IAB-Info. Inhoud. Beroep. Vennootschapsrecht. Vakliteratuur

Transcriptie

1 Nummer maart 2004 IAB-Info Inhoud 16e jaargang Beroep c Vrijwillige medewerking van de verdachte aan een gerechtelijke expertise van een accountant : geen schending van het recht van verdediging of deloyale bewijsvoering Het Hof van Cassatie preciseerde in haar arrest van 23 april 2002 de gevolgen van de vrijwillige medewerking van een personeelslid van een vennootschap, waartegen een gerechtelijk onderzoek hangende is, aan de uitvoering van een gerechtelijke expertise door een extern accountant. Werkgroep IAS/IFRS en KMO De Verordening (EG) Nr 1606/2002 van het Europese Parlement en van de Raad van 19 juli 2002 regelt de toepassing van internationale standaarden voor jaarrekeningen, terwijl zij de lidstaten de mogelijkheid biedt te beslissen over andere dan beursgenoteerde ondernemingen. Er moeten dan ook een aantal keuzes worden gemaakt inzake het wel of niet gebruiken van de IAS/IFRS-normen en inzake ons boekhoudrecht. In die zin richt mevrouw Fientje MOERMAN, Minister van Economie, samen met mevrouw Sabine LARUELLE, Minister van Middenstand en met de heer Vincent VAN QUICKENBORNE, Staatssecretaris van Administratieve Vereenvoudiging, toegevoegd aan de Eerste Minister, een werkgroep op om zich over de toepasselijkheid van de IAS/IFRS-normen op KMO s te beraden. Vennootschapsrecht Aanpassing van de statuten aan het Wetboek van vennootschappen : Weldra een verlenging van de termijn tot 1 oktober 2005 In ons informatiebulletin nr. 2/2004 meldden we dat de wetgever de vennootschappen tot 6 februari 2004 de tijd had gegeven om hun statuten aan te passen aan het Wetboek van vennootschappen. Maar binnenkort zou de Kamer van Volksvertegenwoordigers een wetsvoorstel definitief goedkeuren dat deze termijn verlengt tot 1 oktober Vakliteratuur

2 Beroep Vrijwillige medewerking van de verdachte aan een gerechtelijke expertise van een accountant : geen schending van het recht van verdediging of deloyale bewijsvoering Jan VAN DROOGBROECK Het Hof van Cassatie preciseerde in haar arrest van 23 april de gevolgen van de vrijwillige medewerking van een personeelslid van een vennootschap, waartegen een gerechtelijk onderzoek hangende is, aan de uitvoering van een gerechtelijke expertise door een extern accountant. Het Hof onderzocht met name of de betrokkene na de afsluiting van het gerechtelijk onderzoek nog mocht worden vervolgd voor de strafrechter als mededader. Het Hof onderzocht ook of de accountant verplicht was om de persoon die hem tijdens de uitvoering van de opdracht had geholpen door bepaalde stukken te overhandigen, voorafgaandelijk had moeten meedelen dat hij in verdenking was gesteld of kon worden gesteld, zodat deze laatste zijn verdediging kon organiseren en eventueel van zijn zwijgrecht als verdachte kon gebruik maken. Het Hof onderzocht daarbij of de deskundige de algemene rechtsbeginselen van het recht van verdediging en de loyauteit van de bewijsvoering had geschonden door dit niet te doen. 1. De feiten Een onderzoeksrechter had een extern accountant aangesteld als deskundige in een gerechtelijk onderzoek naar een frauduleus faillissement. De verantwoordelijke voor de boekhouding van de gefailleerde vennootschap had, met toestemming van de onderzoeksrechter, de deskundige als technisch raadsman