Onderzoeksrapport Burn-out

Transcriptie

1 Onderzoeksrapport Burn-out Dit onderzoeksrapport is opgesteld door: Sinds februari 2015 is dit:

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. De Geneeskundestudent (het voormalig KNMG Studentenplatform) 3. Methode 4. Resultaten - Enquête algemeen - Enquête burn-out 5. Conclusie 6. Referenties 7. Contactgegevens 8. Bijlage 1

3 1. Inleiding Uit onderzoek van het KNMG Studentenplatform in 2007 en 2011 is gebleken dat een aanzienlijk deel van de geneeskundestudenten kampt met burn-out gerelateerde klachten. 1 Naar aanleiding van deze resultaten en aanwijzingen uit buitenlandse studies dat burn-out onder geneeskundestudenten veel voorkomt, deed het KNMG Studentenplatform in 2013 onderzoek naar de prevalentie van burn-out onder geneeskundestudenten. Daarnaast zocht het Studentenplatform naar factoren die bij zouden kunnen dragen aan het ontstaan van een burn-out tijdens de studie. 2. De Geneeskundestudent (het voormalig KNMG Studentenplatform) De Geneeskundestudent is dé landelijke belangenbehartiger van geneeskundestudenten. In 1996 is De Geneeskundestudent opgericht onder de naam KNMG Studentenplatform, als onafhankelijk overlegorgaan van de artsenfederatie KNMG (Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst), de belangenbehartiger van artsen in Nederland. In januari 2015 is De Geneeskundestudent toegetreden tot de KNMG als één van de acht federatiepartners van de KNMG. Vanaf maart 2015 is De Geneeskundestudent een zelfstandige vereniging. Om te weten wat er onder geneeskundestudenten speelt, wordt er jaarlijks onder de ruim leden een enquête gehouden met daarin vragen over actuele onderwerpen binnen de geneeskundestudie. Resultaten van deze enquête vormen de basis voor adviezen die De Geneeskundestudent geeft aan medische faculteiten en andere belanghebbenden in het medisch onderwijs. Tevens worden de resultaten gepubliceerd in verschillende tijdschriften en gepresenteerd op congressen. 3. Methode In november 2013 is een gestuurd naar studentleden met daarin een uitnodiging om een digitale enquête in te vullen. Elke student ontving in deze mail een persoonlijke link om de enquête in te vullen. Zodra de vragenlijst was ingevuld, kon deze link niet meer gebruikt worden. De vragen voor deze enquête zijn opgesteld door het KNMG studentenplatform in overeenstemming met de KNMG. Tevens werden de vragen bekeken door een enquêteur en een hoogleraar medisch onderwijs. De vragen gebruikt voor het onderwerp burn-out zijn afkomstig uit gevalideerde vragenlijsten. Het selecteren van de vragen, evenals de analyse en interpretatie van de resultaten, is gebeurd met hulp van Prof. Dr. Willem van Rhenen, bedrijfsarts en hoogleraar Engagement and Productivity aan de Business Universiteit Nyenrode. De enquête bestond in totaal uit 54 vragen, waarvan 27 vragen over burn-out. Alle data werd na sluiting van de enquête geanalyseerd met SPSS door leden van het KNMG Studentenplatform met hulp van Prof. Dr. Van Rhenen.

4 4. Resultaten 4.1 Algemeen Na twee maanden werd de enquête gesloten en hadden 2739 studenten de vragenlijst ingevuld (responspercentage: 18.8%), waarvan 1278 coassistenten. Het percentage vrouwelijke respondenten (75.2%) is iets hoger dan het landelijk gemiddelde van vrouwelijke geneeskundestudenten en het zesde studiejaar (22.3%) is beter vertegenwoordigd dan de andere jaren. Hiervoor is niet gecorrigeerd. Bij het lezen van de tabellen moet rekening gehouden worden met afrondingsverschillen. Daardoor kunnen de percentages in de tabellen soms oplopen tot 99% of 101%. Tabel 1 In welk studiejaar van je studie Geneeskunde zit je? Totaal aantal respondenten: N= % SUMMA/A-KO jaar SUMMA/A-KO jaar SUMMA/A-KO jaar SUMMA/A-KO jaar Tabel 2 Aan welke faculteit studeer je Geneeskunde? Totaal aantal respondenten: N= % Amsterdam AMC Amsterdam VuMC Maastricht Leiden Utrecht Groningen Nijmegen Rotterdam Tabel 3 Wat is je geslacht? Totaal aantal respondenten: N= % Vrouw Man

