Advies nîet-ambtelijke adviescommissie WOB.

Transcriptie

1 Advies nîet-ambtelijke adviescommissie WOB. Onderwijsraad N<3SS3ul33n 6 Aan de staatssecretaris van onderwijs 2514JS. s _ Graven hage en wetenschappen, Tel mevrouw drs. N.J. Ginjaar-Maas, Postbus 25000, 2700 LZ ZOETERMEER. i.a.a. de minister van landbouw en visserij, ir. G.J.M. Braks Bezuidenhoutseweg 73, 2500 EJ 'S-GRAVENHAGE Ons kenmerk Uw kenmerk 's-gravenhage, ] 9 OKT OR/719 Alg. 31 juli 1989 B/JvN/ML WJZ /318 IA Onderwerp Ontwerp-Bekostigingsbesluit W.V.O. In antwoord op uw bovengenoemd verzoek om advies met betrekking tot het ontwerp-bekostigingsbesluit W.V.O. (hierna te noemen: het ontwerp-besluit) bericht de Onderwijsraad u na behandeling in de Afdelingen secundair onderwijs (algemeen voortgezet onderwijs en beroepsonderwijs) en de Afdeling kwartair onderwijs het volgende. Algemeen De Raad merkt op, dat hij in zijn advies van 17 november 1987 inzake het voorstel van wet houdende wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs in verband met de herziening van het bekostigingsstelsel van scholen voor v.w.o., a.v.o., l.b.o. en m.b.o uitvoerig is ingegaan op de inhoud en de conseguenties van de voorgenomen stelselherziening (OR/1116 S). Hij stelt vast, dat met het voorliggende ontwerp-besluit een eerste stap wordt gezet in de richting van een nadere concretisering van het nieuwe bekostigingsstelsel voor het voortgezet onderwijs. In navolging van de bekostigingsregeling voor het basisonderwijs, het speciaal onderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs is gekozen voor het opstellen van een afzonderlijk bekostigingsbesluit met daarnaast een nog te ontwikkelen bouwbesluit en huisvestingsbesluit. Naar het oordeel van de Raad komt deze opzet de overzichtelijkheid van de te regelen materie ten goede en wordt hierdoor de hanteerbaarheid voor de gebruikers bevorderd. Hij acht het daarbij zaak dat gestreefd wordt naar het tot stand brengen van een zo groot mogelijke samenhang tussen de onderscheiden besluiten. Eerst op het moment dat de ontwerpen van een Bouwbesluit W.V.O. en Huisvestingsbesluit W.V.O. de Raad ter advisering zullen worden voorgelegd kan hij beoordelen in hoeverre u daarin bent geslaagd. Vermeld bij beantwoording van een brief kenmerk en datum

2 Wat betreft de tekst van het ontwerp-besluit en de toelichting daarop stemt de Raad op hoofdlijnen in met de in het besluit neergelegde regeling. Hij begrijpt dat aan de vaststelling van genoemd besluit intensief overleg met de artikel 3-organisaties is voorafgegaan. De Raad constateert dat in vergelijking met de oorspronkelijke versie in zijn algemeenheid sprake is van minder gedetailleerde voorschriften. De praktijk zal zijns inziens echter moeten uitwijzen of de hier gegeven uitwerking van het bekostigingsstelsel volledig beantwoordt aan de doelstellingen van het wetsvoorstel ter zake. De Raad denkt hierbij met name aan de vergroting van de bestedingsvrijheid voor de besturen van scholen voor voortgezet onderwijs. Artikelsgewij ze opmerkingen artikel 1. Begripsbepalingen In de hier gegeven opsomming mist de Raad een omschrijving van een aantal begrippen bij voorbeeld: "inspecteur", "ouders e.g. wettelijke vertegenwoordigers", "schooljaar", "gebouwkenmerken" en "deskundige" (als bedoeld in artikel 71, derde lid, onder b.). Voorts behoeft naar zijn oordeel de omschrijving van de begrippen "leerling" en "leerlingenadministratie" verduidelijking. De Raad merkt op dat in de bekostigingsbesluiten voor het basisonderwijs en het (voortgezet) speciaal onderwijs genoemde begrippen wel worden omschreven. artikel 3. Inhoud van de leerlingenadministratie De Raad stelt zich voor daarover een standpunt in te nemen op het moment dat de ontwerp-formatiebesluiten W.V.O. hem voor advies wordt voorgelegd. artikel 4. Toegankelijkheid van de leerlingenadministratie In het eerste lid dient tussen "inzage" en "en" "van gegevens" te worden ingevoegd. De Raad acht het gewenst dat in de artikelsgewij ze toelichting wordt aangegeven om welke leerlinggevens het hier gaat. Zijn daaronder bij voorbeeld ook de studieresultaten van de leerlingen begrepen? artikel 21. Voorschot jaarlijkse huisvestingskosten In het geval de minister gebruik maakt van de hem in het tweede lid geboden mogelijkheid om te verwachte opbrengsten uit verhuur op het maandelijks te verstrekken voorschot in mindering te brengen, vraagt de Raad zich af of scholen daardoor niet in liguiditeitsproblemen kunnen worden gebracht. Hij doelt hierbij met name op de situatie dat tussentijds de huurovereenkomst wordt beëindigd. In dat geval komt het erop aan dat wijzigingen in de feitelijke omstandigheden van de school op adequate wijze worden verwerkt, opdat de school datgene wordt uitgekeerd waarop zij op dat moment aanspraak maakt. artikel 34. Grondslag van de vergoeding Naar het oordeel van de Raad behoeft de voorliggende tekst 2

