visie en doelen WORKSHOPGENERATOR Inhoudsopgave Inleiding... 2 Algemene informatie over w orkshops... 3 De w orkshop van visie naar doelen...

Transcriptie

1 WORKSHOPGENERATOR Handleiding w orkshop visie en doelen Inhoudsopgave Inleiding... 2 Algemene informatie over w orkshops... 3 De w orkshop van visie naar doelen... 6 Checklist voorbereiding... 9

2 Inleiding In het onderwijs wordt het steeds belangrijker om niet alleen ict doelstellingen praktisch en meetbaar te omschrijven, maar ook om daadwerkelijk de stap naar concrete gestructureerde resultaten te maken op school en in de klas. Hiervoor dienen alle betrokkenen (directie, ict coördinator en het team van leerkrachten) een gemeenschappelijk beeld te hebben van de visie op onderwijs en de daaruit voortvloeiende ict doelen. Een workshop visie en doelen maakt het mogelijk dat niet alleen gezamenlijk gewerkt wordt naar concrete uitkomsten. In deze Workshopgenerator staan alle documenten voor het organiseren van deze workshop op een rij. Door een workshop te organiseren creëert ook meteen het draagvlak voor de uitkomsten. Deze workshop is nuttig voor het actief formuleren van de ict visie en om vervolgens doelstellingen en acties te genereren voor de praktische uitvoering. Deze handleiding is gemaakt voor de workshopbegeleider. Er is bij de samenstelling van de workshop van uitgegaan dat de school een visie op onderwijs heeft, een visie op leren en op de rol van de leraar. Toch wordt een gedeelte herhaald in deze workshop zodat alle neuzen dezelfde kant op staan. Ook beschrijven we in de workshop uitersten, om de visies scherp neer te zetten. In de praktijk liggen visies en meningen vaak genuanceerder: iedere school, iedere leraar positioneert zich met zijn visie op onderwijs ergens tussen twee uitersten. De Workshopgenerator bestaat uit diverse versies. De agenda, handleiding, presentatie, visieplaatjes, SMARTformulieren en het format voor een actieplan zijn generiek en bruikbaar voor alle versies. Het verschil zit in de uitgedachte stellingen voor de visieoefening en voor de doelen oefening. In totaal zijn er 8 documenten: Versies en bijbehorende documenten ICT algemeen internet en breedband primair onderwijs PO ict visie PO ict doelen PO internet visie PO internet doelen voortgezet onderwijs VO ict visie VO ict doelen VO internet visie VO internet doelen Ict op school adviseert u om met een onafhankelijke (externe) workshopbegeleider te werken om dit proces voor u te leiden. De workshopbegeleider kan (met deze handleiding) stap voor stap de workshop voorbereiden en uitvoeren. Informeer bij Ict op school naar adviseurs met ervaring. Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 Pagina 2 van 10

3 Algemene informatie over w orkshops Een workshop is een interactieve werkvorm waarmee u in een groep problemen of vraagstukken kunt oplossen door gebruik te maken van creatieve, interactieve technieken. Een team verzamelt informatie; genereert ideeën; neemt beslissingen......onder begeleiding van de workshopbegeleider. Een voordeel van deze manier van werken is dat álle deelnemers actief betrokken zijn. Het levert in korte tijd een gemeenschappelijk beeld op: een concreet en visueel resultaat dat door alle deelnemers wordt gedragen. Daarmee heeft de invoering en het opvolgen van de gemaakte afspraken een grote kans van slagen. De volgende voorw aarden zijn van essentieel belang voor het slagen van een w orkshop: reserveer voldoende tijd; creëer een positieve sfeer en zie het als een uitdaging om gezamenlijk tot een visie en concrete doelstellingen te komen; kies een rustige, stimulerende omgeving voor de uitvoering van de workshop, zonder al te veel storende factoren en met voldoende bewegingsruimte; denk aan een zorgvuldige vastlegging van de resultaten, bijvoorbeeld door een notulist aan te wijzen en/of de sessie te registeren op video; zorg dat het team compleet is, maar probeer de groep niet veel groter te maken van 20 deelnemers; zorg dat alle benodigde kennis aanwezig is. Het hele team doet mee! Voor een succesvolle workshop is het van belang dat het gehele team leraren, ictcoördinator en directeur deelneemt aan de workshop. Zij hebben er immers allen belang bij dat ict op een goede en verantwoorde wijze in het onderwijs wordt geïntegreerd, en dat gekozen ict oplossingen optimaal zijn afgestemd op het onderwijs in de klas. W orkshoprollen In iedere workshop is een aantal rollen te onderscheiden, namelijk de volgende: de workshopdeelnemers zijn degenen die het doen!; de workshopeigenaar is degene die het resultaat wil (vaak is dit de directeur, soms in samenwerking met de ict coördinator); de workshopbegeleider faciliteert en begeleidt het proces (daarom is belangrijk te werken met iemand die geen belang bij een bepaalde uitkomst heeft); Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 Pagina 3 van 10

