Kerntaak/plandoel: Duurzame ruimtelijke ontwikkeling & waterbeheer/ doorontwikkelen en programmeren van de zes gebiedsopgaven

Transcriptie

1 STATENBRIEF Onderwerp: Gebiedsopgave Achterhoek Portefeuillehouder: Bea Schouten, Conny Bieze Kerntaak/plandoel: Duurzame ruimtelijke ontwikkeling & waterbeheer/ doorontwikkelen en programmeren van de zes gebiedsopgaven Doel van deze brief: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: Te besluiten conform het ontwerpbesluit Over de inhoud van deze brief te overleggen De inhoud van deze brief voor kennisgeving aan te nemen (informatieplicht) HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH 1 Inhoud voorstel (beoogd resultaat/doel) In deze brief informeren wij Uw Staten over de voortgang van de Gebiedsopgave Achterhoek. Wij vragen uw Staten om aanvullende middelen beschikbaar te stellen voor uitvoering van de agenda Achterhoek 2020, overeenkomstig het bijgevoegde ontwerpbesluit. 2 Aanleiding In 2014 hebben de Achterhoekse gemeenten, ondernemers en maatschappelijk organisaties in de regio en de provincie Gelderland de krachten gebundeld via de Achterhoek Agenda De ambitie van de opgave in de Achterhoek is het op niveau houden van economie en leefbaarheid gezien de demografische ontwikkelingen. Er zijn drie doelen; Werken, Wonen en Bereikbaarheid. Om een bloeiende economie te kunnen behouden, is het essentieel om over een woningvoorraad te beschikken die aansluit bij de vraag. En zonder snelle verbindingen over weg, spoor en digitaal lukt het niet om (jong)talent, dat elders in Nederland woont, te binden. De ambitie is uitgewerkt in de Uitvoeringsagenda 2.0 Achterhoek 2020 die het resultaat is van samenwerking van de 3 O s onder de vlag van de stuurgroep Achterhoek 2020 (overheid, ondernemers en maatschappelijke organisaties, waarin het onderwijs een belangrijke rol speelt). Over de uitvoeringsagenda bent u geïnformeerd in de Statenbrief PS en u heeft de gevraagde provinciale middelen in totaal voor de Achterhoek beschikbaar gesteld via de Opmaat gebiedsopgaven (PS ), de uitvoeringsstrategie gebiedsopgaven (PS ) en de slotwijziging 2016 (PS ). Via de Statenbrief Stand van Zaken Gebiedsopgaven (PS ) hebben wij u eind vorig jaar geïnformeerd over de voortgang en hebben wij aangegeven om per opgave met een vervolgaanpak te komen. Deze leggen wij nu ter besluitvorming aan u voor. Inmiddels zijn we met alle partners weer verder in de uitvoering. Er zijn meerdere projecten in uitvoering. De focus van de afgelopen jaren op de economie in de Achterhoek begint zijn vruchten af te werpen. Ongeveer 80 bedrijven hebben zich bij SmartHub Achterhoek aangesloten om de Achterhoek samen te profileren als Smart Industry Regio en dé stage en afstudeerregio van Nederland. Projecten als Innovatiehubs en de Talententuin binden jonge mensen aan Achterhoekse bedrijven. Met projecten als Smart Technical Education (STERA) worden middelbare scholieren geïnteresseerd voor techniek. Echter het jaar 2020 komt dichterbij. Op het gebied van leegstand, vergrijzing en betaalbaarheid van voorzieningen zijn de autonome ontwikkelingen niet gunstig. Inlichtingen bij: Babine Scholten, telefoonnummer (026) adres: post@gelderland.nl

2 Bedrijven in de Achterhoek geven aan dat hun voortbestaan en groei staat of valt met de beschikbaarheid van goed opgeleid (technisch) personeel. Ook op het gebied van de zorg zien we deze ontwikkeling. Goede bereikbaarheid van (en binnen) de Achterhoek is hiervoor een randvoorwaarde. In de brief Spoorverbetering Arnhem-Winterswijk (PS-XXX) wordt u hierover nader geïnformeerd. De tevredenheid van Achterhoekers over hun woonomgeving is groot. Deze kwaliteiten wil de Achterhoek behouden c.q. versterken. Om het voorzieningenniveau op peil te houden en een aantrekkelijk vestigingsgebied voor bedrijven en jongeren te blijven, moet er slim en intensief samengewerkt