bijgestaan door tijdens de uitvoering van zijn opdracht aan hem de inhoud van computerdiskettes te bezorgen waarop de boekhoudkundige gegevens van de onderneming waren bewaard. Tot zijn grote verwondering werd hij na het afsluiten van het gerechtelijk onderzoek verwezen naar de correctionele rechtbank om te worden vervolgd als mededader van bankbreuk. De verdediging voerde nadien aan dat de accountant-deskundige de verdachte voorafgaandelijk had moeten meedelen dat het onderzoek ook tegen hem kon worden gevoerd of werd gevoerd. Door het stilzwijgen van de accountant-deskundige had de betrokkene immers niet de kans gekregen om zijn recht van verdediging, inclusief het zwijgrecht, uit te oefenen. 2. Het recht 2.1. Het zwijgrecht van de verdachte In het Belgische strafprocesrecht heeft iedere verdachte een zwijgrecht 2. Hij kan vrij zijn verdediging organiseren door het stilzwijgen te bewaren tijdens het strafonderzoek en door op geen enkele wijze mee te werken met het onderzoek. Zo is hij niet verplicht om verklaringen af te leggen of om stukken te overhandigen aan de politieambtenaren of aan de gerechtelijke overheid (onderzoeksrechter of parket) die belast zijn met de opheldering van het gepleegde misdrijf. De verdachte kan evenmin onder ede worden verhoord over de hem ten laste gelegde feiten Cass. P N 23 april 2002, en R.W , , noot B. DE SMET. Cass. 13 mei 1986, Rev. dr. pén 1986, 905. Zie ook BOSLY, H.-D., «La regularité de la preuve en matière pénale», J.T. 1992, 125; BOSLY, H.-D. en VANDERMEERSCH, D., Droit de la procédure pénale, Brugge, Die Keure, 2003, 548; QUARRE, Ph., «Le droit au silence J.T. 1974, 525; VAN DEN WYNGAERT, Chr., Strafrecht, Strafprocesrecht & Internationaal Strafrecht, Antwerpen, Maklu, 2003, ; VERSTRAETEN, R., Handboek strafvordering, Antwerpen, Maklu, 1999, nr Cass. 9 september 1997, P. & B. 1998, 275 en Cass. 16 september 1998, J.T. 1998, 656. Zie ook DECLERCQ, R., Beginselen van strafrechtspleging, Antwerpen, Kluwer, 2003, nr. 403; VERSTRAETEN, R., Handboek strafvordering, Antwerpen, Maklu, 1999, nr. 728.

3 Het zwijgrecht impliceert dat uit het stilzwijgen of de passiviteit van de verdachte op zich geen schuldbekentenis mag worden afgeleid 4. Dit zwijgrecht is niet uitdrukkelijk voorzien in ons Wetboek van strafvordering maar wordt afgeleid uit het (ongeschreven) algemeen rechtsbeginsel van het recht van verdediging en uit het recht op een eerlijk proces (artikel 6 EVRM 5 ). Het zwijgrecht is juridisch ook gefundeerd op artikel 14.3.g van het Internationaal verdrag voor de burgerlijke en politieke rechten (IVBPR) dat bepaalt dat niemand kan gedwongen worden om tegen zichzelf te getuigen of een bekentenis af te leggen (verbod op zelfincriminatie). Het zwijgrecht houdt tenslotte verband met het vermoeden van onschuld en de regel dat in strafzaken de bewijslast rust op de vervolgende partij en dat de verdachte niet verplicht kan worden om mee te werken aan de bewijsvoering (nemo tenetur se ipsum prodere) Het zwijgrecht en de inverdenkingstelling van de verdachte Het is zeer belangrijk voor de dader om te weten of hij al dan niet door de onderzoeksrechter wordt beschouwd als een verdachte of een inverdenking-gestelde. De verdachte kan dan zijn verdedigingsstrategie bepalen en daarbij eventueel zijn zwijgrecht inroepen. In het Belgisch strafrecht