5 Tabel 4 Ben je al begonnen met je coschappen? Totaal aantal respondenten: N= % Ja Nee Enquête Burn-out Figuur 1: percentage studenten (N=170) en coassistenten (N=228) die voldoen aan de criteria voor een burn-out. Verschillen in voorkomen burn-out studenten/coassistenten statistisch significant (p<0,000)

6 Figuur 2: percentage mannen en vrouwen met een burn-out. Verschil tussen burn-out en geslacht bij nietcoassistenten significant (P=0,019), bij coassistenten niet significant (p=0,205). Niet-coassistenten man met burn-out N=57. Niet-coassistenten vrouw met burn-out N=113 Coassistenten man met burn-out N=46. Coassistenten vrouw met burn-out N=182. Figuur 3: percentage studenten per faculteit die leiden aan een burn-out. Verschillen tussen faculteiten in voorkomen burn-out studenten niet statistisch significant (p=0,057).

7 Figuur 4: percentage studenten met een burn-out per studiejaar. Verschillen tussen studiejaren in voorkomen burn-out statistisch significant (p=0,000) Figuur 5: Percentage studenten dat middelen gebruikt ter bevordering van studieprestaties. N wel burn-out en middelengebruik 24, N geen burn-out en middelengebruik 91. P=0,05 % Coassistenten per faculteit met burn-out 20,9 23,1 20,7 19,7 14,5 17,1 16,6 11,8 UVA VU Groningen Leiden Maastricht Nijmegen Rotterdam Utrecht Figuur 6: percentage coassistenten per faculteit met een burn-out. Verschillen tussen faculteiten in voorkomen burn-out onder coassistenten niet statistisch significant p=0,198.

8 % Coassistenten met burn-out 16,7 21,9 17,2 19,1 12,7 0-0,5 jaar 0,5-1 jaar 1-1,5 jaar 1,5-2 jaar >2 jaar Figuur 7: percentage coassistenten met een burn-out en het aantal jaren dat zij coschappen lopen. Verschillen tussen voorkomen burn-out en het aantal jaren coschappen gelopen niet statistisch significant (p=0,113). Figuur 8: Percentage coassistenten met en zonder een burn-out dat wel eens middelen heeft gebruikt ter bevordering van de studieprestaties. (p=0,198)

9 % Uitputting en distantie 63,7 52, ,2 Student Coassistent Student Coassistent Distantie Uitputting Figuur 9: percentage studenten en coassistenten met uitputting en distantie. Verschillen in voorkomen uitputting en distantie tussen studenten en coassistenten significant (p<0,000). % Uitputting coassistenten per faculteit 66,3 74,1 58,6 56,2 59,6 64,5 52,7 73,4 UVA VU Groningen Leiden Maastricht Nijmegen Rotterdam Utrecht Figuur 10: percentage coassistenten per faculteit dat voldoet aan de criteria voor uitputting. Verschillen in voorkomen uitputting tussen faculteiten statistisch significant (p=0,000).

10 Figuur 11: Coassistenten met uitputting man/vrouw p=0,000 Figuur 12: Coassistenten met uitputting p=0,385

11 Figuur 13: Percentage studenten per studiejaar die voldoet aan het criteria voor uitputting (p=0,178) 44,4 % Uitputting studenten per faculteit 66,3 62,8 51,2 45,3 46, ,5 UVA VU Groningen Leiden Maastricht Nijmegen Rotterdam Utrecht Figuur 14: percentage studenten per faculteit dat voldoet aan de criteria voor uitputting. Verschillen in voorkomen uitputting tussen faculteiten statistisch significant (p<0,000).