blijven worden. Daarom heeft het Algemeen Bestuur van Regio Achterhoek ingestemd met het voorstel een Achterhoek Board in het leven te roepen. Zo wil zij de succesvolle samenwerking tussen overheden, ondernemers en maatschappelijke organisaties verder doorzetten en versterken. Doel is dat overheden, ondernemers en maatschappelijke organisaties (inclusief het onderwijs) nog meer samen de koers en de inhoudelijke agenda bepalen van de Achterhoek (Agenda 2030). De uitvoering daarvan landt bij alle betrokkenen ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden. Hiertoe worden de verschillende gremia waar nu mee gewerkt wordt meer in elkaar geschoven. De Stuurgroep Achterhoek 2020 heeft recent een ToekomstKrant uitgebracht. Deze is als bijlage bij deze statenbrief gevoegd. Op basis van meerdere toekomstreizen hebben ondernemers, organisaties, overheden en betrokken burgers samen de diverse opgaven en uitdagingen van de regio verkend. Dit heeft mede de richting van de samenwerking in de Achterhoek bepaalt. Deze ToekomstKrant is richtinggevend voor de uitwerking van de inhoudelijke agenda in de op te richten Achterhoek Board. 3 Bestaand beleid c.q. kader Vanuit het programma Gebiedsopgaven werken we aan zes specifieke opgaven die gericht zijn op het versterken van de economische, ruimtelijke en maatschappelijke kracht van Gelderland: de Gelderse gebiedsopgaven. Als provincie dragen wij bij aan investeringen en ondersteunen we projecten die de kracht en het unieke van het gebied versterken. Dit doen wij integraal, vanuit meerdere provinciale kerntaken en programma s, en samen met onze partners. Voor alle zes opgaven geldt dat de opgave - en daarmee de inhoud- centraal staat en leidend is en dat we samen met ondernemers, onderwijs- en kennisinstellingen en andere overheden toewerken naar het maken van meerjarige samenwerkingsafspraken en voortrollende investeringsagenda s of uitvoeringsprogramma s. Elke opgave heeft daarin zijn eigen dynamiek en tempo en volgt zijn eigen proces. De door uw Staten vastgestelde Uitvoeringsstrategie, aanpak en uitvoering Gelderse gebiedsopgaven (PS ) vormt hierbij het vertrekpunt. Met de uitvoeringsagenda Achterhoek 2020 hebben wij nader invulling én uitvoering gegeven aan de doelen van de Gebiedsopgave Achterhoek, zoals die door u in het kader van de Uitvoeringsstrategie zijn vastgesteld. 4 Argumenten/afwegingen/risico's De Achterhoek heeft dankzij de combinatie van vakmanschap, samenwerking en een ijzerhoudende bodem al eeuwen een innovatieve maakindustrie. Ook vandaag nog. Ze willen voorop lopen om de principes van Smart Industry te implementeren, want alleen dan blijft de innovatieve maakindustrie een krachtige en onderscheidende economisch motor. Om de regio, ondanks de bevolkingskrimp, een vitale en leefbare regio te laten blijven is het nodig om scherpe keuzes te maken en vol in te zetten op economische ontwikkeling. Bedrijven worden gestimuleerd om verder te innoveren, scholen om geschikt personeel op te leiden en jongeren om in de Achterhoek te werken. De Achterhoek wil dé stage-, afstudeer- en traineeregio van Nederland zijn en profileert zichzelf als smart industry -regio met SmartHub Achterhoek: toekomst in de maak! Een aantrekkelijke woonomgeving met een passende woningvoorraad en goede bereikbaarheid horen daarbij. Met als doel de Achterhoek een leefbaar en vitaal gebied te laten blijven waar het bruist van de bedrijvigheid. 2

