Bijlage I bij notulen Afd. 2B. Advies niet-ambteiijke adviescommissie. Nassaulaan JS 's-gravenhage Tel

Transcriptie

1 ONDERWIJSRAAD OR - 2B/1006 S Bericht op het schrijven van Bijlage I bij notulen Afd. 2B Advies niet-ambteiijke adviescommissie WOB. ongedateerd, VO/BO/MBO ; ingekomen 10 februari model-examenregeling h.a.v.o./ m.d.g.o. (toepassing artikel 29, zevende lid, W.V.O.). 's-gravenhage, - 7 MEI 1987 Nassaulaan JS 's-gravenhage Tel de staatssecretaris van onderwijs en wetenschappen, mevrouw drs. N.J. Ginjaar-Maas, Postbus 25000, 2700 LZ Zoetermeer.- AAN RT/CR/b In antwoord op uw bovengenoemd schrijven, waarin u advies vraagt over de vast te stellen model-examenregeling voor het h.a.v.o./m.d.g.o. (hierna te noemen: model-examenregeling) bericht de Onderwijsraad u, na bespreking in de Afdelingen secundair onderwijs (algemeen voortgezet onderwijs respectievelijk beroepsonderwijs), het volgende. Algemeen. De onderhavige model-examenregeling bevat, zoals u terecht stelt in uw adviesaanvrage, "nadere richtlijnen" voor het examen. Dit betekent echter niet, dat het de bedoeling kan zijn, dat er in 1987 precies "overeenkomstig deze examenregeling h.a.v.o./m.d.g.o.-examen zal worden afgelegd". Immers volgens de uitgangspunten van artikel 29, zevende lid, van de Wet op het voortgezet onderwijs kan dit model slechts dienen tot een nadere richtlijn voor de scholen voor wat betreft het onderdeel "examens" ten aanzien van de afzonderlijk In te dienen inrichtingsplannen die uw goedkeuring behoeven. Naar de Afdeling kan nagaan heeft deze goedkeuring voor het laatst plaatsgevonden bij beschikkingen van 30 december De model-examenregeling doet qua opzet sterk denken aan een algemene maatregel van bestuur waarin zijn opgenomen elementen uit het Eindexamenbesluit dagscholen v.w.o.-h.a.v.o.- m.a.v.o. en het Besluit m.d.g.o. Nu eens is de ene, dan weer de andere regeling gevolgd, zonder dat duidelijk is waarom juist deze keuze is gemaakt. Een toelichting had hieromtrent helderheid kunnen verschaffen. Ook ontbreekt het nogal eens aan een zorgvuldige afstemming tussen beide componenten in welk verband de Raad als voorbeelden noemt: 1. In de artikelen 7, 9 en 16 wordt gesproken over "schoolonderzoek". Echter, in het Besluit m.d.g.o. spreekt men van "schoolbeoordeling", een begrip dat ook in het bijgevoegde examenprogramma wordt gehanteerd. Afstemming zou kunnen plaatsvinden door artikel 7 op te splitsen naar vakken, genoemd in artikel 4 onder a, waarvoor een schoolonderzoek geldt en de vakken genoemd in artikel 4 onder b, die een schoolbeoordeling kennen. Men gelieve bij hat antwoord dagtekening n nummer von dit «chrliven te vermelden

