Voorjaarsnota 2011 (meerjarenraming ) Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden

Transcriptie

1 Voorjaarsnota 2011 (meerjarenraming ) Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Vastgesteld in de vergadering van het algemeen bestuur op 20 april 2011 (dm.nr )

2 Inhoud 1 Samenvatting (financiële hoofdlijnen) Algemeen Meerjarenperspectief kosten en overige opbrengsten Meerjarenperspectief investeringsuitgaven Tarieven en reserves Inleiding Functie van de voorjaarsnota Indeling Relevante externe ontwikkelingen Algemeen Veranderende kaders Inzicht in de strategische keuzen op hoofdlijnen Inzicht in de strategische keuzen per thema Bestuurlijke thema s en programma s Algemeen Meerjarenperspectief programmabegroting Thema veiligheid Thema voldoende water Thema schoon water Thema bestuur, middelen en maatschappij Financiële positie Weerstandsvermogen, risicomanagement, reserves en voorzieningen Investeringsuitgaven Bijlage 1 Voorlopige kostendekkende tarieven en tarieven na inzet van de reserves Bijlage 2 Afkortingen en begrippen

3 1 Samenvatting (financiële hoofdlijnen) 1.1 Algemeen In dit hoofdstuk staan de financiële hoofdlijnen van de voorjaarsnota Dit is een meerjarenperspectief van de investeringsuitgaven en een meerjarenperspectief van de kosten en opbrengsten. Het meerjarenperspectief van de voorjaarsnota 2011 bouwt onder meer voort op de resultaten van de bestuursrapportage 2010 no. 2 en de begroting 2011 na de eerste begrotingswijziging. 1.2 Meerjarenperspectief kosten en overige opbrengsten In tabel 1 is het meerjarenperspectief opgenomen. De uitgangspunten zijn vermeld in de voetnoot. Tabel 1 Meerjarenperspectief kosten en overige opbrengsten voorjaarsnota Vastgesteld Na wijziging Kosten 105,2 105,2 108,5 110,6 111,8 112,6 Overige opbrengsten 3,7 3,7 3,8 3,8 3,9 3,9 Saldo van kosten en overige opbrengsten 101,5 101,5 104,8 106,8 108,0 108,7 1 Aanpassing indexering ,7-1,5-2,2-2,9 Saldo na aanpassing 101,5 101,5 104,0 105,3 105,8 105,8 Bezuinigingen - -3,5-3,5-3,5-3,5-3,5 Subtotaal na Bezuinigingen 101,5 98,0 100,5 101,8 102,3 102,3 Indexering ,0 1,0 1,0 1,0 Extra dotatie voorziening baggeren 4-1,3 1,3 1,3-1,4-1,4 Operatie STORM II (Bestuursakkoord) ,3 4,7 Herziene rekenbasis kapitaallasten ,8-2,2-3,6-5,0 investeringsprojecten (zie 5.2) Totaal generaal (netto kosten) 101,5 99,3 102,0 101,8 100,6 101,5 Procentuele ontwikkeling -2,2% +2,7% -0,2% -1,2% +0,9% Bedragen zijn in miljoenen euro s 1 Conform vastgestelde begroting 2011, p. 19 tabel 6 meerjarenperspectief 2011 (kosten -/- overige opbrengsten) 2 Tot en met dit begrotingsjaar is gerekend met een cumulatieve indexering, oftewel indexering over indexering. Voorgesteld is, om in plaats van deze systematiek, een rekenmethode te hanteren waarbij voor komende begrotingsjaar (2012) wel wordt geïndexeerd, maar dat in deze voorsnota voor de jaren erna de nullijn wordt aangehouden. Bij de volgende voorjaarsnota gebeurt vervolgens hetzelfde, dus dan wordt de indexering bekeken voor CPB hanteert voor 2011 een gemiddelde indexering voor loonvoet en materieel van 2,2%. In dit rekenmodel wordt voor 2012 en daarna gerekend met 1,4%. 4 Gunstige marktomstandigheden leiden tot aanzienlijke aanbestedingsvoordelen. Wij stellen voor om baggerprojecten naar voren te halen, zodat er in de resterende periode minder achterstand is en dientengevolge in diezelfde periode een lagere toevoeging nodig is aan de voorziening baggeren, ten opzichte van de vastgestelde begroting (eerste begrotingswijziging 2011) 3

4 1.3 Meerjarenperspectief investeringsuitgaven De afgelopen jaren zijn de gerealiseerde investeringen achtergebleven bij de planningen in de begroting. Ook in 2010 is 35% minder geïnvesteerd dan gepland. Mede gelet op hetgeen hierover door uw algemeen bestuur naar voren is gebracht bij de begrotingsbehandeling 2011, komen wij met een gewijzigde systematiek betreffende de financiële aspecten rond de investeringsuitgaven. In 5.2 van deze voorjaarsnota wordt het begrip Door te berekenen investeringsniveau geïntroduceerd - als basis voor de op te nemen kapitaallasten - naast een door uw bestuur te autoriseren taakstellend investeringsniveau. De betreffende cijfers en grafiek worden in die paragraaf verder toegelicht. 1.4 Tarieven en reserves Het is gebruikelijk om in de voorjaarsnota de kostendekkende tarieven weer te geven die zonder inzet van reserves voortvloeien uit het netto-kostenniveau. Vanwege de toezegging van het college om in een meerjarenbeeld ook weer te geven hoe de reserves worden afgebouwd, is een en ander nu samen in bijlage 1 opgenomen. Daarin treft u tevens de mogelijke tarieven aan, na inzet van de reserves. Daarmee biedt deze bijlage een compleet beeld van kostendekkende tarieven, de mogelijke tarieven na inzet van de reserves en de gevolgen daarvan voor de ontwikkeling van de reservepositie. Ontwikkelingen De volgende zaken zouden in de periode tussen voorjaarsnota en begroting nog kunnen leiden tot veranderingen in het tarievenbeeld: mogelijke herverdeling interne kostentoerekening hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP); mogelijke doorberekening effluentlozing op eigen water; eventuele aanpassing kostentoedelingsverordening; landelijke evaluatie belastingstelsel. 4

