Wij willen een inschrijvingsrecht dat rekening houdt met onze grootstedelijke uitdagingen. Geef ons de nodige zekerheid!

Transcriptie

1 Vraag vanuit het Lokaal Overlegplatform Gent Basisonderwijs aan de minister van Onderwijs : Wij willen een inschrijvingsrecht dat rekening houdt met onze grootstedelijke uitdagingen. Geef ons de nodige zekerheid! 1. Nood aan een eenvoudig, maar ook doordacht inschrijvingsrecht dat rekening houdt met de plaatselijke context en dat geëigende instrumenten voorziet Met betrekking tot het inschrijvingsrecht in het basis- en secundair onderwijs stelt het Vlaamse regeerakkoord op p. 97: We creëren een nieuwe en eenvoudige decretale grondslag voor schoolinschrijvingen, waarbij we de keuzevrijheid van de ouders maximaliseren. In afwachting daarvan zorgen we er in ieder geval voor dat de huidige inschrijvingsregelgeving niet langer van toepassing is op het buitengewoon onderwijs. Daarnaast zoeken we een oplossing voor de problematiek van de meervoudige aanmeldingen en inschrijvingen. In de beleidsnota onderwijs lezen we dat de minister van onderwijs en vorming in haar beleid: - ook aandacht [zal] hebben voor de noden die eigen zijn aan de specificiteit van grootstedelijke of meer landelijke gebieden, - rekening zal houden met de capaciteitsdruk in bepaalde regio s. Fysieke wachtrijen en kampeertoestanden blijven immers te vermijden, Elders in het regeerakkoord en de beleidsnota lezen we ook dat het de bedoeling is om de regeldruk en de administratieve lasten voor de scholen te verminderen. We menen ook te begrijpen dat de Vlaamse regering het subsidiariteitsprincipe hoog in het vaandel draagt en vertrouwen in degenen die het op de werkvloer moeten realiseren als uitgangspunt neemt. Het LOP Gent Basisonderwijs deelt die bekommernissen en we nemen die graag mee in onze vraag. In die zin steunen wij ook ten volle de betrachting om het inschrijvingsrecht eenvoudiger en transparanter te maken. Door inbreng van onze ervaring willen we daar graag aan meewerken. We onderschrijven ook het belang van de keuzevrijheid van de ouders. En onderstrepen dat die keuzevrijheid voor álle ouders in gelijke mate gerealiseerd moet kunnen worden. De grootstedelijke context waarbinnen het Gentse basisonderwijs anno 2014 moet werken maakt echter dat een transparante regeling voor de inschrijvingen, waarbij de keuzevrijheid van elke ouder zo maximaal mogelijk gevrijwaard wordt, niet gerealiseerd kan worden zonder geëigende instrumenten. We moeten vaststellen dat voor bijna 30% van de Gentse instappertjes ouders niet in de school van hun allerhoogste voorkeur terecht kunnen. Dat heeft in de eerste plaats te maken met het gegeven dat er zoveel andere ouders zijn die precies dezelfde keuze maken, méér dan er plaatsen in de betrokken scholen zijn. In sommige wijken is daar bovenop nog 1

2 sprake van een ernstig capaciteitstekort. Ook als het capaciteitstekort opgelost kan worden, blijft het probleem van de gebrekkige afstemming tussen vraag en aanbod bestaan. Dat is inherent aan een grote keuzevrijheid voor de ouders in combinatie met de grootstedelijke context die wij tegenwoordig kennen. Om op die uitdaging een redelijk en realistisch antwoord te kunnen bieden, hebben we een instrument nodig dat de beschikbare plaatsen op een faire en transparante wijze verdeelt. De voorbije zes jaar hebben we kunnen vaststellen dat onze centrale aanmeldingsprocedure met ons centraal aanmeldingsregister (CAR) die functie op een gaandeweg steeds performantere wijze is gaan vervullen. 2. Onze aanmeldingsprocedure en CAR beantwoordt aan de vooropgestelde doelstellingen Het regeerakkoord stelt met het nieuwe inschrijvingsrecht drie doelen te willen realiseren: de keuzevrijheid van de ouders maximaliseren, het probleem van de meervoudige aanmeldingen oplossen, het probleem van de meervoudige inschrijvingen oplossen. Met de beoogde vereenvoudiging is het ongetwijfeld onder meer de bedoeling om de regeldruk op scholen te verlichten. In de beleidsnota Onderwijs formuleert de minister voor het inschrijvingsrecht ook de volgende doelstellingen: het realiseren van optimale leer- en ontwikkelingskansen voor alle leerlingen en het vermijden van uitsluiting, segregatie en discriminatie. Het eerste doel wordt door ons CAR al gerealiseerd. Het tweede vormt binnen ons CAR geen probleem. Aan de oplossing van het derde probleem levert ons CAR