Nota van B&W. onderwerp Intentieverklaring Metropolitane fietsroutes. Portefeuilehouder dr. Derk Reneman

Transcriptie

1 gemeente Haarlemmermeer Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude Nota van B&W onderwerp Intentieverklaring Metropolitane fietsroutes Portefeuilehouder dr. Derk Reneman Collegevergadering 16 januari 2018 inlichtingen J.M. Steltenpool ( ) Registratienummer Samenvatting Als onderdeel van de Ruimtelijk-Economische Actie Agenda van de Metropoolregio Amsterdam (MRA) is een voorstel gemaakt voor een netwerk van Metropolitane Fietsroutes. Door het ondertekenen van bijgevoegde intentieverklaring willen alle betrokken partijen de gezamenlijke ambitie vastleggen en de start van de uitvoering markeren. Metropolitane fietsroutes Sinds de zomer van 2016 wordt er in MRA-verband gewerkt aan het project 'Metropolitane Fietsroutes', als onderdeel van de Ruimtelijk-Economische Actie Agenda van de MRA. Doel van dit project is om de bereikbaarheid en toegankelijkheid van stedelijke gebieden en het metropolitane landschap te verbeteren, door het realiseren van één aantrekkelijk MRA-netwerk van fietsroutes, waarop fietsers vanuit diverse motieven vlot van stad naar stad en van stad naar landschap kunnen fietsen. Uit het recente Mobiliteitsbeeld van het Kennisinstituut voor Mobiliteit (oktober 2017) blijkt dat het fietsgebruik in de woon-werkverplaatsingen binnen de steden tussen 2005 en 2016 terrein heeft gewonnen ten opzichte van de auto en het openbaar vervoer. Ook op de wat langere fietsafstanden van en naar de stedelijke gebieden groeit zowel het aantal als het aandeel van de fiets, mede vanwege de opkomst van de e-bike. Dat betekent dat het scheppen van een goed aanbod aan langeafstandsroutes extra belangrijk wordt. Met een intentieverklaring willen de MRA-partijen nu hun gezamenlijke ambitie vastleggen en de start van de uitvoering markeren, waarbij wordt voorgesteld dat de Vervoerregio een coördinerende rol binnen de MRA blijft spelen. We denken dat een gezamenlijk uitvoeringsprogramma bovendien kansrijk is om voor rijksfinanciering aan te melden, bijvoorbeeld binnen het programma Bereikbaarheid MRA. Op grond van het Mandaat-, machtiging- en volmachtbesluit 2016 is de wethouder verkeer en vervoer gemachtigd om de overeenkomst namens de burgemeester te ondertekenen, mits het college eerst het besluit heeft genomen tot het aangaan van de intentieverklaring. De intentieverklaring kent de volgende hoofdpunten: gezamenlijk onderschrijven van ambitie om in stappen tussen nu en 2025 tot één samenhangend en hoogwaardig fietsnetwerk te komen, waarbij tevens aandacht is voor bewegwijzering, herkenbaarheid en communicatie/promotie richting gebruikers;

2 onderwerp Volgvel 2 Intentieverklaring Metropolitane fietsroutes één uitvoeringsprogramma voor het totale netwerk van Metropolitane Fietsroutes als een noodzakelijke en gezamenlijke opgave binnen de MRA, waarbij wordt voorgesteld om de Vervoerregio Amsterdam daarbij een lichte vorm van programmamanagement te laten uitvoeren; bedoeld om een flinke impuls te geven aan het realiseren van verbeteringen aan het netwerk door het versnellen en vergroten van het aantal fietsprojecten; partijen te laten afspreken om de opgaven uit het rapport ook zoveel mogelijk door te vertalen in hun eigen programma's en beleid en de fietsroutes een belangrijke wegingsfactor bij investeringen te laten zijn. De volledige intentieverklaring en de rapportage Metropolitane Fietsroutes zijn bijgevoegd bij deze nota. Bijna alle fietsroutes in Haarlemmermeer die zijn opgenomen in het Metropolitane fietsnetwerk zijn in het Deltaplan Bereikbaarheid opgenomen als snelfietsroute. Daar waar dit niet het geval is, zullen wij in het Integraal Mobiliteitsbeleid Haarlemmermeer voorstellen dit alsnog te doen. Het gaat hier om twee routes, namelijk de Geniedijk tussen de Kruisweg in Hoofddorp en de Cruquiusdijk in Vijfhuizen en de Schipholweg vanaf Nieuwebrug tot de Sloterweg in Badhoevedorp. Middelen Aan het instemmen met de intentieverklaring Metropolitane Fietsroutes zijn geen kosten of opbrengsten verbonden. Wel zeggen wij toe om ons in te spannen de opgaven voor het Haarlemmermeerse fietsnetwerk op te nemen in toekomstige uitvoeringsprogramma's voor infrastructuur. We verwachten dat door het opstellen van het Metropolitane fietsnetwerk de kansen op rijksbijdragen aan onze fietsprojecten groter worden. Communicatie De ondertekening van de intentieverklaring staat gepland op 7 februari Voor ondertekening van de intentieverklaring wordt een persbericht vanuit de Metropoolregio Amsterdam verstuurd. Gevolgen voor herindeling Haarlemmermeer - Haarlemmerliede en Spaarnwoude (preventief toezicht/beleidsharmonisatie) De beslispunten van deze nota vallen niet onder het preventief toezicht in het kader van de samenvoeging, omdat er geen financiële gevolgen zijn. Deze nota is opgesteld met het oog op de nieuwe gemeente die per 1 januari 2019 ontstaat. Dit betekent dat maatschappelijke en juridische consequenties van de samenvoeging zijn verwerkt. De uitkomst is dat de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude is opgenomen in het Metropolitane Fietsnetwerk. Deze nota kan na de herindeling in de huidige vorm ter vaststelling worden voorgelegd aan het college van de nieuwe gemeente Haarlemmermeer.

