Herstel en praktische tools

Transcriptie

1 Herstel: ook iets voor ons? Workshop Herstel en praktische tools Dinsdag 21 november 2017 VC Mozaïek, te Kortrijk

2 Workshop Herstel en praktische tools Dinsdag 21 november 2017 VC Mozaïek, te Kortrijk 2

3 INHOUD Introductie... met een succesverhaal... 4 Opdracht... 4 Basisschema SRH... 5 Krachtenmatrix... 6 Indeling van de krachten... 6 Krachtenmatrix... 6 Interviewvragen krachtenmatrix... 7 Samenvattend... 8 Complimenten Tips Opdracht Signaleringsplan Praktische tools Boeken Spelen Instrumenten, methodieken & organisaties

4 INTRODUCTIE... MET EEN SUCCESVERHAAL OPDRACHT Vertel me eens over een hoogtepunt in je loopbaan, dagelijks leven, een moment waarop je positief dacht en vol energie zat, een moment dat je trots was op jezelf (en je werk), en dat ook uitstraalde. Wat maakte dit moment zo positief? Wat was jouw bijdrage eraan? Wat deed je dan precies? Wie heeft daar nog aan bijgedragen? Wat leer je uit dat succes, dat ook voor vandaag nuttig kan zijn? 4

5 BASISSCHEMA SRH 'Er zijn' voor de cliënt als basishouding Kwaliteit van leven Wensen en persoonlijke voorkeuren van cliënten NU Inventarisatie van Mogelijkheden en Ervaringen (PERSOONLIJK PROFIEL) TOEN Mogelijkheden en ervaringen m.b.t. cliënt Herstel- en Ontwikkelingsgerichte doelen cliënt Mogelijkheden en ervaringen m.b.t. natuurlijke omgeving cliënt PERSOONLIJK PLAN 3 sturingsprincipes Wensen Kwetsbaarheid Omgeving 5 pijlers onder elk herstelproces Identiteit - Motivatie- zelfvertrouwen Status (zingevende activiteiten, sociale rollen) Vaardigheden en talenten Steun van anderen & dingen Materiële bronnen (inkomen, huisvesting en andere voorzieningen) 3 dimensies waarin gelijktijdig gewerkt wordt Relatie Tijd Activiteit 5

6 KRACHTENMATRIX INDELING VAN DE KRACHTEN IK BEN IK KAN IK WEET IK HEB IK WIL Mijn persoonlijke kwaliteiten Talenten en vaardigheden Mijn kennis en ervaring Steunbronnen (mensen en materieel) Mijn gepassioneerde wensen KRACHTENMATRIX Ik ben Ik heb Ik wil Ik kan Ik weet 6

7 INTERVIEWVRAGEN KRACHTENMATRIX Ik ben... (persoonseigenschappen en kwaliteiten) - Hoe zouden je vrienden jou omschrijven? - Wat zijn je beste eigenschappen? - Waar ben je trots op? - Wat is het mooiste compliment die je ooit kreeg? - Welke eigenschappen zou je graag bezitten of ontwikkelen? Ik kan... (talenten en vaardigheden) - Waar ben je goed in? - Waar ben je fier op? - Wat maakt je blij? - Wat zijn je hobby's? - Heb je ooit een trofee of medaille gewonnen in een of andere sport? - Wat zou jij aan andere mensen kunnen leren? - Over welk thema zou jij een boek kunnen schrijven? - Waar was je goed in op school? - Denk eens aan de dingen die je op automatische piloot doet (meestal zijn dit dingen die je goed kunt) Ik weet... (kennis uit verleden) - Wat weet jij over jezelf? - Wat heb je geleerd van het leven dat je graag zou doorgeven? - Wat heb je geleerd uit herval of andere moeilijke momenten in je leven? - Welke dingen zou je misschien anders doen, als je de kans zou krijgen? - Wat heb je van je ouders geleerd of van thuis meegekregen dat belangrijk is voor jou? Ik heb... (steunbronnen) - Wat zijn waardevolle dingen die jij hebt? - welker simpele dingen zou je niet kunnen missen? - Wie/wat is belangrijk in jou omgeving? - Waar kun jij van genieten? - Waar geloof jij in? - Wat biedt jou houvast? - Waar word jij gelukkig van? - Wie maakt deel uit van je sociaal netwerk (vrienden, familie,...) - Voor wie ben jij zelf een steunbron? - Waar sta jij 's morgens voor op? Ik wil... (ambities, dromen, wensen, doelen) - Waar droom jij van? - Wat wil je graag bereiken? - Wat wil je zeker niet veranderen in je leven en behouden? - Hoe ziet jou ideale thuis eruit? - Wie zou jij graag eens ontmoeten? - Wat wil jij nog bijleren in het leven? - Welke tien dingen wil je zeker nog doen in je leven voor je sterft? - Welke vakantie staat er nog op je verlanglijstje? - Waar wil jij graag aan werken? - Welk (ander) beroep zou je een tijdje willen uitoefenen? 7

