Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 10 JUNI 2014 P N/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. P N 1. P J P D L, beklaagde, 2. S I D L, beklaagde, eisers, beiden met als raadsman mr. Tom Decaigny, advocaat bij de balie te Antwerpen, tegen 1. VLAAMS GEWEST, vertegenwoordigd door de Vlaamse Regering, voor wie optreedt de Vlaamse minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur, met kabinet te 1000 Brussel, Koning Albert II-laan 20 bus 1, burgerlijke partij, 2. VLAAMSE GEMEENSCHAP, vertegenwoordigd door de Vlaamse Regering, voor wie optreedt de Vlaamse minister van Openbare Werken, Energie,

2 10 JUNI 2014 P N/2 Leefmilieu en Natuur, met kabinet te 1000 Brussel, Koning Albert IIlaan 20 bus 1, burgerlijke partij, verweerders. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF De cassatieberoepen zijn gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Antwerpen, correctionele kamer, van 8 januari De eisers voeren elk in een memorie die aan dit arrest is gehecht, twee middelen aan. Raadsheer Erwin Francis heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal Luc Decreus heeft geconcludeerd. II. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Eerste middel van de eiser 1 Eerste onderdeel 1. Het onderdeel voert schending aan van artikel 1 Eerste Aanvullend Protocol EVRM, artikel 49.3 van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie (hierna: Handvest) en artikel 43bis Strafwetboek: het arrest verklaart ten laste van de eiser het bedrag van euro verbeurd als wederrechtelijk vermogensvoordeel uit de telastlegging B, zonder dit bedrag toe te wijzen aan de verweerder 1; het veroordeelt de eiser bovendien tot een schadevergoeding van hetzelfde bedrag aan die verweerder wegens dezelfde uit die telastlegging voortvloeiende schade; krachtens artikel 43bis, derde lid, Strafwetboek is de rechter evenwel verplicht de verbeurdverklaring gepaard te doen gaan met de toewijzing aan de burgerlijke partij indien die verbeurdverklaring overeenstemt met de door die partij geleden schade en die partij het herstel van deze schade vordert; de combinatie van ver-

3 10 JUNI 2014 P N/3 beurdverklaring zonder toewijzing en schadevergoeding, zoals hier, leidt tot een dubbele veroordeling met dezelfde grondslag, wat strijdig is met het eigendomsrecht van de veroordeelde en het vereiste van proportionaliteit van de bestraffing. 2. Artikel 51 Handvest bepaalt dat dit handvest enkel van toepassing is wanneer het recht van de Europese Unie ten uitvoer wordt gebracht. Uit de stukken waarop het Hof vermag acht te slaan, blijkt niet dat dit in deze zaak het geval is. Het Handvest is dus niet van toepassing. In zoverre kan het onderdeel niet worden aangenomen. 3. Artikel 43bis, derde lid, Strafwetboek bepaalt: Ingeval de verbeurdverklaarde zaken aan de burgerlijke partij toebehoren, zullen zij aan haar worden teruggegeven. De verbeurdverklaarde zaken zullen haar eveneens worden toegewezen ingeval de rechter de verbeurdverklaring uitgesproken heeft omwille van het feit dat zij goederen en waarden vormen die door de veroordeelde in de plaats gesteld zijn van de zaken die toebehoren aan de burgerlijke partij of omdat zij het equivalent vormen van zulke zaken in de zin van het tweede lid van dit artikel. 4. Anders dan de teruggave, dewelke een burgerrechtelijke maatregel met zakenrechtelijke werking is die de rechter in geval van veroordeling verplicht dient te bevelen, is de verbeurdverklaring met toewijzing van verbeurdverklaarde zaken een straf die de burgerlijke partij aan wie die zaken werden toegewezen, een burgerrechtelijk vorderingsrecht verleent tot afgifte van de toegewezen bedragen of de opbrengst van de toegewezen zaken vanwege de Domeinen, die krachtens artikel 197bis Wetboek van Strafvordering deze straf ten uitvoer leggen. De rechter kan, maar moet niet de toewijzing van de bedoelde zaken bevelen, ongeacht of die zaken overeenstemmen met de schade van de burgerlijke partij. 5. De verbeurdverklaring, als straf, strekt ertoe aan de veroordeelde een leed op te leggen als sanctie voor een door de strafwet verboden gedraging. Schadevergoeding strekt tot het herstel van het door een onrechtmatige daad veroorzaakte nadeel aan het slachtoffer en is zodoende van burgerrechtelijke aard. Bijgevolg hebben beiden een andere rechtsgrond. De omstandigheid dat de rechter ten laste van een beklaagde de verbeurdverklaring van in artikel 42, 3, Strafwetboek vermelde vermogensvoordelen beveelt en hem tevens veroordeelt tot betaling aan de burgerlijke partij van een schadevergoeding die met die vermogensvoordelen