5 2 Inleiding 2.1 Functie van de voorjaarsnota De begroting van het voorgaande jaar is het eerste vertrekpunt voor de voorjaarsnota. Bij de 2 e bestuursrapportage over dat jaar komt de vraag aan de orde of zaken die in het voorgaande jaar op de agenda stonden nog door moeten werken in de voorjaarsnota. Zo ontstaat een basis voor de komende jaren. De doelstelling van een voorjaarsnota is om de belangrijkste beleidsmatige keuzes voor de langere termijn aan het algemeen bestuur voor te leggen en daarmee een kader te creëren om de begroting voor het komende jaar uit te gaan werken. Dit komt voort uit het bepaalde in artikel 4 en 5, van de Verordening beleids- en verantwoordingsfunctie Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. In de begroting gaan we, binnen het kader van de voorjaarsnota, de algemene doelstellingen uitwerken naar concrete resultaatdoelstellingen die we in 2012 gaan realiseren. De financiële consequenties worden dus ook pas in de ontwerp-begroting 2012 concreet verder vertaald. De voorjaarsnota is het instrument voor het bestuur om de lijnen voor de toekomst uit te zetten. Dit geldt niet alléén voor de exploitatie, maar ook voor de voornemens voor investeringen. Het plegen van een investering heeft immers budgettaire gevolgen voor de jaren erna als de rente en afschrijving in de exploitatie worden opgenomen. 2.2 Indeling De voorjaarsnota is ingericht volgens de bestuurlijke thema s van het waterschap: Veiligheid; Voldoende water; Schoon water; Bestuur, Middelen & Maatschappij. Deze thema s omvatten de taken waar het waterschap voor staat en dienen als uitgangspunt en als bestuurlijk kader voor de begroting Wanneer er geschoven moet worden tussen de verschillende thema s of programma s, dient dit te gebeuren via autorisatie door het algemeen bestuur. Wanneer er geschoven moet worden binnen de programma s, kan het college dit autoriseren, echter heeft het college wel een rapportageverplichting aan het algemeen bestuur. Tabel 2 Overzicht bestuurlijke thema s en programma s Bestuurlijke thema's Bestuurlijke programma's Veiligheid Primaire en regionale waterkeringen Calamiteitenzorg Voldoende water Waterkwantiteitsbeheer Nationaal Bestuursakkoord Water Schoonwater Kwaliteit van het oppervlakte water Zuiveringsbeheer Bestuur, middelen & maatschappij Lastendruk Tevredenheid belanghebbenden Maatschappelijk verantwoord ondernemen 5

6 3 Relevante externe ontwikkelingen 3.1 Algemeen Het politieke, bestuurlijke en maatschappelijke speelveld waarbinnen het waterschap opereert is momenteel wezenlijk aan het verschuiven. In het Bestuursakkoord Water met Vuur" worden nieuwe kaders voor de waterschappen vastgelegd. De vaststelling van deze nieuwe kaders krijgt gestalte in dezelfde periode als die waarin besluitvorming over de voorjaarsnota plaatsvindt. Het onderhandelingsresultaat heeft tot gevolg dat waterschappen meer verantwoordelijkheid krijgen voor het waterbeheer. Daarnaast wordt met het Deltaprogramma de komende jaren tot aan de Deltabeslissingen in 2014 een nieuw maatregelprogramma samengesteld om Nederland te beschermen tegen de gevolgen van zeespiegelrijzing en klimaatverandering. In het Deltaprogramma is voor de regionale waterbeheerders een grote rol weggelegd. Tegelijkertijd komt een groot aantal maatregelenprogramma s in uitvoering. De maatregelen gekoppeld aan watergebiedsplannen die in de afgelopen jaren zijn vastgesteld zorgen voor een piek in de uitvoering en de investeringen in de komende drie jaar. Ook is in 2010 gestart met de uitvoering van de maatregelenprogramma s van de Europese Kaderrichtlijn Water, en in 2011 start het uitvoeringsprogramma voor de verbetering van de regionale keringen. Al deze maatregelenprogramma s hebben einddoelstellingen in het jaar 2015 en bepalen tezamen met de vervangingsinvesteringen van de zuiveringstechnische werken de hoogte van de investeringen in de komende jaren. Binnen deze veranderende kaders wordt aan ons bestuur gevraagd positie te bepalen met de vraag: Wat voor waterschap willen wij zijn? 3.2 Veranderende kaders Momenteel vinden wezenlijke verschuivingen plaats in de taken en verantwoordelijkheden binnen het waterbeheer. Deze worden in april 2011 vastgelegd in het Bestuursakkoord Water met Vuur tussen de koepels van Rijk, provincies, waterschappen, gemeenten en drinkwaterbedrijven. Dit bestuursakkoord staat in het teken van de grote opgaven in het waterbeheer, waarvoor minder middelen beschikbaar zijn. Samenwerken en vergroten van de doelmatigheid is het leidend principe binnen dit bestuursakkoord. Bestuurlijk Het waterschap wordt verantwoordelijk voor realisatie en beheer van het regionale watersysteem (oppervlakte- en grondwater), inclusief de zuivering van afvalwater. De provincie is kadersteller en toezichthouder. De rol van toezichthouder wordt sober ingevuld. De provincies stellen geen afzonderlijke waterplannen op, maar integreren ruimte, water en milieu in omgevingsplannen. Deze zijn kaderstellend voor de beheerplannen van de waterschappen. Financieel In het STORM-voorstel hebben de waterschappen aangeboden de Rijksbegroting met 100 miljoen euro te ontlasten door financiering van het hoogwaterbeschermingsprogramma en de muskusrattenbestrijding. Dit voorstel is overgenomen in het Bestuursakkoord (mag niet leiden tot lastenverhoging voor de burgers) en de financïële gevolgen van dit onderdeel (STORM I) voor ons waterschap zijn ook al structureel in de begroting verwerkt. Het bestuursakkoord leidt er echter ook toe dat in de jaren 2014 en 2015 wéér rijksbezuinigingen (nogmaals 100 miljoen euro) op het bordje van de waterschappen worden gelegd (STORM II). 6

7 Ook onze mede-overheden bezuinigen fors. Dit raakt ons waterschap in de uitvoering van projecten waarin wij samenwerken met provincies en gemeenten. In het bijzonder stopzetting van grondverwerving voor de EHS en Recreatie om de Stad (RodS) en de FES-bijdragen aan projecten in het veenweidegebied hebben tot consequentie dat een aanzienlijk deel van de medefinanciering aan opgaven uit ons waterbeheerplan komt te vervallen. Politiek Er blijven zelfstandige waterschapsbesturen. Het Bestuursakkoord gaat uit van indirecte verkiezingen door de gemeenteraden. Op dit punt hebben de waterschappen expliciet een voorbehoud gemaakt. 3.3 Inzicht in de strategische keuzen op hoofdlijnen Algemeen Het bestuursakkoord bindt het bestuur van het waterschap aan landelijke kaders. Binnen die kaders worden door elk waterschapsbestuur zelfstandige keuzes gemaakt, ingegeven door het karakter van het eigen beheersgebied, de vraagstukken in het eigen gebied en de eigen beleidsagenda. Eind 2008 heeft het bestuur met de vaststelling van het Waterbeheerplan Water Voorop! de beleidsagenda voor de jaren vastgesteld. De geschetste landelijke ontwikkelingen geven aanleiding om ons te beraden over een aantal onderdelen (o.a. de EHS, ILG etc.) van de beleidsagenda. De evaluatie van het eerste uitvoeringsjaar van het waterbeheerplan geeft daarnaast op enkele onderdelen aanleiding om de geformuleerde doelstellingen bij te stellen op basis van voortschrijdend inzicht uit onderzoek en de uitvoering. De voorjaarsnota is de plaats waar keuzes worden gemaakt met een vertaling in financiële consequenties. Vier mogelijke strategieën Twee vragen zijn bepalend voor de rol en positie van het waterschap: Hoe willen we onze ambities realiseren? Op eigen kracht of door samenwerking met andere partijen? Nu onze mede-overheden minder middelen hebben om te investeren kunnen we er voor kiezen om op eigen kracht onze doelen te behalen en als zelfstandig optredende overheid zichtbaar te blijven. We kunnen er ook voor kiezen om door middel van vergaande samenwerking met onze partners en in dialoog met de ingezetenen een optimale doelrealisatie tegen lage maatschappelijke kosten na te streven als onderdeel van een betrouwbare overheid. Wat is onze agenda? Instandhouding of verandering? We kunnen onze taken blijven uitvoeren zoals we dat nu doen: zorg voor veilige dijken, schoon water en droge voeten tegen aanvaardbare maatschappelijke kosten. Als betrouwbare overheid houden wij het huidige systeem in stand. Onze ingezetenen kunnen daar op rekenen. Waar het systeem op orde is, zorgt het waterschap ervoor dat het op orde blijft. We kunnen ons daarnaast ook inzetten voor veranderingen in het waterbeheer en daar een leidende rol in spelen. De samenleving verandert, het klimaat verandert en de rol van de overheid verandert. Een waterschap dat middenin de maatschappij staat beweegt mee met deze veranderingen. Met het oog op de toekomst realiseren wij de veranderingen in het waterbeheer die in onze visie nodig zijn. Voor elk onderwerp van de voorjaarsnota is een verschillend antwoord mogelijk op deze vragen. Door beide vragen weer te geven op twee assen van een kwadrant ontstaat een strategiemodel voor de keuzes in de voorjaarsnota. In Figuur 1 strategiemodel (pagina 8) 1 is het strategiemodel weergegeven. 7

