Kartelvorming bij Aanbestedingen en Wet M&O. Rick van Tol en Karen Pier

Transcriptie

1 Kartelvorming bij Aanbestedingen en Wet M&O Rick van Tol en Karen Pier Bijeenkomst VJK, 23 november

2 Programma I II Wat doet ACM? Hoe herken ik een kartel? Case: bid-rigging III De overheid als ondernemer Op naar sportieve concurrentie 2

3 3

4 Wat doet ACM het grotere plaatje ACM bewaakt gezonde concurrentie in Nederland ACM reguleert bedrijven met een (voormalige) machtspositie in de sectoren telecom, vervoer, post en energie ACM beschermt consumenten tegen oneerlijke handelspraktijken 4

5 ACM: de organisatie 5

6 Toezicht op concurrentie in Nederland (Mw) Beoordelen fusies en overnames Onderzoek misbruik economische machtspositie Opsporen kartels: gezamenlijke afspraken tussen bedrijven met als doel om de concurrentie te beperken Toezicht op overheden (sinds 1 januari 2011): Wet Markt en Overheid 6

7 Wat is jullie associatie bij een kartel? 7

8 Wat is een kartel? Bedrijven spreken af om niet of minder met elkaar te concurreren Hierdoor kunnen bedrijven een hogere prijs vragen voor hun producten en diensten Een kartel is feitelijk diefstal van de consument 8

9 Belangrijkste elementen kartel Vorm Zowel overeenkomsten als onderlinge afstemming van marktgedrag (bv. uitwisseling van concurrentiegevoelige informatie) Zowel schriftelijk als mondeling Bedrijven ACM houdt in beginsel alleen toezicht op bedrijven Mededingingsbeperking De afspraak moet de concurrentie (kunnen) beperken 9

10 Voorbeelden van kartels Afspraken over prijzen Verdeling van klanten, opdrachten en/of gebieden Afspraken over het beperken van productie Samenspanning bij aanbestedingen ( bid-rigging ), bijvoorbeeld prijs lenen of afstemming van inschrijvingen 10

11 Voorbeeld - Zeescheepsafval X: Hee Y, eh had je die aanvraag al gekregen van voor die 618 kuub? Y: Ja ik heb een prijs neergelegd. X: Ok, wat heb jij neergelegd? Y: X: Ok, dan gaat ik er wel boven zitten. Y: Ja? X: Ja, ok. Y: Heb jij het zo druk joh, dat je alles weggeeft? X: Nou ja, ik weet niet wie zn beurt het is, ik dacht dat het mijn beurt was maar Y: Ja, het is wel mijn beurt [lacht] 11

12 Bid rigging 12

13 Casus: aanbesteding met kartel? 13

14 Casus: aanbesteding met kartel? Openbare aanbesteding bouw Brandweerkazerne U beoordeelt de volgende inschrijvingen. Wat valt u op met name op het vlak van de mededinging. Is er sprake van samenspanning, zo ja, waaruit blijkt dat? De gemeente Brandwijk besteedt de bouw van een nieuwe brandweerkazerne nationaal openbaar aan. Er moeten kortweg zes garages in komen waar in ieder ervan de grootste auto kan (3m80 hoog), een koffieruimte, een slaapruimte en douche- en omkleedgelegenheid. Het adviesbureau Utiliteitsbouw N.V. heeft voor de gemeente een bestek opgesteld en heeft de oplevering van het gebouw geraamd op 4 miljoen Euro (ex Btw). De gemeente heeft ervoor gekozen om 50% op kwaliteitsaspecten te scoren en 50% op prijs. De kwaliteitspunten worden gelijk verdeeld over de kwaliteit van de: inrijpoorten; koffieruimte; slaapruimte; douche en omkleedruimte. 14

15 Signalen kartelvorming Prijs Gedrag Biedpatroon 15

16 Marktkenmerken bij kartels Een beperkt aantal bedrijven Onderling vertrouwen én contact (bijv: actieve branchevereniging) Geen of weinig nieuwe aanbieders Producten of diensten verschillen niet of weinig van elkaar, er zijn weinig alternatieven Weinig of geen technologische vooruitgang 16

17 17

18 Wat kun je zelf doen om kartelvorming te voorkomen Verkrijg inzicht in de markt Vergelijk inschrijvingen met andere aanbestedende diensten (benchmarking) Zorg voor een aanbesteding die concurrentie faciliteert (bijv. opdracht niet te groot, verdeel in percelen) Faciliteer niet het contact tussen bieders 18

19 Overheid als ondernemer: Wet M&O De overheid als opdrachtgever > aanbestedingsregels Het verlenen van financiële steun aan ondernemers > staatssteunregels De overheid als ondernemer > Wet Markt en Overheid 19

20 Doel van de Wet Markt & Overheid Van een ongelijk speelveld...naar sportieve concurrentie 20

21 Kern van de Wet Markt & Overheid (1) Van toepassing op alle overheden Rijk Provincies Gemeenten Waterschappen Gemeenschappelijke regelingen Zelfstandige bestuursorganen die economische activiteiten verrichten Wet niet van toepassing op typische overheidstaken 21

22 Kern van de Wet Markt & Overheid (2) Vier gedragsregels (1) Integrale kosten doorberekenen (2) Verbod op bevoordeling overheidsbedrijven (3) Verbod op exclusief gegevensgebruik (4) Verbod op functievermenging ACM: eerst voorlichting, daarna toezicht Uitzonderingen, bijvoorbeeld Activiteiten in kader van algemeen belang Inbesteding 22

23 De Wet Markt & Overheid in de praktijk (1) Van welke gedragsregel heeft ACM de meeste overtredingen vastgesteld? 1. Integrale kostendoorberekening 2. Bevoordelingsverbod overheidsbedrijven 3. Gegevensverbruik 4. Functiescheiding 23

24 De Wet Markt & Overheid in de praktijk (2) 24

25 Tot slot We denken graag met je mee Op onze website vind je meer informatie, bijvoorbeeld ook over anoniem melden 25