3 Onderwerp Volgvel Intentieverklaring Metropolitane fietsroutes 3 Besluit Op grond van het voorgaande hebben wij besloten om: 1. in te stemmen met de intentieverklaring Metropolitane Fietsroutes van de Metropoolregio Amsterdam; 2. deze nota ter informatie te zenden aan de raad. Burgemeester en wethouders van de gemeente Haarlemmermeer, namens dezen, de portefeuillehouder, Bijlage(n) Intentieverklaring Metropolitane fietsroutes Rapportage Metropolitane fietsroutes

4 Intentieverklaring gemeenten, provincies, Vervoerregio Amsterdam en Rijkswaterstaat West-Nederland Noord over een samenhangend netwerk van hoogwaardige fietsroutes in de Metropoolregio Amsterdam Aanleiding: De Metropoolregio Amsterdam heeft een uitgebreid stelsel van fietsroutes. Toch is vanuit verschillende stadsranden de verbinding naar het buitengebied of de verderop gelegen stedelijke kern niet optimaal te bereiken of qua omgeving weinig aantrekkelijk. Het bestaande netwerk kent een groeiend aantal gebruikers en voldoet op een aantal punten niet meer aan de vraag: routes hebben veel barrières, een slechte verharding of zijn te smal. Doel: De bereikbaarheid en toegankelijkheid van stedelijke gebieden en het metropolitane landschap op een duurzame manier verbeteren door het realiseren van één aantrekkelijk netwerk van metropolitane fietsroutes, passend bij de stijgende vraag en verwachtingen van (weg)gebruikers. Metropolitane fietsroutes zijn fietsroutes die een vlotte en logische reis van en naar de stedelijke gebieden in de Metropoolregio mogelijk maken en als poorten naar het groene landschap fungeren. Ze vormen een netwerk dat de bereikbaarheid van de regio verbetert en tegelijk gebruikt kan worden voor allerlei motieven en door allerlei doelgroepen, zoals forensen, recreanten, sporters en buitenlandse bezoekers. Juist de combinatie is waar de kracht ligt. Resultaat: Eén samenhangend en hoogwaardig fietsnetwerk, waarop fietsers vanuit diverse motieven vlot tussen de stedelijke kernen en vanuit het stedelijke gebied naar het landschap kunnen fietsen. Tevens is aandacht voor bewegwijzering, herkenbaarheid en communicatie/promotie richting gebruikers. Hiermee dragen we bij aan een goed bereikbare, duurzame en gezonde leefomgeving. 1

5 Preambule: De partijen in de Metropoolregio Amsterdam (vanaf nu: de MRA) hebben in de Ruimtelijk-Economische Actie Agenda (actie 5.3) afgesproken om de (duurzame) bereikbaarheid en toegankelijkheid van stedelijke gebieden en het metropolitane landschap te verbeteren, door het realiseren van één aantrekkelijk netwerk van fietsroutes op metropoolniveau, waarop fietsers vanuit diverse motieven vlot tussen de stedelijke kernen en vanuit het stedelijke gebied naar het omliggende landelijke gebied kunnen fietsen; Partijen in de MRA hebben in opdracht van het bestuurlijk Trio (Ed Rentenaar, Wethouder ruimtelijke ontwikkeling van Lelystad, Ronald Vennik wethouder Ruimtelijke ordening en verkeer van de gemeente Velsen en Derk Reneman, de Portefeuillehouder Verkeer van de Vervoerregio Amsterdam) intensief samengewerkt aan het rapport Metropolitane Fietsroutes. Daarin is de huidige kwaliteit van het netwerk afgezet tegen de eisen vanuit een in het rapport beschreven kwaliteitsambitie. Ook zijn verbetervoorstellen voor de knelpunten benoemd; Tijdens het opstellen van de gezamenlijke ambitie en de inventarisatie van de huidige kwaliteit is duidelijk geworden dat nieuwe kansen voor cofinanciering van investeringen in hoogwaardige, stedelijke fietsroutes zich nu voordoen. Dat kan gaan om cofinanciering vanuit de regio (investeringsprogramma s van de provincies en de Vervoerregio) en in samenwerking met het rijk (programma Slimme Duurzame Mobiliteit en de MIRT-verkenningen als onderdeel van het overkoepelende bereikbaarheidsprogramma voor de MRA). Tevens zijn er kansen ontstaan voor financiering vanuit het nieuwe kabinetsbeleid. De rapportage Metropolitane Fietsroutes is vastgesteld in zowel het bestuurlijke platform Mobiliteit als in het platform Ruimte van de MRA alsmede in de PVVB s van de provincie Noord-Holland en het Portefeuillehoudersoverleg Verkeer van de Vervoerregio Amsterdam. 2