12 Figuur 15: Percentage mannen/vrouwen dat voldoet aan criteria voor uitputting. P=0,388 % Coassistenten per faculteit met distantie 22,1 25,9 24,9 22, ,5 11,8 UVA VU Groningen Leiden Maastricht Nijmegen Rotterdam Utrecht Figuur 16: percentage coassistenten per faculteit dat voldoet aan de criteria voor distantie. Verschillen in voorkomen distantie tussen faculteiten niet statistisch significant (p=0,075).

13 Figuur 17: % coassistenten man/vrouw met distantie p=0,580 Figuur 18: % Coassistenten met distantie p=0,028

14 15,6 % Studenten per faculteit met distantie 18,3 18,9 17,9 15,2 12,6 9,7 10,3 UVA VU Groningen Leiden Maastricht Nijmegen Rotterdam Utrecht Figuur 19: percentage studenten per faculteit dat voldoet aan de criteria voor distantie. Verschillen in voorkomen distantie tussen faculteiten niet statistisch significant. Figuur 20: Studenten per studiejaar met distantie p=0,000

15 % Figuur 21: Percentage studenten man/vrouw met distantie p=0,000 Tabel 5 Cijfer gegeven aan beste prestatie Cijfer gegeven aan huidige prestatie* Alle studenten 8,11 (SD 0,935) 7,05 (SD 1,162) Studenten met burn-out 7,95 (SD 1,116) 6,40 (SD 1,371) Studenten zonder burn-out 8,13 (SD 0,898) 7,16 (SD 1,085) * Studenten zonder burn-out geven de huidige studieprestatie een significant hoger cijfer (p<0,000) Beste prestatie Cijfer gegeven aan beste prestatie Figuur 22: cijfer dat studenten geven aan de beste studieprestatie. Blauw is studenten zonder burn-out, rood is studenten met burn-out.

16 % % Huidige prestatie Cijfer gegeven aan huidige prestatie Figuur 23: cijfer dat studenten geven aan de beste studieprestatie. Blauw is studenten zonder burn-out, rood is studenten met burn-out. Huidige prestatie Cijfer gegeven aan hudige prestatie Figuur 24: cijfer dat studenten met en zonder distantie geven aan hun huidige studieprestatie. Blauw studenten zonder distantie, rood studenten met distantie.

17 % Huidige prestatie Cijfer gegeven aan huidige prestatie Figuur 25: cijfer dat studenten met en zonder uitputting geven aan hun huidige studieprestatie. Blauw studenten zonder uitputting, rood studenten met uitputting. Tabel 6: bijdragende en beschermende factoren aan uitputting bij studenten Variables in the Equation B S.E. Wald df Sig. Exp(B) 95% C.I.for EXP(B) Step 1 a WerkdrukStud,466,075 38,183 1,000 1,593 1,375 1,847 Lower Upper EmotbelStud,237,083 8,069 1,005 1,267 1,076 1,492 WerkprivStud,593,087 46,241 1,000 1,810 1,525 2,147 AutonomieStud -,128,084 2,343 1,126,879,746 1,037 SteunleiStud,041,052,609 1,435 1,041,940 1,153 SteuncolStud -,143,075 3,672 1,055,866,748 1,003 SteunpriStud -,319,084 14,322 1,000,727,616,857 FeedbackStud -,082,071 1,343 1,247,922,803 1,058 Constant -,309,502,379 1,538,734 a. Variable(s) entered on step 1: WerkdrukStud, EmotbelStud, WerkprivStud, AutonomieStud, SteunleiStud, SteuncolStud, SteunpriStud, FeedbackStud.

