Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om:

Transcriptie

1 STATENBRIEF Onderwerp: Schets uitwerking Programma Steengoed Benutten Portefeuillehouder: Josan Meijers Kerntaak/plandoel: duurzame ruimtelijke ontwikkeling en water / SteenGoed Benutten Doel van deze brief: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: Te besluiten conform het ontwerpbesluit Over de inhoud van deze brief te overleggen De inhoud van deze brief voor kennisgeving aan te nemen (informatieplicht) HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH 1 Inhoud voorstel (beoogd resultaat/doel) Met deze Statenbrief informeren we u over het programma SteenGoed Benutten dat momenteel gestalte krijgt en ook al in praktijk wordt gebracht op basis van de bestaande kaders voor de korte termijn (PS en PS ). Als onderdeel van deze kaders is een analyse gemaakt (PS ) van de leegstand, overprogrammering en transformatieopgave in Gelderland; voor woningen, bedrijventerreinen, kantoren, detailhandel en binnensteden, agrarisch, maatschappelijk vastgoed, monumentale gebouwen, steenfabrieken, verblijfsrecreatie, en rijksvastgoed. Deze analyse vormt ook de achtergrond voor deze Statenbrief. Tegelijk met de Voorjaarsnota zal het uitgewerkte beleidskader SteenGoed Benutten aan u worden aangeboden ter vaststelling. Dit bevat naar verwachting een concrete invulling voor de jaren 2016 en 2017 en laat ruimte om mee te bewegen en te leren van de toepassing in de praktijk. Deze Statenbrief vormt in feite een tussenstap op weg naar dat moment. Wij willen u informeren over de kernpunten in het programma SteenGoed Benutten. Waarom dit programma? Hoe richten we onze inzet? En dus op hoofdlijnen: Wat gaan we doen? Desgewenst gaat ons college graag met uw Staten in gesprek over de inhoud van deze brief en de vragen die daarin geformuleerd zijn. 2 Aanleiding Het verbeteren van de kwaliteit en leefbaarheid van de ruimtelijke omgeving door het herbenutten en revitaliseren van bestaande gebouwen, daar gaan we voor. In onze bebouwde omgeving is er veel veranderd de afgelopen jaren. V&D en wellicht Perry Sport verdwijnen uit het straatbeeld, de komst van pop-up stores en broedplaatsen als de Honig-fabriek, vrijkomende (agrarische) gebouwen op het platteland, wijken in transitie zoals het mode-kwartier en studentenwoningen in kantoren in de steden. Er komt een steeds groter accent te liggen op de bestaande voorraad en de kwaliteit daarvan. Nieuwe ontwikkelingen kennen diverse partners en belangen en zijn soms ook zodanig complex dat het naast vertrouwde instrumenten vraagt om de inzet van maatwerk. Het gaat om kansen voor herontwikkeling van gebouwen en gebieden, al dan niet met een waarde als cultureel erfgoed. En het gaat om de relatie die dat heeft met nieuwbouwplannen in de (nabije) omgeving en de programmeringsafspraken die daarover bestaan. En dat alles over sectoren heen: dus kijkend naar woningen, bedrijven, kantoren, detailhandel, maatschappelijk en agrarisch vastgoed. Inlichtingen bij: Michiel Koetsier, telefoonnummer (026) adres: post@gelderland.nl

2 De ervaringen uit de afgelopen jaren hebben geleid tot het programma SteenGoed Benutten. Het Impulsplan Wonen (PS ) was in de praktijk een succes (ook in de ogen van PS) maar niet atijd toereikend. Dit Impulsplan was gericht op projecten, die in de laatste fase van voorbereiding zaten en er net niet uitkwamen. Het Impulsplan gaf het laatste (financiële) zetje. Programmering en een integrale gebiedsaanpak waren onderwerpen die niet pasten in het Impulsplan. Al in de vorige Statenperiode bleek er bij de toenmalige Staten behoefte aan een nieuwe vorm voor het Impulsplan Wonen. We kozen voor Steengoed Benutten. Met oog voor de korte termijn (voortbouwend op het oude Impulsplan) én voor de lange termijn, waarvan de contouren zich nu beginnen af te tekenen. 