3 Om dit te realiseren is er de afgelopen jaren veel in gang gezet rond de drie hoofdthema s werken, wonen en bereikbaarheid. Wij verwijzen hiervoor naar de factsheet Achterhoek (zie Doorontwikkeling regionale samenwerking Om de samenwerking in de Achterhoek te versterken zal de stuurgroep Achterhoek 2020 zich doorontwikkelen tot een Achterhoek Board. Deze Achterhoek Board heeft als belangrijkste taak de inhoudelijke sturing op de richting van de Achterhoek. De Board is een samenwerking tussen ondernemers, organisaties en de overheid. Ook wordt deelname van de provincie gevraagd. In de Achterhoek is provinciale deelname aan de Board een stap die logisch volgt vanuit de gezamenlijke agenda. Deze Achterhoek agenda 2020 hebben wij als provincie medeondertekend en wij geven (onder meer) via de gebiedsopgave al jaren uitvoering aan deze agenda. De Achterhoek hecht er zeer aan dat de provincie nauw betrokken blijft bij Achterhoek2020. Ze zien de provincie als een belangrijke partner, die niet aan de zijlijn staat maar actief meedoet. Door deelname aan de Achterhoek Board geven we een helder signaal dat we als provincie bij willen dragen aan de toekomst van de Achterhoek. Door volwaardig aan tafel te zitten met alle regionale partners geven we als provincie aan dat we invulling willen geven aan de kansen en uitdagingen voor de regio. Met deelname aan de Board brengen we onze provinciale doelstellingen en ambities in bij de totstandkoming en uitvoering van de Achterhoek agenda Door deelname van de provincie aan de Achterhoek Board wordt de samenwerkingsrelatie versterkt. Hierbij komen wel twee vragen op: 1. Neemt de provincie door deel te nemen de Achterhoek agenda volledig over? 2. Schept deelname in de Achterhoek Board een precedent voor andere Gelderse regio s om ook daar deel te nemen in een board? De Achterhoek Board is uiteindelijk geen besluitvormend orgaan. Afspraken die in de Achterhoek Board door partners worden gemaakt, zijn, zeker voor gemeenten en provincie, altijd in mandaat van gemeenteraden (Achterhoek Raad) en uw Staten. De provincie, als lid van de Achterhoek Board, is op basis van de provinciale agenda, daarom altijd vrij om wel of niet bij te dragen aan investeringen en activiteiten. Wij willen gedeputeerde Gebiedsopgave Achterhoek voordragen als lid van de Achterhoek Board. Dit is voor haar een nevenfunctie op grond van artikel 40b van de Provinciewet. Deelname in de Achterhoek Board betekent niet automatisch dat we als provincie in alle Gelderse regio s aan dit soort samenwerkingen moeten deelnemen. De opgave staat centraal. Als deelname aan samenwerkingsverbanden, en daarmee een zwaarder commitment van de provincie, bijdraagt aan de aanpak van de opgaven, is deelname gerechtvaardigd. Bovendien lijkt het zinvol om de ervaring met de Achterhoek Board te gebruiken in het verder ontwikkelen van onze bestuursstijl en samenwerking in gebiedsopgaven. We zullen na twee jaar deelname aan de Achterhoek Board evalueren. Toekomstagenda In de periode van oktober 2017 tot maart 2018 heeft de stuurgroep Achterhoek 2020 de ToekomstToer georganiseerd. Deze toer was een reis naar de Achterhoek van morgen. Alle actieve Achterhoekers konden mee om zich te laten inspireren en samen aan de toekomst te bouwen. Tijdens de Toer zijn verschillende themareizen georganiseerd. Daarin hebben de deelnemers kunnen zien en beleven wat er gebeurt in de regio. Ook is er inspiratie opgehaald voor de toekomst. Tijdens de Toer kwamen de binnen de hoofdthema s werken, wonen en bereikbaarheid de begrippen Smart, Samen en Circulair telkens terug. Richting 2030 streeft de regio ernaar haar positie op het gebied van de Smart Industry verder uit te bouwen en over te gaan naar een circulaire economie. Nieuw talent is onontbeerlijk om deze doelstelling te realiseren. 3