8 De werking van dit strategiemodel willen wij hier aan de hand van 2 voorbeelden illustreren. Voorbeeld 1 In het veenweidegebied komt een aantal knelpunten in het waterbeheer en landgebruik samen. Ons waterschap werkt al jaren samen met provincie, gemeenten, agrariërs en onderzoeksinstellingen aan mogelijkheden om het huidige agrarisch gebruik in dit gebied in stand te houden en de bodemdaling te beperken. De strategie is hier: efficiency door samenwerking. De hoge kosten van het waterbeheer en de klimaatverandering geven aanleiding om deze strategie opnieuw tegen het licht te houden. De Groene Hart conferentie die wij recentelijk samen met Stichting Groene Hart hebben georganiseerd laat zien dat hier breed draagvlak voor is. Door deel te nemen aan de Stuurgroep Groene Hart krijgen de waterschappen een duidelijke stem. Het Rijk heeft de realisatie van de EHS herijkt. De provincie Utrecht werkt haar beleid voor het veenweidegebied nader uit in de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie. Deze ontwikkelingen geven ons aanleiding om onze strategie voor het veenweidegebied te heroverwegen. Voor delen van het veenweidegebied kan dit leiden tot een andere strategie: samen met andere overheden en maatschappelijke organisaties vormgeven aan transities. Het ligt voor de hand om de opgave beperken van wateroverlast, die voor het overgrote deel is geconcentreerd in het veenweidegebied, hierin mee te nemen. Voorbeeld 2 Het tweede voorbeeld betreft de rwzi Utrecht. De water- en de sliblijn zijn aan renovatie toe. Een state of the art zuiveringsinstallatie op het bestaande terrein en nieuwbouw voor delen van de rwzi, kan een financieel aantrekkelijk alternatief blijken. Zo wordt bijvoorbeeld onderzocht wat de meerwaarde van verplaatsing van de sliblijn naar Lage Weide is. Een strategie zou dan zichtbaar en voorbereid op de toekomst kunnen zijn waarbij mogelijke gronden verkocht worden aan marktpartijen. Er kan ook gekozen worden voor samenwerking met marktpartijen, Samen vormgeven aan transities. Door een integrale inrichting van het terrein kan optimaal bijgedragen worden aan de binnenstedelijke opgave van de stad Utrecht. Figuur 1 strategiemodel Verandering Zichtbaar en voorbereid op de toekomst Samen vormgeven aan transities Op eigen kracht Midden in de samenleving Onze kerntaken centraal Efficiency door samenwerking Instandhouding 8

9 3.4 Inzicht in de strategische keuzen per thema Voor het thema veiligheid Ons beheersgebied heeft een hoog beschermingsniveau tegen overstromingen. Wij dragen er zorg voor dat ook in de toekomst De Stichtse Rijnlanden een veilig gebied blijft om te wonen en werken. Voorkomen van overstromingen Wij dragen zorg voor veilige dijken. Met betrekking tot deze taak is onze strategie: onze kerntaken centraal. Het bestaande systeem van instandhouding, toetsing en waar nodig versterking van primaire en regionale keringen is ook toereikend voor de toekomstige zorg voor waterveiligheid. De financiële positie van het waterschap mag geen aanleiding zijn om essentiële onderdelen van de veiligheidstaak af te stoten of de ambitie bij te stellen. Zorg voor veilige dijken is een kernactiviteit van het waterschap en essentieel voor het bewoonbaar houden van onze Delta. Dat geldt ook voor de muskusrattenbestrijding. Het is in het belang van onze veiligheid dat de populatie van de muskusratten laag is. Bovendien heeft het onderbrengen van de muskusrattenbestrijding bij het waterschap veel synergievoordelen en heeft ons waterschap inmiddels een landelijke voorsprong in de aanpak van de bestrijding. Vanuit deze positie ligt het voor de hand om aan te bieden ook de muskusrattenbestrijding van naastgelegen gebieden op ons te nemen. Beperken van de gevolgen van overstromingen Absolute veiligheid bestaat niet. Daarom adviseren wij onze mede-overheden over een overstromingsbestendige ruimtelijke inrichting. Dit is een nieuw beleidsterrein waar wij samen met provincie en gemeenten invulling aan geven. Onze strategie voor deze taak is samen vorm geven aan transities. Deltaprogramma (deelprogramma Veiligheid) In het kader van het Deltaprogramma wordt de waterveiligheid aangepast aan de bestaande hoge bevolkingsdichtheid en ruimtelijke investeringen en voorbereid op de klimaatverandering en zeespiegelstijging. De Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu is hier verantwoordelijk voor. Ook de communicatie over het Deltaprogramma is primair een verantwoordelijkheid van de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. Als de discussie over onderdelen van dit programma naar de regio gebracht wordt willen wij daarin een rol spelen. In 2014 wordt een Deltabeslissing genomen over het beschermingsniveau van de dijkringen. Deze beslissing is voor ons waterschap van bijzonder belang omdat in dit kader besloten wordt of de bestaande C- keringen langs de Gekanaliseerde Hollandse IJssel en het Amsterdam Rijnkanaal versterkt worden. Vooruitlopend op deze Deltabeslissing participeert ons waterschap momenteel in een onderzoek naar de samenhang tussen de veiligheid van dijkringen 14, 15 en 44 en op welke manier we dijkring 14 kunnen beschermen. Dit onderzoek is in maart 2011 samen met de toetsingsresultaten van de primaire keringen aangeboden aan de staatssecretaris. Het waterschap zet daarbij in op een andere opzet van de dijkringen, vanuit de visie dat de aanpassing van de huidige kering langs de Hollandse IJssel tot normniveau maatschappelijk onaanvaardbaar is. Op korte termijn heeft het Deltaprogramma geen financiële consequenties, op langere termijn wel. In deze voorjaarsnota is nog geen rekening gehouden met de financiële consequenties Voor het thema voldoende water Peilbeheer Wij dragen zorg voor voldoende water ten behoeve van de functies in ons gebied. In normale situaties zorgen wij voor waterpeilen zoals vastgelegd in de peilbesluiten. Peilbeheer is en blijft een belangrijke taak 9

