ONDE RWIJS RAAD. 7 december 1967 O.R. 12 W.V.O. Bericht op het schrijven dd. 25 oktober 1967, A.V.O

Transcriptie

1 ONDE RWIJS RAAD SECRETARIAAT: BEZUIDENHOUTSEWEG 115 'S-GRAVENHAGE TEL O.R. 12 W.V.O. </v» 'yu***** çus^-*""»*+.** -( 7 december 1967 Bericht op het schrijven dd. 25 oktober 1967, A.V.O Betreft; D/AB ontwerp-besluit avondscholen v.w.o. h.a.v.o. m.a.v.o. Aan Zijne Excellentie de staatssecretaris van onderwijs en wetenschappen, Nieuwe Uitleg 1, 's-gravenhage. Bij schrijven dd. 25 oktober 1967, A.V.O , deed Uwe Excellentie aan de Onderwijsraad het ontwerp-besluit avondscholen v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o. ter fine van advies toekomen. Op grond van de bevindingen van de Tweede Afdeling van de Onderwijsraad, waarbij ook de Derde Afdeling werd betrokken, heeft de Raad thans de eer u het volgende te berichten. In het algemeen acht de Raad het een grote verbetering, dat een algemene regeling voor het avondonderwijs in de eerdergenoemde sectoren wordt getroffen. De bestaande avondscholen, die in een wezenlijke behoefte van de maatschappij voorzien, worden tot dusverre slechts incidenteel gesubsidieerd. Een algemene bekostigingsregeling is zonder meer een vooruitgang te noemen. Reeds eerder heeft de Tweede Afdeling er daarenboven bij Uwe Excellentie op aangedrongen aan de avondscholen, die aan zekere voorwaarden zouden voldoen, het jus promovendi te verlenen (advies dd. 18 december 1964, O.R. I68 v.h.m.o.). Met het rapport van de desbetreffende werkgroep, waarnaar Uwe Excellentie in bovengenoemde brief verwijst, acht de Raad het verheugend, dat het mogelijk wordt de avondscholen het recht te geven een eigen schoolexamen af te nemen. Het heeft de volledige instemming van de Raad, dat als consequentie van de evenwaardigheid van de avondscholen met de dagscholen de aan de diploma's te verbinden studierechten identiek zullen zijn. Komende tot de tekst van het voorliggend ontwerp, merkt de Raad vooreerst op, dat dit ontwerp strekt ter uitvoering van onder meer artikel 20, eerste lid, van de Wet op het voortgezet onderwijs, voorzover het betreft de scholen voor v.w. o., h.a.v.o. en m.a.v.o. De dagscholen in de genoemde sectoren hebben inmiddels regeling gevonden bij het Besluit v.w.o.-h.a.v.0.- m.a.v.o. (Stb. 526/'67). Het onderwerpelijke ontwerp-besluit voor de avondscholen voorziet tevens in een regeling van de dag-avondscholen. Het zou daarom mogelijk zijn het intitulé aan te vullen tot regeling van het "onderwijs aan avondscholen en dag-avondscholen" voor voorbereidend wetenschappelijk onderwijs enz i *