3 verduidelijking. Hij stelt daarom de volgende redactie voor: "Het Rijk vergoedt de kosten van de voorzieningen die worden getroffen in verband met de toepassing van artikel 100a. van de Wet aan het bevoegd gezag van een school dat het gebouw overeenkomstig dat artikel in gebruik geeft, voor zover goedgekeurd door onze minister". artikel 37. Aanwiizigingen voor aanwending verzekeringsuitkering De Raad heeft er kennis van genomen dat onder de nieuwe bekostigingsregeling het bevoegd gezag risicodrager wordt voor schade ingeval van calamiteiten ten aanzien van een gebouw en/of de inrichting daarvan. Het zal er derhalve op moeten toezien dat het schoolgebouw en de bijbehorende inventaris zo effectief mogelijk worden verzekerd. De Raad acht het in dit verband van essentieel belang dat het nog vast te stellen programma van eisen voor deze kostenfactor toereikend is voor het afsluiten van een adequate opstal- en inboedelverzekering. In de sfeer van de premievergoeding vraagt hij verder aandacht voor de problematiek van de gedeeltelijke leegstand. Het blijkt dat met name in grote steden leegstaande (school)gebouwen moeilijk te verzekeren zijn. Voor de Raad is voorts niet duidelijk of het lokalenplan dan wel de werkelijke huisvesting bepalend is voor de hoogte van de te verstrekken vergoeding. De Raad stelt met voldoening vast dat het bevoegd gezag zelfstandig moet zorgdragen voor passende huisvesting in geval zich een calamiteit met betrekking tot het schoolgebouw voordoet. In het voorgaande ontwerp-besluit had de minister de bevoegdheid te bepalen, dat een andere huisvestingsvoorziening moest worden gerealiseerd dan de oorspronkelijke. Deze bepaling is komen te vervallen. De onder verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag gerealiseerde (her)huisvesting van de school dient echter wel te voldoen aan net doelmatigheidscriterium. De Raad neemt aan dat op dit punt sprake zal zijn van marginale toetsing. In ieder geval dient zijns inziens te worden voorkomen dat langs indirecte weg de gecreëerde bestedings- en beleidsvrijheid van de scholen weer wordt ingeperkt. Dit zou immers niet stroken met het streven naar autonomievergroting voor de besturen bij de toepassing van de nieuwe bekostigingsregels. artikel 38. Nadere voorschriften i.v.m. gewetensbezwaren tegen verzekering De Raad waardeert het dat een regeling is getroffen voor groeperingen die op basis van godsdienstige of levensbeschouwelijke gronden afzien van het sluiten van een opstal- en inboedelverzekering. De Raad werpt echter de vraag op of ten aanzien van de erkenning van gewetensbezwaren in het kader van de vrijheid van godsdienst bij algemene maatregel van bestuur een taak aan een minister kan worden toebedeeld. In ieder geval dient zijns inziens in de wet een steunpunt te worden gevonden om een dergelijke bepaling in een a.m.v.b. op te 3