4 Nodig is verder te investeren in nieuwe vormen van onderwijs, scholing en werk. Daaronder valt ook intersectorale mobiliteit en samenwerking met Duitsland. Op 19 maart 2018 heeft de Stuurgroep Achterhoek 2020 de toekomstagenda Achterhoek 2030 gepresenteerd in de vorm van een ToekomstKrant. Hierin is op hoofdlijnen de richting uitgezet. De ToekomstKrant fungeert als richting voor uitwerking van de Achterhoek agenda 2030 door de nog op te richten Achterhoek Board De Achterhoek board maakt mede op basis hiervan een meerjarenvisie (Achterhoek agenda) en jaarlijks een jaarplan. Onder de Achterhoek Board worden thematafels ingericht welke met de inhoudelijke thema s rond werken, wonen en bereikbaarheid aan de slag gaan en deze Achterhoek agenda gaan uitwerken. Deze thematafels zullen worden ingedeeld in smart werken en innovatie, onderwijs en arbeidsmarkt, vastgoed en woningmarkt, mobiliteit en bereikbaarheid, circulaire economie en energietransitie en als laatste zorginnovatie. Ook deze thematafels zullen 3O breed worden ingericht. De uitvoering ligt bij alle betrokkenen ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden. Regiodeal Op dit moment wordt er met regio, provincie en Rijk gewerkt aan een regiodeal met de ambitie dat de Achterhoek in 2030 nog steeds een bloeiende en innovatieve economie heeft met een kwalitatief hoogwaardige en duurzame woon- en leefomgeving. Insteek hierbij is tot een goede deal te komen, met commitment van alle partijen op de opgave (voor de lange termijn) en voor de korte termijn duidelijkheid over concrete inzet en investeringen. Deze ambitie sluit nauw aan bij die van Achterhoek De deal wordt op dit moment nader uitgewerkt rond de combinatie van inzet op Smart Economy met als randvoorwaarden Wonen en Bereikbaarheid (Smart Living) en de nieuwe manier van samenwerken (Smart Governance). Ook de energietransitie is een belangrijk thema welke een plek zal krijgen binnen Smart Living. Om aanspraak te kunnen maken op rijksmiddelen uit de zogeheten regio-envelop wordt er uitgegaan van minimaal 50% co-financiering lokale overheden. Wij beogen onze middelen vanuit de gebiedsopgave en eventueel de kerntaken als co-financiering in te kunnen zetten. In het najaar komen wij hierop terug. Monitoring In de technische briefing van september 2017 heeft u kunnen vernemen dat we veel weten en meten, en dat daarvoor verschillende manieren zijn. Voor de gebiedsopgave Achterhoek is de regiobarometer Achterhoek opgezet. De meest recente versie is bij deze brief gevoegd. Op 4 april 2018 hebben wij samen met onze partners voor uw Staten een werkbezoek georganiseerd aan de Achterhoek. Tijdens dit werkbezoek heeft u kennis heeft kunnen nemen van de voortgang en ontwikkeling van de gebiedsopgave en de resultaten en van enkele projecten welke in de uitvoeringsagenda Achterhoek 2020 zijn opgenomen. Ook is er een doorkijk gemaakt naar de ambities en doelen van de nog op te stellen toekomstagenda Achterhoek Omgevingsvisie In 2018 werken wij aan de actualisatie van onze omgevingsvisie. De ontwikkelingen in de Achterhoek zullen daar uiteraard in worden meegenomen. De ervaringen die we in deze regio hebben met het vanuit een maatschappelijke opgave, met verschillende regionale partners opstellen en realiseren van een gezamenlijke agenda, zijn van grote waarde voor het verder ontwikkelen van onze nieuwe bestuursstijl waarbij gebiedsgericht en opgavegericht werken bij elkaar komen. Klimaatparagraaf In het proces om te komen tot een agenda Achterhoek 2030 zijn binnen de programmalijnen werken, wonen en bereikbaarheid de onderwerpen energietransitie en circulaire economie steeds prominenter naar voren gekomen. In de uitwerking van de agenda door de Achterhoek Board zullen deze thema s expliciete aandacht krijgen. 4

5 5 Financiële consequenties Voorliggende besluitvorming Beschikbaarstelling voor de Gebiedsopgave Achterhoek en een bedrag reserveren van Dekking vanuit Kerntaak 1, Plandoel gebiedsopgaven. Zie onderstaande tabel. Beschikbaarstellen Reserveren Totaal DOEL Gebiedsopgave Achterhoek Gebiedsopgave Achterhoek Gebiedsopgave Achterhoek Smart werken in de Achterhoek Programma Wonen TOTAAL Wij verzoeken u beschikbaar te stellen voor het doel Werken: innovatie en het toepassen van Smart Industry in de maakindustrie met aandacht voor de cross-overs naar andere sectoren. Er ligt een