een heel grote bijdrage. Ook helpt het scholen door de administratieve last rond inschrijven te verlichten. Met ons CAR realiseren we voor álle kinderen zonder discriminatie gelijke kansen inzake de toegang tot scholen die beantwoorden aan de voorkeuren van hun ouders. Voor zover de keuzes die ouders maken dat toelaten, wordt ook een evenwicht gerealiseerd tussen kansrijk en kansarm. In combinatie met actieve toeleidingsacties helpt CAR op die manier realistische desegregatiedoelen te bereiken Maximale keuzevrijheid & comfort voor de ouders, gelijke kansen voor elk kind Net als andere aanmeldingssystemen in Vlaanderen ondersteunt en maximaliseert ons CAR de keuzevrijheid van de ouders. Gezien het grote capaciteitstekort in sommige wijken en het grote gebrek aan afstemming tussen vraag en aanbod in veel andere wijken is dat voor ouders geen overbodige luxe. Tot 2008 moesten ouders voor sommige scholen in een wachtrij gaan staan, wat de meeste ouders maar voor één school tegelijk kunnen doen. Door de evoluties van de jongste jaren (meer capaciteitsdruk) zou een terugkeer naar die situatie voor veel ouders (minstens een kwart) een groot risico inhouden nergens terecht te kunnen tenzij ze een school 2

3 aanvaarden die ver van hun eigenlijk voorkeur af staat. Met het Gentse CAR (en de afspraken en regelgeving waarbinnen het functioneert), daarentegen: o Krijgen ouders een overzicht van alle scholen en vestigingplaatsen, die ze volgens eigen criteria kunnen sorteren (net, methode, buurt, ); ze zien hoeveel vrije plaatsen er voor hun groep nog zijn en vinden er directe links naar de schoolwebsites voor meer informatie over het pedagogisch project; o Kunnen ouders aangeven welke scholen ze voor hun kind willen. Het aantal scholen waarvoor ze zo hun voorkeur kunnen uitspreken is niet beperkt. Ze rangschikken die scholen naar hun persoonlijke voorkeurorde; o Krijgen ze nooit een school toegewezen die ze zelf niet eerst aangeduid hebben. De toegewezen school beantwoordt dus steeds aan één van hun voorkeuren; o Krijgen ze voor hun kind de school toegewezen die zo goed mogelijk tegemoet komt aan hun hoogste voorkeur, rekening houdend met het aanbod (= aantal vrije plaatsen) en met de voorrangsregels die bepaald of afgesproken werden voor als de vraag het aanbod in die school overstijgt. De decretaal vastgelegde toewijzingsprocedure garandeert dat en zorgt er dus meteen ook voor dat meervoudige aanmeldingen binnen ons CAR geen probleem vormen. Die toewijzingsprocedure staat los van de ordeningscriteria die binnen de perken van het decreet lokaal afgesproken worden; o Krijgen kansarme en kansrijke kinderen evenveel kansen op toegang tot een school naar de voorkeur van hun ouders. CAR is hierdoor een belangrijk instrument om discriminatie en segregatie op basis van sociale of etnischculturele achtergrond te helpen vermijden. De toepassing van de dubbele contingentering die daarvoor gehanteerd wordt, verloopt met ons CAR achter de schermen. Ouders worden in de gevallen waar dat anders wel zou voorkomen dus niet geconfronteerd met een daadwerkelijk uitgestelde inschrijving. Zij krijgen hun bericht van toewijzing op hetzelfde moment als andere ouders. o Krijgen kinderen meer kansen op een school in hun buurt of voor een deel van de vrije plaatsen dicht bij een werkplek van hun ouders. Nabijheid is voor veruit de meeste ouders een heel belangrijke motief in hun keuze voor een basisschool. o Bieden we ouders extra comfort door hen het bericht van toewijzing én de mededelingen van niet-gerealiseerde inschrijving voor scholen van hogere voorkeur automatisch vanuit CAR toe te sturen. De ouders moeten er niet zelf bij de school om; o Kunnen ouders, na de toewijzing door CAR, voor de eigenlijke realisatie van de inschrijving een afspraak maken met de school, op een moment dat voor beide partijen goed uitkomt. Als de school dat goed organiseert, hoeven ouders niet aan te schuiven. Ze kunnen indien gewenst met de school het pedagogisch project en het schoolreglement nog eens bespreken. En eventueel bijzondere aandachtspunten met betrekking tot hun kind. Doordat de 3