10 van het waterschap, primair gericht op de instandhouding van het watersysteem en de functies in het gebied. Met betrekking tot deze taak is onze strategie: onze kerntaken centraal. Vaststelling van peilbesluiten en de daaraan gekoppelde GGOR vinden plaats in interactie met de gebiedspartijen. Afhankelijk van de aard van het gebied stellen wij daarvoor watergebiedsplannen op. Watergebiedsplannen Reeds vastgestelde watergebiedsplannen voeren wij uit. Daar kunnen de gebiedspartijen op rekenen. De komende drie jaar worden de investeringsuitgaven voor een groot deel bepaald door reeds vastgestelde watergebiedsplannen. We overwegen een temporisering van de investeringen. De met gebiedspartijen afgesproken maatregelen blijven gehandhaafd. Het doel om in 2012 in het landelijk gebied alle peilbesluiten gereed te hebben stellen we bij tot Tot dusver werden de watergebiedsplannen gericht op het oplossen van bestaande knelpunten in het watersysteembeheer. Deze insteek heeft als belangrijk nadeel dat kansen op synergie met doelen van andere partijen worden gemist. Wij kiezen voor een aanpak waarbij kansen op synergie zoveel mogelijk worden benut. Momenteel is dit aan de orde in onze samenwerking met andere gebiedspartijen rondom het Eiland van Schalkwijk. Dit kan leiden tot veranderingen in het proces en mogelijk ook in de aard van de oplossingen. Hierbij kan gekozen worden voor de strategie samen vorm geven aan transities, waarbij investeringen in het watersysteem in dit plan slim gecombineerd worden met investeringen van andere gebiedspartijen. De komende periode zal vooral besteed worden aan de voorbereiding, de daadwerkelijke uitvoering temporiseren wij. Wateroverlast en Nationaal Bestuursakkoord Water Wij investeren in maatregelen om in extreem natte situaties wateroverlast tot een aanvaardbaar niveau te beperken. In de provinciale verordening is vastgelegd aan welke normen voor wateroverlast wij in 2015 moeten voldoen. Nu het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) wordt vervangen door het nieuwe Bestuursakkoord Water wordt laatstgenoemde akkoord leidend. In de uitvoering is tot dusver onze strategie: op eigen kracht, deels met beperkte aanpassingen van het bestaande watersysteem (onze kerntaken centraal) en deels door vernieuwing van het watersysteem (zichtbaar en voorbereid op de toekomst). Zowel de opgave zelf als de realisatiestrategie staan momenteel ter discussie. De opgave wordt in het proces van de hertoetsing wateropgave in 2011 opnieuw berekend. De wateropgave is voor het grootste deel geconcentreerd in het Veenweidegebied, en realisatie van de wateropgave hangt nauw samen met de problematiek van bodemdaling en het versnipperde peilbeheer. Wij kiezen ervoor om de wateropgave daarom vanuit een andere strategie aan te pakken, door de realisatie van de wateropgave nadrukkelijker te koppelen aan de problematiek van het Veenweidegebied. De wateropgave is een concreet vraagstuk die als drager kan dienen voor een transitie in het Veenweidegebied die gericht is op het streven naar robuuster waterbeheer en tegengaan van de bodemdaling (samen vorm geven aan transities). Watertekort en Deltaprogramma (deelprogramma Zoetwater) In extreem droge situaties passen wij de verdringingsreeks voor droogte toe en indien nodig nemen wij de Kleinschalige Water Aanvoer (hierna: KWA) in gebruik. De verdringingsreeks en de KWA zijn ook onderwerp van discussie in het deelprogramma Zoetwater van het Deltaprogramma. Ons waterschap neemt een sleutelpositie in voor de zoetwatervoorziening van de Randstad. Daarom participeren wij hier actief in. Hiervoor werken wij samen met alle waterbeheerders in West-Nederland, gericht op de instandhouding van het watersysteem in dit deel van Nederland (strategie: efficiency door samenwerking). De komende drie jaar staan in het teken staan van onderzoek en uitwerken van maatregelen, zoals verleg- 10

11 ging van de inlaat Kromme Rijn. Naar verwachting leidt dit deelprogramma pas na 2015 tot investeringsuitgaven. Stedelijk water In het waterbeheer in stedelijk gebied hebben gemeenten en waterschap beide een taak. Door intensivering van onze samenwerking zien wij mogelijkheden om deze taak efficiënter uit te voeren. Dat kan leiden tot samenwerkingsafspraken voor het beheer en onderhoud van al het stedelijk water met als inzet vermindering van de maatschappelijke kosten. In stedelijk gebied zijn ook belevingswaarde, bijdrage van oppervlaktewater aan het binnenstedelijk klimaat (hittestress) en recreatief gebruik belangrijke doelstellingen. In 2011 werken wij de visie op onze rol en positie bij het stedelijk waterbeheer nader uit, zodat hier van uitvoering aan kan worden gegeven. Onze strategie is hier efficiency door samenwerking. Rijnenburg en Deltaprogramma (deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering) In Rijnenburg werken wij samen met gemeente en provincie aan de ontwikkeling van een woongebied dat is voorbereid op de opgaven van een duurzame toekomst. Het waterschap draagt zorg voor een werkende afvalwaterzuivering en een goed functionerend watersysteem. Daarbij liggen er kansen voor een vernieuwende aanpak op het gebied van de afvalwaterketen, gericht op terugwinning van energie en fosfaat. Dat geldt ook voor waterrobuuste bebouwing en een zelfvoorzienend watersysteem. Als gevolg van de ongunstige marktomstandigheden wordt de ontwikkeling van Rijnenburg getemporiseerd. De stuurgroep Rijnenburg heeft in 2010 besloten om marktpartijen een grotere rol te geven in de gebiedsontwikkeling. Daardoor valt te verwachten dat wij ook meer met marktpartijen schakelen om haalbare en verkoopbare oplossingen te ontwikkelen. Ruimtelijke investeringen zoals die in Rijnenburg vinden plaats met een afschrijvingstermijn van jaar; veel woningen worden gebouwd met een beoogde levensduur van tenminste 100 jaar. Het is noodzakelijk dat bij deze investeringen wordt geanticipeerd op de verwachte klimaatverandering. In het deelprogramma nieuwbouw en herstructurering van het Deltaprogramma worden hiervoor de instrumenten ontwikkeld. Ook bij dit programma zijn wij actief betrokken. Onze strategie voor Rijnenburg en dit deelprogramma is samen vorm geven aan transities Voor het thema schoon water Wij dragen zorg voor een goede waterkwaliteit ten behoeve van de functies in ons gebied. Dat doen wij door zuivering van afvalwater en door de verbetering van de inrichting van oppervlaktewater. Samenwerking in de afvalwaterketen Door samenwerking in de afvalwaterketen hebben wij samen met de gemeenten al aanzienlijke besparingen op investeringen en exploitatie gerealiseerd. Uiterlijk in 2013 zijn de laatste OAS studies en de vertaling van de uitkomsten daarvan in afvalwaterakkoorden voorzien. Daarnaast blijven wij, samen met gemeenten, inzetten op de verdere uitbouw van de samenwerkingsorganisatie WINNET. Onze strategie is efficiency door samenwerking. Energiefabriek Wij dragen daarnaast actief bij aan de discussie over transitie van het zuiveren van afvalwater naar het produceren van energie en het terugwinnen van fosfaat op onze zuiveringsinstallaties. Deze transitie kan op langere termijn ook de kosten van het zuiveringsbeheer verminderen. Wij werken deze transitie en de consequenties voor onze investeringen in 2011 verder uit in de zuiveringsvisie. In Nieuwegein realiseren wij onze eerste energieleverende zuiveringsinstallatie: de energiefabriek. De ervaringen in Nieuwegein gebruiken wij bij de nieuwe rwzi van Utrecht. De strategie is hier zichtbaar en voorbereid op de toekomst. 11