2 OR 2B/1006 S Het examenprogramma bevat alleen de zgn. m.d.g.o.-vakken, genoemd in artikel 4 onder b. Het examenprogramma voor de zgn. h.a.v.o.-vakken, genoemd in artikel 4 onder a, ontbreekt, terwijl evenmin verwezen wordt naar het reguliere h.a.v.o.-eindexamenprogramma. 3. De afstemming ontbreekt met de bepalingen van ontwerp-besluiten tot wijziging van onder andere het Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o-m.a.v.o. en het Besluit m.d.g.o. waarover de Raad reeds advies heeft uitgebracht, maar die het Staatsblad nog niet hebben bereikt. De Raad denkt hierbij met name aan het ontwerp-besluit tot wijziging van een aantal inrichtingsbesluiten, eindexamenbesluiten en het Besluit staatsexamens v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o in verband met de brief examens in l.b.o., m.a.v.o., h.a.v.o. en v.w.o. en het ontwerp-besluit tot harmonisatie van een aantal inrichtingsbesluiten, eindexamenbesluiten en staatsexamenbesluiten inzake de positie van leerlingen in het voortgezet onderwijs. Hij meent dat de harmonisatie van de model-examenregeling met deze ontwerpbesluiten de voorkeur verdient, daar anders de scholen voor m.d.g.o. binnenkort met verschillende examenregelingen worden geconfronteerd voor de reguliere afdelingen en de afdeling h.a.v.o./m.d.g.o., die niet voortvloeien uit de bijzondere inrichting van het onderwijs. De Raad denkt hierbij met name aan de artikelen 8, 19 en 36. Verder wijst de Raad erop dat de meeste leerlingen al ruim twee jaar voor hun eindexamen hun vakkenpakket kiezen. De eindexamenkandidaten in het schooljaar 1986/1987 alsmede die in het schooljaar 1987/1988 zullen zich bij hun pakketkeuze hebben gebaseerd op de regelingen waarmee de scholen nu werken. Ten aanzien van het vakkenpakket voor het schooljaar 1986/1987 heeft u een afwijkende bepaling in artikel 53 opgenomen; de Raad vraagt zich af of een dergelijke bepaling niet ook zou moeten gelden voor het schooljaar 1987/1988. Als de Raad hierbij betrekt dat u duidelijkheid en rechtszekerheid nastreeft zowel voor de leerlingen als voor de scholen en dat u per school een goedkeurende verklaring voor de examenregeling dient af te geven, dan komt hij tot de conclusie dat u het tijdstip van invoering van deze regeling beter geruime tijd, te denken valt aan minimaal twee schooljaren, kunt opschuiven. Door het ontstaan van h.a.v.o./m.b.o.-afdelingen aan verschillende scholen voor beroepsonderwijs zullen beide soorten onderwijs elkaar over en weer beïnvloeden. Het is gewenst een zekere uniformiteit te bewerkstelligen in de examenregelingen h.a.v.o./m.b.o. Zoals de Vierde Afdeling reeds in haar advies van 13 december 1983 (OR 402 S) concludeerde, zal een voor alle h.a.v.o./m.b.o.-afdelingen gelijke examenregeling moeten worden ontworpen. De Raad wil op deze plaats nogmaals pleiten voor het opstellen van één model-examenregeling voor de gehele sector van h.a.v.o./ m.b.o., waarin de examenregeling voor het h.a.v.o.-gedeelte en die voor de verschillende m.b.o.-

3 OR 2B/1006 S -3- onderdelen opgenomen zijn. Op deze wijze, zo meent de Raad, zal een betere samenhang gerealiseerd kunnen worden. Artikelsgewijze opmerkingen. Artikel 1 Begripsbepalingen. De omschrijvingen van de begrippen "examentoets" en "tweede corrector" zijn kennelijk afkomstig uit het Besluit m.d.g.o. Er zijn echter kleine redactionele verschillen. De Raad zou dit gaarne zien toegelicht. Artikel 5 Vakkenpakket jo. artikel 44 Buiten beschouwing laten vak. De Raad maakt uit het bepaalde in het eerste lid van artikel 5 op dat een kandidaat in de gelegenheid wordt gesteld examen af te leggen in zes of zeven vakken. Altijd dienen twee zgn. m.d.g.o.-vakken deel uit te maken van het pakket. Op grond van artikel 44, eerste lid kan de examenkandidaat een vak buiten beschouwing laten mits de resterende vakken te zamen voldoen aan de vereisten voor een h.a.v.o.-m.d.g.o.-examen, als bedoeld in artikel 5 (zie het bepaalde in artikel 44, derde lid). Het tweede lid van artikel 5 biedt de mogelijkheid om een vakkenpakket van zeven vakken met één m.d.g.o.-vak te kiezen. De kandidaat mag, op grond van artikel 44, tweede lid, een zgn. h.a.v.o.-vak buiten beschouwing laten. Aldus wordt een vakkenpakket van zes vakken met één zgn. m.d.g.o.-vak mogelijk. Artikel 44, derde lid, voorkomt een dergelijke samenstelling van het vakkenpakket niet, daar het op artikel 5 in zijn geheel betrekking heeft. De Raad acht onderhavige artikelen onvoldoende op elkaar afgestemd, reden waarom hij u in overweging geeft de redactie zodanig te wijzigen dat alleen de combinaties, genoemd in het model-inrichtingsplan h.a.v.o.-m.d.g.o., mogelijk zijn. Volgens dit model-inrichtingsplan is de combinatie van vijf zgn. h.a.v.o.-vakken en één m.b.o.-vak slechts toegestaan voor het cohort 1985/1987. Mocht ook aan leerlingen uit dit cohort die pas na 1986/1987 examen afleggen deze mogelijkheid worden geboden, dan is voor deze groep een aparte bepaling nodig. Nog een redactionele opmerking: Onder artikel 5, tweede lid, is sprake van "één van de volgende drie vakken". In het eerste lid en in artikel 53 is dit echter niet het geval, ook al worden dezelfde vakken genoemd. Aanpassing ware gewenst. Artikel 6 Vakken keuze. Volgens het model-inrichtingsplan h.a.v.o./m.d.g.o. kunnen niet gelijktijdig de volgende combinaties van h.a.v.o.- vakken respectievelijk m.d.g.o.-vakken worden gekozen: a. tekenen «? y grafische vormgeving b. handvaardigheid I, II < * textiele werkvormen tekenen, muziek