4 nemen. Daarenboven is de Raad van mening dat door het gebruik van de woorden "erkenning van bezwaren" de indruk wordt gewekt als zou de minister - ondanks de ontkenning in de artikelsgewijze toelichting - zich inhoudelijk een oordeel aanmatigen over de aangevoerde gewetensbezwaren. In de visie van de Raad kan worden volstaan met een kennisgeving van deze bezwaren. Ten slotte wijst de Raad erop dat in de wettelijke regeling moet worden aangesloten bij de terminologie van de Grondwet. In plaats van "om godsdienstige of levensbeschouwelijke reden" dient te worden gesproken van: op grond van godsdienst of levensovertuiging. artikel 50. Voorschot Verwezen zij naar de opmerkingen bij artikel 21. artikel 66. Inrichting van de boekhouding De Raad begrijpt uit de tekst van dit artikel en de toelichting daarop, dat de minister geen inzicht behoeft te hebben in de wijze waarop de eigen middelen, waaronder begrepen inkomsten uit bij voorbeeld contractactiviteiten, in enig boekjaar zijn besteed. Hij acht dit een juist uitgangspunt. artikel 70. Vaststelling van het financieel verslag Ten aanzien van de in dit artikel genoemde datum van 1 april vraagt de Raad zich af of deze voor besturen die het beheer over een groot aantal scholen voeren haalbaar is, mede gelet op het feit dat ook de accountant een oordeel hierover moet vellen. Hij vestigt er de aandacht op, dat zowel in het Bekostigingsbesluit WB0/0WB0 als in het Bekostigingsbesluit ISOVSO/OISOVSO wat betreft de door het bevoegd gezag te verstrekken gegevens ten behoeve van de afrekening van vergoeding van de materiële voorzieningen de datum van 1 november wordt aangehouden (artikel 54, resp. artikel 45, eerste lid). artikel 71. Verstrekking gegevens t.b.v. de afrekening van de vergoeding; indiening accountantsverklaring De Raad gaat ervan uit, dat de kosten die verbonden zijn aan door het bevoegd gezag in te schakelen derden, zoals de accountant (tweede lid, sub. b) en de onafhankelijke deskundige op het gebied van de huisvesting (derde lid, sub. b) onderdeel zullen uitmaken van het desbetreffende programma van eisen. artikel 75. Taak van de adviesgroep Het derde lid bepaalt dat op verzoek van de Tweede Kamer de adviesgroep "Programma's van eisen voortgezet onderwijs" adviseert over bij die Kamer aanhangige initiatiefvoorstellen van wet. In het advies van 7 juli 1989, OR 1/2270 P, maakt de Raad reeds bezwaar tegen dezelfde bepaling in het Ontwerpbesluit ter zake van de adviesgroep "Programma's van eisen WBO en ISOVSO". In uw brief van 17 augustus 1989 aan de voorzitter van de 4

5 Tweede Kamer (T.K , Hoofdstuk VIII, nr. 127) met betrekking tot laatstbedoeld ontwerp-besluit gaat u in op de in voornoemd advies ter zake gedane suggestie deze bepaling te schrappen. U merkt op dat beleidsvoorbereidende organen inderdaad geen taak hebben bij de advisering over initiatiefvoorstellen van wet. "Echter, de taak van de adviesgroep ligt veel meer op het gebied van de voorbereiding van wetgeving in materiële zin - immers het gaat om de vaststelling van de programma s van eisen - dan om beleidsvoorbereiding". Om deze reden bent u van mening dat deze bepaling niet kan worden gemist. De Raad kan dit standpunt niet delen. Hij wijst er in dit verband op dat ingevolge het bepaalde in de artikelen 80 e.v. van het wetsvoorstel de vaststelling van de programma's van eisen bij uitsluiting is opgedragen aan de minister. Hieruit blijkt zijns inziens dat initiatiefvoorstellen van wet niet kunnen liggen op het terrein van de vaststelling van de programma's van eisen. De Raad vraagt zich tevens af over welke initiatiefvoorstellen de adviesgroep dan wel gehoord zou moeten worden. Immers artikel 75, derde lid van het ontwerp-besluit is zo ruim geformuleerd dat de adviesgroep advies zou kunnen worden gevraagd over elk initiatiefvoorstel van wet, waarover de Raad van State en de Onderwijsraad worden gehoord. Ten slotte attendeert de Raad op de mogelijke precedentwerking die van een dergelijke regeling kan uitgaan naar eventuele andere bestaande of toekomstige adviesgroepen. De Raad concludeert dat het derde lid van dit artikel van het ontwerp-besluit niet kan worden gehandhaafd. artikel 77. Werkwijze De Raad stelt vast dat in het ontwerp-besluit geen termijn is genoemd waarbinnen de adviesgroep advies moet uitbrengen over de diverse programma's van eisen. Hij acht het ten aanzien van de termijnstelling in de richting van de adviesgroep gewenst, dat rekening wordt gehouden met het feit dat de Raad ter zake moet worden gehoord. artikel 83. Inwerkingtreding De Raad vraagt zich af of de geplande invoeringsdatum van 1 januari 1990 reëel is aangezien de programma's van eisen, die de grondslag vormen van de nieuwe bekostiging, nog moeten worden vastgesteld. Hij heeft er in dat verband kennis van genomen, dat het concept-regeringsstandpunt ten aanzien van het interim-advies van de commissie-kolthof nog moet verschijnen en dat voorts het eindadvies van genoemde commissie niet eerder dan juli 1990 kan worden verwacht. De Raad acht het gewenst dat op dit punt duidelijkheid aan het veld wordt geboden. 5

6 Samenvattend geeft de Raad u in overweging de invoering van het besluit te bevorderen met inachtneming van het bovenstaande. 6 Namens de Raad vpornöemd, <$*' dr. A.M.P. Knoers, voorzitter) (mr. drs. H.J.M. Hoefnagel algemeen secretaris)