zijn de personen die belast zijn met het onderzoek en de vervolging van misdrijven, m.n. de onderzoeksmagistraten, parketten en politiediensten, wettelijk niet verplicht om de dader te wijzen op het bestaan van een zwijgrecht (zgn. cautieplicht) 7. Deze regel geldt zowel in de situatie waarin een persoon reeds effectief in verdenking werd gesteld of wordt behandeld als een verdachte, als in het geval waarin de betrokkene niet wordt beschouwd als de vermoedelijke dader van het misdrijf. Artikel 47bis Wetboek van strafvordering bepaalt weliswaar dat elk verhoor moet worden voorafgegaan door de mededeling aan de te verhoren persoon, ongeacht zijn hoedanigheid (getuige, slachtoffer of dader), dat de af te leggen verklaring kan worden gebruikt als bewijs in rechte. Dit voorschrift vormt echter geen uitzondering op bovenvermelde regel 8. De onderzoeksrechter moet wel de verdachte «expliciet» in verdenking stellen als hij vaststelt dat er ernstige aanwijzingen van schuld bestaan tegen hem. Hij dient dit aan de betrokkene mee te delen tijdens een verhoor of via een schriftelijke kennisgeving. De wet bepaalt geen sanctie indien de onderzoeksrechter deze verplichting niet naleeft 9. De afwezigheid van een inverdenkingstelling heeft op zich geen nietigheid van de procedure of geen onherstelbare miskenning van het recht van verdediging tot gevolg 10. De dader wordt ook op «impliciete» wijze in verdenking gesteld als de strafvordering tegen hem is ingesteld. Dit kan worden afgeleid uit de omstandigheid dat hij met naam wordt genoemd als verdachte in de akte waarin het parket de onderzoeksrechter vordert om een gerechtelijk onderzoek in te stellen naar bepaalde feiten of uit de klacht met burgerlijke partijstelling die het slachtoffer heeft ingediend bij een onderzoeksrechter 11. De expliciete of impliciete inverdenkingstelling moet echter niet gepaard gaan met de mededeling dat betrokkene een zwijgrecht bezit VAN DEN WYNGAERT, Chr., Strafrecht, Strafprocesrecht & Internationaal Strafrecht, Antwerpen, Maklu, 2003, 596. SAZDOT, A., «Le droit au silence et le droit à l assistance d un avocat dès les premiers stades de la procédure», noot onder E.H.R.M., arrest MURRAY van 8 februari 1996, J.L.M.B. 1997, 466 en VERSTRAETEN, R., Handboek strafvordering, Antwerpen, Maklu, 1999, nr Verdrag van 4 november 1950 tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden. SAZDOT, A., «Le droit au silence et le droit à l assistance d un avocat dès les premiers stades de la procédure», noot onder E.H.R.M., arrest MURRAY van 8 februari 1996, J.L.M.B. 1997, 465. BOSLY, H.-D. en VANDERMEERSCH, D., Droit de la procédure pénale, Brugge, Die Keure, 2003, 549 VAN DEN WYNGAERT, Chr., Strafrecht, Strafprocesrecht & Internationaal Strafrecht, Antwerpen, Maklu, 2003, 596. BOSLY, H.-D. en VANDERMEERSCH, D., Droit de la procédure pénale, Brugge, Die Keure, 2003, 549 en VAN DEN WYNGAERT, Chr., Strafrecht, Strafprocesrecht & Internationaal Strafrecht, Antwerpen, Maklu, 2003, 596 en 836. Cass. P F 2 oktober 2002 en Cass. P F 23 oktober 2002, Cass. P N 10 december 2002, Omzendbrief nr. COL 12/98 van het College van de Procureurs-generaal van 1 oktober 1998 betreffende de wet van 12 maart 1998 tot verbetering van de strafrechtspleging in het stadium van het opsporingsonderzoek en het gerechtelijk onderzoek, 60.