18 Tabel 7: bijdragende en beschermende factoren aan distantie bij studenten Variables in the Equation B S.E. Wald df Sig. Exp(B) 95% C.I.for EXP(B) Step 1 a WerkdrukStud -,334,103 10,548 1,001,716,585,876 Lower Upper EmotbelStud,281,097 8,389 1,004 1,325 1,095 1,603 WerkprivStud,447,101 19,611 1,000 1,563 1,283 1,905 AutonomieStud -,247,104 5,641 1,018,782,638,958 SteunleiStud -,159,073 4,784 1,029,853,740,984 SteuncolStud -,192,092 4,407 1,036,825,690,987 SteunpriStud -,351,094 13,916 1,000,704,585,846 FeedbackStud -,221,089 6,165 1,013,802,674,955 Constant 1,694,581 8,485 1,004 5,440 a. Variable(s) entered on step 1: WerkdrukStud, EmotbelStud, WerkprivStud, AutonomieStud, SteunleiStud, SteuncolStud, SteunpriStud, FeedbackStud. Tabel 8: bijdragende en beschermende factoren aan uitputting bij coassistenten Variables in the Equation B S.E. Wald df Sig. Exp(B) 95% C.I.for EXP(B) Step 1 a WerkdrukCo,269,100 7,205 1,007 1,308 1,075 1,592 Lower Upper EmotbelCo,556,097 32,748 1,000 1,744 1,441 2,110 WerkprivCo,918,101 82,116 1,000 2,504 2,053 3,054 AutonomieCo,074,103,506 1,477 1,076,879 1,318 SteunleiCo -,027,121,051 1,821,973,767 1,234 SteuncolCo -,296,105 7,981 1,005,744,606,913 SteunpriCo -,189,087 4,722 1,030,828,698,982 FeedbackCo -,138,089 2,432 1,119,871,732 1,036 Constant -1,131,585 3,737 1,053,323 a. Variable(s) entered on step 1: WerkdrukCo, EmotbelCo, WerkprivCo, AutonomieCo, SteunleiCo, SteuncolCo, SteunpriCo, FeedbackCo.

19 Tabel 9: bijdragende en beschermende factoren voor distantie bij coassistenten Variables in the Equation B S.E. Wald df Sig. Exp(B) 95% C.I.for EXP(B) Step 1 a WerkdrukCo,074,108,469 1,493 1,077,871 1,332 Lower Upper EmotbelCo,377,089 18,043 1,000 1,458 1,225 1,735 WerkprivCo,257,098 6,912 1,009 1,293 1,068 1,566 AutonomieCo -,107,118,821 1,365,899,713 1,132 SteunleiCo -,231,140 2,696 1,101,794,603 1,046 SteuncolCo -,553,114 23,720 1,000,575,460,719 SteunpriCo -,268,085 9,871 1,002,765,647,904 FeedbackCo -,146,101 2,108 1,146,864,709 1,052 Constant 1,110,593 3,501 1,061 3,035 a. Variable(s) entered on step 1: WerkdrukCo, EmotbelCo, WerkprivCo, AutonomieCo, SteunleiCo, SteuncolCo, SteunpriCo, FeedbackCo. Tabel 10: factoren die bijdragen aan/beschermend werken bij het ontstaan van burn-out bij respectievelijk coassistenten en studenten, in volgorde van belangrijkheid. Student Coassistent Risicofactoren Werkprivé interferentie OR 1,670 (95% CI 1,195-1,804) Hoge emotionele belasting OR 1,620 (95% CI 1,350-1,945) Hoge emotionele belasting OR 1,468 (95% CI 1,345-2,073) Werkprivé interferentie OR 1,432 (95% CI 1,169-1,755) Beschermende factoren Steun van thuisfront ervaren OR 0,693 (95% CI 0,566-0,848) Steun van collega coassistenten OR 0,559 (95% CI 0,441-0,709) Autonomie ervaren OR 0,719 (95% CI 0,572-0,904) Steun van het thuisfront OR 0,755 (95% CI 0,633-0,901) Feedback ontvangen OR 0,806 (95% CI 0,662-0,980) Steun tutor/mentor/begeleider OR 0,848 (95% CI 0,721-0,998)