4 tijdsdruk weggevallen is, kan dit intakegesprek nu veel rustiger en degelijker verlopen als de school daarvoor kiest. o Krijgen de ouders de kans om een plaats in een school van hogere voorkeur in te nemen als daar vóór de decretaal voorziene datum - toch nog een plaats vrij- of bijkomt. Krijgen ze initieel een plaats in een school van lagere voorkeur toegewezen (nog altijd één die ze zelf aangeduid hebben!), dan kunnen ze die dus innemen zonder te moeten vrezen dat ze daardoor definitief hun kans verkijken op een plaats in een school van hogere voorkeur. Dit is essentieel voor het vertrouwen van ouders in het aanmeldingssysteem. o Krijgen de ouders het comfort van een automatische uitschrijving uit een school van lagere voorkeur wanneer ze kiezen om een vrijgekomen plaats in een school van hogere voorkeur in te nemen. Ze hoeven dus niet ook nog eens naar die eerste school te stappen om daar de uitschrijving te regelen. o Kunnen ouders die hun keuze na de aanmeldingsprocedure toch nog herzien, tijdens de periode van de late inschrijvingen nog steeds hun kans wagen in een andere school al moeten ze die stap dan wel zelf zetten. Maar ook hierin ondersteunt de website van CAR hen door aan te geven in welke vestigingsplaatsen van welke scholen voor welke groepen nog vrije plaatsen zijn. o Kunnen ouders het jaar nadien hun kind opnieuw aanmelden. Ouders die de eerste keer niet in de school van hoogste voorkeur terecht konden, kunnen dus steeds opnieuw proberen, als ze dat echt wensen. o Geven we ouders het vertrouwen dat ze op een verstandige manier gebruik zullen maken van hun vrijheid om op gelijk welk moment, zonder opgave van redenen, van school te veranderen. We vertrouwen erop dat ouders in veruit de meeste gevallen de best geplaatste personen zijn om te bepalen wat in het beste belang van hun kind is. In de zeldzame andere gevallen zijn er andere wegen om het belang van het kind en het recht op continuïteit in opvoeding en onderwijs te vrijwaren. o Wordt tegelijk vermeden dat de schoolinschrijving de inzet wordt van een dispuut tussen beide ouders, bijvoorbeeld in het kader van een vechtscheiding. Het gebruik van het rijksregisternummer van het kind en van wachtwoorden maakt dat er per kind maar één aanmeldingsdossier gemaakt kan worden. Voor het zeldzame geval dat een dispuut hierover uitgerekend tijdens de aanmeldingsperiode plaats vindt, hebben we in Gent een procedure voorzien die voor het kind de kans op een plaats in de scholen van voorkeur van beide ouders veilig stelt tot betrokkenen hierover een vergelijk vinden. Dit alles gebeurt op een uiterst gebruiksvriendelijke manier, ondersteund door een zeer performante helpdesk voor de ouders. Voor ouders die niet over internettoegang beschikken of minder bedreven zijn in het gebruik ervan, wordt op tal van plaatsen ondersteuning en aanmeldingssessies georganiseerd. Ons CAR heeft een zeer groot bereik (> 85%), ook bij kansarme ouders. De meest recente bevraging bij de ouders gaf aan dat de overgrote meerderheid van de ouders (82%) tevreden tot heel tevreden is over de algemene organisatie van de aanmeldingen en inschrij- 4

5 vingen in het Gentse basisonderwijs. De tevredenheid over de helpdesk scoort nog hoger (88%). Slechts 3% tot 6% van de ouders is echt ontevreden over de Gentse aanmeldingsprocedure. Hoewel bijna 30% van de aangemelde kinderen niet terecht kan in de school van eerste voorkeur, bedraagt de gemiddelde tevredenheid met de plaats die men toegewezen krijgt toch nog 8,7 op 10. We noemen dat zeer hoog Ondersteuning en comfort voor scholen vermindering van administratieve lasten Ons centraal aanmeldingsregister (CAR) ondersteunt de scholen bij de inschrijvingen en maakt voor hen veel zaken eenvoudiger. Het beperkt de administratieve last voor scholen door o.m.: o Een performant en eenvoudig invoersysteem voor de invoer van capaciteiten. Binnen het LOP Gent Basisonderwijs kozen we bovendien voor een sterke vereenvoudiging door uniform alle scholen de capaciteiten te laten bepalen per vestigingsplaats en per geboortejaar (in het KO) respectievelijk leerjaar (in het LO). Alleen scholen die een aparte capaciteit voor anderstalige nieuwkomers wensen in te stellen, hanteren hiervoor een apart inschrijvingsregister dat overlapt met de inschrijvingsregisters voor de vijfjarigen en de verschillende leerjaren. o De hele regeling rond de dubbele contingentering voor kansarm en kansrijk achter de schermen (van de computer) te laten verlopen. Scholen ondervinden dus geen extra belasting door daadwerkelijk uitgestelde inschrijvingen terwijl we toch stappen vooruit kunnen zetten in de realisatie van een meer evenredige