4 Artikel 6.3.a EVRM, dat bepaalt dat eenieder die wegens een strafbaar feit wordt vervolgd het recht heeft om onverwijld in kennis te worden gesteld van de aard en de reden van de tegen hem ingebrachte beschuldiging, is in de regel niet van toepassing op het gerechtelijk onderzoek maar geldt enkel bij de berechting van de dader voor de strafrechter, tenzij de niet-inachtneming ervan het eerlijk karakter van het proces ernstig in het gedrang brengt 12. Om te voldoen aan de informatieverplichting van artikel 6.3.a EVRM wordt de verdachte, na het afsluiten van het strafonderzoek, op de hoogte gebracht van de hem ten laste gelegde feiten via de dagvaarding of de beschikking tot verwijzing naar de strafrechter, en eventueel ook via inzage van het strafdossier. De niet, conform artikel 6.3.a EVRM, tijdige en regelmatige inverdenkingstelling tijdens het gerechtelijk onderzoek levert op zich niet een nadien onherstelbare miskenning van het recht van verdediging op 13. Het Hof van Cassatie heeft in haar arrest van 23 april 2002 bevestigd dat de gerechtelijk deskundige bij de uitvoering van zijn opdracht mag samenwerken met een persoon die nadien in verdenking wordt gesteld en wordt vervolgd als mededader voor de strafbare feiten die het voorwerp waren van het gerechtelijk onderzoek. Met B. DE SMET moet worden aangenomen dat, zolang er geen concrete aanwijzingen van schuld bestaan tegen de dader, deze aan het onderzoek kan meewerken als getuige of technisch raadsman. Als achteraf zou blijken dat deze persoon toch als mededader moet worden beschouwd, en tegen hem vervolging wordt ingesteld, is het zwijgrecht niet aangetast Het zwijgrecht en de loyauteit van de bewijsvoering In strafzaken moet het bewijs op loyale wijze zijn verkregen d.w.z. dat bij het vergaren van bewijsmateriaal geen technieken mogen worden aangewend die het recht van verdediging, waaronder het zwijgrecht, verschalken. De procureur des Konings en onderzoeksrechter moeten toezien op de loyauteit van de bewijsvergaring (cf. art. 28bis, 3 en 56, 1 Sv). Alle bewijs à charge dat in strijd met het loyauteitsbeginsel is verkregen, is nietig 15. Het openbaar ministerie wordt tot bewijs van het tegendeel vermoed steeds loyaal op te treden 16. Het loyauteitsbeginsel is geschonden als de verdachte tot een bekentenis wordt «aangemoedigd» door de deskundige via de belofte dat hij niet zal worden vervolgd indien hij meewerkt aan het onderzoek. Volgens relevante rechtsleer mag de deskundige immers geen methodes aanwenden waarbij de verdachte onder druk wordt gezet om te bekennen : verklaringen die zijn «afgeperst» door valse beloften, bedreigingen of uitputting mogen niet als bewijs worden gebruikt 17. Het zwijgrecht geldt ook t.a.v. de deskundige die door de onderzoeksrechter werd aangesteld. De deskundige moet als medewerker van het gerecht oog hebben voor het zwijgrecht en het vermoeden van onschuld 18. Zo kan een persoon weigeren mee te werken aan de uitvoering van een gerechtelijke expertise door geen verklaring af te leggen of door te weigeren om de gevraagde documenten te overhandigen. Dit wordt uitdrukkelijk bevestigd door het besproken arrest van het Hof van Cassatie. De verdachte kan echter verzaken aan de uitoefening van zijn zwijgrecht door spontaan zijn medewerking te verlenen aan het strafonderzoek. Volgens het Hof van Cassatie verhindert de coöperatieve houding van de verdachte niet dat hij nadien wordt vervolgd voor de strafrechter. De rechter kan echter de spontane bekentenis en de actieve rol van de verdachte bij de bewijsvergaring beschouwen als een verzachtende omstandigheid en bij de bepaling van de straf hiermee in het voordeel van de beklaagde rekening houden Cass. P N 10 december 2002, Cass. P N 10 december 2002, DE SMET, B. «Medewerking aan het deskundigenonderzoek is geen hinderpaal voor vervolging», noot onder Cass. 23 april 2002, R.W , 777. Cass. 22 mei 2001, T. Strafr. 2002, 36. Cass. 30 oktober 2001, T. Strafr. 2002, DE SMET, B., Deskundigenonderzoek in strafzaken, in A.P.R., Antwerpen, Kluwer, 2001, nr Zie ook TRAEST, Ph. en VAN CAENEGEM, P., «Het deskundigenonderzoek in strafzaken», in Gerechtelijk deskundigenonderzoek. De rol van de accountant en de belastingconsulent, Brugge, Die Keure, 2003, nr. 143 en VERSTRAETEN, R., Handboek strafvordering, Antwerpen, Maklu, 1999, nr DE SMET, B., Deskundigenonderzoek in strafzaken, in A.P.R., Antwerpen, Kluwer, 2001, nr HENNAU, Chr. en VERHAEGEN, J., Droit pénal général, Brussel, Bruylant, 2003, nr. 510; TULKENS, F. en VAN DE KERCHOVE, M., Introduction au droit pénal, E. Story-Scientia, 1997, 411.