20 5. Conclusie Bijna een kwart van de coassistenten en 14% van de studenten voldoet aan de criteria van een burn-out en lopen daardoor een hoog risico om door ziekte langdurig uit te vallen. Nog een groter deel van de coassistenten en meer dan de helft van de studenten voldoet aan de criteria voor uitputting (respectievelijk 63,7% en 52,3%). Coassistenten voldoen significant vaker aan de criteria voor distantie dan studenten (respectievelijk 20,2% en 15%). Studenten en coassistenten met een burn-out geven zichzelf een significant lager cijfer voor de huidige prestatie dan studenten en coassistenten zonder een burn-out. De belangrijkste oorzaken voor een burn-out bij geneeskundestudenten zijn hoge emotionele belasting en werk-privé interferentie. Beschermende factoren zijn onder andere voldoende steun van het thuisfront, leidinggevende en collega s, het hebben van autonomie en het krijgen van voldoende feedback. Geneeskundestudenten lopen een aanzienlijk hoger risico op een burn-out in vergelijking tot de gemiddelde Nederlandse bevolking. 2 Het KNMG Studentenplatform wijst opnieuw op de rol van faculteiten in het voorkomen van een burn-out bij geneeskundestudenten. Het degelijk voorbereiden van coassistenten op de hoge werkdruk en stress van de coschappen zou een sleutelrol moeten spelen. Hiervoor zou gebruik gemaakt kunnen worden van programma s die studenten leren met stress om te gaan en voldoende tijd in te plannen voor ontspanning. Hiermee kan een te grote werk-privé interferentie voorkomen worden. Medische faculteiten in Groot-Brittannië en Amerika hebben dergelijke, hoewel voor iedere faculteit verschillende, programma s al enkele jaren geleden ingevoerd. 3 Verschillende studies naar de effectiviteit van deze programma s, laten positieve effecten zien op het psychische welzijn van de medische student op korte en lange termijn. 4,5,6,7,8 Door een cultuur te creëren waarin coassistenten met elkaar en hun leidinggevende kunnen praten over hun ervaringen en eventuele problemen kan een burn-out voorkomen worden.

21 6. Referenties 1. M. Conijn, H. Boersma. Veel burn-out onder geneeskundestudenten. Medisch Contact, Nr oktober Pagina s Centraal Bureau Statistiek. Meer werknemers met burn-out klachten. Webmagazine, oktober Beschikbaar via: 3. Rebecca Greenberg. Medical Schools Take Active Role in Reducing Students Stress and Anxiety. Association of American Medical Colleges. Januari Beschikbaar via: 4. Michie, S; Sandhu, S. Stress management for clinical medical students. Medical Education 1998:28 (6): Malan T. Shiralkar; Toi B. Harris, M.D.; Florence F. Eddins-Folensbee, M.D.; John H. Coverdale, M.D., A Systematic Review of Stress-Management Programs for Medical Students. Academic Psychiatry 2013;37: Shauna L. Shapiro, Gary E. Schwartz, Ginny Bonner. Effects of Mindfulness-Based Stress Reduction on Medical and Premedical Students. Journal of Behavioral Medicine 1998: 21(6): Steven Rosenzweig, Diane K. Reibel, Jeffrey M. Greeson, George C. Brainard & Mohammadreza Hojat. Mindfulness-Based Stress Reduction Lowers Psychological Distress In Medical Students. Teaching and Learning in Medicine: An International Journal 2003: 15(2): Liselotte N. Dyrbye, MDa, Matthew R. Thomas, MDa, Tait D. Shanafelt, MDb. Medical Student Distress: Causes, Consequences, and Proposed Solutions. Mayo Clinic Proceedings 2005: 80(12):

22 7. Contactgegevens De Geneeskundestudent, federatiepartner van de KNMG Domus Medica Mercatorlaan BL Utrecht Postadres: Postbus LB Utrecht Telefoon: www:

