ONDERWIJSRAAD. - 6 FEB. i985 AAN WOB. Advies niet-arr.bteiijke adviescommissie

Transcriptie

1 ONDERWIJSRAAD O* UI/ LO Bericht op het schrijven van 26 oktober 1984, WJZ.5738/227 1 B; ingekomen 1 november Betreffende: Ontwerp-Onderwijskundig besluit ISOVSO. Advies niet-arr.bteiijke adviescommissie WOB. 's-gravenhage, Nassaulaan ó 2514 JS 's-gravenhage Tel FEB. i985 de staatssecretaris van onderwijs en wetenschappen, drs. G. van Leijenhorst, Postbus 25000, 2700 LZ Zoetermeer.- AAN JvN/AK/b Bij bovenvermeld schrijven verzocht u de Onderwijsraad van advies te dienen over het ontwerp voor het Onderwijskundig besluit ISOVSO. De Derde Afdeling bericht u ter zake het volgende. De Afdeling stelt voorop, dat zij het zinvol acht dat in het voorliggende ontwerp is getracht alle nader uit te werken bepalingen van de ISOVSO van meer onderwijskundige aard bijeen te brengen. Zij heeft ook de indruk dat er zorgvuldig naar is gestreefd zoveel mogelijk de bestaande regelingen te handhaven en waar mogelijk enigszins te verbeteren. Toch heeft zij zoals hierna zal blijken met name ten aanzien van de opzet en de doelstelling van de ambulante begeleiding wensen, die verder gaan dan in het onderhavige besluit wordt voorgesteld. Alvorens daaraan toe te komen vraagt de Afdeling echter eerst uw aandacht voor haar visie op de voorgestelde regels voor de opvang van meervoudig gehandicapte kinderen. Zij merkt ten aanzien daarvan in de eerste plaats op, dat de definitie van meervoudig gehandicapte kinderen in artikel 1 (op zichzelf genomen is het overigens vreemd, dat in een uitvoeringsbesluit een in de wet zelf ook gehanteerd begrip nader wordt gedefinieerd) bijstelling behoeft nu artikel 2 is gewijzigd. De Afdeling stelt u voor om van die gelegenheid gebruik te maken om de definitie in de volgende zin aan te passen: "kinderen bij wie de hulpverlening zich primair richt op twee kern-hulpvragen, die in feite de zwaarte van de problematiek domineren en daarmee de hulpverlening hoofdzakelijk bepalen in onderlinge dependentie". Terecht is naar het oordeel van de Afdeling in de toelichting aangegeven, dat de aanwezigheid van meervoudig gehandicapte kinderen niet altijd tot de oprichting van een aparte afdeling behoeft te leiden. In veel gevallen zal kunnen worden volstaan met extra faciliteiten op grond van artikel 23, vierde lid, en/of artikel 24, tweede lid, van de ISOVSO. Vooral dat laatste is ook van belang, aangezien het toekennen van faciliteiten in de vorm van extra leerkrachten zonder begeleiding door deskundigen door de Afdeling minder zinvol wordt geacht. Overigens ware er bij de toekenning van die extra faciliteiten en het Men gelieve bij het antwoord dagtekening en nummer van dit schrijven te vermelden

2 OR HI/ LO -2- oprichten van afdelingen op te letten dat de kinderen er het meeste baat bij hebben, indien hun meervoudig gehandicapt zijn vroegtijdig wordt onderkend en zij zo spoedig mogelijk een op hun specifieke problematiek gerichte behandeling ontvangen. Dat die behandeling vervolgens gegeven zal worden zolang die voor het betreffende kind gedurende zijn schooltijd noodzakelijk wordt geacht, waarbij die zich kan uitstrekken tot voorbij het twintigste levensjaar, is een in de huidige zowel als in de nieuwe wetgeving geaccepteerde zaak. Hierop inhakend constateert de Afdeling evenwel een discrepantie tussen de faciliteiten die aan een leerling van een school voor (voortgezet) speciaal onderwijs kunnen worden verstrekt en die welke nu via het voorliggende concept worden voorgesteld voor de leerlingen die in het regulier onderwijs worden geplaatst en daar via ambulante begeleiding vanuit de school voor speciaal onderwijs worden ondersteund in hun verdere ontwikkeling. De Afdeling is van mening dat de hulpvraag van het kind centraal dient te staan en dat ook de ambulante begeleiding geboden moet kunnen worden zo lang dat voor het betreffende kind noodzakelijk is: er moet een perspectief zijn. De behandeling mag niet worden afgebroken op het moment dat nog niet vast staat dat het kind zich verder in het reguliere onderwijs zonder die specifieke begeleiding vanuit het speciaal onderwijs kan redden. Zou de behandeling, de begeleiding, zuiver als gevolg van het aflopen van een wettelijke termijn, worden beëindigd dan is het risico niet uitgesloten dat alle inspanningen voor niets geweest zijn. Dat kan uiteraard nooit de bedoeling zijn geweest. Dat risico kan naar het oordeel van de Afdeling worden uitgesloten door de termijnbeperking met betrekking tot de ambulante begeleiding uit het Onderwijskundig besluit te schrappen. In het verlengde hiervan acht de Afdeling de bepalingen 26 en 27 niet acceptabel. Hier worden behandelingsplannen ineens afgekapt, terwijl aan leerlingen en hun ouders een zeker perspectief was geboden. Bovendien spreekt de wet zelf van een ononderbroken ontwikkeling. Overigens acht de Afdeling het wel terecht dat in artikel 1 in de omschrijving van het begrip ambulante begeleiding is opgenomen dat deze bestemd is voor leerlingen die anders op het (voortgezet) speciaal onderwijs zouden zijn aangewezen. Zij neemt aan dat het oordeel van de toelatingscommissie van de school voor (voortgezet) speciaal onderwijs hierbij van doorslaggevend belang is. Voorts is het de Afdeling opgevallen dat u de ambulante begeleiding in het vervolgonderwijs niet alleen beperkt tot het voortgezet onderwijs dat aansluit op het basisonderwijs maar ook tot het kort middelbaar beroepsonderwijs. De Afdeling vraagt zich af waarom hiervoor gekozen is en pleit voor uitbreiding tot andere soorten van voortgezet onderwijs. Zij is van mening dat ambulante begeleiding in het voortgezet onderwijs ook mogelijk moet zijn voor de begaafde leerlingen die van het speciaal on-