6 Partijen onderschrijven de volgende hoofdpunten: Partijen onderschrijven de ambitie om tussen nu en 2025 in stappen tot één samenhangend en hoogwaardig fietsnetwerk te komen, waarbij aandacht is voor de infrastructuur, aspecten van beleving, herkenbaarheid en communicatie/promotie richting gebruikers; Partijen zien het opstellen van een uitvoeringsprogramma voor het totale netwerk van Metropolitane Fietsroutes als een noodzakelijke en een gezamenlijke opgave binnen de MRA. Met de uitvoering van dit programma verbeteren ze zowel de eigen fietsroutes én brengen ze tegelijk meer samenhang aan in de routes die over diverse gemeente- en provinciegrenzen lopen (dit betekent uniformiteit in inrichting en uitstraling en aansluiting op elkaars plannen en projecten); Partijen geven vanuit hun eigen verantwoordelijkheid een flinke impuls aan het realiseren van verbeteringen aan het netwerk door het versnellen en vergroten van het aantal fietsprojecten op het netwerk van Metropolitane Fietsroutes, en door - zoals bijvoorbeeld Rijkswaterstaat doet - hun betrokkenheid bij het thema te gaan vergroten. Partijen spannen zich als volgt in: Uitvoering: De partijen in de MRA stellen met behulp van een projecttrekker en -team in het tweede kwartaal van 2018 een uitvoeringsprogramma Metropolitane Fietsroutes op. Hierin komen de maatregelen die nodig zijn om de routes aan de gestelde kwaliteitseisen van MRA-partijen uit het rapport te laten voldoen, na een eerste selectie en afweging door de leden van het projectteam op haalbaarheid, dekking en prioriteitsstelling en met vermelding van planning en uitvoerende partij; De maatregelen en projecten in dit uitvoeringsprogramma worden in een vroeg stadium aangemeld voor cofinanciering vanuit het Rijk. Het gaat daarbij om de financieringsmogelijkheden vanuit het nieuwe kabinet dat recent heeft aangekondigd 100 miljoen beschikbaar te stellen voor fietsinfrastructuur, en het bereikbaarheidsprogramma voor de MRA. 3

7 De fietsroutes uit het Metropolitane netwerk vormen een belangrijke wegingsfactor bij het prioriteren van investeringen in fietsroutes vanuit de investeringsprogramma s van de gemeenten, provincies en de Vervoerregio Amsterdam en deze prioriteitsstelling klinkt door in de financieringsregelingen. Zo worden wegbeheerders extra geholpen bij de realisatie van projecten. Wegbeheerders vertalen de opgaven uit het rapport zoveel mogelijk door in hun programma s en beleid en hanteren daarbij eveneens een prioriteitsstelling. Partijen spannen zich in om de benodigde staten-, raadsen/of collegebesluiten te nemen over opname in eigen begrotingen en programma s, kredietbesluiten of het starten van verkenningen en planstudies. De basis uit het rapport en de daarin genoemde kosten, planningen en kostenverdelingen zijn indicatief: de uitwerking vindt telkens per individueel project plaats. Alle gebruikelijke werkwijzen, procedures e.d. blijven vanzelfsprekend van kracht. Iedere wegbeheerder is en blijft daarmee verantwoordelijk voor zijn eigen projecten. Coördinatie, monitoring en ondersteuning bij de uitvoering: Om de uitvoering te stimuleren en de voortgang van de realisatie in beeld te brengen wijzen de partijen in de Metropoolregio Amsterdam de Vervoerregio Amsterdam aan als coördinator van het programma Metropolitane Fietsroutes. De Vervoerregio Amsterdam verzorgt vanuit eigen budget en in samenspraak met de ambtelijke projectgroep de volgende taken en verantwoordelijkheden: - Beschikbaar zijn als centraal aanspreekpunt voor het gezamenlijke programma; - Vertegenwoordigen van de MRA in gesprekken met het Rijk e.a. partijen; - In beeld brengen van cofinancieringsmogelijkheden en voorstellen formuleren hoe deze te benutten; - Periodiek bijeen brengen van de ambtelijke projectgroep; - Verzamelen van projectinformatie inclusief planningen en deze verwerken in heldere voortgangsrapportage ( 1 x per jaar); - Verzamelen van informatie en data over ontwikkeling in gebruik van de routes, inclusief het verzorgen van jaarlijkse slangtellingen op diverse punten in het 4