3 Bestaand beleid c.q. kader In het coalitieakkoord is het programma SteenGoed Benutten aangekondigd. Daarmee werd concreet vervolg gegeven aan de Omgevingsvisie en als beschreven het Impulsplan Wonen. Met Statenbrieven over de scope van het programma en de inzet op de korte termijn (PS ), de eerste verdeelnotitie met concrete projecten (PS ) en met de regeling van tijdelijke huisvesting (PS ) zijn de eerste kaders vastgesteld en is de beweging richting een meer samenhangende aanpak van de (her)ontwikkeling van gebouwen en gebieden ingezet. Bij Voorjaarsnota geven wij bovendien vervolg aan Motie 39 waarin u oproept om Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) onderdeel te maken van SteenGoed Benutten. 4 Argumenten/afwegingen/risico s Onder de kop aanleiding is beschreven waarom het programma SteenGoed Benutten van belang is. Hoe we dat aanpakken en wat we (globaal) gaan doen leest u hier. De kern van het programma SteenGoed Benutten wordt gevormd door zes uitgangspunten: 1. Het doel is om met transformatie bij te dragen aan verbetering van ruimtelijke kwaliteit, leefbaarheid en economische dynamiek; 2. We zetten in op de beweging van gebouw naar gebied. Transformatie is niet enkel een kwestie van een nieuwe functie voor één leeg gebouw. Transformatie gaat over het uitvoeren van projecten waarbij alle vastgoed segmenten, in een groter gebied, gecombineerd met bredere maatschappelijke doelen, worden bezien. 3. Herontwikkeling op de ene plek hangt samen met de programmering op andere plekken. Daar waar betrokken partijen voor transformatieopgaven op (boven)lokaal of regionaal niveau gezamenlijk keuzes maken, laten we ook als provincie meer inzet zien; 4. Dergelijke processen zijn vooral kansrijk daar waar energie zit bij de betrokkenen. Mensen die iets willen en ook bereid zijn bij te dragen en de kar te trekken. Daar richten we onze inzet op als provincie, of het nu gaat om steden, dorpen of het buitengebied. Dat we focussen op plekken waar de energie zit is ook absolute noodzaak want we kunnen niet alles oplossen; 5. Duurzaamheid is daarbij een vanzelfsprekende voorwaarde. Projecten die we nu en de komende jaren realiseren moeten uiteraard duurzaam zijn milieutechnisch op orde en klaar voor de toekomst; 6. Het realiseren van de beste projecten op cruciale plekken staat centraal, ongeacht of het gaat om (combinaties van) woningbouw, bedrijventerreinen, kantoren, detailhandel, agrarisch of maatschappelijk vastgoed. We maken dus niet op voorhand een keuze welk segment de nadruk krijgt, omdat integraliteit hoort bij een gebiedsgerichte aanpak. 2

3 Onderschrijft u de uitgangspunten? Specifiek vragen we uw aandacht voor de volgende punten: 1. We zetten in op de beweging van gebouw naar gebied. 2. Daar waar betrokken partijen bij de transformatieopgaven op (boven)lokaal of regionaal niveau gezamenlijk keuzes maken, laten we ook als provincie meer inzet zien. We investeren in projecten, zoals u dit kent van het Impulsplan Wonen in het verleden en de inzet op de korte termijn projecten voor SteenGoed Benutten het afgelopen jaar. Ook de komende jaren blijven we investeren (zie bijlage), waarbij we een verschuiving zien van de aandacht: van gebouw naar gebied, naar meer samenhang en meer partners. We behouden de kracht van de SteenGoed Benutten korte termijn regeling waarin we op basis van deze punten extra mogelijkheden willen opnemen en die we waar nodig aanvullen met maatwerk. We zien in de praktijk nog veel projecten gericht op het voorkomen of verhelpen van leegstand en oplossing in de sfeer van herbestemming die in de