8 SAMENVATTEND HERSTEGERICHT WERKEN = KRACHTGERICHT WERKEN = EMPOWERMENT Focus = gezondheid, welzijn, krachten en omgevingsinvloeden Focus Problemen, risicofactoren en individualisering problemen Centraal= versterkingsproces & participatie Negatieve aspecten van een situatie verbeteren door positieve zaken op te zoeken MAAR... ÉÉRST CONTACT = 'ER ZIJN' = PRESENTIE Kennismaking, vanuit nieuwsgierige houding Containment Opbouwen professionele vertrouwensrelatie Fase van herstel? Overweldigd zijn door worstelen met leven met leven voorbij de aandoening Verken wensen en behoeftes KRACHTGERICHT WERKEN = Wat mensen weten, leren over zichzelf = Wat mensen leren over het leven en over de wereld om hen heen = Talenten en vaardigheden Krachtenmatrix als hulpmiddel Bron: Boek: Samen werken aan herstel! Gids voor cliënten en hulpverlener Door Grace Verween, Filip Abts 8

9 9

10 COMPLIMENTEN = benoemen van iemand zijn krachten Door iemand een compliment te geven spreek je je waardering uit voor de positieve eigenschappen van die persoon. Dat geeft zowel die persoon als jezelf een goed gevoel. GEVEN iets aller-individueelst vorm van waardering, positieve feedback geven Oprecht! ABC= Acuraat - Betrouwbaar - Constructief Benoem wat je ziet en geef zo snel mogelijk een compliment Geef alleen een compliment als je het echt meent Geef geen complimenten over iets waar de andere niet trots op is ONTVANGEN Aanvaard het compliment Zeg gewoon: 'dankjewel' Geef niet onmiddellijk een compliment terug Kleineer of ondermijn het compliment niet door bv te zeggen: 'het was een kleine moeite' TIPS Maak het persoonlijk: - Formuleer het voor één specifiek persoon - Doe het in de ik-vorm. Persoonlijke waardering werkt het best. Maak het specifiek en concreet: - Benoem de kwaliteit, het specifieke gedrag, een welbepaalde actie en wat de effecten ervan zijn of waren. - Illustreer met een voorbeeld Benoem het waarom: - Geef aan wat deze persoon voor jou betekent of heeft betekend. - Creëer het juiste klimaat - Afhankelijk van de omstandigheden kun je de ontvanger om zijn aandacht vragen voor een persoonlijke mededeling. - Heb oog voor het gewone en het dagdagelijkse. - Gebruik positieve woorden. - Bewaak voor jezelf je oprechtheid. - Verzeker je ervan dat het vertrekt vanuit je gevoelens of vanuit waardering. OPDRACHT Ga eens na voor jezelf hoe lang het geleden is dat je iemand een compliment hebt gegeven Geef vandaag nog iemand een compliment! 10

11 SIGNALERINGSPLAN Naam cliënt: SIGNALERINGSPLAN Datum: Datum evaluatie Fasen Signalen zoals de cliënt die ervaart Signalen zoals anderen die ervaren acties cliënt acties anderen Groen Oranje Rood Belangrijke informatie RINO Groep Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen versie J.P. Wilken en D. den Hollander op basis van Van der Werf e.a. 11