12 Rwzi Utrecht De water- en de sliblijn van de rwzi Utrecht is aan renovatie toe. Een state of the art zuiveringsinstallatie op het bestaande terrein en nieuwbouw voor delen van de rwzi, kan een financieel aantrekkelijk alternatief blijken. Zo wordt bijvoorbeeld onderzocht wat de meerwaarde van verplaatsing van de sliblijn naar Lage Weide is. Een geringer ruimtebeslag kan betekenen dat er ruimte vrijkomt voor woningbouw. In 2011 werken wij hiervoor de plannen uit. Europese Kaderrichtlijn Water In de komende vijf jaar geven wij uitvoering aan het maatregelprogramma voor het voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water. De nadruk ligt daarbij op inrichtingsmaatregelen in waterlichamen, zoals realisatie van natuurvriendelijke oevers en vispassages. Het waterschap neemt de uitvoering van de meeste maatregelen zelf ter hand (strategie: zichtbaar en voorbereid op de toekomst). De maatregelen die het Rijk gaat temporiseren bij de uitvoering van de KRW hebben mede hierdoor geen directe gevolgen voor onze doelstellingen. Uitvoering van het maatregelenpakket zet een belangrijke stap in de richting van het realiseren van de KRW-doelstellingen. Tezamen met de uitvoering van maatregelen na deze periode resulteert dat in het behalen van alle KRW-doelstellingen. Dit is ook de lijn die de Unie van Waterschappen in dit dossier aanhoudt. Wij blijven daarom onverminderd inzetten op realisatie van het maatregelprogramma KRW. Waar realisatie van KRW-maatregelen in gevaar komt door herijking van de EHS treden we in overleg met de betrokken partijen. De KRW-maatregelen zijn gericht op het hoofdsysteem. Daar willen we een goede ecologische en chemische waterkwaliteit realiseren. Het waterbeheerplan is ook gericht op verbetering van de ecologische en chemische waterkwaliteit in het achterland. 12

13 4 Bestuurlijke thema s en programma s 4.1 Algemeen In dit hoofdstuk worden de in hoofdstuk 3 verwoorde bevindingen en kaders doorvertaald. Per thema en de bijbehorende programma s wordt inzicht gegeven in de bestuurlijke doelstellingen, te behalen resultaten en uitgangspunten. 4.2 Meerjarenperspectief programmabegroting Onderstaande tabel geeft inzicht in het meerjarenperspectief per bestuurlijk thema en programma. Tabel 3 Meerjarenperspectief kosten en overige opbrengsten naar thema en programma Kosten Vastgesteld Na wijziging Veiligheid: 15,9 15,8 16,2 16,1 18,3 20,6 - Primaire en regionale waterkeringen 15,5 15,4 15,8 15,7 17,9 20,2 - Calamiteitenzorg 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 0,4 Voldoende water: 31,2 30,7 31,1 30,6 27,8 27,6 - Watersysteembeheer 27,1 27,1 27,5 27,3 24,5 24,3 - Nationaal Bestuursakkoord Water 4,1 3,6 3,6 3,3 3,3 3,3 Schoon water: 52,7 51,9 53,9 54,3 53,7 52,5 - Kwaliteit van oppervlaktewater 7,0 6,8 6,9 6,9 6,9 6,9 - Zuiveringsbeheer 45,7 45,1 47,0 47,4 46,8 45,6 Bestuur, middelen & maatschappij: 5,3 5,3 5,3 5,4 5,4 5,4 - Lastendruk 5,3 5,3 5,3 5,4 5,4 5,4 Totaal Kosten: 105,2 103,8 106,5 106,5 105,2 106,2 Overige opbrengsten Veiligheid: 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 - Primaire en regionale waterkeringen 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8 - Calamiteitenzorg Voldoende water: 0,9 1,2 1,2 1,3 1,3 1,3 - Watersysteembeheer 0,9 1,0 1,0 1,1 1,1 1,1 - Nationaal Bestuursakkoord Water 0,0 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 Schoon water: 0,8 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 - Kwaliteit van oppervlaktewater Zuiveringsbeheer 0,8 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 Bestuur, middelen & maatschappij: 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 - Lastendruk 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 Totaal Overige opbrengsten: 3,7 4,5 4,5 4,6 4,6 4,6 Saldo kosten en overige opbrengsten: 101,5 99,3 102,0 101,8 100,6 101,5 Bedragen zijn in miljoenen euro s 13