8 netwerk en analyse van trends vanuit de jaarlijkse rapporten over de mobiliteitsontwikkelingen van KIM en OVIN. - Rapporteren over de voortgang van projecten aan bestuurders via bestaande platformen zoals het BO Mobiliteit van de MRA; - Ondersteuning bij (eventueel gezamenlijke) inkoop van diensten en werken; - Samenwerking rond projecten bevorderen en procesbegeleiding; - Actieve rol bij communicatie. Aspecten van uitvoering: Om herkenbare routes van hoge kwaliteit te realiseren hanteren partijen zoveel mogelijk de in het rapport opgenomen kwaliteitseisen voor profiel, verharding, verlichting, herkenbaarheid en belevingsaspecten. Deze kwaliteitseisen gelden als basis voor nieuwe projecten en verbeteringen aan bestaande delen van het netwerk. In de uitvoering is het uitgangspunt dat duurzaam wordt ingekocht en worden materialen waar mogelijk hoogwaardig hergebruikt in het kader van circulaire economie ; Partijen stemmen bij areaaloverstijgende ingrepen in het netwerk de precieze ligging goed met elkaar af. Dat geldt eveneens voor de periode van uitvoeren van maatregelen, de bebording, maar ook voor de ingrepen zelf, eenduidig of gezamenlijk beheer en de tijdelijke situatie zoals omrijroutes. (o.a. uitvoering in dezelfde periode, omleidingen). Aspecten van beleving: In het MIRT onderzoek stedelijke bereikbaarheid blijken belevingsaspecten, naast reistijd en betrouwbaarheid, van invloed op het reisgedrag in de regio Amsterdam. Partijen willen hiermee met het programma Metropolitane Fietsroutes een nieuwe stap zetten. Dit doen partijen in eerste instantie bij enkele voorbeeldroutes die in het programma worden opgenomen. Op deze routes passen partijen de lessen uit het rapport toe en spreken partijen af om de aanbevelingen zoals kleine fysieke belevings-maatregelen - uit te voeren. Het effect van deze maatregelen wordt vervolgens binnen het programma van de Metropolitane Fietsroutes geëvalueerd en, indien succesvol, ook op andere routes toegepast. 5

9 Bewegwijzering: Partijen gebruiken de vier bestaande (landelijke) systemen en passen nieuwe initiatieven daar zoveel mogelijk in. Het gaat om de gangbare fietsbewegwijzering utilitair rood/groen, de recreatieve fietsknooppunten en het netwerk van Landelijke Fietsroutes (LF). We vermijden aparte, nieuwe systemen en passen geen eigen nummers of logo s toe voor de Metropolitane Fietsroutes. We werken bij bewegwijzering vanuit heldere, samen opgestelde en vastgestelde netwerken (coördinatiepunt Nationale Bewegwijzeringsdienst NBD) en houden het simpel. Promotie en marketing: Data: We scheppen condities waarin fietsers goed geïnformeerd onderweg gaan: alle info- en kaartpanelen blijven up-to-date en onze digitale kaartbestanden zijn voor alle (particuliere) aanbieders beschikbaar zodat ze voor diverse producten en promotiedoeleinden gebruikt kunnen worden. Daarnaast verzorgt de Metropoolregio Amsterdam met ingang van fietsseizoen 2018 de digitale en papieren versie van de fietskaart Metropoolregio Amsterdam op de fiets (verkrijgbaar via boekwinkels, verhuurders, VVV s, etc). Met het MRA-bureau zorgen we voor themaroutes die (deels) over de Metropolitane Routes lopen, en waarmee buitenlandse bezoekers op weg kunnen naar Waterland, het Muiderslot of de kust. Het project Cycleseeing voorziet hierin. Partijen delen de beschikbare data over het gebruik van de metropolitane fietsroutes ten behoeve van de monitoring. Namens de partijen: (NB: Deze lijst wordt nog aangevuld) De Provincie Noord-Holland, ten dezen vertegenwoordigd door: De Provincie Flevoland, ten dezen vertegenwoordigd door: Vervoerregio Amsterdam, te dezen vertegenwoordigd door: 6

10 Rijkswaterstaat West-Nederland Noord, ten dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Amsterdam, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Almere, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Lelystad, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Velsen, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Haarlem, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Purmerend, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Zaanstad, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Aalsmeer, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Diemen, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Ouder-Amstel, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Haarlemmermeer, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Amstelveen, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Beverwijk, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Heemskerk, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Heemstede, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Bloemendaal, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Heemstede, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Zandvoort, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Hilversum mede namens de regio Gooi- & Vechtstreek, te dezen vertegenwoordigd door: 7

11 De gemeente Gooise Meren, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Wijdemeren, te dezen vertegenwoordigd door: De gemeente Weesp, te dezen vertegenwoordigd door: 8

12 METROPOLITANE FIETSROUTES Op naar een snel, comfortabel en aantrekkelijk fietsnetwerk in de Metropoolregio Amsterdam

13 in opdracht van Opgesteld door In samenwerking met Titel Vervoerregio Amsterdam Goudappel Coffeng ThuisraadRO Metropolitane Fietsroutes Op naar een snel, comfortabel en aantrekkelijk fietsnetwerk in de Metropoolregio Amsterdam Document kenmerk Datum publicatie RGA108/bnl/ oktober

14 I Inhoudsopgave Hoe dit rapport tot stand kwam 5 1. Fietsen in de Metropoolregio Amsterdam Beter bereikbare en toegankelijke steden en landschappen met een aantrekkelijk metropolitaan fietsnetwerk Gezamenlijk efficiënt investeren in de fiets Kosteneffectiviteit van fietsinvesteringen Leeswijzer Status metropolitaan fietsnetwerk Hoe ligt het netwerk erbij? Gezamenlijke investering nodig om het metropolitaan netwerk op gewenst kwaliteitsniveau te krijgen Focusverbreding: belevingsaspecten Waarom belevingsaspecten betrekken bij het ontwerpen van regionale fietsinfrastructuur? De centrale vraag Fysieke kenmerken die invloed op de beleving van regionale fietsroutes kunnen hebben De Rijwielradar, een checklist Conclusie en vervolgstappen Gezamenlijke afspraken Gezamenlijke afspraken Op naar een snel comfortabel en aantrekkelijk fietsnetwerk in de Metropoolregio Amsterdam! 27 Metropolitane fietsroutes Hoofdrapport 3