4 OR 2B/1006 S -4- c. handelswetenschappen, recht r y bedrijfseconomie. Evenwel, in artikel 6, tweede lid van de onderhavige modelexamenregeling, wordt het aantal elkaar uitsluitende examenvakken verder uitgebreid door de bepaling dat de kandidaat uit de vakken tekenen, handvaardigheid I, handvaardigheid II, textiele werkvormen, grafische vormgeving en muziek er slechts één mag kiezen. De Raad acht deze vermeerdering van het aantal elkaar uitsluitende vakkencombinaties onjuist. Hij herinnert eraan, dat hij in eerdere adviezen heeft gepleit voor de opheffing van de beperking ten aanzien van het aantal te kiezen expressievakken, gezien het belang van deze vakken voor de ontwikkeling van de leerlingen. Door een dergelijke beperking worden in de praktijk aanbevelenswaardige combinaties, zoals grafische vormgeving en textiele werkvormen, onmogelijk gemaakt hetgeen de Raad ongewenst acht. De Raad kan zich wel vinden in het uitsluiten van de combinaties handvaardigheid II en textiele werkvormen respectievelijk handelswetenschappen en recht en bedrijfseconomie. Artikel 11 Landelijke examencommissie. De Raad merkt op dat in de opsomming van de landelijke examencommissies de commissie van de V.h.b.o. ontbreekt. De Raad meent dat ook de voorzitter van deze commissie behoort deel uit te maken van het college van voorzitters, daar de examenprogramma's van de V.h.b.o. veel overeenkomst vertonen met die van het h.a.v.o. Artikel 16 Schoolonderzoek. Vanwege de eis dat het schoolonderzoek moet plaatsvinden in het tweede leerjaar, bestaat niet de mogelijkheid om het schoolonderzoek gedeeltelijk reeds in het eerste leerjaar te doen plaatsvinden. Het h.a.v.o. kent wel de mogelijkheid om in het voorlaatste leerjaar het schoolonderzoek te starten. De Raad geeft er de voorkeur aan ook aan de afdelingen h.a.v.o./m.d.g.o. de mogelijkheid te bieden in het voorlaatste jaar een deel van het schoolonderzoek af te leggen. De keuze daarvoor moet aan de scholen worden gelaten. Tevens kan spreiding van het schoolonderzoek c.q. de schoolbeoordeling wellicht ertoe leiden dat lesuitval wordt tegengegaan. Artikel 30 Beoordeling examenwerk. Dit artikel richt zich voornamelijk op het centraal examen dat schriftelijk wordt afgenomen. Niet duidelijk is of het voldoende mogelijkheden geeft om ook centraal praktisch geëxamineerde m.d.g.o.-vakken te beoordelen. Artikel 33 Onregelmatigheden. Het tweede lid geeft aan dat de inspecteur het tijdstip bepaalt waarop het examen wordt overgedaan. Het lijkt de Raad gewenst dat de inspecteur tevens bepaalt op welke wijze