4 10 JUNI 2014 P N/4 overeenstemt, leidt dan ook niet tot miskenning van het eigendomsrecht of het opleggen van een onredelijk zware straf. 6. In zoverre het onderdeel uitgaat van andere rechtsopvattingen, faalt het naar recht. Tweede onderdeel 7. Het onderdeel voert schending aan van artikel 149 Grondwet, alsmede miskenning van het algemeen rechtsbeginsel houdende het recht van verdediging: het arrest vermeldt niet de redenen waarom het niet ingaat op de eis van de verweerder 1 om ten laste van de eiser de verbeurdverklaring van euro te bevelen en dit bedrag aan die verweerder toe te wijzen; die eis was ook dienstig voor de eiser omdat aldus het bedrag van de toewijzing in mindering zou gebracht worden van het bedrag van de schadevergoeding. 8. In zijn beroepsconclusie heeft de eiser gevraagd hem vrij te spreken van de telastlegging B en de eis van de verweerder 1 ongegrond te verklaren. Noch artikel 149 Grondwet noch het recht van verdediging verplichten de appelrechters de eis te beantwoorden waarvan de eiser zelf de afwijzing heeft gevraagd. Het onderdeel kan niet worden aangenomen. Derde onderdeel 9. Het onderdeel voert schending aan van artikel 1 Eerste Aanvullend Protocol EVRM, artikel 49.3 Handvest en de artikelen 42, 3, en 43bis Strafwetboek: het arrest dat vaststelt dat het vermogensvoordeel in hoofde van de eiser volledig samenvalt met de schade van de verweerder 1, maar dat de verbeurdverklaring van dat vermogensvoordeel onbeperkt cumuleert met de schadevergoeding aan die verweerder, legt aan de eiser een disproportionele straf op die niet overeenstemt met de bedoeling van de wetgever. 10. Het onderdeel heeft dezelfde strekking als het eerste onderdeel en is om dezelfde redenen te verwerpen.