omvangrijk programma (Masterplan SmartHub) met projectinitiatieven waarbij onderwijsinstellingen nadrukkelijk aanhaken en waarbij wordt ingezet op het aantrekken van jong talent. Een van deze initiatieven is het realiseren van het StadsHub in de gemeente Doetinchem. Een jongerenhotel met short en long stay om talent naar de regio te trekken en te faciliteren. Het jongerenhotel is gericht op een doelgroep van jonge mensen die geënthousiasmeerd wordt om (tijdelijk) in de Achterhoek te wonen. Het concept wordt onderscheidend door het goede van de Achterhoek te combineren met vernieuwingen die jonge mensen trekken. Andere initiatieven zijn het ontwikkelen van een Urban Oasis. Een innovatief en kunstzinnig concept waarbij een oase van een schone en duurzame leefomgeving gecreëerd wordt, speciaal voor stedelijke toepassingen. Slechts 300 m² ruimte is nodig om een breed scala aan schone technologieën en biodiversiteit te herbergen, waarmee de Achterhoek zich ook vanuit een andere invalshoek dan de maakindustrie op de kaart als innovatieve regio waar gewerkt wordt met smart oplossingen. Ook Park Achterhoek in Winterswijk, waarbij het voormalig bedrijventerrein naast het ziekenhuis wordt ontwikkeld tot een bovenregionaal gezondheidspark is een initiatief. Het project draagt bij aan integrale innovatieve ontwikkelingen in de zorg. Daarnaast verzoeken wij u om beschikbaar te stellen voor het doel wonen: een integrale aanpak van de woningvoorraad, het aanpakken van de leegstand en de voorzieningen. We starten met een aantal pilots en experimenten die voorsorteren op de integrale aanpak welke zijn beslag zal krijgen via de regiodeal. Tevens vragen wij u miljoen te reserveren welke ingezet kan gaan worden bij de uitwerking van de hierboven genoemde regiodeal tussen Rijk, Provincie en regio. Wij denken hierbij vooral aan de uitwerking van Smart Living. Het geven van een kwaliteitsimpuls in de bestaande woningvoorraad m.b.t. verduurzaming, levensloopbestendigheid, aardgasvrij etc. Tevens zal gekeken moeten worden naar het toevoegen van woningen voor de urgente woningbehoefte, o.a. door het transformeren van leegstaand vastgoed en het realiseren van nieuwe woonconcepten en het voorsorteren op een sloopprogramma en (financieel) instrumentarium om overmatige leegstand van woningen op de langere termijn te voorkomen Wij verzoeken u conform het voorliggende ontwerpbesluit positief te besluiten over de beschikbaarstelling en reservering van de benodigde middelen. In het kader van de integrale afweging wordt aan u bij de Voorjaarsnota 2018 voorgesteld om een bijdrage aan de Achterhoek Board voor de jaren 2019 en 2020 te leveren en te dekken uit de vrije middelen. Ter informatie en volledigheid vermelden wij nog dat u al eerder in deze bestuursperiode voor de Gebiedsopgave Achterhoek een bedrag beschikbaar heeft gesteld van in totaal

6 De beschikbaar gestelde middelen worden als volgt op de begroting geplaatst: DOEL Smart werken in de Achterhoek Programma Wonen TOTAAL Met de besluitvorming rond de gebiedsopgaven in de PS-vergadering van 4 juli a.s. zijn de gereserveerde middelen uit het coalitie-akkoord ( 90 mln.) nagenoeg volledig bestemd. 6 Proces en evaluatie In onze Statenbrief Stand van Zaken Gebiedsopgaven (PS ) die u in november 2017 van ons heeft ontvangen, hebben wij u geïnformeerd over de voortgang van de Gelderse Gebiedsopgaven. Via de P&C-cyclus zullen wij uw Staten op de hoogte houden van de voortgang. Dit zullen wij aanvullen met het organiseren van enkele werkbezoeken. Arnhem, 22 mei zaaknummer Gedeputeerde Staten van Gelderland C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koning P.G.G. Hilhorst - secretaris Bijlagen: Ontwerpbesluit Begrotingswijziging Toekomstkrant Achterhoek 2030 Regiobarometer Achterhoek De Achterhoek werkt door 6