verdeling van kansarme en kansrijke leerlingen. Voor zover de ouders daarin meegaan natuurlijk. Hun keuzevrijheid primeert. o Na afloop van de aanmeldingsprocedure levert CAR aan elk van de scholen een eigen elektronisch inschrijvingsregister waar scholen op eenvoudige wijze verschillende bewegingen in kunnen registreren (inschrijving realiseren, plaats vrijgeven, uitschrijven, ). o Automatische uitschrijving van leerlingen die een vrij- of bijgekomen plaats in een school van hogere voorkeur innemen. De school van lagere voorkeur krijgt automatisch bericht van de nieuwe inschrijving/uitschrijving en kan zelf meteen verder met de eigen wachtlijst. De uitgeschreven leerling wordt niet uit het register verwijderd, maar enkel doorstreept zodat controle achteraf mogelijk blijft. o Komt er een plaats vrij, dan geeft CAR automatisch aan van welke leerling op de wachtlijst de ouders gecontacteerd moeten worden. o CAR geeft, na afloop van de aanmeldingsperiode, vóór de aanvang van de periode voor de late inschrijvingen automatisch aan in welke groepen in welke vestigingsplaatsen van welke scholen er nog vrije plaatsen zijn. We hoeven scholen daarvoor niet nog eens extra te bevragen. 5

6 o Gebruik van CAR als online inschrijvingstool voor de late inschrijvingen werd op vraag van Gentse basisscholen mogelijk gemaakt. Met ons CAR verminderen we uiteraard niet het aantal regels waar scholen bij inschrijvingen volgens het vigerende inschrijvingsrecht rekening mee moeten houden, maar we verminderen wel de druk die ermee samenhangt, de regeldruk dus. We ontkennen niet dat de technische vernieuwingen die recentelijk doorgevoerd werden (bijvoorbeeld om sommige informatie voor ouders beter en directer toegankelijk te maken) voor scholen tijdelijk enige overlast kunnen veroorzaken. Maar ook daaraan wordt gewerkt Het probleem van de meervoudige aanmeldingen? Meervoudige aanmeldingen vormen binnen ons CAR geen probleem. Ze vormen zelfs de essentie van het systeem. Essentieel ook om in een context van hoge capaciteitsdruk en zwaar gebrek aan afstemming tussen vraag en aanbod de keuzevrijheid van ouders zo maximaal mogelijk te houden. Voor ouders die wegens de grote vraag niet terecht kunnen in de school van eerste voorkeur vormt de school van tweede of derde voorkeur in veel gevallen een heel valabel alternatief. De toewijzing van een plaats in zo n andere school kan wellicht enkel gerealiseerd worden met een aanmeldingssysteem waarbinnen meervoudige aanmeldingen mogelijk zijn. Uit een bevraging bij Gentse ouders blijkt overigens dat veel ouders geen specifieke voorkeur voor maar welgeteld één school hebben, maar een hoge voorkeur voor verschillende scholen. De appreciatiescores die ze geven aan de scholen van hun eerste, respectievelijk tweede of derde voorkeur verschilt bij veel ouders nauwelijks. Dat verklaart die hoge gemiddelde tevredenheidsscore van 8,7/10 niettegenstaande slechts 72% van de aangemelde instappertjes in de school van eerste voorkeur terecht komt. De mogelijkheid tot meervoudige aanmeldingen binnen een stads- of regiobreed netoverschrijdend centraal aanmeldingssysteem komt het best aan die realiteit tegemoet. En dat is precies wat we nu voor het Gentse basisonderwijs hebben. Meervoudige aanmeldingen worden enkel een probleem binnen de context van parallel naast elkaar bestaande aanmeldingssystemen binnen éénzelfde werkingsgebied. Als men bijvoorbeeld ons centrale stadsbrede aanmeldingsregister zou vervangen door een aanmeldingssysteem per onderwijsnet of per scholengemeenschap, dan krijg je problemen, ja. Dan gaan veel ouders hun kind uiteraard tegelijk bij die verschillende aanmeldingssystemen aanmelden. En als ze dan bij twee of meer daarvan in de prijzen vallen, dan zijn ook dubbele inschrijvingen te verwachten. Heel vervelend voor de scholen, maar heel begrijpelijk vanuit de ouders bekeken. Al die problemen zijn te vermijden door per werkings- of ruim rekruteringsgebied te werken met één stads- of regiobreed aanmeldingssysteem (per onderwijsniveau). Voor buurgemeenten van een LOP-gebied bestaat nu al de decretale mogelijkheid om zich bij het CAR van dat LOP-gebied aan te sluiten. 6