4 de notulist ondersteunt de workshopbegeleider en legt (een deel van) de resultaten vast. Het is van belang van te voren vast te stellen wie de verschillende rollen op zich neemt! Fasen in het creatieve proces Het creatieve proces tijdens een workshop behelst altijd een aantal fasen. In eerste instantie waaiert u uit naar alle mogelijke richtingen, alle ideeën en mogelijke alternatieven krijgen een kans: denken van weinig naar veel. Vervolgens richt het proces zich weer naar één punt, want door gezamenlijke keuzes blijft er van de veelheid aan ideeën uiteindelijk slechts een beperkt aantal over: denken van veel naar weinig. Dus eerst wordt een veelheid aan ideeën gecreëerd, waaruit uiteindelijk een selectie uit naar voren komt: de krenten uit de pap! van weinig naar veel van veel naar weinig divergeren convergeren Een w orkshop verbetert en bevordert de onderlinge relaties tussen mensen en de teamgeest. Met een goed samenw erkend team bereikt u pas écht resultaten! Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 Pagina 4 van 10

5 De w orkshopbegeleider Een workshopbegeleider is een onafhankelijke procesbegeleider die de juiste structuur, hulpmiddelen en sfeer levert om het creatieve proces in de groep succesvol en optimaal te laten verlopen. Een goede workshopbegeleider heeft tien belangrijke kenmerken: Empathie Door een goed inlevingsvermogen laat de workshopbegeleider merken dat hij/zij snapt wat de ander bedoelt. Flexibiliteit Een workshopbegeleider moet snel kunnen schakelen en kunnen inspelen op de cultuur van de groep of op onverwachte gebeurtenissen, bijvoorbeeld door in overleg met de groep de agenda aan te passen. Evenw icht Een workshopbegeleider is duidelijk en gedraagt zich rustig en evenwichtig, is niet te snel van de wijs te brengen en reageert niet onnodig emotioneel of normatief. Samenhang Een goede workshopbegeleider is in staat overzicht te houden en het proces te structureren. Goed kunnen luisteren Een workshopbegeleider kan goed samenvatten, is begripvol en reageert alert op (non)verbale signalen. Doelgericht Een goed workshopbegeleider stuurt waar mogelijk op resultaat en bewaakt het maken van (werk)afspraken Tactvol en zorgvuldig In conflict situaties weet een workshopbegeleider steeds de goede sfeer te bepalen. Hij/zij zorgt ervoor dat niemand buiten de boot valt en dat alle workshopfases zorgvuldig worden georganiseerd en afgewikkeld. Organisatietalent Het is de taak van de workshopbegeleider om te zorgen voor de praktische voorbereiding en afronding van de workshop, afstemming met directeur en/of ICT coördinator en het houden van overzicht. Creativiteit Een goede workshopbegeleider denkt creatief, helpt het team om uit eventuele impasses te komen, technieken toe te passen en waar nodig het proces bij te sturen. Enthousiasme Een workshopbegeleider weet de deelnemers te stimuleren, aan te moedigen en laat merken dat hij/zij er zin in heeft! Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 Pagina 5 van 10

6 De w orkshop visie en doelen : verloop van de w orkshop Opstarten Laat de directeur of ict coördinator de aftrap verzorgen. Introduceer jezelf kort. Geef een korte uitleg over de rol van de workshopbegeleider (niet sturen, vragen stellen en vooral faciliteren). Geef aan wat van de deelnemers wordt verwacht: het zijn de deelnemers die het doen! Neem eventuele huishoudelijke afspraken door (mobiele telefoons, afwezigen, etc). Geef gelegenheid tot vragen stellen. Geef uitleg over het doel en resultaat van de workshop. Loop de agenda door en leg uit wat er per onderdeel gaat gebeuren. Breng zonodig wijzigingen in het programma aan. Benadruk het strakke tijdschema en vraag om medewerking en betrokkenheid. Benadruk het belang van noteren en spreek af wie dat doet. Geef uitleg over de parkeerplaats en wijs de deelnemers op de workshopregels. Men kan geeltjes gebruiken om een vraag op de parkeerplaats te plakken. De volgende workshopregels staan op een flap en worden uitgelegd: o alle gedachten en ideeën krijgen de vrije loop; o hoe meer associaties hoe beter; o schort oordelen even op. Immers: ja maar bevordert de discussie niet; o noteer alles; o luister naar elkaar en respecteer andermans mening; o je bent samen verantwoordelijk voor het resultaat; o let op de tijd! P resentatie en w arming up Geef de presentatie. Vraag bij het filmpje welke van de situaties het beste bij het onderwijs dat jullie hier op school geven? Waarom? Zou dat in de toekomst anders kunnen zijn? Maak de presentatie af en geef ruimte voor discussie door prikkelende vragen te stellen. Oefening: visie formuleren Hang de visie flappen met bijbehorende plaatjes op. Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 Pagina 6 van 10