5 Het Hof van Cassatie stelt nu dat de deskundige niet deloyaal handelt of het recht van verdediging schendt als hij de persoon bij wie hij informatie opvraagt of die spontaan gegevens meedeelt niet uitdrukkelijk heeft gewaarschuwd voor het risico dat hij strafrechtelijk kan worden vervolgd op basis van de door de deskundige verzamelde informatie. Met B. DE SMET dient de stelling van het Hof van Cassatie te worden bijgetreden. Indien de medewerking van de verdachte immuniteit van strafvervolging oplevert, zou het voor de dader volstaan om tijdens het onderzoek spontaan stukken aan de deskundige te overhandigen ten einde te ontsnappen aan vervolging Besluit Uit het besproken arrest van het Hof van Cassatie kunnen twee conclusies worden getrokken : 1. Wanneer een persoon aan de deskundige voor de vervulling van zijn opdracht op zijn verzoek en met toestemming van de onderzoeksrechter technische bijstand verleent, belet dit niet dat het gerechtelijk onderzoek ook tegen deze persoon kan worden gevoerd en dat hij later wegens de feiten in verdenking wordt gesteld en wordt vervolgd voor de strafrechter 21. Medewerking aan het deskundigenonderzoek verleent geen immuniteit van strafvervolging maar kan wel een gunstig effect hebben op de straf. 2. De omstandigheid dat aan de persoon die technische bijstand heeft verleend, en die zijn medewerking aan de gerechtelijke expertise steeds kan weigeren, niet is medegedeeld dat hij reeds verdacht is of dat later zou kunnen zijn, tast de loyauteit van de bewijsvoering niet aan, en is bovendien niet strijdig met het recht van verdediging DE SMET, B. «Medewerking aan het deskundigenonderzoek is geen hinderpaal voor vervolging», noot onder Cass. 23 april 2002, R.W , 778. DECLERCQ, R., Beginselen van strafrechtspleging, Antwerpen, Kluwer, 2003, nr

6 Werkgroep IAS/IFRS en KMO De Verordening (EG) Nr 1606/2002 van het Europese Parlement en van de Raad van 19 juli 2002 regelt de toepassing van internationale standaarden voor jaarrekeningen, terwijl zij de lidstaten de mogelijkheid biedt te beslissen over andere dan beursgenoteerde ondernemingen. Er moeten dan ook een aantal keuzes worden gemaakt inzake het wel of niet gebruiken van de IAS/IFRSnormen en inzake ons boekhoudrecht. In die zin richt mevrouw Fientje MOERMAN, Minister van Economie, samen met mevrouw Sabine LARUELLE, Minister van Middenstand en met de heer Vincent VAN QUICKENBORNE, Staatssecretaris van Administratieve Vereenvoudiging, toegevoegd aan de Eerste Minister, een werkgroep op om zich over de toepasselijkheid van de IAS/IFRS-normen op KMO s te beraden. Deze groep zal tot doel hebben te ontleden in welke mate het Belgisch boekhoudrecht op de IAS/IFRSnormen afgestemd moet worden. In deze groep zullen naast de vertegenwoordiger van het IAB, mevrouw Micheline CLAES, verschillende andere vertegenwoordigers van andere instellingen zetelen, namelijk VBO, UNIZO, UCM, Balanscentrale, CBN, CBFA, IBR en BIBF. De heer Erik DE LEMBRE, professor aan de Vlerick Management School, werd als voorzitter van de werkgroep aangeduid. De eerste vergadering vond plaats op 5 maart De overige drie vergaderingen zijn gepland op 17 maart, op 31 maart en op 7 april Volgens Professor Erik DE LEMBRE is het de bedoeling van deze werkgroep om te komen tot de formulering van een advies inzake de keuze tussen de diverse conceptuele benaderingen om tot gehele of gedeeltelijke convergentie te komen, en binnen deze keuze de grote capita selecta aan te duiden die in de modernisering zouden kunnen opgenomen worden.