12 PRAKTISCHE TOOLS BOEKEN Zo worden cliënten burgers. Praktijkboek Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen. Samen werken aan herstel! Gids voor cliënten en hulpverleners. Kleine gids SRH Den Hollander, D., & Wilken, J.P. (2016). Te koop via standaard boekhandel vanaf 29,50 euro Verween, F.,& Abts, F. (2015) Te koop via standaard boekhandel vanaf 22 euro Wilken, J.P. Te koop via standaard boekhandel vanaf 14,5 euro Beschrijft de uitgangspunten en methodiek van het Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen (SRH). Deze methodiek biedt professionals in de geestelijke gezondheidszorg, de maatschappelijke opvang en de verslavingszorg handvatten om cliënten optimale ondersteuning te geven. Het SRH is bedoeld om mensen te ondersteunen in hun persoonlijk en maatschappelijk herstelproces. Het boek bevat veel praktijkvoorbeelden en praktische aanwijzingen. Het is uitermate geschikt voor opleiding en training van professionals. Een boek dat houvast en richting kan geven aan het individuele herstelproces. Herstellen doe je zelf, maar daarom niet alleen. Lotgenoten, familie, vrienden en hulpverleners kunnen zorgen voor een herstelondersteunend klimaat. Het boek kan individueel of in groep gebruikt worden. De hoop van de auteurs is dat de lezers van dit boek opnieuw in contact zullen komen met hun krachten en mogelijkheden en op zoek zullen gaan naar hun wensen, dromen en ambities. Deze 'kleine gids' geeft in vogelvlucht de belangrijkste principes en uitgangspunten van de SRHmethodiek weer. Daarnaast bevat hij veelgebruikte hulpmiddelen. Deze gids is een onmisbaar zakboek. Maar kan ook gebruikt worden als kompas bij het proces om samen met cliënten en hun omgeving op een betrokken en effectieve wijze te werken aan wensen, doelen en ondersteuningsbehoeften. 12

13 SPELEN Kernkwadrantenspel Ofman, D. Het grote kernkwaliteitenspel. Stel je eens voor. Te koop via standaard boekhandel vanaf 27,99 euro Ofman, D. Te koop via standaard boekhandel vanaf 39,99 euro Met de kernkwadranten kun je inzicht krijgen in je kwaliteiten en valkuilen. De 128 kaarten van 'Het kernkwadrantenspel' hebben elk een beschrijving van een kwaliteit/uitdaging of een valkuil / allergie, aangevuld met een synoniem en een uit het leven gegrepen typering. Zo leer je jezelf kennen en weet je waaraan je kunt werken. De vermelding van hoe je deze typering terugziet in gedrag op de achterkant van elk kaartje is nieuw. Het inzicht dat het kernkwadrant oplevert, geeft zelfvertrouwen. Het maakt je meer bewust van je kernkwaliteiten, je eigen-aardigheden en je uitdagingen. Door een combinatie van 3 dobbelstenen, 40 beschrijvingen van dagelijkse situaties, 218 gevarieerde opdrachten, 80 levensmotto's, 80 kwaliteiten of uitdagingen en 80 valkuilen of allergieën, ontstaat een spel waarbij diepgang en humor elkaar afwisselen. Hierbij is het verhaal achter de uitgevoerde opdracht belangrijker dan de uitvoering zelf. Het gaat niet over goed of slecht, maar over oorspronkelijkheid, spontaniteit, vertrouwen en contact Uit de Knoop-Spel Coachkaarten, ontwikkel je talenten Lister, Identity Games Te koop via vanaf 25,95 euro Thema Te koop via standaard boekhandel vanaf 35,00 euro Dit spel is bedacht door cliënten van locatie Lister De Shelter. Het spel maakt het mogelijk om spelenderwijs met herstel bezig te zijn, met vragen over herstel, kwaliteit van leven en eigen kracht. Het spel is een middel om de spelers te laten nadenken over zichzelf, je ontwikkelingsproces en herstel. Daarbij kan je ook leren van je medespelers. Het spel kan gespeeld worden met maximaal zes spelers. Het spel bevat: een spelbord, 6 knopen, advies-, informatie- en vragenkaartjes, 30 fiches, een dobbelsteen, spelregels. De Coachkaarten zijn een effectief instrument om te coachen op competenties én talent. Een mooi vormgegeven set van ruim 70 fotokaarten met vragen die je aan het denken zetten, prikkelen en uitdagen om eerlijke antwoorden te geven. De kaarten stimuleren talenten, ambities en visie, waardoor de eigen kracht van mensen wordt aangesproken. En mensen zich op eigen kracht gaan ontwikkelen. 13