2 O.R. 12 W.V.O In aansluiting op het intitulé, dient artikel 2, eerste lid, te omschrijven; "Avondscholen of dag-avondscholen, waaraan voorbereidend wetenschappelijk onderwijs wordt gegeven, zijn avondgymnasia, avondathenea en avondlycea, elk met een cursusduur van vier jaren." De Raad is van oordeel, dat deze redactie in tegenstelling tot de redactie van het ontwerpbesluit, die het onderwijs tot onderwerp heeft, een definiëring geeft van de begrippen avondscholen en dag-avondscholen waarom het hier gaat. Een overeenkomstige opmerking geldt artikel 2, tweede lid, met betrekking tot avondscholen of dag-avondscholen waaraan hoger algemeen voortgezet onderwijs wordt gegeven, en het derde lid, met betrekking tot de avondscholen of dag-avond scholen waaraan middelbaar algemeen voortgezet onderwijs wordt gegeven. Ten onrechte bevat artikel 1 van het ontwerp geen definitiebepaling van "school" in de zin van het onderwerpelijke besluit. Dit geeft moeilijkheden bij lezing van de artikelen, zoals van de regeling van de toelating, doch inzonderheid van artikel 7 inzake een scholengemeenschap. In artikel 1 ware daarom op te nemen:""school"; een der avondscholen of dag-avondscholen als omschreven bij artikel 2.". De omschrijving van een avondlyceum in artikel 2, eerste lid, geeft de Raad aanleiding tot de opmerking, dat het voorliggend ontwerp-besluit krachtens artikel 20, eerste lid, van de Wet op het voortgezet onderwijs wel kan afwijken van onder meer de bepalingen ter zake van de inrichting van het onderwijs, doch dat het de vraag is, of daaronder wel het bepaalde in artikel 7» vierde lid, der Wet kan worden begrepen. Bij bevestigende beantwoording van deze vraag blijft onzeker wat het kenmerkende is van een avondlyceum indien het eerste leerjaar van het avondgymnasium en het avondatheneum niet gemeenschappelijk zou zijn. Het enige wettelijke criterium van wat onder een lyceum moet worden verstaan is immers juist, dat het eerste leerjaar wel gemeenschappelijk is. De vraag rijst daarom, of de afwijkingsbevoegdheid ingevolge artikel 20, eerste lid, der Wet eventueel wel zo ver gaat, dat genoemde bepaling ter zijde kan worden gesteld. Ook al kan de Raad instemmen met de toelichting, dat de ratio van een gemeenschappelijk leerjaar op de avondscholen niet aanwezig is, dan blijft de vraag, waarin wettelijk een avondlyceum zich onderscheidt van een avondgymnasium en een avondatheneum naast elkaar. Naar aanleiding van artikel 2, derde lid, is bij de Raad de vraag gerezen, of het eerste leerjaar van de driejarige avondopleiding voor m.a.v.o. wel gemeenschappelijk kan zijn met het eerste leerjaar van de tweejarige afdeling. Dit wordt wel gesteld in de memorie van toelichting (bij artikel 2, slot eerste alinea), doch dit blijkt niet uit de tekst van artikel 2, derde lid.

3 O.R. 12 W.V.O De Raad kan zich verenigen met de cursusduur van de in het besluit geregelde schooltypen. De aansluiting van het m.a.v.o. op het h.a.v.o. en het v.w.o. is de Raad evenwel niet geheel duidelijk. Hij stelt vast, dat er een tegenspraak is tussen artikel 4, eerste lid, onder b - krachtens welke bepaling iemand met een diploma m.a.v.o.-4 wordt toegelaten tot het eerste leerjaar van een avondschool voor v.w.o. of h.a.v.o. - en het schema in de memorie van toelichting op blz. 2. Hier toch wordt de suggestie gewekt, dat als regel het diploma m.a.v.o.-4 na een driejarige avondopleiding toelating zou geven tot het tweede leerjaar van de avondscholen voor h.a.v.o. of v.w.o. Deze suggestie gaat evenzeer uit van het schema opgenomen in het eerdergenoemde rapport van de werkgroep - blz. 4» Ook hier wordt evenwel als hoofdregel aangegeven, dat de bezitters van een diploma m.a.v.o.-4, hetzij verkregen aan een avondschool, hetzij verkregen aan een dagschool, worden geplaatst in het volgens het ontwerp-besluit eerste leerjaar van de avondschool voor h.a.v.o. of voor v.w.o. Alleen voor zeer goede leerlingen zou volgens dit rapport doorstroming mogelijk moeten zijn na twee jaar avond-m.a.v.o. naar het eerste leerjaar van de avondschool voor h.a.v.o. of voor v.w.o. De Raad spreekt zich in de eerste plaats uit voor het in overeenstemming brengen van het in de memorie van toelichting opgenomen schema met de tekst van artikel 4. Vervolgens heeft de Raad zich de vraag gesteld, of deze toelatingsregeling in verband met het bepaalde in artikel 13, tweede lid, van het Besluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.(stb. 526/'67) - krachtens hetwelk een bezitter van het diploma m.a.v.o.-4 van een dagopleiding wordt toegelaten tot het vierde leerjaar van een dagschool voor h.a.v.o. - wel billijk is ten opzichte van de bezitters van het diploma m.a.v.o.-4 van een dagopleiding, die toelating verlangen tot een avondschool voor h.a.v.o. en die slechts tot het eerste leerjaar worden toegelaten. De Raad heeft overwogen, dat de rechten verbonden aan het diploma m.a.v.o.-4 dezelfde behoren te zijn, ongeacht de vraag, of daaraan een dag- of een avondopleiding ten grondslag ligt. De avondopleiding zal noodzakelijkerwijs een smalle basis geven. Hoewel in de Raad ook wel een andere mening is verdedigd, stemt de Raad daarom toch in met de regeling van artikel 4, op grond waarvan er voor een bezitter met het diploma m.a.v.o.-4 een recht bestaat van toelating tot het eerste leerjaar van de avondschool voor h.a.v.o. of voor v.w.o. Het moet in de praktijk evenwel mogelijk zijn om afhankelijk van de leeftijd en van de intussen opgedane ervaring en ontwikkeling, een leerling tot een hoger leerjaar toe te laten. Dit zou zich kunnen voordoen bij bezitters van het diploma m.a.v.o.-4 van een dagopleiding. Artikel 6 geeft voor dergelijke gevallen een naar het oordeel van de Raad aanvaardbare en soepele regeling. Van groot belang acht de Raad het, dat hier voorzien wordt in de bevoegdheid van de school tegemoet te komen aan hen, die om welke maatschappelijke of andere redenen ook, niet reeds op jeugdige leeftijd hun schoolopleiding hebben voltooid.