14 4.3 Thema veiligheid Beoogd effect Wij zorgen er voor dat wij voldoen aan de door Rijk en provincie vastgestelde veiligheidsnormen voor overstromingen. Wij dragen bij aan het beperken van de gevolgen bij een eventuele overstroming. In buitengewone situaties beschermen wij onze burgers door middel van calamiteitenzorg Programma primaire en regionale waterkeringen Primaire keringen De direct kerende primaire waterkeringen worden in de komende tijd aangepast opdat deze voldoen aan de veiligheidsnormen uit de wet op de waterkering. Het gaat om relatief beperkte ingrepen. Voor de indirect kerende primaire keringen volstaat een beperkte aanpassing niet. Wij zetten in op een heroverweging van de opzet van de dijkringen en een verbetering van het veiligheidsniveau voor de Randstad door de Lekdijk zelf aan te passen. In de komende 5 jaar worden hierin landelijk beslissingen genomen. In 2011 beslist de staatssecretaris over de resultaten van de 3 e toetsing van de primaire keringen. In 2014 wordt de Deltabeslissing veiligheid genomen die aangeeft welk normenstelsel voor de toekomst gehanteerd wordt. Om onze inbreng in het Deltaprogramma Veiligheid te waarbogen in het bijzonder de besluitvorming over de inrichting en het beschermingsniveau van de dijkringen - versterken wij onze inzet. De Taskforce Hoogwaterbeschermingsprogramma heeft aangegeven, dat het op orde houden en waar nodig versterken van de primaire keringen vraagt om investering in kennis en kunde van de waterschappen. Samen met onze collega-waterschappen onderzoeken wij hoe wij hier invulling aan geven. Regionale keringen Uit de toetsing van de regionale keringen is gebleken, dat een deel van de regionale keringen niet aan de veiligheidsnormen voldoet. Wij zorgen er voor, dat deze knelpunten in 2020 zijn opgelost. De meest urgente knelpunten worden het eerst aangepakt. De uitvoering hiervan start in Muskusrattenbestrijding De overname van de Muskusrattenbestrijding (MRB) van de provincies ook financieel krijgt in de loop van 2011 zijn beslag. De nieuwe gebiedsindeling is nog niet in de meerjarige financiën van deze voorjaarsnota verwerkt. Momenteel is overleg gaande over een nieuwe gebiedsindeling. Vanwege onze ervaring en onze resultaten is de verwachting dat ons waterschap verantwoordelijk wordt voor de MRB in een groot deel van West-Nederland. Beperken gevolgen overstromingen In 2011 werken wij aan een overstromingsrisicozonering en maken wij afspraken met de provincie Utrecht over de bijdrage van het waterschap aan de ruimtelijke plannen die nodig zijn om het gebied overstromingsbestendig te maken. De uitvoering van deze plannen is het werk van de overheden die samen de ruimtelijke ordening van het gebied bepalen: de gemeente en de provincie Programma calamiteitenzorg Wij ontplooien activiteiten op het gebied van de calamiteitenorganisatie, plannen en planvorming, opleiden, trainen en oefenen en ons netwerk. Wij ambiëren eind 2013 te beschikken over een professioneel, hoogwaardig en duurzaam calamiteitenzorgsysteem. 4.4 Thema voldoende water Beoogd effect Onder normale omstandigheden zorgen wij met ons peilbeheer voor voldoende water ten behoeve van de in het kader van de ruimtelijke ordening vastgestelde functies. Wij richten ons watersysteem zodanig in, dat onder extreem natte of droge situaties 14

15 de schade tot een aanvaardbaar niveau beperkt blijft Programma watersysteembeheer Watergebiedsplannen De vastgestelde watergebiedsplannen worden uitgevoerd. In 2011 start de uitvoering van het watergebiedsplan Linschoterwaard. Het ontwerp daarvan is uitvoerig met de betrokken partijen gecommuniceerd. Voor het Eiland van Schalkwijk is recentelijk het proces voor het opstellen van een watergebiedsplan gestart. Daadwerkelijke implementatie is voorlopig nog niet aan de orde. Er is gekozen voor een interactief planproces, aangezien in dit gebied kansen zijn voor het realiseren van verbeteringen aan het watersysteem en waterkeringen in combinatie met projecten van andere partijen. De doelstelling om in 2012 voor het landelijk gebied dekkende peilbesluiten en GGOR te hebben stellen we bij naar We laten de noodzaak om voor elk peilbesluit een watergebiedsplan op te stellen los. In de komende jaren wijst per gebied een haalbaarheidsstudie uit welk proces nodig is om tot een peilbesluit te komen. Het aantal watergebiedsplannen dat jaarlijks wordt opgesteld daalt daardoor, waardoor jaarlijks ca. 1 miljoen euro wordt bespaard op de investeringen. Veenweidegebied Ontwikkelingen bij onze partners geven aanleiding om onze strategie te herijken. In 3.3, onder voorbeeld 1 zijn we hierop ingegaan. Voor de inspanningen van het waterschap in het veenweidegebied stellen wij in 2011 een strategienota op. Deze strategienota geeft een integraal kader voor investeringen van ons waterschap in het veenweidegebied. Onderdeel daarvan is de brede heroverweging van de wateropgave, zoals berging in de haarvaten en de stimuleringsregeling groen-blauwe diensten. Overige maatregelen Wij beperken de geplande investeringen voor het vaarwegbeheer tot de wateren waar wij reglementair verantwoordelijk voor zijn. In de Invoeringswet Waterwet is bepaald dat de provincies uiterlijk 2012 bezien of de toebedeling van het vaarwegbeheer moet veranderen. Vaarwegbeheer wordt nu nog vaak uitgevoerd door provincies en gemeenten. Eind 2012 volgt een besluit over het toebedelen van het vaarwegbeheer. Ook verwachten wij in 2011 voorstellen te doen die leiden tot besluitvorming rondom de Woerdersluis bij Spaarndam. Een onderdeel daarvan zal zijn dat eventuele financiële consequenties eenmalig gedekt worden uit de algemene reserve Programma beperking wateroverlast (voorheen: programma Nationaal Bestuursakkoord Water) Het Nationaal Bestuursakkoord Water vervalt bij de inwerkingtreding van het nieuwe Bestuursakkoord Water. Wij zijn wel gehouden aan het bereiken van de normen voor wateroverlast uit de provinciale verordening in Conform de afspraak in het Nationaal Bestuursakkoord Water toetsen wij in 2011 de watersystemen aan de KNMI klimaatscenario s. Wij grijpen deze hertoetsing en de brede heroverweging van de wateropgave voor het veenweidegebied aan om met de provincie in gesprek te gaan over de aanpak van de problematiek. Door de aanleg van gemaal Snelrewaard (Waardse dijk) en maatregelen in watergebiedsplannen wordt ruim de helft van de wateropgave in het Oude Rijngebied opgelost. De overige veelal duurdere maatregelen maken deel uit van de heroverweging van het veenweidegebied. Met Rijkswaterstaat is afgesproken dat geen extra waterberging in de uiterwaarden van de Gekanaliseerde Hollandse IJssel nodig is, waardoor deze maatregelen vervallen. 15