23 8. Bijlage 1, gestelde vragen Burn-out (UBOS) Uitputting Ik twijfel aan het nut van mijn werk nooit/ sporadisch /af en toe /regelmatig/ dikwijls/ zeer dikwijls/ altijd Ik voel mij opgebrand door mijn studie/coschap nooit/ sporadisch /af en toe /regelmatig/ dikwijls/ zeer dikwijls/ altijd Aan het einde van een studiedag/ aan het einde van een dag coschap voel ik me leeg nooit /sporadisch /af en toe/ regelmatig /dikwijls/ zeer dikwijls /altijd Distantie Ik merk dat ik teveel afstand heb gekregen van mijn studie nooit/ sporadisch/ af en toe /regelmatig/ dikwijls/ zeer dikwijls/ altijd Ik ben niet meer zo enthousiast als vroeger over mijn studie nooit/ sporadisch/ af en toe/ regelmatig/ dikwijls/ zeer dikwijls/ altijd Ik ben cynischer geworden over de effecten van mijn studie nooit/ sporadisch/ af en toe/ regelmatig/ dikwijls/ zeer dikwijls/ altijd werkprestatie Welk rapportcijfer zou je jezelf geven voor je huidige studieprestatie? 1 1½ 2 2½ 3 3½ 4 4½ 5 5½ 6 6½ 7 7½ 8 8½ 9 9½ 10 Welk rapportcijfer zou je jezelf geven toen je op jouw best presteerde in je studie? 1 1½ 2 2½ 3 3½ 4 4½ 5 5½ 6 6½ 7 7½ 8 8½ 9 9½ 10 Demands / Taakeisen Werkdruk Moet je erg snel werken? nooit/ soms/ regelmatig /vaak/ altijd voortdurend Heb je te veel werk te doen? nooit/ soms /regelmatig /vaak/ altijd voortdurend Emotionele belasting Is je werk emotioneel zwaar?

24 Nooit/ soms /regelmatig /vaak /altijd voortdurend Work-home interference Hoe vaak komt het voor dat je moeilijk aan de verplichtingen thuis kunt voldoen omdat je in gedachten steeds met je studie bezig bent? Niet/ soms /regelmatig/ vaak/ voortdurend Hoe vaak komt het voor dat je thuissituatie niet goed te combineren is met verplichtingen die voortkomen uit je studie? niet soms regelmatig vaak voortdurend Resources / Energiebronnen Autonomie Autonomie (Taakduidelijkheid) Ligt duidelijk voor je vast, wat precies jouw taak is? Nooit/ soms/ regelmatig/ vaak/ altijd voortdurend Autonomie (Zelfstandigheid) Kun je zelf bepalen hoe je die taken uitvoert? Steun/Verbinding Niet/ soms/ regelmatig/ vaak/ voortdurend Steun begeleider Kun je op je begeleider/tutor/mentor rekenen wanneer je het tijdens je coschap/tijdens je studie wat moeilijk krijgt? Niet/ soms/ regelmatig/ vaak/ voortdurend Voel je je tijdens je coschap gewaardeerd door je begeleider? Niet/ soms /regelmatig/ vaak/ voortdurend Steuncollega s Kun je op je collega studenten/co s rekenen wanneer je het tijdens je studie wat moeilijk krijgt? Niet/ soms/ regelmatig/ vaak/ voortdurend Voel je je in je studie gewaardeerd door je collega's?

25 Niet/ soms/ regelmatig/ vaak/ voortdurend Steun thuisfront Kun je op het thuisfront (vrienden, partner, huisgenoten) rekenen wanneer je het met je studie wat moeilijk krijgt? Niet/ soms/ regelmatig/ vaak/ voortdurend Groei en ontwikkeling Voel je je in je studie gewaardeerd door het thuisfront (vrienden, partner, huisgenoten)? Niet/ soms/ regelmatig/ vaak/ voortdurend Feedback Ik krijg voldoende informatie over het doel van mijn werk op mijn coschap Niet/ soms/ regelmatig/ vaak/ voortdurend Mijn begeleider biedt mij mogelijkheden om er achter te komen hoe goed ik mijn werk doen Niet/ soms/ regelmatig/ vaak/ voortdurend Ik krijg voldoende informatie over het resultaat van mijn werk Niet/ soms/ regelmatig/ vaak/ voortdurend