3 OR HI/ LO -3- derwijs afkomstig zijn of daar zonder ambulante begeleiding op aangewezen zouden zijn. Dat laatste brengt de Afdeling er overigens toe haar genoegen uit te spreken over de constatering dat u de voorwaarde voor het geven van ambulante begeleiding, te weten dat de leerlingen gedurende ten minste één jaar onderwijs moeten hebben gevolgd aan een school voor speciaal onderwijs, direct voorafgaande aan hun overplaatsing naar het basisonderwijs of het voortgezet onderwijs, thans heeft laten vallen. Wat betreft de verantwoordelijkheid voor de ambulante begeleiding wil de Afdeling gaarne kwijt dat die naar haar mening bij de school voor het speciaal onderwijs, van waaruit die begeleiding gecoördineerd wordt, dient te liggen, en niet bij de school in het regulier onderwijs waar de leerling is geplaatst. Dit geldt zowel voor kinderen die vanuit het speciaal onderwijs in het regulier onderwijs worden geplaatst als voor kinderen die van de aanvang af het regulier onderwijs bezoeken. Steeds zal, zoals hiervoor naar aanleiding van de omschrijving van het begrip ambulante begeleiding al is opgemerkt, de toelatingscommissie van de betreffende school voor speciaal onderwijs moeten vaststellen of het mogelijk is een kind, dat eigenlijk aangewezen is op speciaal onderwijs, middels ambulante begeleiding in het regulier onderwijs voldoende ontwikkelingsmogelijkheden te bieden. De ambulante begeleiding zelf dient naar de mening van de Afdeling niet beperkt te blijven tot een onderwijskundige aangelegenheid. Er dient regelmatig terugkoppeling plaats te vinden tussen de verschillende vakdisciplines, de betrokken scholen en de ouders. Er is sprake van een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Van veel belang is tevens dat de ambulante begeleiding kan steunen op de randdiensten rond de school voor speciaal onderwijs. Die diensten vervullen in feite een bronfunctie. Dat er een voortdurend contact tussen de betrokken scholen bestaat, is ook van belang voor het geval de opvang van een leerling in het regulier onderwijs mis loopt. De weg terug mag dan niet afgesloten zijn. De Afdeling kan zich vinden in de omschrijving van het begrip symbiose, waarbij zij het positief waardeert dat symbiose is uitgetild boven het beroepsonderwijs en nu in het bredere kader van het voortgezet onderwijs is geplaatst. De Afdeling vraagt zich wel af of naast de in artikel 11 opgenomen minimumgrens niet ook een bovengrens moet worden vastgesteld. Zij vindt het voorts een goede zaak dat er in de symbiose-overeenkomst afspraken zullen moeten worden opgenomen inzake de aanwezigheid bij de lessen van een leraar van de school voor (voortgezet) speciaal onderwijs. Zij leest uit deze bepaling de opvatting dat het niet noodzakelijk is dat die leraar er altijd bij is, welke opvatting zij deelt. Aangetekend zij hierbij wel dat de in de toelichting ten aanzien hiervan gesug-