7 Vennootschapsrecht Aanpassing van de statuten aan het Wetboek van vennootschappen : Weldra een verlenging van de termijn tot 1 oktober 2005 In ons informatiebulletin nr. 2/2004 meldden we dat de wetgever de vennootschappen tot 6 februari 2004 de tijd had gegeven om hun statuten aan te passen aan het Wetboek van vennootschappen. Maar binnenkort zou de Kamer van Volksvertegenwoordigers een wetsvoorstel definitief goedkeuren dat deze termijn verlengt tot 1 oktober Dit wetsvoorstel tot wijziging van de overgangsregeling van 7 mei 1999, houdende het Wetboek van vennootschappen, werd een eerste maal in de Kamer goedgekeurd, en werd na verzending naar de Senaat, die geen gebruik maakte van het evocatierecht, voor definitieve goedkeuring naar de Kamer teruggezonden. De aanpassing van de statuten aan het Wetboek van vennootschappen zal «tegen uiterlijk 1 januari 2005» moeten gebeurd zijn. De heer Geert BOURGEOIS stelt in zijn toelichting bij het voorstel dat «de oorspronkelijke datum toch niet meer kon worden gehaald» en dat «een versnelde en geforceerde toepassing kan leiden tot moeilijkheden bij de Kruispuntbank voor Ondernemingen (...) en bij de griffies van de handelsrechtbanken». De spreker vervolgt aldus : «Bij uitstel zullen bovendien de administratieve kosten en formaliteiten afnemen omdat blijkt dat de meeste vennootschappen deze aanpassingen doorvoeren «en passant», op een ogenblik dat ze hun statuten toch moeten aanpassen (om andere redenen zoals bijvoorbeeld naar aanleiding van een fusie)».

8 Vakliteratuur Consolidatieboekhouden S. Plateau en G. Van Herck Garant Uitgevers, 2003, 374 p. Dit studieboek biedt hulp bij het opstellen van een geconsolideerde jaarrekening en is opgebouwd uit vijf delen : in deel 1 wordt de regelgeving in het kort toegelicht, in deel 2 wordt de regelgeving toegepast. Alle in deel 1 behandelde aspecten worden boekhoudtechnisch uitgediept, deel 3 bevat een uitgebreide gevallenstudie waarbij jaarrekeningen van een moedervennootschap en haar twee dochterondernemingen waarvan één buitenlandse worden geconsolideerd, deel 4 is een uittreksel uit de terzake relevante regelgeving, deel 5 omvat een gedetailleerde bibliografie. De doelstelling is het ter beschikking stellen van een studieboek over de consolidatietechniek aan de studenten van het hoger niet-universitaire onderwijs. Voor de studenten van het hoger universitair onderwijs en voor de practici is er het meer uitgebreide Handboek Consolidatie, waarin dieper ingegaan wordt op de wetgeving omtrent consolidatie en op de boekhoudtechnische verwerking van fusies. Prijs : H 31,90 Bestellen : Garant Uitgevers, tel. 03/ , Helpers van zelfstandigen en meewerkende echtgenoten Anne Vanderstappen en Stefaan Vlaminck. Kluwer uitgevers, 2003, 63 p. Dit dossier behandelt zowel de sociale als de fiscale aspecten van het nieuwe statuut van helpers van zelfstandigen en meewerkende echtgenoten, ingevoerd door de Programmawet van 24 december Het biedt een antwoord op vragen zoals : Welke verzekering is verplicht sinds 1 januari 2003 (ministatuut)? Wat houdt het maxistatuut in? Welke sociale rechten zijn hieraan verbonden? Kan een meewerkende echtgenoot nog als werknemer gekwalificeerd worden? Hoe worden meewerkende echtgenoten fiscaal behandeld? Binnen welke lijnen moeten beide echtgenoten blijven om het specifieke fiscale regime effectief te genieten? Wanneer blijft het oude regime van kracht? Prijs : H 15,90 Bestellen kan op het gratis nummer 0800/ of via info@kluwer.be.