15 4

16 Hoe dit rapport tot stand kwam Sinds de zomer van 2016 wordt er door de samenwerkende overheden in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) gewerkt aan het project Metropolitane Fietsroutes. Dit is het gevolg van de gemaakte afspraken in de ruimtelijk-economische actie-agenda van de MRA (actie 5.3). De Vervoerregio Amsterdam treedt als trekker van deze MRA-actie op. Een ambtelijke projectgroep -bestaande uit experts van MRA-gemeenten waaronder Purmerend, Amstelveen, Waterland, Amsterdam, Zaanstad en Haarlemmermeer met Rijkswaterstaat en de twee provincies- heeft met inbreng vanuit de Fietsersbond gewerkt aan het vormen van een overzichtskaart van het metropolitane fietsnetwerk. Ook is er een set van kwaliteitseisen voor dit fietsnetwerk bepaald. De bestuurlijke trekkers van deze actie zijn Ed Rentenaar (wethouder Verkeer & Ruimte gemeente Lelystad), Ronald Vennik (wethouder Verkeer gemeente Velsen) en Derk Reneman (wethouder Verkeer gemeente Haarlemmermeer en portefeuillehouder Verkeer namens de Vervoerregio Amsterdam). Het plan van aanpak voor deze MRA-actie is begin 2017 goedgekeurd in zowel het Bestuurlijke platform Mobiliteit als in het platform Ruimte. Het opstellen van dit rapport komt tot stand met financiële bijdragen vanuit de Vervoerregio Amsterdam en het portefeuillehoudersoverleg Metropolitaan Landschap. Voor het nu voorliggende rapport heeft bureau Goudappel Coffeng samen met de werkgroep een overzicht gemaakt van alle reeds lopende projecten en programma s die betrekking hebben op fietsroutes die op dit MRA-netwerk liggen. Voor alle routedelen waarvoor nu nog geen initiatieven lopen is een inventarisatie van de kwaliteit van het netwerk opgesteld met daarbij voorstellen ter verbetering. Metropolitane fietsroutes Hoofdrapport 5

17 1. 6

18 1 Fietsen in de Metropoolregio Amsterdam De Metropoolregio Amsterdam (MRA) is internationaal gezien de fietsmetropool bij uitstek. De fiets is een populair vervoermiddel, functioneel en recreatief; het is zelfs het snelst groeiende vervoermiddel in de regio Amsterdam. Bovendien neemt een fiets weinig ruimte in, wat het tot een ideaal vervoermiddel in de drukke regionale stadskernen maakt. De fiets als duurzaam mobiliteitsmiddel draagt daarom bij aan een goed bereikbare en leefbare regio. En nieuwe ontwikkelingen zoals de e-bike maken dat het afleggen van grote afstanden voor een bredere groep aantrekkelijk wordt. Dit heeft tot gevolg dat de fiets binnen de MRA een serieus alternatief gaat vormen voor andere middelen van vervoer. 1.1 Beter bereikbare en toegankelijke steden en landschappen met een aantrekkelijk metropolitaan fietsnetwerk Met een netwerk van Metropolitane Fietsroutes willen de samenwerkende overheden in de noordelijke Randstad de bereikbaarheid en toegankelijkheid van de steden en het landschap verbeteren. Hiermee kunnen fietsers uit binnen- en buitenland vlot de stad in en uit en van stad naar stad fietsen. Naar hun werk, naar school, de sportvelden, naar familie en vrienden of zomaar voor een ommetje door het groen. De MRA heeft al een uitgebreid fietsnetwerk, zowel in fietspaden als in bewegwijzering (bijvoorbeeld fietsknooppuntenroutes). Toch is vanuit verschillende stadsranden de verbinding naar het buitengebied of de verderop gelegen kern moeilijk of slechts via omwegen te vinden of qua omgeving weinig aantrekkelijk. Ook zijn de huidige routes niet altijd gebruiksvriendelijk (veel barrières, slechte verharding, onduidelijk profiel, gevoel van onveiligheid en smal). Daarbij komt dat het netwerk een groeiend aantal gebruikers en gebruikersgroepen kent, en op een aantal punten niet meer voldoet aan de vraag. Om aan de vraag en verwachtingen te kunnen voldoen, en om als MRA fietsmetropool nummer 1 te blijven, is het hoog tijd om het huidige netwerk te verbeteren en te voorzien in een aantrekkelijk netwerk van Metropolitane fietsroutes, die op een vlotte en logische wijze de stad in en uitlopen als poorten naar het groene landschap en verbinding tussen steden. Een netwerk dat gebruikt kan worden voor allerlei motieven en door allerlei doelgroepen, zoals forensen, recreanten, sporters en buitenlandse bezoekers. Metropolitane fietsroutes Hoofdrapport 7