4 OR HI/ LO -4- gereerde vrijheid door wat is voorgesteld in artikel 10, eerste lid, van het ontwerp-formatiebesluit ISOVSO aanzienlijk lijkt te worden beperkt. Inzake de in het concept-besluit opgenomen regels met betrekking tot stage meent de Afdeling zich te moeten aansluiten bij hetgeen in het A.m.v.b.-overleg naar voren is gebracht over artikel 6, tweede lid, namelijk dat het hier bepaalde een inperking van de ISOVSO inhoudt, hetgeen uiteraard niet kan. Ten slotte wil de Afdeling bij een aantal bepalingen van het concept-besluit nog enige kanttekeningen plaatsen. In de eerste plaats vraagt zij zich af of in artikel 10 niet ook een voorziening moet worden getroffen voor een verzekering tijdens de reis. Voorts is zij van mening dat de verwijzing in artikel 12, derde lid, naar het bepaalde in lid 2, sub g, van datzelfde artikel tot verwarring aanleiding kan geven. Zij beveelt aan de redactie van artikel 12, derde lid, nader te verfijnen. Voorts komt het haar voor dat waar in artikel 13 gesproken wordt van de factor M dit de factor Q moet zijn. Tevens viel haar op het verschil in tekst tussen de leden 2 en 5 van artikel 15, wanneer beurtelings gesproken wordt van "een school voor voortgezet onderwijs die aansluit op het basisonderwijs" en "het voortgezet onderwijs". Wanneer hier hetzelfde voortgezet onderwijs bedoeld wordt, is dat althans uit de tekst niet duidelijk op te maken. Het verdient naar de mening van de Afdeling aanbeveling in de begripsbepalingen duidelijk aan te geven wat onder een school voor voortgezet onderwijs verstaan wordt. Daarbij tekent de Afdeling nu reeds aan dat daaronder haars inziens ook het m.b.o. en het leerlingenstelsel dienen te worden begrepen. Ten aanzien van de in artikel 15 genoemde termijnen acht de Afdeling het gewenst om, mochten haar wensen omtrent de ambulante begeleiding geen weerklank vinden, in ieder geval een ontheffingsmogelijkheid op te nemen. Uit het bepaalde in artikel 16 destilleert de Afdeling dat dubbeltelling alleen mogelijk is wanneer sprake is van overplaatsing. Bij kinderen die rechtstreeks worden geplaatst is hiervan kennelijk geen sprake. De Afdeling vraagt zich af of zulks toch geen overweging verdient. Zij hecht eraan dat met betrekking tot alle leerlingen die (anders) aangewezen (zouden) zijn op het speciaal onderwijs dezelfde rechten gelden. Een zorgvuldige regeling daarvan acht zij gewenst. Zo zal ook duidelijk moeten worden of de dubbeltelling ook gevolgen heeft voor de randdiensten. Met betrekking tot artikel 17 wijst de Afdeling erop dat de daar omschreven ambulante begeleiding (nog) niet is terug te vinden in het haar tevens om advies gezonden concept-formatiebesluit ISOVSO. De in dat besluit opgenomen regeling beperkt zich in artikel 25, lid 3, tot de scholen die het onderwijs verzorgen als bedoeld in artikel 2, tweede lid, onderdeel a tot en

5 -» OR HI/ LO -5- met f van de ISOVSO. De Afdeling plaatst vraagtekens bij de beperkte samenstelling van de toelatings- en begeleidingscommissie voor scholen voor kinderen die zijn opgenomen in ziekenhuizen (artikel 20). Artikel 18 biedt meer mogelijkheden. In beginsel zou dat artikel ook voor deze scholen moeten gelden. In ieder geval echter dient de deskundige bedoeld in artikel 18, onder a ("een academisch gevormd psycholoog of pedagoog die zich heeft gespecialiseerd in de jeugd- en kinderpsychologische richting, onderscheidenlijk in de orthopedagogische richting") te worden toegevoegd. De commissie is immers meer dan alleen een toelatingscommissie. Met betrekking tot artikel 21 merkt zij vervolgens op dat met de hier genoemde "deskundige" blijkens de nota van toelichting kennelijk een tolk wordt bedoeld. In dat verband acht de Afdeling het beter te spreken van "inschakelen" dan van "raadplegen". Een tolk is slechts een vertaaldeskundige. Ten aanzien van artikel 23 is de Afdeling tot de conclusie gekomen dat de gewone onderwijzers voor veel vakken in met name het voortgezet speciaal onderwijs geen bevoegdheid zullen krijgen. Dit zal vooral voor kleinere scholen voor voortgezet speciaal onderwijs tot gevolg hebben dat zij leerkrachten die weinig uren geven en als gevolg daarvan noodgedwongen een zwakke band met de school hebben moeten inschakelen, dan wel met onbevoegden moeten gaan werken. Verder verdient het naar haar mening aanbeveling voor wat de bevoegdheden betreft wiskunde en rekenen uit elkaar te halen (blz. 14 van de bijlage). Als zij het goed heeft begrepen, is een onderwijzer in de toekomst in het voortgezet speciaal onderwijs zelfs niet meer bevoegd om rekenen te geven. Daar staat dan weer tegenover dat elke onderwijzer handvaardigheid of lichamelijke oefening mag geven (blz. 23 onderaan respectievelijk blz. 25 bovenaan). De akte r of j is daarvoor niet vereist. Ten slotte acht zij het merkwaardig dat voor de vakken gezondheidszorg, gezondheidskunde, textiele werkvormen en bouwkunde (blz. 46 en 47) de zgn. N-akte-bezitters wel bevoegd zijn, maar dat dat niet geldt voor de vakken, genoemd op de bladzijden 49 t/m 55. Namens de Afdeling voornoemd, (prof. dr. I.A. Diepenhorst, voorzitter), (" M (mr. H. Drop, algemeen secretaris).