4 O.R. 12 w.v.o Naast deze regeling bestaat er naar de mening van de Raad ook geen behoefte aan een voorziening, als voorgesteld in het eerdergenoemd? rapport van de werkgroep, om zeer goede leerlingen uit de tweede klasse van de avondschool voor m.a.v.o. toe te laten tot het eerste leerjaar van een avondschool voor h.a.v.o. of voor v.w.o. De Raad kan in elk geval uit het slot van het bepaalde in artikel 4, eerste lid, onder b, niet lezen, dat de zeer goede leerlingen uit het tweede leerjaar geacht kunnen worden een gelijkwaardige opleiding te hebben genoten als de normaal begaafde leerlingen uit het derde leerjaar. Bovendien merkt de Raad op, dat de ontheffingsmogelijkheid van artikel 4, vierde lid, voor bijzondere gevallen blijkens de memorie van toelichting uitsluitend ziet op de minimumleeftijd. De redactie van artikel 4i vierde lid, dient daarom te worden aangevuld in dier voege, dat de inspectie afwijking kan toestaan van het bepaalde in "het eerste lid, onder a, en in het tweede lid". Ook artikel 6, tweede lid, geeft aanleiding tot een overeenkomstige toevoeging waardoor de dispensatiebevoegdheid alleen verleend wordt voor de minimumleeftijd. Het zal derhalve nodig zijn, dat bedoelde zeer goede leerlingen eerst het m.a.v.o.-diploma verwerven alvorens door te stromen naar het avond-h.a.v.o., eventueel naar het tweede leerjaar daarvan. Nu in het ontwerp-besluit het begrip scholengemeenschap ingevolge artikel 1 of artikel 2 niet is beperkt tot een gemeenschap van avondscholen of van dag-avondscholen, moet in artikel 7 van het ontwerp-besluit daaronder worden verstaan, hetgeen in artikel 19, eerste lid, van de Wet op het voortgezet onderwijs is bepaald. Dit houdt in, dat een scholengemeenschap ook kan bestaan uit dagscholen, dag-avondscholen en avondscholen. De regeling van artikel 7 voorziet evenwel niet in dit geval. Waarschijnlijk is toch bedoeld de bevorderingsregeling van dit artikel te beperken tot een gemeenschap van avondscholen of van/met dag-avondscholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar. Wanneer artikel 1 overeenkomstig het voorstel van de Raad in een definitie van school zou voorzien, wordt het bepaalde in artikel 7 wel duidelijk. Het is de Raad ook opgevallen, dat in afwijking van artikel 14 van het Besluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o. (Stb. 526/'67), de redactie van dit lid categoriaal is gedacht; de bevordering geschiedt naar het tweede leerjaar van een van de scholen die in de scholengemeenschap zijn verenigd en niet tot het tweede leerjaar van een der samenstellende delen van de scholengemeenschap. De Raad geeft aan deze laatste redactie, die het wezen van de scholengemeenschap beter benadert, de voorkeur. Of ligt aan deze afwijkende redactie toch een andere visie op een avondscholengemeenschap ten grondslag?