7 Bijlage: Uitwerking programmalijnen richting 2030 Programmalijn werken De regio streeft ernaar haar sterke positie op het gebied van de slimme maakindustrie ( smart industry ) uit te bouwen. Dit een programma met een grote hoeveelheid aan projectinitiatieven waarmee uitvoering wordt gegeven aan de doelen die wij belangrijk vinden. Er zit veel energie op de projecten en veel partners zijn betrokken. Daarnaast zijn er diverse projecten in oprichting met als doel het implementeren van Smart Industry in de maak industrie en andere sectoren. De verwachting is dat de beroepsbevolking in de regio tot 2030 met 12% zal dalen. Daar komt bij dat het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs tot 2025 met 30% afneemt. De komende tijd wordt geïnvesteerd in een rode loper-aanpak voor talent, het verder stimuleren van techniekonderwijs stimuleren, nieuwe vormen van leren (levenslang leren: werk-leertrajecten, korte opleidingen en omen bijscholing) en ondersteuning daarbij van werkgevers. Ook andere (niet-teckniek) vraagstukken op de regionale arbeidsmarkt krijgen hierbij de aandacht. Het zal een forse opgave zijn beroepsgerichte vmbo-opleidingen (met name in de techniek) draaiende te houden. Via de STERA-leerroute (Smart Techniek Educatie Regio Achterhoek) werken scholen voor enkele technische keuzevakken inmiddels samen met regionale bedrijven, waar leerlingen buitenschools kunnen leren. In lijn hiermee willen we verder investeren in vernieuwende vormen van onderwijs, scholing en werk. Daaronder valt ook het stimuleren van intersectorale mobiliteit, bij- en omscholing van het zittende personeel en meer banen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. En wat geldt voor de industrie, geldt in mindere mate ook voor de zorg. Een project om talent naar de regio te trekken en te faciliteren is het StadsHUB. Dit is een jongerenhotel met short stay en long stay, citylofts en inspirerende ontmoetings- en werkruimtes in een schone en duurzame leefomgeving. Een plek waar gasten kunnen verblijven, eten en drinken, leren, werken, ontmoeten, recreëren en ontspannen. Het doel is dit StadsHUB te realiseren nabij het station en op loopafstand van het gezellige winkel- en uitgaanscentrum van Doetinchem. Programmalijn Wonen en zorg In de Achterhoek van morgen moeten alle inwoners prettig kunnen wonen in een aantrekkelijke omgeving. In de Achterhoekse woningmarkt is er nu vooral sprake van een kwalitatieve mismatch van vraag en aanbod: de beschikbare woningen voldoen niet altijd aan de woonwensen van bepaalde groepen. Op de langere termijn zien we door de huishoudensdaling ook een kwantitatieve mismatch ontstaan, waardoor er een overschot van zo n woningen ontstaat. Dit geldt zowel in de kernen als het buitengebied. Daar waar structurele leegstand is, spelen aspecten als veiligheid en leefbaarheid een grote rol. De komende jaren moet er vooral fors geïnvesteerd worden in de transformatie van de bestaande woningvoorraad. Waar mogelijk worden woningen gerenoveerd, energieneutraal gemaakt en aangepast aan de behoeften van mensen die zorg nodig hebben. Als bestaande woningen niet meer voldoen, vindt vervanging (sloop en vervolgens nieuwbouw) plaats. Grootschalige nieuwbouw in de Achterhoek is voorbij. In plaats daarvan gaat het om meebewegen met de realiteit, bouwen naar behoefte en maatwerk. Daarnaast blijft er nog beperkt nieuwbouw nodig in combinatie met een aanpak incl. (financieel) instrumentarium om op de langere termijn woningen te kunnen slopen. De komende jaren gaat worden ingezet op toekomstbestendige wijken door het verbeteren van de kwaliteit van bestaande woningen m.b.t. verduurzaming, levensloopbestendigheid, aardgasvrij etc via wijkgerichte aanpakken. Daarnaast wordt gekeken naar een oplossing van de mismatch tussen vraag en aanbod door het transformeren van woningen, het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten en het toevoegen van woningen voor de urgente woningbehoefte. Juist in een regio waar het accent blijft liggen op de bestaande woningvoorraad liggen volop kansen voor creativiteit en innovatie. Hoe kan een leegstand gebouw getransformeerd worden tot starterswoningen en welke mogelijkheden zijn er voor erfdelen in het landelijk gebied. 7