19 De MRA heeft een ruimtelijk-economische actie-agenda opgesteld voor de periode Daarin spreken de samenwerkende partijen af om te werken aan betere verbindingen, waaronder ook voor de fiets: De MRA gaat de regionale netwerken verbeteren door ov- en fietsnetwerken op te waarderen en te koppelen. We wijzen fietscorridors aan op het niveau van de metropool waardoor fietsroutes voor woon/ werkverkeer en recreatie met elkaar worden verbonden. De MRA zorgt voor dekking vanuit regionale fondsen voor infrastructuur als kleine gemeenten de eigen bijdrage voor ontbrekende schakels niet kunnen opbrengen. De MRA-partners brengen één aantrekkelijk, metropolitaan fietsnetwerk tot stand door onder meer de aanleg van ontbrekende schakels en verbetering van bestaande routes. Dit programma van Metropolitane Fietsroutes in de Metropoolregio Amsterdam geeft invulling aan deze acties. Het doel van dit programma is het verbeteren van de bereikbaarheid en toegankelijkheid van de steden en het landschap door het realiseren van een samenhangend MRA-netwerk met aantrekkelijke fietsroutes waarop fietsers vanuit diverse motieven vlot de stad in en uit en van stad naar stad kunnen fietsen. Dat bereiken we door onder meer het aanleggen van ontbrekende schakels en verbetering van bestaande routes en door uniformiteit aan te brengen in uitstraling en promotie. Denk aan een soort R-net productformule, maar dan voor de fiets. Dit gezamenlijke programma is een eerste stap in de totstandkoming van dit hoogwaardige netwerk. De uitvoering is het vervolg. 1.2 Gezamenlijk efficiënt investeren in de fiets Dit programma met Metropolitane Fietsroutes staat niet op zichzelf. Nu al investeren de gemeenten, vervoerregio, provincies en het Rijk gezamenlijk in fietsprojecten in het kader van rijksprogramma s zoals Fiets Filevrij, Beter Benutten en de lopende MIRT trajecten. Al deze fietsprojecten hebben hetzelfde doel: de regio aantrekkelijker per fiets bereikbaar maken. Alle betrokken partners van de Metropoolregio Amsterdam werken ondertussen aan hun fietsbeleid in het eigen gebied. Denk aan lokaal en regionaal fietsbeleid, meerjarenprogramma s, recreatieve netwerken en verkeersveiligheidsprojecten. Ook op het gebied van hoogwaardige en snelle fietsroutes voor de lange afstanden gebeurt al best veel. Dit gezamenlijke programma voegt daar geen nieuw beleid of nieuwe netwerken aan toe, en komt ook nergens voor in de plaats. Wel streven we hiermee nu nadrukkelijk naar meer samenhang, meer enthousiasme en meer inzet en middelen om een flinke impuls aan de uitvoering te geven. Veel (deel-) plannen liggen immers al klaar om uitgevoerd en aan elkaar verbonden te worden. Het netwerk van Metropolitane Fietsroutes vormt hiervan een logisch geheel. 8

20 De Metropolitane Fietsroutes beslaan een basisnetwerk op de meest belangrijke corridors tussen de grootste kernen en woon- en werkgebieden. De routes moeten zorgen voor een uitstekende verbinding tussen stad en land, door het slechten van barrières aan stadsranden en het creëren van aantrekkelijke toegangspoorten tussen de onderliggende groene en recreatieve routes en de binnenstedelijke netwerken. Bij de keuze voor opname van de routes in het netwerk hanteerden we de volgende uitgangspunten: Verbindingen liggen tussen en langs de belangrijkste herkomsten/ bestemmingen in de Metropoolregio. Dit zijn kerngebieden werkgelegenheid (>2.500 arbeidsplaatsen) en grotere woonkernen (> inwoners) en samen passend als logische routes in een herkenbaar metropolitaan netwerk; Verbindingen zijn aantoonbaar kansrijk als alternatief op drukke auto/ OV corridors, dat wil zeggen op befietsbare afstand tussen herkomst en bestemming (maximaal circa 15 km); Routes bevatten nu ten minste 1000 fietsbewegingen per etmaal (2-richtingen) of kunnen daar realistisch gezien naartoe groeien; Routes vallen binnen de begrenzing van de Metropoolregio Amsterdam; Routes zijn op dit moment (grotendeels) befietsbaar en verdere verbetering is realistisch en uitvoerbaar tussen nu en 2025; Extra aandacht gaat uit naar routes die momenteel (deels) in verkenning/ planvorming/uitvoering zijn en routes met een duidelijke extra waarde als toeristisch/recreatief/groene route. Het Programma Metropolitane Fietsroutes sluit zoveel mogelijk aan bij bestaande (beleid)plannen, netwerken en programma s van de deelnemende partijen, zoals het provinciale beleid, de Investeringsagenda Fiets van de Vervoerregio Amsterdam, het Groennet uit het Meerjarenplan Fiets (MJP) van de gemeente Amsterdam en een aantal gemeentelijke en subregionale initiatieven. Metropolitane fietsroutes Hoofdrapport 9

21 Figuur 1:Metropolitaan fietsnetwerk Legenda Metropolitane fietsnetwerk Selectie van prachtroutes Aantal fietsers op een werkdag in twee richtingen werkdag etmaaltotaal in twee richtingen 10