7 Geef een korte uitleg (2 minuten) over de bedoeling van de oefening: het formuleren van de onderwijsvisie van de school en een motto voor de komende drie tot vijf jaar. Geef kort aan hoe men te werk moet gaan: maximaal 10 stroken selecteren en deze op de bijbehorende flap plakken (onderwijs is overdragen of onderwijs is ontdekken) Verdeel de deelnemers in groepen (niet meer groepen dan er sets stroken zijn) van ongeveer vier personen en geef iedereen een set visiestroken mee. Kies bij voorkeur voor gemixte groepen waarin iedere bouw vertegenwoordigd is. Geef de subgroepen 20 minuten de tijd om de visiestroken te selecteren die het beste bij hen passen. Het gaat daarbij om de vraag: Welke school, welke leraar wil je zijn? Welk onderwijs willen jullie geven? Laat iedere groep de geselecteerde stroken opplakken (tip: maak alvast stukjes plakband en hang ze aan de rand van de tafel), zorg dat ze duidelijk kiezen of de stelling volgens de groep hoort bij onderwijs is overdragen of onderwijs is ontdekken. Probeer samen te vatten wat de uitkomst is en vraag deelnemers om een reactie. Oefening: doelen stellen Hang de drie doelen flappen op (korte termijn, lange termijn, doen we!). Geef een korte uitleg (2 min.) over de bedoeling van de oefening: de geformuleerde onderwijsvisie koppelen aan concrete doelstellingen met betrekking tot het gebruik van ict in het onderwijs. Geef kort aan hoe men te werk moet gaan: max. 10 doelen selecteren en deze op de bijbehorende flap plakken (korte termijn of lange termijn), tevens mag men selecteren wat er al gedaan wordt in school en deze op de doen we! flap plakken. Verdeel de deelnemers in groepen (niet meer groepen dan er sets stroken zijn) van ongeveer vier personen en geef iedereen een set visiestroken mee. Kies bewust voor OF dezelfde groepen als bij de vorige oefening OF groepen per bouw. Indien voor bouwgroepen gekozen wordt, dient men op de gekozen stroken te zetten welke bouw de strook gekozen heeft. Geef de subgroepen 20 minuten de tijd om de doelen te selecteren die het beste bij hen passen. Laat iedere groep de geselecteerde stroken op de goede plaats opplakken (zorg voor voldoende bereikbaar plakband!) Probeer samen te vatten wat de uitkomst is en vraag deelnemers om een reactie. Prioriteer de stroken met de groep en kies maximaal 5 doelstellingen uit waarmee verder gewerkt gaat worden. Als dit niet lukt omdat bijvoorbeeld de groep te groot is of de meningen te ver uiteen liggen, kies er dan voor dat iedereen de prioriteit persoonlijk aangeeft (zie kader) Doelen rangschikken naar prioriteit Laat iedere deelnemer met een pen langs de beplakte korte termijn doelenflap lopen. Iedereen geeft met streepjes aan welk doel hij/zij het belangrijkst vindt, aflopend naar waarde (van drie naar één streepje). Vervolgens kijkt u welke vijf doelen de meeste streepjes hebben ontvangen. Deze vijf speerpunten gaan mee naar de vervolgoefening. Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 Pagina 7 van 10