14 Kwestie van Quotes associëren met 108 inspirerende uitspraken Koenen, H. &Eenkoorn, M. Momenteel uitverkocht bestaat uit 108 uitspraken over thema's als leven, liefde, werk, geluk, wijsheid, dromen en succes. De kaarten zijn individueel te gebruiken: pak een kaart en kijk of je inspiratie kunt putten uit de quote die tevoorschijn komt. Daarnaast zijn de kaarten heel geschikt voor coachsessies, bijvoorbeeld als start van een coachgesprek of in een kennis-makingsgesprek. Bij coaching in groepen kunnen de kaarten tot mooie inspirerende gesprekken leiden. Vragen die je kunt stellen zijn: Waarom heb je juist voor dit thema gekozen? Hoe interpreteer jij deze quote? Hoe zie jij dat? Is de quote rele-vant op dit moment? Inspireert deze quote? Hoe kijken de anderen hier tegenaan? Kwaliteitenspel Gerrickens, G. Een kleurrijk persoonlijkheidsspel dat je helpt om meer zicht te krijgen op de vraag: Wie ben ik? Het spel bestaat uit 140 kaarten met daarop karaktereigenschappen. Op de ene helft staan woorden die kwaliteiten aanduiden, bv. betrouwbaar, flexibel. Op de andere helft staan woorden die vervormingen (of valkuilen) aanduiden, bv. arrogant, chaotisch Te koop via standaard boekhandel vanaf 35,00 euro INSTRUMENTEN, METHODIEKEN & ORGANISATIES WRAP - Wellness Recovery Action Plan Wat? WRAP (Wellness Recovery Action Plan) is in 1997 ontwikkeld door Mary Ellen Copeland, vanuit haar ervaring met psychische ontwrichting. Het is een niet-diagnosegebonden zelfhulpinstrument dat mensen ondersteunt bij hun herstelproces. WRAP is in de VS onderzocht met positieve resultaten op belangrijke aspecten van herstel. Het biedt de gebruiker een gereedschapskoffer om je beter te voelen, met daarbij zes actieplannen. Onderdelen Gereedschapskoffer voor een goed gevoel Dagelijks onderhoud Triggers en Actieplan Vroege Waarschuwingstekenen en Actieplan Signalen van Ontsporing en Actieplan Crisisplan Postcrisis Plan 14

15 DE RECOVERY ORIENTED PRACTICES INDEX (ROPI) Wat? De ROPI is een instrument waarmee kan worden nagegaan in hoeverre een organisatie op koers ligt als het gaat om herstelondersteunende zorg. Het is vooral bedoeld als procesmeting en is ontwikkeld om in kaart te kunnen brengen in welke mate een team herstel hanteert als leidend principe in de begeleiding en bejegening. Er bestaan inmiddels drie versies: Voor beschermende woonvormen Voor ambulante teams (ACT en FACT) Voor verblijfsafdelingen Hoe? Door middel van bevraging van zowel personeel als patiënten / cliënten / bewoners op volgende domeinen: o Tegemoet komen aan basale zorgbehoeftes o Breed aanbod van diensten o Sociale contacten en participatie o Medezeggenschap en participatie o Zorg gebaseerd op de mogelijkheden van de cliënt o Cliëntgerichtheid en keuzemogelijkheden o Zelfbepaling van de cliënt o Focus op ervaringsdeskundigheid Door inzage in belangrijke documenten (begeleidingsplannen, visieteksten...) Resultaat? De uitkomsten kunnen een handvat bieden bij het opstellen van verbeterplannen voor de implementatie van herstelondersteunende zorg. Het instrument maakt immers duidelijk op welke gebieden verbeteringen nodig zijn om het herstel van cliënten zo optimaal mogelijk te ondersteunen. Daarnaast kan herhaaldelijke afname van de ROPI gebruikt worden om de mate van herstelgerichte zorg te monitoren. Meer info SRH Ladekast Vier 'lades' met hulpmiddelen om systematisch te werken: - Lade 1: basis: profiel en plan - Lade 2: persoonlijk ondersteuningsplan, netwerkanalyse, - Lade 3: crisis/signaleringsplan, - Lade 4: doelgroep specifieke hulpmiddelen Tal van hulpmiddelen om herstelgericht aan de slag te gaan met je team en cliënt. Enkel te verkrijgen via RINO groep of via de eigen organisatie. 15