voorbereiding nog minder ver zijn. Dat komt ook omdat de opgave steeds meer de inzet van meer partijen vraagt. De aanpak van leegstand van winkels is niet alleen een kwestie van een pand verbouwen maar ook van concentratie van het aanbod en een visie op de ontwikkeling van het gebied. Dit geldt ook voor de aanpak van leegstand op bedrijventerreinen of bij cultuurhistorische bebouwing die de moeite waard is te behouden met een nieuwe functie. Dat vergt afspraken tussen eigenaren over de te ontwikkelen en af te stoten plekken (stedelijke herverkaveling) en tegelijkertijd het sturen van nieuw aanbod in de programmering. We hebben al veel geleerd van de pilots met stedelijke herverkaveling die lopen in Doetinchem (binnenstad), Arnhem (binnenstad), Zevenaar (bedrijventerrein Tatelaar/Hengelder), Noord-Veluwe (recreatiepark), Zutphen (bedrijventerrein De Mars), Apeldoorn (binnenstad) en Overbetuwe (stationsgebied Zetten-Andelst). De ervaring en kennis die we daar op hebben gedaan passen we de komende jaren ook toe in nieuwe gebieden en processen. Met een stimuleringsregeling voor Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) helpen we individuele betrokkenen gezamenlijk meer kracht ontwikkelen. Voor een vitaal platteland kan het gericht transformeren van agrarisch vastgoed noodzakelijk zijn, wat niet los is te zien van ontwikkelingen in de kernen. Met het onderzoek naar de financieringsbehoefte in de vastgoedmarkt brengen we in beeld welke financiële arrangementen in welke situaties kunnen helpen (subsidie, fonds, revolverend, of anderszins). Het gaat steeds vaker om kiezen. Als je voor de ene plek kiest om te versterken moet je ook iets met de andere plek waar nieuwe ruimte ontstaat. Dit soort samenhangen vergt meer tijd in de voorbereiding en vraagt ook afstemming met de programmering. We investeren en stimuleren waarbij we tevens afspraken willen maken over het schrappen van plannen zonder marktvraag en hierbij ondersteunen we met de benodigde kennis, en waar nodig met de inzet van procesondersteuning en met financiële middelen. Dit vergt dus een breed scala aan instrumenten die op maat en flexibel ingezet kunnen worden. Bij de Voorjaarsnota leggen wij u een concrete invulling voor van de jaren 2016 en 2017 die ruimte laat om mee te bewegen en te leren van de toepassing in de praktijk. Het zal dus geen compleet overzicht worden waarin de besteding van alle beschikbare middelen zijn opgenomen. Dat past niet bij de opgave waar we voor staan. We zullen de komende jaren in de praktijk aan ons instrumentarium blijven werken. Onderschrijft u de beoogde inzet van instrumenten?: 3. De voorgestelde aanpak vergt een breed scala aan instrumenten die op maat en flexibel ingezet kunnen worden. Bent u het er mee eens dat ruimte om te bewegen in de praktijk noodzakelijk is? 3

4 De inzet voor SteenGoed Benutten staat niet op zichzelf. We bouwen voort op de omgevingsvisie, de goede ervaringen en contacten vanuit het verleden en de inzet die nog altijd via de woonagenda s, gebiedsontwikkeling, ondernemersgerichte aanpak herstructurering bedrijventerreinen en de regionale programma s bedrijventerreinen wordt gepleegd. Er ligt ook een duidelijke relatie met de (afronding van) de sleutelprojecten en de nadere uitwerking van de gebiedsopgaven. Het sluit direct aan op onze inzet op kerntaak 1 (Duurzame ruimtelijke ontwikkeling en water, waaronder leefbaarheid), kerntaak 3 (Vitaal Platteland) en kerntaak 5 (Regionale Economie). 