5 OR 2B/1006 S -5- en door wie het examen zal worden afgenomen (zie artikel 29, tweede lid, Eindexamenbesluit dagscholen v.w.o.-h.a.v.o.- ra.a.v.o. ). De bevoegdheid, bedoeld in het zevende lid, is erg ruim geformuleerd. Met name het afwijken van artikel 31 zonder nadere beperking kan leiden tot onzorgvuldigheden of ongelijke behandeling van kandidaten. De Raad geeft u in overweging te bepalen dat overleg tussen examinator en tweede corrector in ieder geval plaatsvindt als de cijfers twee of meer punten uiteenliggen. Bij het m.d.g.o.-examen gebeurt dit al in de praktijk. Artikel 41 Regels voor zakken en slagen. In het eerste lid onder d wordt bepaald dat een leerling met een vakkenpakket van vier zgn. h.a.v.o.-vakken en twee zgn. m.d.g.o.-vakken in het geval hij over twee eindcijfers een vijf heeft behaald, pas geslaagd is als één m.d.g.o.-vak voldoende is. De Raad heeft zich verbaasd over deze bepaling omdat zo de h.a.v.o.-vakken en de m.d.g.o.-vakken een verschillend gewicht wordt toegekend. Hij zou deze bepaling dan ook graag nader toegelicht zien. Het bepaalde in het vierde lid komt wel voor in het Eindexamenbesluit dagscholen v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o., echter niet in het Besluit m.d.g.o. en de examenregeling V.h.b.o. Op zich zelf vindt de Raad dat hier een zware eis wordt gesteld. Artikel 50 Muziek. De Raad heeft vernomen dat u voornemens bent om het Eindexamenbesluit dagscholen v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o. te wijzigen in deze zin dat onder andere voor het h.a.v.o. het vak muziek met ingang van het eindexamenjaar 1987/1988 als regulier examenvak zal worden aangemerkt. De Raad gaat ervan uit dat, als in het h.a.v.o. muziek een regulier eindexamenvak wordt, de uitzonderingsbepaling ter zake in deze model-examenregeling zal kunnen vervallen. Aldus zullen er geen verschillen optreden. Artikel 51 Geen centraal examen. Dit artikel gelezen in combinatie met de artikelen 7 en 9, roept bij de Raad de vraag op of dit artikel alleen betrekking heeft op de zgn. m.d.g.o.-vakken. Uit het bijgevoegde examenprogramma maakt de Raad op dat in de vakken textiele werkvormen, huishoudkunde en grafische vormgeving geen centraal examen wordt afgenomen. Hij kan hiermee instemmen. Vervolgens wil de Raad erop wijzen dat gezondheidskunde in het h.a.v.o.-m.d.g.o. wel centraal wordt geëxamineerd, maar in de afdeling V.h.b.o. niet. Gelijktrekking lijkt hier op haar plaats. Verder acht de Raad het wenselijk dat in dit artikel bepaald wordt hoe het eindcijfer voor het niet-centraal geëxamineerde vak wordt vastgesteld. Dit zou kunnen door, net als in

6 OR 2B/1006 S -6- artikel 52, derde lid, te bepalen dat het cijfer van het schoolonderzoek of de schoolbeoordeling geldt als eindcijfer. Ook de afronding van dit eindcijfer zou op dezelfde wijze als voorgeschreven in evengenoemd artikellid kunnen plaatsvinden. Conclusie. De Raad onderschrijft - in het kader van een beleid gericht op het verschaffen van duidelijkheid en rechtszekerheid bij het examen aan eindexamenkandidaten en scholen - de noodzaak van het opstellen van een model-examenregeling voor de h.a.v.o.- m.b.o.-afdelingen als richtlijn voor de scholen bij de toepassing van artikel 29, zevende lid, van de Wet op het voortgezet onderwijs. De onderhavige model-examenregeling kan daarvoor dienen, maar is op onderdelen voor verbetering vatbaar. Het door u gewenste tijdstip van invoering acht de Raad te vroeg. Verder lijkt het hem gewenst om de examenregelingen h.a.v.o./m.b.o. meer in onderlinge samenhang te bezien. Met het oog hierop ziet hij dit advies als een voorlopig advies. De Raad geeft u in overweging om op korte termijn te komen tot een model-examenregeling voor het gehele h.a.v.o./m.b.o. Vanwege het feit dat u de model-examenregeling nog het lopende schooljaar van kracht wil laten worden, heeft u na overleg met de Raad het concept reeds ter informatie toegezonden aan de scholen. De Raad wil hier nog eens uitdrukkelijk memoreren dat hij een dergelijke gang van zaken als een incidenteel gebeuren beschouwt. Het Raadsadvies leidt immers mogelijk tot wijzigingen in de model-examenregeling, terwijl de scholen denken zonder meer daarvan te kunnen uitgaan. Ten slotte gaat de Raad ermee akkoord dat de examenregelingen van de scholen, die aan het model voldoen, hem niet meer om advies worden aangeboden. Namens de Onderwijsraad, (prof. dr. A.M.P. Knoers, voorzitter), (mr. W.J.E. van de Water, coördinerend secretaris).