16 WerkWerkt! WerkWerkt! is een methodiek die aansluit bij de wensen van mensen in hun zoektocht naar betaald werk en opleiding. Veel mensen met ernstige problemen, die geen job hebben en geen opleiding hebben genoten, willen wel werken of studeren. De methodiek bevat twee belangrijke vernieuwingen: het overnemen van alle principes van supported employment én een nieuwe manier van intersectorale samenwerking (Knaeps, 2013). Om de integratie tussen arbeid en GGZ mogelijk te maken (de tweede pijler van het project) werden twee functies gecreëerd: de arbeidstherapeut en de arbeidsspecialist. Deze twee vormen een mini-team en zijn de cruciale link met hulpverleners (psychologen, psychiaters, huisartsen...) en arbeid (VDAB, RVA...). De arbeidstherapeut is meestal iemand van de zorg en focust op omgaan met symptomen, overleg met de psychiater, scheiding tussen privé en werk... De arbeidsspecialist zoekt vacatures, overlegt met de werkgever, is aanwezig op de werkvloer... Meer informatie De Werk Werkt!-methodiek is beschreven in een werkschrift en is te raadplegen op LUS LUS vzw is een kennis- en ervaringscentrum inzake netwerkontwikkeling en gemeenschapsvorming, met als doel het verbinden van mensen. Het verhogen van de kwaliteit van leven van personen met een welzijnsnood staat centraal in de werking. LUS vzw staat voor verbinding. Ieder van ons is namelijk beter af als hij/zij omringd is door familie, vrienden, kennissen. Het maakt de kwaliteit van ons leven beter én het is een zeer goeie springplank én terugvalbasis om zelf krachtig te worden en je eigen leven uit te bouwen. LUS vzw het voormalige P.L.A.N. vzw is gegroeid vanuit het Universitair Centrum voor Onderzoek en Training (UCOT) binnen de vakgroep orthopedagogiek van de Universiteit van Gent. De werking van LUS vzw wordt gesubsidieerd door het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin van de Vlaamse overheid. Meer informatie: 16

17 Eigen Krachtconferentie In een Eigen Kracht-conferentie komen familie en vrienden bijeen om samen een plan te bedenken. Een onafhankelijk coördinator helpt de familie bij de voorbereiding van de conferentie. Het beslissingsmodel 'Eigen Kracht-conferenties' verschilt van een expert-model, waar de expert op grond van verhaal van familie een diagnose maakt en een behandelingsplan opstelt. Hoewel ook binnen de hulpverlening geprobeerd wordt om maximaal rekening te houden met de vragen en wensen van de betrokken cliëntsystemen, wordt dit principe bij Eigen Krachtconferenties doorgetrokken. Wanneer families de kans krijgen, komen zij vaak zelf met verrassend oplossingen, die binnen een hulpverleningskader niet haalbaar zijn of nooit bij hulpverleners zouden opkomen. Professionele hulp kan daardoor vraaggestuurd ingezet worden. Op deze wijze zijn professionele expertise en de zeggenschap over de eigen levensloop optimaal met elkaar verbonden. Eigen Krachtconferenties is meer dan een model. Het is een manier te garanderen: het recht om zelf regie te behouden over je eigen leven, het recht van familie om betrokken te worden. Meer informatie Sinds 2006 maakt de v.z.w. Eigen Kracht-conferenties.be deze manier van werken mogelijk in België. Informatie is te vinden op de website Dienst Ondersteuningsplan (DOP) De dienst ondersteuningsplan gaat samen met een persoon met (vermoeden van) een beperking en mensen die voor hem belangrijk zijn op zoek naar hoe een goed leven voor hem of haar er kan uitzien. Men vertrekt vanuit vragen, wensen, mogelijkheden en bezorgdheden van deze persoon en daarna zoekt men we antwoorden. De pijlers zijn: cliënt centraal het netwerk denkt mee - actie en verdere opvolging van het ondersteuningsplan. Meer informatie DOP folder algemeen, er is een dienst DOP in elke provincie met een eigen folder. - DOP Limburg: - DOP Vlaams Brabant - DOP West Vlaanderen: - DOP Oost Vlaanderen - DOP Antwerpen: 17

18 BIBLIOGRAFIE Grave Verween, F. A. (2015). Samen werken aan herstel! Gids voor cliënten en hulpverleners. Leuven: Acco. J.P.Wilken, D. den Hollander (2014). Systematisch Rehabilitatief Handelen. RINO Groep. 18