5 Financiële consequenties Waar wij onze inzet globaal op richten is als bijlage bij deze Statenbrief gevoegd. Er is eerder al besloten over circa 24 mln van de beoogde 80 mln. Bij de Voorjaarsnota zal per regio inzicht worden gegeven in de trajecten die lopen en welke investeringen in projecten nu concreet te maken zijn. Duidelijk is in ieder geval dat we een deel van het geld willen inzetten voor de voortzetting en doorontwikkeling van de huidige korte termijnaanpak. Daarnaast zien we projecten die andere ondersteuning nodig hebben dan een projectsubsidie. Om die ondersteuning te bieden, benutten we zoveel mogelijk bestaand (financieel) instrumentarium. Waar nodig zoeken we naar nieuwe financieringsvormen. Op dit moment zijn er geen financiële consequenties. 6 Proces en evaluatie Deze Statenbrief dient als voorbereiding op de besluitvorming over het beleidskader SteenGoed Benutten, gekoppeld aan de Voorjaarsnota. Dit is een belangrijke mijlpaal. Tegelijkertijd zien we in de praktijk dat betrokken gemeenten, ontwikkelaars, gebruikers, corporaties en vastgoedeigenaren in doorlopende processen zitten waar wij ook als provincie partner in zijn. Het is de kunst alle goede bewegingen die er zijn verder te brengen en daarbij optimaal gebruik te maken van de nieuwe mogelijkheden die het programma SteenGoed Benutten biedt. Dat betekent niet dat we nu alle aandacht willen richten op de provinciale inzet. Met een totale omzet van bij benadering 8,2 miljard euro per jaar in de Gelderse vastgoedsector (nieuwbouw, ontwikkeling, verhuur) past een zeker bescheidenheid. Dit laat onverlet dat juist de mogelijkheid om doorbraken te helpen realiseren met behulp van het programma SteenGoed Benutten van groot belang kan zijn voor diezelfde partijen die werken aan de herontwikkeling van leegstaande gebouwen en gebieden. De afgelopen tijd en ook na behandeling van deze Statenbrief in de Cie. van 23 maart vinden in zes Gelderse regio s nog ambtelijke en bestuurlijk gesprekken plaats, zijn er workshops en onderhouden we contact met experts en andere belanghebbenden om het beleidskader in april 2016 af te kunnen ronden en in procedure te brengen voor de Voorjaarsnota (PS 29 juni 2016). Ook is dankbaar gebruik gemaakt van het advies Toekomst woon, werk en winkellocaties van de Provinciale Raad voor het Omgevingsbeleid van oktober 2015, dat de beschreven aanpak ondersteunt. Arnhem, 8 maart zaaknummer Gedeputeerde Staten van Gelderland C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koning P.G.G. Hilhorst - secretaris Bijlagen: Ontwerpbesluit Begrotingswijziging Notitie Bijlage 1: Globale mogelijke inzet middelen SteenGoed Benutten Tekst 4

5 Bijlage 1: Globale inzet middelen SteenGoed Benutten In onderstaand overzicht treft u de globale inzet van middelen uit het budget van SteenGoed Benutten. De bedragen voor het eerste deel Nu zijn reeds begroot of gereserveerd; de bedragen voor de Lange Termijn zijn indicatief. De vorm waarin de middelen het beste kunnen worden ingezet (subsidie, fonds, revolverend, etc.) is nog onderwerp van onderzoek en besluitvorming. Dit koppelen zo mogelijk ook aan de inzet die we plegen op de Nationale Investeringsagenda (NIA/EFSI). Nu ( ) SteenGoed Benutten, investeren Korte Termijn tranche 1 ( ): 6.4 mln euro SteenGoed Benutten, investeren Korte Termijn tranche 2 (2016): 15 mln euro Waarvan: o Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (2016): 0,3 mln euro o Pilot Harderwijk (2016): 1,65 mln euro o Regeling Tijdelijke Huisvesting (2016): 1,0 mln euro Lange Termijn / bredere aanpak ( ) Proceskosten: voorbereidingskosten voor complexe projecten, onderzoek, inventarisatie en inspiratie ter ondersteuning van de kennis- en programmeringsrol. Financiële arrangementen voor projecten: van projecten die passen in de (door te ontwikkelen) subsidieregeling, tot integrale, grootschaliger gebiedsprojecten die vragen om maatwerk of instrumenten zoals stedelijke herverkaveling. 5