7 2.4. Het probleem van de dubbele inschrijvingen link met Discimus gevraagd Dankzij ons CAR slagen we er in het Gentse basisonderwijs perfect in om dubbele inschrijvingen te vermijden voor zover het gaat om inschrijvingen aansluitend op de aanmeldingsprocedure. Bij latere inschrijving in een school van hogere voorkeur lost de automatische uitschrijving uit de school van lagere voorkeur dat op. Voor de late inschrijvingen na de aanmeldingsperiode en voor het lopende schooljaar ligt dat moeilijker. Mocht elke Gentse basisschool CAR als online inschrijvingstool gebruiken, dan zou ook dan het probleem van de dubbele inschrijvingen opgelost zijn, tenminste voor zover het dubbele inschrijvingen binnen Gentse scholen betreft. Maar dat is niet het geval. Het zou voor de Gentse basisscholen een heel grote vooruitgang betekenen mocht CAR direct verbonden kunnen worden met de schoolsoftware die scholen hanteren voor hun communicatie met het ministerie en waarmee ze ook op DISCIMUS gaan. Dan hoeven ze de gegevens uit CAR niet nog eens manueel over te brengen in de schoolsoftware. Dat zou meer scholen motiveren om CAR als online inschrijvingstool te hanteren. Dat zou het probleem van dubbele inschrijvingen binnen Gent meteen ook oplossen. Dubbele inschrijvingen met scholen buiten Gent (een inschrijving in een Gentse school en tegelijk een inschrijving in een niet-gentse school) blijven dan nog mogelijk maar vallen dan wel via DISCIMUS op te sporen en recht te zetten. 3. Noodzakelijke elementen in een juridische onderbouwing voor CAR Een aanmeldingssysteem is meer dan een brok technologie. Het succes van ons CAR is gebaseerd op een grondige omgevingsanalyse, een grote dosis creativiteit, oog en oor voor noden van ouders én scholen, heldere lokale afspraken en een stevige ondersteuning van scholen en ouders. En de ontwikkelingen gaan nog verder. De juridische grondslag voor dat alles is geleidelijk aan meegegroeid. Met onderwijsdecreet XXIV nog, in het voorjaar 2014, werden een aantal bepalingen goedgekeurd die de laatste juridische onzekerheden wegnemen omtrent elementen in onze procedure die we in het Gentse basisonderwijs eigenlijk al sedert het voorjaar 2009 toepassen. 1 Voor het goed functioneren van een centrale aanmeldingsprocedure is een stevig juridisch kader nodig. Hieronder vermelden we de elementen die minstens in de één of andere vorm in een nieuwe regelgeving opgenomen zouden moeten worden om de optimale werking van ons CAR verder te verzekeren. Dat betreft niet alleen bepalingen die direct naar aanmelden verwijzen, maar ook andere. En wel precies omdat veel van die andere bepalingen mee garant staan voor het broodnodige vertrouwen dat ouders onze aanmeldingsprocedure moeten kunnen geven, willen we met ons CAR de beoogde doelen bereiken. 1 Het betreft de bepalingen over (1) de mogelijkheid van afwijkende ordeningcriteria voor de onderlinge ordening van ongunstig gerangschikte leerlingen, (2) de mogelijkheid om het LOP (vanuit CAR) de mededelingen van nietgerealiseerde inschrijving aan de ouders te laten bezorgen en (3) de mogelijkheid om een leerling automatisch uit de school van lagere voorkeur uit te schrijven als de ouders ingaan op het aanbod om een vrijgekomen plaats in een school van hogere voorkeur in te nemen. 7

8 Op dit moment lijkt het zeker niet zinvol om nieuwe regels in te voeren die opnieuw tot extra investeringen en bijsturing van de al ontwikkelde software zouden leiden Het vooraf bepalen van de capaciteit is noodzakelijk om met een aanmeldingssysteem te kunnen werken. o Minimaal is dat capaciteit in het basisonderwijs per geboortejaar bepaald kan worden. Omwille van de administratieve traditie of geplogenheden kan men voor het lager onderwijs verder werken met capaciteiten per leerjaar, ook al staat dit eigenlijk haaks op het gegeven dat in het decreet basisonderwijs het begrip leerjaar niet eens bepaald is. Een uniforme bepaling van capaciteiten per geboortejaar (voor KO én LO) zou wél een aantal andere vereenvoudigingen mogelijk maken. o Capaciteitsbepaling per geboortejaar/leerjaar is nodig omdat het gros van de nieuwe inschrijvingen voor de nieuwe instappertjes genomen wordt. Ook voor de één jaar oudere kinderen ( 1 e kleuterklas ) en voor het eerste leerjaar komen nog veel aanmeldingen binnen. Met een capaciteit per niveau (KO resp. LO) zou CAR voor de meeste scholen geen gepaste invulling van de beschikbare plaatsen kunnen realiseren. De vrijheidsgraden die nu in de regelgeving vervat zitten, zijn o.i. niet per se nodig. De mogelijkheid die nu bestaat om de capaciteit op een hoger niveau (bv. vestigingsplaats) niet gelijk te stellen aan de som van de capaciteiten op onderliggend niveau is bij een aanmeldingssysteem trouwens technisch nauwelijks te verwerken en verhoogt in elk geval aanzienlijk de kostprijs van het systeem. Reden waarom we er in Gent geen gebruik van maken. o Toch moet de mogelijkheid om overlappende capaciteiten te bepalen, behouden blijven, met name om basisscholen die een capaciteit voor anderstalige nieuwkomers willen vastleggen die kans te geven. Anders dan in het SO worden in het basisonderwijs immers geen aparte onthaalklassen (OKAN) georganiseerd, maar komen anderstalige nieuwkomers al vlug (zij het vaak niet voor alle leeractiviteiten) in reguliere klassen terecht. In het lager onderwijs moeten zij dus van meet af aan in een leerjaar ingeschaald kunnen worden. Dat maakt overlappende capaciteitsbepaling noodzakelijk Het recht op inschrijving in de school en vestigingsplaats van eigen keuze van de ouders (en de leerling), zolang de voorraad strekt, d.w.z. tot de capaciteit volledig ingenomen is. o Bij overschrijding van de capaciteit wordt de leerling in de regel geweigerd. Uitzonderingen kunnen zoals nu het geval is decretaal gedefinieerd worden, maar willekeur mag niet mogelijk gemaakt worden. Dat zou het vertrouwen van de ouders in het serieux van de aanmeldings- en inschrijvingsregeling danig ondermijnen De voorrang voor broers en zussen van al ingeschreven leerlingen en voor kinderen van personeelsleden van de school is uiteraard geen noodzaak voor de werking van 8

9 CAR, maar wordt door alle betrokken ouders sterk geapprecieerd. En CAR is er nu toch al op gebouwd De mogelijkheid tot instellen van een aanmeldingsprocedure o Stads-of regiobreed en netoverschrijdend, met deelname van alle scholen in het werkingsgebied van zodra een meerderheid van schoolbesturen en directies in het betrokken werkingsgebied daar mee instemt. In Antwerpen-basis, Brussel-basis en Gent-basis is zo n stads- of regiobrede aanmeldingsprocedure momenteel decretaal verplicht. De invoering van die verplichting veranderde in de praktijk niets voor Gent. Alle scholen deden al mee. o De mogelijkheid dat het LOP de aanmeldingsprocedure (met inbegrip van de toewijzing) uitvoert en alle daaraan gerelateerde processen (zoals de communicatie van de toewijzing en de uitreiking van de weigeringsattesten). In de praktijk gebeurt dat natuurlijk geautomatiseerd, onder toezicht van de (door de stad) aangestelde informatici en (afgevaardigden van) het LOP De bestaande decretaal voorziene toewijzingsregels (art. 37vicies quater, 2). o Het is dit element in de huidige regelgeving dat garandeert dat een aangemelde leerling een school toegewezen krijgt die zo goed mogelijk aansluit bij de voorkeur van de ouders, rekening houdend met de voorkeuren van andere, concurrerende ouders natuurlijk De bestaande toegelaten ordeningscriteria voor de ordening van aangemelde leerlingen in het basisonderwijs (art. 37vicies ter, 1, vierde lid). o Nabijheid is voor de meeste ouders heel belangrijk in de keuze van een basisschool. De afstand thuis school is dus een voor de hand liggend ordeningscriterium. Voor sommige ouders speelt de afstand tot hun werkplek een rol. Die afstandscriteria brengen op zich geen beperking van de keuzevrijheid van de ouders. Ze hebben immers maar effect als de vraag naar een plaats in een school groter is dan wat de school kan bieden en er dus hoe dan ook kinderen geweigerd moeten worden. Tickets worden dan toegekend aan wie dichter bij de school woont. Maar alleen onder ouders die een voorkeur voor die school kenbaar gemaakt hebben. De afstandscriteria hebben dus niet één kind méér weggehouden van een school waar zijn ouders een voorkeur voor hebben dan de eerst-komt-eerst-maalt-regel. o De vrijheid om de toegelaten ordeningscriteria volgens lokale afspraken met elkaar te combineren en sommige daarbij niet te gebruiken. Hier moet het subsidiariteitsprincipe ten volle kunnen spelen. Men moet niet vanuit Brussel willen regelen wat beter lokaal bepaald kan worden. We hebben er uiteraard geen bezwaar tegen dat anderen gebruik maken van het criterium plaats van de school in de voorkeurorde van 9