8 Ook moet worden ingezet op woningaanpassingen om ouderen in staat te laten zijn langer thuis te blijven wonen. Aandachtspunt hierbij is zorg in de directe woonomgeving. Als derde opgave eegstand zoveel mogelijk voorkomen dan wel oplossen. Om een vitaal buitengebied te behouden wordt ingezet op het begeleiden en coachen van (stoppende) agrariërs en verkenning naar fiscale/ financiële mogelijkheden en knelpunten bij het transformeren en slopen van leegstaande (voormalige) agrarische gebouwen. Van belang hierbij is het realiseren van de verwijdering van asbest en de opties tot het benutten van de ruimte op het platteland voor de energietransitie. Noodzakelijk hiervoor is het ontwikkelen van instrumentarium, monitoring en kennisdeling. Programmalijn Bereikbaarheid Deze programmalijn richt zich op goede en betrouwbare verbindingen tussen de Achterhoek en aangrenzende economische centra via weg, openbaar vervoer en digitaal. En op de zogenaamde fijnmazige bereikbaarheid van belangrijke voorzieningen (zorg, onderwijs, winkelcentra, sport, cultuur etc,) in de Achterhoek. Beiden als randvoorwaarde voor het versterken van de regionale economie (Smart Industry) en het bereikbaar houden van werklocaties, voorzieningen en kennisinstellingen binnen en buiten de Achterhoek. De Achterhoek wil vooroplopen in slimme en sociale mobiliteit. Dankzij het grote buitengebied is de regio een proeftuin voor het testen van nieuwe vormen van vervoer. Vraaggestuurde oplossingen zorgen ervoor dat alle inwoners snel en veilig op de plek van bestemming komen. Qua infrastructuur zet de Achterhoek in op slimme wegen die zijn uitgerust met de modernste technologische snufjes. Denk aan sensoren die weggedrag meten en data genereren ten dienste van gezondheid, veiligheid en duurzaamheid. Maar naast infrastructuur is goede infostructuur cruciaal. Bij het ontwikkelen en beheren daarvan spelen gemeenten de rol van aanjager en regisseur. Daardoor kan het Mobility as a Service -concept als een soort marktplaats voor mobiliteit fungeren. Reizigers kunnen via hun smartphone de beste vervoersoplossing kiezen, plannen en daarvoor meteen betalen, of het nu gaat om een rit per huurauto, deelfiets of bus. Mobiliteit is van belang voor de kwaliteit van leven, zeker voor kwetsbare ouderen. De regio doet er daarom alles aan om vervoersarmoede (gebrek aan toegang tot vervoer en daarmee tot voorzieningen, met bijvoorbeeld eenzaamheid als gevolg) te voorkomen. En vraaggestuurd vervoer impliceert dat er veel contact is met bewoners, ondernemers en vrijwilligers om samen uit te zoeken wat in welk geval de beste mobiliteitsoplossing is. Doel is om te komen tot een gezamenlijke en programmatische aanpak ter verbetering van deze fijnmazige (sociale) bereikbaarheid op basis van een gezamenlijke ambitie (visie) op het totaal benodigde en aan te bieden palet aan openbaar vervoer, vangnet OV (ZooV+) en andere (slimme) vervoersconcepten. Binnen deze drie thema s werken, wonen en bereikbaarheid hebben de thema s energietransitie en de circulaire economie een belangrijke plek. Om te komen tot een energieneutrale regio zullen er binnen deze thema s vele projecten van de grond moeten komen en aangejaagd worden. Samenwerking tussen marktpartijen, gemeenten en andere overheden (zoals de provincie) zijn cruciaal. Tegelijkertijd is energietransitie en de circulaire economie een interessante markt voor bedrijven. Zeker als de koppeling wordt gelegd met de smart industry en nieuwe duurzame energiebronnen (denk aan hergebruik van warmte), liggen er economische kansen.. 8