8 Oefening: doelen SMART maken In deze oefening is het belangrijk dat men de gekozen vijf speerpunten concreet uitwerkt tot acties. Geef ook het belang van concretiseren van de actie aan en maak duidelijk dat niet alle verantwoordelijkheden op bijvoorbeeld de ict coördinator worden afgeschoven. Leg uit dat deze oefening slechts een begin is, het is binnen het tijdsbestek van de workshop niet mogelijk om de doelen volledig SMART tot actieplannen om te zetten. Leg het begrip SMART uit aan de deelnemers (simpel, meetbaar, acceptabel, realistisch, tijdgebonden) Laat iedere groep een doelstelling kiezen om uit te werken uit de gekozen doelstellingenlijst. Laat de groepen uiteengaan en geef iedere groep een SMART formulier mee. Laat hen het doel uitwerken aan de hand van de 6 W vragen. Laat na de oefening één woordvoerder per groep vertellen wat zij aan acties hebben geformuleerd. Vraag om een reactie van de rest van de groep. Geef aan wie de actieplannen gaat uitwerken en wat de vervolgstappen zijn. Evaluatie Vraag om een korte mondelinge evaluatie en laat iedereen ter plekke een evaluatieformulier invullen. Bedank iedereen hartelijk voor de medewerking en wens de school veel succes met het uitvoeren van de acties! Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 Pagina 8 van 10

9 Checklist voorbereiding Voorafgaand aan de w orkshop Informeer deelnemers duidelijk, voorafgaand aan de workshop: geef aan hoeveel waarde er gehecht wordt aan de betrokkenheid en bijdragen van het team geef aan dat het belangrijk wordt gevonden dat de uitkomsten door het hele team gedragen worden en dat het nu de kans is om input te leveren aan ict beleid maak duidelijk waarom voor deze workshop gekozen is maak expliciet wat de relaties zijn tot eerdere, vergelijkbare activiteiten zorg dat iedereen de agenda ruim van te voren heeft (tenminste één week) bepaal vooraf wat er met de uitkomsten gedaan gaat worden bespreek van te voren wat het einddoel/eindproduct van de dag is (stuur vooral niet aan op een bepaalde inhoud) Bespreek van te voren wie de resultaten gaat verwerken. Het is in de meeste gevallen het handigst als de ict coördinator van de school de resultaten verwerkt. U kunt hiervoor het format gebruiken. Logistieke voorbereiding vlak voor de w orkshop Een goede voorbereiding is het halve werk! Bekijk nogmaals de locatie en beoordeel of deze geschikt is of vraag de school of de locatie voldoet aan de volgende eisen. Is er genoeg ruimte om samen te werken en voldoende loopruimte? Is er voldoende muur of schoolbord om flip overvellen op te plakken? Kan er geschoven worden met het meubilair? Zorg dat ruim van te voren alle materialen klaar zijn. Zijn er genoeg flip overvellen? o Voor de spelregels (kan van te voren beschreven worden) o Voor de parkeerplaats (zet er een grote blauwe P op) o 2 voor de visie oefening (plak hier op elke flap een visieplaatje, zie document) o 3 voor de doelen oefening (schrijf erboven: doelen lange termijn ( na 3 jaar ), doelen korte termijn ( 1 3 jaar ) en Dit doen we al! ) Zijn er voldoende stiften om mee te schrijven? Zijn er gele plakkertjes (post its) om vragen op te kunnen noteren? Zijn er groepen gemaakt en staan de groepen op papier? (keuze maken voor gemixte groepen dus bouwen door elkaar of groepen per bouw) Zijn alle visiestroken geprint en gesneden? (elke groep heeft een complete set nodig) Zijn alle doelstroken geprint en gesneden? (ook heeft weer elke groep een complete set nodig) Zijn er voldoende SMART formulieren geprint (per groep één)? Is er voor iedereen een evaluatieformulier? Is er voor iedereen een hand out van de presentatie? Is er een laptop/computer met internetverbinding en een beamer (en stroom!)? Is er een projectiescherm of witte muur om op te projecteren? Kan er voldoende koffie/thee gezet worden? Verder is het belangrijk dat iedereen weet waar hij/zij aan toe is, vooral de mensen die een onderdeel van de workshop verzorgen! Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 Pagina 9 van 10

10 Voorbereiding op de dag zelf Staan de presentaties op de computer (inleiding directeur, presentatie workshopbegeleider)? Doen de beamer en laptop het? Is het filmpje (quicktime of realplayer) te benaderen en is het geluid goed? Zijn alle flappen op te hangen met plakband o.i.d.? Liggen alle papieren klaar (stroken, hand outs, SMART formulieren, evaluatieformulieren)? Staan alle stoelen goed opgesteld? Zijn spelregels goed te lezen? Is er een lege flap die als parkeerplaats voor vragen kan dienen? Zijn er post its voorhanden waar vragen op geschreven kunnen worden? Zorg dat u ruim van te voren klaar bent, zo gaat u de workshop ontspannen in! Veel succes!! Handleiding Workshopgenerator, versie 2.1 Pagina 10 van 10