10 de ouders, maar we wijzen elk verplicht gebruik van dat criterium af. De voorkeur en keuzevrijheid van de ouders wordt al volop gegarandeerd door de voorziene toewijzingsregel. Naar onze mening kan het bijkomende gebruik van de plaats van de school in de voorkeurorde van de ouders juist tot eerder negatieve effecten leiden, met name door de verhoogde kans op speculatief gedrag bij de ouders, waardoor ze niet langer de aangeduide scholen ordenen naar hun échte voorkeur. In Gent gebruiken we enkel de twee afstandscriteria in combinatie met het toeval. o De mogelijkheid om voor de rangordening van de geweigerde leerlingen een combinatie van ordeningscriteria te gebruiken die afwijkt van de combinatie gebruikt voor de toewijzing van de vrije plaatsen. Dat is een technische noodzaak ingeval voor de toewijzing van de vrije plaatsen rangordecriteria op basis van nevenschikking met elkaar gecombineerd worden. Bijvoorbeeld: 75% van de vrije plaatsen wordt verdeeld op basis van de afstand thuis school, bij de overige 25% speelt ook de afstand tot de werkplek van één van de ouders een rol. Zo n vorm van contingentering kan niet doorgetrokken worden naar de weigeringslijst. Voor de weigeringslijst is een enkelvoudige strikte ordening nodig. Een enkelvoudige strikte ordening is enkel mogelijk bij gebruik van één enkel criterium of bij een hiërarchische combinatie van ordeningscriteria. Een voorbeeld van dat laatste is: primair ordenen naar afstand thuis school en secundair, ingeval van ex-aequo s, op basis van toeval De verplichting tot het bijhouden van een inschrijvingsregister, waarin alle leerlingen genoteerd worden die bij de school een inschrijving vragen, dus niet alleen de effectief gerealiseerde inschrijvingen, maar ook de geweigerde. o Dat inschrijvingsregister kan elektronisch zijn, bij gebruik van een aanmeldingsprocedure rechtstreeks aangeleverd vanuit CAR. o De volgorde in het inschrijvingsregister: Chronologisch voor leerlingen die vooraf bij voorrang ingeschreven werden (bv broers & zussen van al ingeschreven leerlingen) indien dat zonder aanmelden gebeurt. Overgenomen uit het aanmeldingsregister na ordening van de aangemelde leerlingen en toewijzing van de vrije plaatsen. Chronologisch bij de late inschrijvingen, na afsluiten van de aanmeldingsprocedure. o De zogenaamde wachtlijst of weigeringslijst is dus in feite het onderste deel van het inschrijvingsregister waar de leerlingen staan die geweigerd moesten worden wegens capaciteitsoverschrijding. 10

11 Dat inschrijvingsregister biedt ouders en leerlingen de nodige rechtszekerheid en vormt ook de basis voor het volgende element Het behoud van het recht op inname van een vrijgekomen of bijkomende plaats, voor wie initieel geweigerd moest worden door de school in de volgorde van het inschrijvingsregister. o Tot minstens een bepaalde datum. Er is geen reden om die data te wijzigen. De huidige aparte regeling voor instappertjes recent nog bijgestuurd in OD XXIV is gerechtvaardigd door het gegeven dat laat op het jaar geboren instappertjes maar helemaal op het einde van het schooljaar (of het begin van het schooljaar erop) kunnen instappen. o Dit recht mag niet beperkt worden tot wie nog nergens een plaats heeft. Zo n beperking zou ouders er immers toe kunnen aanzetten om bij het aanmelden maar één school aan te duiden in de hoop hierdoor meer kans te maken op een plek in de school van hun hoogste voorkeur. Dat zou de ouders bevoordeligen die bereid zijn hoog spel te spelen en zou hen benadelen die zich iets flexibeler opstellen. Dat is niet eerlijk. Maar het zou vooral de doelmatigheid van aanmeldingssystemen volledig uithollen. Als elke ouder bij het aanmelden maar één school zou aanvinken, zouden in Gent bijna 30% van de aangemelde instappertjes geen school toegewezen krijgen. Nu is dat met de huidige regeling minder dan 4%. Voor die 30% van de aangemelde instappertjes zouden de ouders na het afsluiten van de aanmeldingsprocedure nog op eigen houtje een school moeten vinden, zonder ondersteuning vanuit het CAR. Behalve tot veel chaos, zou dat er wellicht uiteindelijk toe leiden dat veel meer kinderen in een school van veel lagere voorkeur terechtkomen dan nu het geval is Het behoud van het recht op schoolverandering tijdens het schooljaar o Dit recht is essentieel om na een eerste inschrijving in een school van lagere voorkeur nog een vrij- of bijkomende plaats in een school van hogere voorkeur te kunnen innemen. En dat is op zijn beurt essentieel voor de geloofwaardigheid en dus ook de doelmatigheid van aanmeldingssystemen. o Getuigt van vertrouwen in de ouders. We gaan ervan uit dat in veruit de meeste gevallen ouders alleen gebruik maken van hun recht op schoolverandering als dat in het beste belang van hun kind is De toepassing van de gelijktijdige evenredige voorrang voor kansarm en kansrijk (dubbele contingentering) o Minstens juridisch mogelijk blijven maken bij gebruik van een aanmeldingsprocedure. De effectiviteit van de dubbele contingentering is aantoonbaar voor plaatsen waar (1) in een substantieel deel van de scholen een substantieel van de kinderen geweigerd moet worden omdat de school 11