16 4.5 Thema schoon water Beoogd effect Wij dragen zorg voor een voldoende waterkwaliteit ten behoeve van de functies in ons gebied. Dat doen wij in de eerste plaats door zuivering van afvalwater. De uitvoering van deze taak betreft bijna de helft van onze begroting. Door middel van samenwerking in de afvalwaterketen met de gemeenten streven wij naar een optimale balans tussen waterkwaliteit en maatschappelijke kosten. Ook ons oppervlaktewaterbeheer is mede gericht op een goede ecologische en chemische waterkwaliteit. Het betreft met name inrichting en beheer van het oppervlaktewatersysteem en vergunningverlening en handhaving Programma kwaliteit van het oppervlaktewater Europese Kaderrichtlijn Water De ambities voor de Europese Kaderrichtlijn Water uit het Waterbeheerplan blijven gehandhaafd. Deze leiden tot verbetering van de ecologische waterkwaliteit van het hoofdsysteem. Belangrijke onderdelen daarvan zijn de synergieprojecten Ouwenaar-Haarrijn, Grecht, Maartensdijk en Kromme Rijn. Voor wat betreft de slibvang in het KRW synergieproject Kromme Rijn zijn nog keuzes mogelijk die tot lagere investeringsuitgaven kunnen leiden. Overige waterkwaliteitsdoelstellingen Voor de kleinere watergangen temporiseren wij de investeringen in de ecologische waterkwaliteit. Dit betreft met name vispassages buiten KRW waterlichamen, natuurvriendelijke oevers langs de natte EHS en natuurvriendelijke oevers in stedelijk gebied Programma zuiveringsbeheer Samenwerking in de waterketen Uiterlijk in 2013 zijn de laatste OAS studies en de vertaling van de uitkomsten daarvan in afvalwaterakkoorden voorzien. Om de samenwerking in de waterketen tussen gemeenten en het waterschap te faciliteren is in 2010 het samenwerkingsplatform WIN- NET opgericht. Vanaf 2011 laat de provincie Utrecht haar regierol bij WINNET los. Het waterschap heeft aangeboden deze rol over te nemen. De aandacht binnen WINNET is primair gericht op het beter en doelmatiger uitvoeren van de bestaande taken door deze samen op te pakken. Het waterschap wil de verdere ontwikkeling van WINNET faciliteren en versterkt de inzet op het gebied van de waterketen. Deze inzet kan in 2011 en verder worden ingezet voor dienstverlenende taken aan gemeenten via WINNET, waarbij het uitgangspunt is dat hier via dienstverleningsovereenkomsten of andere afspraken door gemeenten voor wordt betaald, zodat de lasten van deze capaciteit vanaf 2012 maar voor een deel voor rekening van het waterschap zijn. Energiefabriek In 2011 leggen wij ter besluitvorming aan het Algemeen Bestuur een voorstel voor rondom de energiefabriek Nieuwegein. Wij verwachten deze investering in 15 jaar terug te verdienen. 4.6 Thema bestuur, middelen en maatschappij Beoogd effect Het waterschap moet door afgewentelde rijksbezuinigingen de komende jaren meer taken financieren (o.a. hoogwaterbeschermingsprogramma, muskusrattenbestrijding). Daarbij nemen de financiële bijdragen van mede-overheden ook nog eens af als gevolg van de bezuinigingen. Onder deze omstandigheden is de opgave een gematigde tariefsontwikkeling te bereiken Programma lastendruk In dit programma zijn de belangrijkste ontwikkelingen: samenwerking gemeente Utrecht, gemeente Venlo, Limburgse waterschappen en HDSR op het gebied van belastinginning (oprichting regionaal belastingkantoor); 16

17 evaluatie belastingwetgeving (voor 2014 wellicht verdere vereenvoudiging van de waterschapsbelastingen); Actuele kostentoedelingsverordening vaststellen Programma Tevredenheid belanghebbenden E-Overheid Wij willen dat burgers en bedrijven op eenvoudige wijze de zaken met ons kunnen regelen. Wij verbeteren daarom gezamenlijk met andere overheden de dienstverlening met slimme en betrouwbare digitale oplossingen. Het Waterschapshuis is daarbij een belangrijke partner. De komende periode richten wij ons onverminderd op de verbetering van de klantgerichtheid, door de inzet van digitale diensten via het internet. Wij werken daarbij van van buiten naar binnen, dat wil zeggen dat wij de vraag van burgers, bedrijven en partners als vertrekpunt nemen. De belangrijkste onderwerpen die de komende tijd de agenda bepalen zijn: beschikbaar stellen van DigiD Burger en e-formulieren; aansluiten op de GBA; voldoen aan de webrichtlijnen; werken conform de NORA; stijgen op de overheidsmonitor; realisatie van de overheidsservicebus; aansluiten op de BGT; introductie van zaakgericht werken; opleveren van de digitale watertoets; opleveren van de legger oppervlaktewater Programma Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) Bij MVO en duurzaamheid gaat het om de optimale balans tussen maatschappelijke, ecologische en economische belangen. Omdat dit niet altijd eenduidige belangen zijn is het belangrijk deze verschillende belangen af te wegen en te streven naar de optimale balans daartussen. Binnen alle aandachtspunten voor MVO kiezen wij ervoor om te focussen op de thema s: Duurzaam inkopen, waarbij wij in 2015 streven naar 100% duurzame inkoop volgens de criteria van AgentschapNL Energie, met daarin activiteiten zoals het uitwerken van een energievisie Recreatief medegebruik en cultuurhistorie Recreatie, cultuurhistorie en landschap, met als belangrijkste aandachtsgebieden het opstellen van een beheerplan cultuurhistorische objecten en het opstellen van een beleidsvisie recreatief medegebruik uiterlijk Op Kop project Het waterschap neemt deel aan het Op Kop programma van de provincie Utrecht. De provincie ondersteunt organisaties (koplopers) die een klimaatneutrale bedrijfsvoering willen voeren. Om klimaatneutraal te worden wordt actief gewerkt aan energiebesparing, opwekking van duurzame (groene) energie en het terugdringen van CO2- (en methaan) uitstoot van onder anderen rwzi's. Hierbij wordt er naar gestreefd om binnen een realistische termijn zelfvoorzienend te worden. 17

18 5 Financiële positie 5.1 Weerstandsvermogen, risicomanagement, reserves en voorzieningen De Stichtse Rijnlanden loopt als overheidslichaam een aantal risico s voor onverzekerde en onverzekerbare schaden. Voorbeelden zijn calamiteiten door overstromingen of droogte, het uitvallen van rwzi s en het bewust onder laten lopen van polders bij extreme wateroverlast e.d. Om financiële tegenvallers op te kunnen vangen is weerstandsvermogen nodig. Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen: de weerstandscapaciteit, zijnde de algemene reserve en andere mogelijkheden waarover het waterschap kan beschikken om niet begrote kosten te dekken; alle risico s waarvoor onvoldoende maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie. De risico s die worden gelopen kunnen zowel het gevolg zijn van aanspraken van derden als van externe factoren die van directe invloed kunnen zijn op de budgettaire positie. Voorbeelden van deze laatste categorie zijn: fluctuaties in de rentestand, kapitaallasten en tegenvallers in de belastingopbrengsten. Een aantal bekende en erkende risico s die eventueel het gevolg kunnen zijn van aanspraken door derden zijn door middel van het afsluiten van een verzekeringspolis financieel afgedekt. Voor de opvang van algemene tegenvallers zijn door het waterschap buffers aangelegd. Deze buffers bestaan uit algemene reserves, bestemmingsreserves en voorzieningen. Ook de capaciteit om belastingverhogingen toe te passen die maatschappelijk aanvaardbaar zijn, wordt als een buffer gezien. Het totaal van deze buffers wordt gezien als weerstandscapaciteit. Voor een overzicht van de reserves wordt verwezen naar bijlage 1. Risico s en weerstandcapaciteit Het bestaande beleid van ons waterschap omtrent de weerstandscapaciteit en de risico s is erop gericht om financiële risico s zo veel mogelijk te voorkomen dan wel te beperken. Hierbij dient opgemerkt te worden dat bij elke bedrijfsvoering (bedrijfs)risico s worden gelopen. 18