9 Welcome Black? Praktische Gids voor Fiscale Amnestie Leo De Broeck, Didier Van Laere en Bart Coopman Standaard Uitgeverij, 2004 Elke Belg met grijs of zwart geld stelt zich de prangende vraag : «Is de nieuwe wet ook op mij van toepassing?» Deze gids geeft antwoord, bespreekt de verplichte formaliteiten en berekent de uiteindelijke kosten van zo n legale witwasoperatie. In een heldere en duidelijke taal geven de auteurs een antwoord op iedere concrete vraag. Want bij het schrijven van Welcome Black? vertrekken de auteurs niet vanuit de wetgeving, maar vanuit de concrete vragen die rijzen bij iedereen die een beroep op de Eenmalige Bevrijdende Aangifte overweegt : Welk deel van mijn vermogen kan en moet ik aangeven? Wat is het bedrag van mijn aangifte? Wie kan een EBA-aangifte doen? Welke kapitalen zijn uitgesloten van de EBA? Wat zijn de gevolgen van de EBA op fiscaal, sociaal en strafrechtelijk vlak? Hoe gaat de EBA concreet in zijn werk? Waar en hoe gebeurt de aangifte? Hoeveel kost een EBA? Hoe anoniem is een EBA? Wat is de waarde van mijn attest? Wat als ik niet van de EBA gebruik maak? Ook aan wie denkt dat de nieuwe wet hem geen soelaas brengt, geeft deze uitgave raad. Een spontane fiscale rechtzetting kost vaak minder dan men denkt. De auteurs gaan dieper in op het hoe en waarom, de risico s en de voordelen van deze strategie. Bestellen : Standaard Uitgeverij, Fabienne Germann : tel. 03/ of fax 03/ met vermelding van uw naam, adres, IAB-lidnummer en adres. Als lid van het IAB geniet u een korting van 10 % en betaalt u slechts H 17 (incl. BTW) in plaats van H 19 (incl. BTW).

10 De fiscale aspecten van het woon-werkverkeer Kim Delvoye en Luc Feyaerts Kluwer Uitgevers, 2003, 44p. Het thema van het woon-werkverkeer wordt in twee delen behandeld : enerzijds gaat het om de aftrek van de kosten die de belastingplichtige maakt voor de verplaatsing tussen woonplaats en werk, anderzijds wordt uitgebreid stilgestaan bij de fiscale behandeling van de vergoeding die de werkgever toekent aan zijn werknemers voor de woon-werkverplaatsing. Zowel de nieuwe wetgeving als de gewijzigde standpunten van de fiscus komen aan bod, aangevuld met een overzicht van alle relevante rechtspraak. Prijs : H 15,90 Bestellen kan op het gratis nummer 0800/ of via info@kluwer.be. (501/NB I.A.B.) 2004 Alle rechten voorbehouden. Noch deze publicatie, noch gedeelten ervan mogen worden gereproduceerd of opgeslagen in een retrieval systeem, en evenmin worden overgedragen in welke vorm of op welke wijze dan ook, elektronisch, mechanisch of door middel van fotokopieën, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De auteurs, de redactie en de uitgever streven naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie waarvoor ze echter niet aansprakelijk kunnen worden gesteld. Verantwoordelijke uitgever: J. De Leenheer, IAB, Livornostraat 41, 1050 Brussel (tel. (02) , info@iec-iab.be) IAB-publicatie, in samenwerking met Kluwer uitgevers, Ragheno Business Park, Motstraat 30, 2800 Mechelen.