12 (geboortejaar/leerjaar) al vol zit én (2) als er begeleidende toeleidingsacties georganiseerd worden. Voor plaatsen waar de eerste voorwaarde niet vervuld is, kunnen we ons voorstellen dat de baten niet echt opwegen tegen de bijkomende last die de regeling veroorzaakt. Aanmeldingssystemen worden juist ingezet waar die eerste voorwaarde zich voordoet. Een goed aanmeldingssysteem zorgt er bovendien ook voor dat de dubbele contingentering voor scholen nauwelijks bijkomende last met zich brengt. o Ze maakt de toewijzing van vrije plaatsen minder afhankelijk van toevallige lokale omstandigheden en garandeert daardoor voor kansrijk en kansarm meer gelijke kansen op een school van hoge voorkeur. Een toevallige geografische omstandigheid kan er bijvoorbeeld toe leiden dat een school die tussen een armere en een rijkere buurt in ligt, net iets dichter (bv 100 of 150 m) bij de ene buurt ligt dan bij de andere, terwijl voor beide buurten geldt dat de afstand tot de school een redelijke wandelafstand is. Het pure afstandscriterium werkt dan erg segregerend. Toepassing van de dubbele contingentering zal in zulke gevallen iedereen (kansarm en kansrijk) een faire kans op inschrijving in die school geven. Dat is belangrijk voor de keuzevrijheid van de ouders, ook als sociale mix niet het eerste doel is o Die dubbele contingentering brengt overigens geen beperking van de keuzevrijheid van de ouders met zich mee. Dat komt omdat ze enkel een effect heeft in scholen waar de vraag groter is dan het aanbod en waar dus hoe dan ook kinderen geweigerd moeten worden. De evenredige verdeling van de tickets over kansarm en kansrijk beperkt zich tot de ouders die een voorkeur voor die school uitgesproken hebben. Door die dubbele contingentering wordt dus niet één kind méér weggehouden uit een school van voorkeur van zijn ouders dan zonder die dubbele contingentering het geval geweest zou zijn. Zijn er in één contingent plaatsen over, dan gaan die naar kinderen uit het andere contingent die nog op een plaats wachten. Maken groepen van ouders gescheiden keuzes, dan wordt dat door ons CAR, ook met die dubbele contingentering, ten volle gerespecteerd. De dubbele contingentering heeft dus alleen effect in scholen waarvoor kansrijke en kansarme ouders in volle concurrentie met elkaar zijn om een plaats voor hun kind. Ze zorgt er dan voor dat ieders keuzevrijheid in gelijke mate, zonder aanzien des persoons, gerespecteerd wordt. o Opdat de dubbele contingentering in samenhang met toeleidingsacties echt het beoogde doel zouden bereiken, is het evenwel nodig dat gepaste kansarmoede-indicatoren gehanteerd worden. Het LOP Gent BaO vraagt daarom dat Ervoor gezorgd wordt dat ook instappertjes die oudste kind zijn in een gezin met een laag inkomen, van bij hun eerste inschrijving als kans- 12

13 arm aangevinkt zouden kunnen worden. Dat is met de wijze waarop het schooltoelagecriterium nu gehanteerd wordt, niet het geval. Als voor alle kinderen die in Vlaanderen geboren worden, rond hun eerste verjaardag ambtshalve bepaald zou worden of ze in aanmerking komen voor een schooltoelage, zou dat probleem opgelost zijn. De scholen van het Gentse basisonderwijs (en van andere LOP s of gemeenten die dat wensen) opnieuw de mogelijkheid krijgen om het criterium de thuistaal is niet het Nederlands te hanteren als kansarmoede-indicator voor het inschrijvingsrecht. In hun beslissing om wel of niet voor een school in hun buurt te kiezen, laten kansrijke, Nederlandstalige ouders zich immers vooral leiden door de vraag of er in de klas van hun kind wel genoeg andere Nederlandstalige kinderen zullen zitten. Een anderstalig kind blijft voor die Nederlandstalige ouders een andertalig kind, ook als de mama van dat anderstalig kind net niet laag opgeleid is en het gezin van dat kind net geen schooltoelage ontvangt. 13