19 5.2 Investeringsuitgaven Aanleiding Bij de behandeling door het algemeen bestuur van de ontwerpbegroting 2011, op 23 november 2010, is - mede aan de hand Burap 2010 no.1 - stilgestaan bij de achterblijvende realisatie van de investeringsplanningen. Blijkens Burap 2010 no is 35% van de in 2010 geplande investeringsuitgaven niet gerealiseerd. Wij willen hierbij overigens opmerken dat in het beeld van een realisatiepercentage van 65% in 2010 wel enige nuancering per bestuurlijk thema is aan te brengen. Zo kent het bestuurlijke thema schoon water (financieel gezien het meest omvangrijk) een realisatiepercentage van 77% op de geplande investeringsuitgaven. Voor het thema veiligheid komt dit percentage uit op 94%. Bij het thema voldoende water is de situatie weerbarstiger en spelen meer externe factoren (grondverwerving, meerdere betrokken partijen etc.). Ook besparingssuccessen bij aanbestedingen en in de uitvoering beïnvloeden het realisatiepercentage. Dit neemt echter niet weg dat we moeten voorkomen dat te optimistische planningen in de tijd (hoge ambitie) en soms ook te voorzichtige financiële ramingen (op zeker spelen) ertoe leiden dat er teveel kapitaallasten worden opgenomen in de begroting en dus ook worden doorberekend in de tarieven. Daarnaast hebben we ook hier te maken met de gevolgen van het regeerakkoord (bezuinigingen, intrekken subsidies) en het bestuursakkoord Water. Medeoverheden trappen fors op de financiële rem en met name in projecten waar samen wordt opgetrokken vaak ook weer projecten die vallen onder het thema voldoende water - is dat merkbaar. Dit alles is voor ons aanleiding om te komen met een gewijzigde systematiek voor de investeringsuitgaven, met name op het gebied van de autorisatie en de door te bereken kapitaallasten. Investeringsniveau voor door te berekenen kapitaallasten In deze voorjaarsnota gaan wij voor de doorberekening van de investeringsuitgaven in de kapitaallasten uit van een oplopend investeringsniveau van 31 miljoen in 2011 tot 35 miljoen in Uit analyse van de laatste jaren blijkt dat er circa 30 miljoen euro per jaar is geïnvesteerd, maar omdat wij het niet realistisch achten dat er helemaal geen stijging in de investeringsuitgaven zit, hebben wij gekozen voor een oplopend niveau. Te autoriseren, taakstellend investeringsniveau Wij willen echter de ambities van het getemporiseerde WBP wèl inhoudelijk overeind houden, ook al omdat wij het aannemelijk achten dat steeds meer investeringsuitgaven ook daadwerkelijk worden gerealiseerd, nu de organisatie op dit punt steeds beter op elkaar ingespeeld raakt. Onder grafiek 1 in deze paragraaf wordt toegelicht hoe wij dat willen bereiken, zonder dat een en ander qua ambitie wordt 'ingesnoerd', maar ook zonder dat er teveel aan kapitaallasten worden doorberekend in de tarieven. Het betekent wel dat er een hoger investeringsniveau moet worden geautoriseerd door het algemeen bestuur dan het investeringsniveau dat wordt doorberekend in de kapitaallasten. Dit geautoriseerde investeringsniveau is dan ook taakstellend; de daarbij behorende projecten worden dus normaal gesproken gerealiseerd. Investeringsniveau (getemporiseerd) WBP Dit is het investeringsniveau dat niet vooraf wordt geautoriseerd door het algemeen bestuur, maar de daarbij behorende projecten mogen wel in uitvoering worden genomen, als projecten die bij het taakstellend investeringsniveau horen om bijzondere redenen toch niet tot uitvoering kunnen worden gebracht (uitwisseling). Mocht het geautoriseerde investeringsniveau in een jaar zijn behaald, dan worden aanvullend ook projecten uit deze categorie opgepakt. Dit moet dan uiteraard wel tijdig worden gemeld en er moet ook - zij het achteraf - autorisatie door 19

20 het algemeen bestuur voor komen, via een begrotingswijziging gekoppeld aan de Burap. Exclusief RWZI Utrecht Bij alle alternatieven zijn de extra uitgaven voor de RWZI in Utrecht (behalve voorbereiding) nog buiten beschouwing gelaten vanwege het feit dat deze buiten de planperiode ligt en het in omvang bijzondere karakter. De totale investeringsuitgaven tot 2018 bedragen zo n 60 miljoen euro. De hiermee samenhangende kapitaallasten bedragen zo n 2 miljoen euro per jaar. Scherper aan de wind Het scherper aan de wind ramen kan leiden tot overschrijdingen. Dit hoeft de voortgang van het werk niet in de weg te staan als tijdige melding aan college en algemeen bestuur en besluitvorming hierover leidt tot dekking zo nodig ten laste van reserves. Grafiek 1 Ambitie WBP (getemporiseerd) afgezet tegen het te autoriseren taakstellende investeringsniveau en tegen het in de kapitaallasten door te berekenen investeringsniveau Miljoenen 65,0 60,0 55,0 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Investeringsniveau voor door te berekenen kapitaallasten Te autoriseren taakstellend investeringsniveau Investeringsniveau getemporiseerd WBP ,0 32,0 33,0 34,0 35,0 37,8 40,3 45,9 45,4 42,5 37,8 48,9 59,2 56,0 47,9 Bedragen zijn in miljoenen euro s Toelichting In grafiek 1 zijn drie verschillende niveaus van investeringsuitgaven weergegeven: Investeringsniveau voor door te berekenen kapitaallasten (onderste lijn); Te autoriseren taakstellend investeringsniveau (middelste lijn); Investeringsniveau getemporiseerd WBP (bovenste lijn). Investeringsniveau voor door te berekenen kapitaallasten Op basis van Burap 2010 no. 2 en de analyse van de investeringsuitgaven van de laatste jaren is dit het zeker haalbare investeringsniveau. Hierop zijn de kapitaallasten in de voorjaarsnota gebaseerd (basis voor de tariefsberekening). Te autoriseren taakstellend investeringsniveau Het te autoriseren taakstellende investeringsniveau ligt boven de lijn van het investeringsniveau dat in de kapitaallasten wordt doorberekend. Dit taakstellende niveau is niet alleen verantwoord gelet op de wettelijke taakuitoefening, maar hierdoor wordt ook tijdig een belangrijk deel van de ambitie gerealiseerd. 20