5 10 JUNI 2014 P N/5 Tweede middel van de eiser Het middel voert schending aan van de artikelen 162bis, 195 en 211 Wetboek van Strafvordering en artikel 1022 Gerechtelijk Wetboek: het arrest veroordeelt de eiser tot betaling van een rechtsplegingsvergoeding aan elk van de verweerders, hoewel zij werden vertegenwoordigd door dezelfde advocaat, die voor hen eenzelfde conclusie heeft neergelegd. 12. Artikel 1022 Gerechtelijk Wetboek bepaalt: - in zijn eerste lid dat de rechtsplegingsvergoeding een forfaitaire tegemoetkoming is in de kosten en erelonen van de advocaat van de in het gelijk gestelde partij; - in zijn derde lid dat de rechter in de daar bepaalde omstandigheden het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding kan verminderen met een bijzonder gemotiveerde beschikking; - in zijn vijfde lid dat de rechter het daar bepaalde maximum van de rechtsplegingsvergoeding niet mag overschrijden wanneer meerdere partijen die vergoeding genieten. 13. Uit die bepalingen en uit artikel 162bis, eerste lid, Wetboek van Strafvordering volgt dat, onverminderd de toepassing van het vermelde derde lid of vijfde lid, wanneer meerdere burgerlijke partijen in het gelijk zijn gesteld, ieder van hen afzonderlijk recht heeft op een rechtsplegingsvergoeding ten laste van de beklaagde, ongeacht of zij al dan niet samen met één of meerdere andere in het gelijkgestelde burgerlijke partijen worden bijgestaan door eenzelfde advocaat en ongeacht of zij al dan niet in dezelfde zin hebben geconcludeerd. Het middel dat uitgaat van een andere rechtsopvatting, faalt naar recht. Eerste middel van de eiser Het middel voert schending aan van de artikelen 42, 3, en 43bis Strafwetboek, alsmede miskenning van het algemeen rechtsbeginsel van het persoonlijk karakter van de straf: het arrest verklaart ten laste van de eiser een bedrag van euro verbeurd als vermogensvoordeel voortkomend uit de telastleggingen

6 10 JUNI 2014 P N/6 A.II (belangenneming) en C (actieve omkoping); de telastlegging A.II heeft echter slechts betrekking op vier bestelbonnen voor een totaal bedrag van 7.242,17 euro, terwijl de telastlegging C een uitgaand bedrag en aldus een negatief vermogensvoordeel tot voorwerp heeft; aldus verklaart het arrest ten laste van de eiser een bedrag verbeurd dat groter is dan het voorwerp van die telastleggingen. 15. Het arrest bepaalt het ten laste van de eiser verbeurdverklaarde vermogensvoordeel uit de telastleggingen A.II en C ex aequo et bono op euro, rekening houdend met het gefactureerde bedrag, de betaalde BTW, de geleverde materialen en werken en het aan de eiser 1 betaalde geldelijk voordeel. Aldus oordeelt het niet dat het vermogensvoordeel uit de telastlegging C bestaat uit het betaalde omkopingsbedrag, maar wel dat dit bedrag één van de criteria is op grond waarvan het dat vermogensvoordeel berekent. Het middel dat uitgaat van een onjuiste lezing van het arrest, mist feitelijke grondslag. Tweede middel van de eiser Het middel voert schending aan van de artikelen 162bis, 195 en 211 Wetboek van Strafvordering en artikel 1022 Gerechtelijk Wetboek: het arrest veroordeelt de eiser tot betaling van een rechtsplegingsvergoeding aan elk van de verweerders, hoewel zij werden vertegenwoordigd door dezelfde advocaat, die voor hen eenzelfde conclusie heeft neergelegd. 17. Het middel heeft dezelfde strekking als het tweede middel van de eiser 1 en faalt om dezelfde redenen naar recht. Ambtshalve onderzoek van de beslissing op de strafvordering 18. De substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven rechtsvormen zijn in acht genomen en de beslissing is overeenkomstig de wet gewezen.

7 10 JUNI 2014 P N/7 Dictum Het Hof, Verwerpt de cassatieberoepen. Veroordeelt de eisers tot de kosten van hun cassatieberoep. Bepaalt de kosten op 166,71 euro. Dit arrest is gewezen te Brussel door het Hof van Cassatie, tweede kamer, samengesteld uit voorzitter Paul Maffei, afdelingsvoorzitter Luc Van hoogenbemt, de raadsheren Geert Jocqué, Antoine Lievens en Erwin Francis, en op de openbare rechtszitting van 10 juni 2014 uitgesproken door voorzitter Paul Maffei, in aanwezigheid van advocaat-generaal Luc Decreus, met bijstand van afgevaardigd griffier Véronique Kosynsky. V. Kosynsky E. Francis A. Lievens G. Jocqué L. Van hoogenbemt P. Maffei