22 Koppeling met de stedelijke en recreatieve netwerken Bij het opstellen van het netwerk van Metropolitane Fietsroutes is bewust rekening gehouden met de aansluitende en onderliggende stedelijke en recreatieve netwerken. Juist de Metropolitane routes dienen als toegangspoorten tussen de stedelijke netwerken en de omliggende recreatieve routes. Op plekken waar de stad overgaat in het buitengebied (de poorten naar het landschap) zien we dat stromen fietsers vanuit verschillende motieven (woon/werk, scholieren, sport, recreatie, toerisme) zich bundelen, en vervolgens weer uitwaaieren naar onderliggende routes in de stad als in het buitengebied. Denk hierbij aan plekken als de Muiderfietsbrug over het Amsterdam Rijnkanaal, de diverse passages met de ring A10, de Hollandse Brug en de routes naar de pontverbindingen over het Noordzeekanaal. Bij dit soort barrières komt alles samen, en juist op deze plekken loont gerichte investering in hoogwaardige infrastructuur met bijzondere aandacht voor de prettige beleving ervan. condities voor het recreatieve fietsverkeer verbeterd. Het netwerk kan hiermee een bijdrage leveren aan de beoogde spreiding van de drukte door de MRA als gevolg van het groeiend aantal (internationale) bezoekers. Door nu bewust te kiezen voor een programma willen we de komende jaren met alle MRA-partijen gezamenlijk aan de slag gaan om zo tot een fietsnetwerk van hoge kwaliteit te komen. Gezien het regionale en deels bovenregionale karakter (onder meer vanwege de aansluitingen op andere regio s en via overstapmogelijkheden op andere modaliteiten zoals de trein) zijn er kansen voor bijdragen aan dit programma door andere partijen zoals de Rijksoverheid. Ook de recente aandacht voor stedelijke bereikbaarheid, de groeiende kansen van de fiets in de verplaatsingen op middellange afstanden en toenemende bewustwording in en aandacht voor aspecten van reisbeleving zorgen ervoor dat de fiets een steeds prominentere plek krijgt in de gezamenlijke bereikbaarheidsprogramma s van Rijk en regio. Voor de recreatieve routes die samenhangen met de Metropolitane Fietsroutes worden in dit programma geen aparte oplossingsrichtingen met kostenramingen gepresenteerd, hiervoor gelden aparte programma s. Wel zorgen we voor goede en eenduidige bewegwijzering en een afgestemde productformule gericht op buitenlandse bezoekers. En doordat we de fietsinfrastructuur juist op de geselecteerde routes aanpakken worden ook de Metropolitane fietsroutes Hoofdrapport 11

23 12

24 1.3 Kosteneffectiviteit van fietsinvesteringen In het kader van de Tour de Force 2020 (de gezamenlijke Agenda Fiets van de overheden in Nederland) is door bureau Decisio becijferd wat de kosten en baten zijn van investeringen in de fiets 1. Uit die rapportage blijkt dat de investeringen in fietsinfrastructuur in de stad renderen door positieve maatschappelijke effecten bij het gebruik van de fiets. Denk aan de positieve effecten op bijvoorbeeld congestie, emissies, gezondheid, geluid, ruimte en veiligheid. Deze effecten zijn per saldo juist negatief bij gebruik van auto of de bus. Zowel als je de uitgaven aan de benodigde infrastructuur per reizigerskilometer als per Nederlander bekijkt komt de fiets als modaliteit het goedkoopst uit de bus. Uit de analyse van Decisio blijkt dat de uitgaven aan fietsinfrastructuur per reizigerskilometer 3 eurocent bedragen, tegen 10 eurocent voor de auto, 18 eurocent voor de trein en 14 eurocent voor de bus. Het Metropolitane Fietsnetwerk van de MRA draagt bij aan een verbeterde bereikbaarheid en toegankelijkheid van de steden en het landschap voor fietsers met diverse reismotieven: zowel voor de forens als de recreatieve fietser. Beleidsdoelen vanuit de wens een bereikbare, leefbare en (toeristisch) aantrekkelijke regio te zijn gaan daarbij hand in hand. Snelheid en gestrektheid gaat niet boven de aantrekkelijkheid van een fietsroute. Juist de combinatie is waar de kracht ligt. We vinden die op routes door de groene longen van de metropool en langs landschappelijke en historische plaatsen. Als voorbeeld kan de nieuwe fietsbrug bij Den Haag over de A12 en het spoor worden beschouwd. Deze brug kostte 12 miljoen euro, maar levert zoveel voordeel op voor fietsers dat deze 28 miljoen euro oplevert. Dit komt omdat de brug leidt tot een veel kortere reistijd voor fietsers en voetgangers, waardoor een verandering in vervoerwijzekeuze optreedt: mensen nemen sneller de fiets in plaats van de auto. Dat leidt tot minder auto s op de weg en daarmee voor een betere doorstroming op de weg. Daarnaast is fietsen gezonder en heeft deze verschuiving een positief effect op lucht en geluid. Deze brug is een van de vele voorbeelden waaruit blijkt dat investeringen in fietsinfrastructuur door de relatief lage kosten en hoge baten een hoog rendement hebben. 1.4 Leeswijzer In het volgende hoofdstuk is beschreven hoe het metropolitane fietsnetwerk er op dit moment bij ligt en welke infrastructurele maatregelen nodig zijn om dit netwerk overal op het gewenste kwaliteitsniveau te krijgen. Maar met een goede infrastructuur alleen worden de regionale doelstellingen niet vanzelfsprekend bereikt. De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor het effect van de beleving van het fietsnetwerk op het gebruik van de fiets als vervoerswijze en de keuze van routes. In hoofdstuk 3 wordt nader ingegaan op deze belevingsaspecten. Tot slot staan in hoofdstuk 4 de gezamenlijke afspraken van de MRA-partners om dit Metropolitane Fietsnetwerk te voltooien en tot een succes te brengen. 1 Maatschappelijke Waarde en Investeringsagenda Fietsen, Decisio, 2017 Metropolitane fietsroutes Hoofdrapport 13

