hoe waar te nemen? FERMI (gamma array space telescope) op zoek naar de specifieke gamma straling van botsende WIMP s: Nog niets waargenomen. Met ondergrondse detectoren in de
Nadere informatieLichtmeting aan LED verlichting
Lichtmeting aan LED verlichting Tristimulus versus Spectrale Instrumenten Theo Duncker LED Lampen 1 Watt 2 Chromatische analyse Groen Oranje/ Geel Rood Blauw 3 Gekleurde LED s Relatieve Schaal 468 nm 515
Nadere informatieVNFE Digitale Workshop. Voorjaar 2006
VNFE Digitale Workshop Voorjaar 2006 Doel van de Workshop Basisbegrippen digitale fotografie Theorie Camera Verwerking Mix van uitleg discussie uitproberen Poging de nieuwsgierigheid te prikkelen Stel
Nadere informatieLANDSEXAMEN HAVO
Examenprogramma NATUURKUNDE H.A.V.O. LANDSEXAMEN HAVO 2017-2018 1 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen wordt afgenomen in één zitting
Nadere informatieGravitatie en kosmologie
Gravitatie en kosmologie FEW cursus Jo van den Brand Sferische oplossingen: 10 november 2009 Ontsnappingssnelheid Mitchell (1787); Laplace (± 1800) Licht kan niet ontsnappen van een voldoend zwaar lichaam
Nadere informatieVak naam : Beeldbewerking Docent : Lb Vak code : BBW1N1 Datum : Klas : NH43 Tijd : uur Aantal bladzijden : 2 Lok : T40
Vak naam : Beeldbewerking Docent : Lb Vak code : BBW1N1 Datum : 04-01-2000 Klas : NH43 Tijd : 15.05 uur Aantal bladzijden : 2 Lok : T40 Bij dit tentamen is het toegestaan gebruik te maken van dictaten,
Nadere informatieOktober december 2015. Erkenningsnummer: P708284. Dit project wordt ondersteund binnen het Actieplan, een initiatief van de Vlaamse Gemeenschap.
ACG- I N F O B L A D Driemaandelijks tijdschrift, uitgegeven door de Astronomische Contact Groep vzw Verantwoordelijke uitgever: Carl Vandaele, Elverdingestraat 93, 8900 Ieper afgiftekantoor Ieper 1 Oktober
Nadere informatieResoluties van camera s
Verschil CIF resolutie tov 1080P resolutie Eén van de voordelen die we hebben met IP- en HD-SDI camera s tov analoge camera s is de beeldresolutie. Met IP- en HD-SDI camera s zijn we namelijk in staat
Nadere informatieCreative Lighting Solutions Façade IP65 6xTF WW Medium Frosted
Creative Lighting Solutions Façade IP65 6xTF WW Medium Frosted Pagina 1 van 16 Samenvatting meetgegevens parameter meting lamp opmerking Kleurtemperatuur 3117 K Warmwit. Lichtsterkte I v 1294 Cd Gemeten
Nadere informatieLichtkracht = flux (4π D 2 ) Massa = (snelheid) 2 (baanstraal) / G. Diameter = hoekdiameter D. (Temperatuur) 4 = lichtkracht / oppervlakte / σ
Fundamentele meting: afstanden Lichtkracht = flux (4π D 2 ) Massa = (snelheid) 2 (baanstraal) / G (voor een baan om een ster) Diameter = hoekdiameter D (Temperatuur) 4 = lichtkracht / oppervlakte / σ AFSTANDEN
Nadere informatieLeds Light The World BV LED tube 120cm WW
Leds Light The World LED tube 120cm WW Pagina 1 van 1 parameter Lampmeetrapport 1 juli 2009 voor Leds Light The World Samenvatting meetgegevens meting lamp opmerking Kleurtemperatuur 3315 K Warmwit (tegen
Nadere informatieLuxerna Power TL deg 6000K
Luxerna Power TL1200 120deg 6000K Pagina 1 van 17 Samenvatting meetgegevens parameter meting lamp opmerking Kleurtemperatuur 7156 K Felwit. Gemeten recht onder de lamp. Lichtsterkte I v 697 Cd Stralingshoek
Nadere informatieO NSHEELALisongeveer13,7miljardjaargeledenontstaantijdensdeoerknal1.
Nederlandse Samenvatting De Oorsprong en Eigenschappen van Sterrenstelsels O NSHEELALisongeveer13,7miljardjaargeledenontstaantijdensdeoerknal1. VanafditmomentishetHeelalgaanuitdijenenafkoelen. Indebegintijdvan
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35085 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Fumagalli, Mattia Title: Star formation and aging at cosmic noon : the spectral
Nadere informatieRadioastronomie Marijke Haverkorn
Radioastronomie Marijke Haverkorn Sterrenkunde onderzoekt alle soorten straling in het electromagnetisch spectrum gamma röntgen ultraviolet infrarood radio zichtbaar licht Eén melkwegstelsel, vele gezichten
Nadere informatieV339 DEL: Waarnemingen van een nova vanuit de lage landen
V339 DEL: Waarnemingen van een nova vanuit de lage landen André van der Hoeven, Martijn Dekker, Hubert Hautecler en Paul Gerlach Figuur 1: Artist impression door Paul Gerlach van een dubbelsterpaar waaruit
Nadere informatieInfraRood cabines met Philips Vitae lampen. Hendrik-Jan Dreuning Philips Nederland
InfraRood cabines met Philips Vitae lampen Hendrik-Jan Dreuning Philips Nederland Inhoud Introductie infrarood Sauna principe Philips Vitae Samenvatting Onzin verhalen Vragen 2 Introductie De zon genereert
Nadere informatieFotografie: van opname tot archivering deel 1. Bruno Vandermeulen
Fotografie: van opname tot archivering deel 1 Bruno Vandermeulen 6 7 8 9 10 11 12 1 3 Wat is een camera? Zwarte doos: camera obscura Sensor Sluiter Objectief Diafragma Sensor Pixels Grootte 15 16 Camera
Nadere informatieAvontuurlijke ruimtestages. 6 dagen / 5 nachten (van dag 1 om 17 u. tot en met dag 6 om 15 u.)
Euro Space Center 15/12/2013 1/5 ACTIVITEITENPROGRAMMA Astronomiestage 6 dagen - 5 nachten Duur 6 dagen / 5 nachten (van dag 1 om 17 u. tot en met dag 6 om 15 u.) Timing n Dag 1 17.00 u : Aankomst / onthaal
Nadere informatieMagnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (2)
Magnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek () E. Gernaat, ISBN 97-9-97-3- 1 Inductiespanning 1.1 Introductie Eén van de belangrijkste ontdekkingen op het gebied van de elektriciteit was het
Nadere informatieAntwoorden Tentamen Fysica van de Vaste Stof woensdag 2 maart 2011, uur
Antwoorden Tentamen ysica van de Vaste Stof woensdag 2 maart 2011, 14.00 17.00 uur 1. ermigassen in astrofysica (3 + 4 +3 = 10) a. Gegeven dat de massa van de zon M z = 2 x 10 30 kg is (voornamelijk waterstof),
Nadere informatieSupernova SN2014J in M82 gefotografeerd door VSRUG leden.
Supernova SN2014J in M82 gefotografeerd door VSRUG leden. Hugo Van den Broeck Supernovae oefenen een aantrekkingskracht uit op de astrofotografen van de VSRUG. Vorig jaar werd supernova SN2013am in M65
Nadere informatie