5 O.R. 12 W.V.O Wat de inrichting van het onderwijs betreft, kan de Raad zich in het algemeen verenigen met hetgeen ter zake in de par. 1 t/m 5 van Hoofdstuk IV is bepaald. Met name heeft het de instemming van de Raad, dat het aantal vakken, waarin iedere leerling onderwijs moet ontvangen, voor het v.w.o. is beperkt tot zes. Ook met de groepering van deze vakken in verplichte en keuzevakken, kan de Raad zich verenigen, zij het met betrekking tot het gymnasium na enige aarzeling ten opzichte van de plaats van het vak geschiedenis. Ook de beperking van het maximum aantal wekelijkse lessen, heeft de instemming van de Raad (artikel 13 en artikel 17)» Het bepaalde in artikel 20 voor het h.a.v.o. geeft de Raad geen aanleiding tot opmerkingen. Voor de avondscholen voor m.a.v.o. is de vraag gerezen, of met het oog op het niveau het aantal wekelijkse lessen niet verhoogd kan worden van minimaal 36 tot maximaal 45 (artikel 22). De aantallen van artikel 24 zouden dan verhoogd moeten worden tot respectievelijk 24 en 30. Dit hogere aantal uren zal ten goede kunnen komen aan de leerlingen door hen met name in de talen meer steun te geven. Ook studie-uren zullen aldus beter tot hun recht komen. Het type leerling dat de avondschool voor u.l.o. pleegt te bezoeken, rechtvaardigt naar het oordeel van de Raad stellig het geven van wat meer gerichte hulp bij de studie. Met betrekking tot de vakken, merkt de Raad op, dat in afwijking van de Wet op het voortgezet onderwijs en van het Besluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o. (Stb. 526/'67) in het ontwerpbesluit de vakken wiskunde I en wiskunde II, alsmede economische wetenschappen en recht I en II worden ingevoerd (artikel 11, tweede lid; artikel 12, eerste en tweede lid: artikel 15, eerste en tweede lids artikel 16, eerste en tweede lid, en artikel 18 - in dit laatste artikel is aan het einde van de tweede regel weggelaten "I"). De leerstofverdeling binnen de wettelijke vakken wiskunde, economische wetenschappen en recht, zal haar beslag krijgen bij de examenregeling. Deze verdeling is thans nog onbekend en kan niet zonder meer leiden tot een zelfstandigverklaring van onderdelen tot vakken, zoals is geschied bij artikel 18 van het ontwerp-besluit. Terecht maakt de lijst van keuzevakken, opgenomen in artikel 26, bij het vak economische wetenschappen en recht ook geen onderscheid tussen deel I en deel II. De Raad heeft grote moeite gehad de normen voor splitsing en samenvoeging van klassen en de vorming van groepen te begrijpen. Naar zijn indruk zijn er in elk geval enkele verwijzingsfouten in de tekst van de desbetreffende bepalingen o artikel 27, derde lid, onder n= artikel 30 moet zijn artikel 29; artikel 28, derde lid, onder n; artikel 30 moet zijn artikel 29; artikel 31, eerste lid; de artikelen 28 t/m 31 moet zijn de artikelen 27 t/m 30.

6 O.R. 12 W.V.O De toelichting acht de Raad te beknopt om op grond daarvan een oordeel uit te spreken over de voorgestelde formules. Een motivering van de getallen ontbreekt en ook een formule als % (106-60) (onderaan blz. 7) is niet te beoordelen, omdat het de Raad niet duidelijk is geworden, waaraan dit breukgetal is ontleend. Ook in zijn advies dd. 15 juni 1967, (O.R. 1 t/m 7 W.V.O.), naar aanleiding van de eerste groep ontwerp-besluiten ter uitvoering van de Wet op het voortgezet onderwijs heeft de Raad reeds opgemerkt onvoldoende te zijn ingelicht om de desbetreffende formules op hun waarde en motiveringen te kunnen beoordelen. Paragraaf 7 inzake de vakanties geeft de Raad geen aanleiding tot opmerkingen. De slot- en overgangsbepalingen, waarmede de Raad zich kan verenigen, dienen niet ondergebracht te worden onder Hoofdstuk IV, maar onder Hoofdstuk V. Bovendien dient de toelichting bij artikel 37 ^e worden vernummerd tot artikel 36. De tekst van het ontwerp-besluit en de memorie van toelichting geven, na hetgeen daarover hierboven reeds is vermeld, slechts aanleiding tot de wens deze na te zien op de interpunctie. Namens de Onderwijsraad,