25 2. 14

26 2 Status metropolitaan fietsnetwerk 2.1 Hoe ligt het netwerk erbij? Voor een hoogwaardig regionaal fietsnetwerk is een goede fietsinfrastructuur randvoorwaardelijk. De werkgroep voor het programma Metropolitane Fietsroutes heeft een set kwaliteitseisen voor deze fietsinfrastructuur opgesteld voor het type inrichting (fietsstraat of fietspaden), de breedte van de routes, het verhardingstype, de kleur van de verharding, de verlichting van de route en vormgeving van de kruispunten. Voor het gehele netwerk is in de zomer van 2017 in kaart gebracht in hoeverre de routes aan deze kwaliteitseisen voldoen. Voor een aantal delen was dit reeds gebeurd in het kader van andere verkenningen, onderzoeken of lopende projecten. Voor alle andere delen van het netwerk zijn de trajecten getoetst aan de kwaliteitseisen op basis van actueel beeldmateriaal en locatiebezoeken. In het bijlagenrapport is een uitgebreide analyse opgenomen van de status van het netwerk op grond van de door de projectgroep geformuleerde kwaliteitseisen voor de vorm, breedte, verharding, verlichting en dergelijke. In figuur 2 is het eindresultaat van deze analyse opgenomen. De groene lijnen geven de trajecten aan die voldoen aan alle gestelde kwaliteitseisen. Wanneer geldt dat een routedeel aan meerdere eisen niet voldoet, dan kleurt de route rood. De lichtgroene lijnen zijn trajecten die weliswaar niet aan alle kwaliteitseisen voldoen, maar waarvoor het advies geldt om deze niet als eerste aan te passen: de grootste opgaven liggen immers op de rode delen. Denk bij de lichtgroene stukken bijvoorbeeld aan een traject door het historisch centrum van Muiden. Hier verloopt de route over klinkerwegen, welke niet aansluiten bij het verhardingstype. Deze inrichting sluit echter veel beter aan op de historische omgeving dan een geasfalteerd rood fietspad. Vandaar dat op dit type trajecten een uitzondering wordt gemaakt en wordt geadviseerd om de inrichting niet aan te passen. Figuur 2 geeft een indicatief overzicht van de totale kwaliteit. Voor een detailoverzicht wordt in het bijlagenboek per route een toelichting op de kwaliteit gegeven, waarbij de routes die al eerder onderdeel waren van studie of planuitwerking niet nogmaals apart zijn opgenomen. Voor de specifieke informatie over die routes wordt doorverwezen naar de inventarisatierapporten die per route beschikbaar zijn. Metropolitane fietsroutes Hoofdrapport 15

27 Figuur 2: Status metropolitaan fietsnetwerk MRA Legenda Traject voldoet Traject voldoet nagenoeg Traject voldoet niet Ontbrekende schakel Het netwerk is in haar huidige staat getoetst aan deze kwaliteitseisen. Het totaalbeeld van de uitkomst van deze toets is weergegeven in de kaart hiernaast. Daarop zijn met donkergroene lijnen de trajecten afgebeeld die aan alle gestelde eisen voldoen. Met lichtgroen zijn trajecten afgebeeld die weliswaar niet aan alle kwaliteitseisen voldoen, maar waarbij geen aanvullende maatregelen noodzakelijk of gewenst zijn om het achterliggend doel te bereiken. Een deel van de routes is niet onderzocht, omdat daar al verbteringen worden voorzien. Deze routes zijn terug te vinden in Deel A van het bijlagenrapport Metropolitane Fietsroutes. 16

28 2.2 Gezamenlijke investering nodig om het metropolitaan netwerk op gewenst kwaliteitsniveau te krijgen Op de kaart in figuur 2 is te zien dat een groot deel van het netwerk niet aan alle kwaliteitseisen voldoet. Er ligt een opgave voor de MRA-partijen om de infrastructurele kwaliteit van deze routes te verbeteren om zo de gezamenlijke ambitie te halen. In het bijlagenrapport is per zwakke schakel een oplossingsrichting met kostenindicatie opgenomen. Daarbij is vermeld wie de wegbeheerder is van het betreffende traject en waar nog mogelijke cofinancieringskansen voor een verbetering van het traject liggen. Naast de rode lijnen zijn er in figuur 2 ook veel groene lijnen te zien: trajecten waar de fietsroutes aan alle kwaliteitseisen voldoen. Het is dus mogelijk om ook in binnenstedelijke omgevingen waar ruimte schaars is kwalitatief hoogwaardige fietsroutes vorm te geven. In sommige gevallen zal dat om keuzes vragen om ruimte voor de fiets te creëren ten koste van andere functies. Dit relatief grofmazige metropolitane fietsnetwerk helpt om de keuzes juist op dit netwerk ten gunste van de fiets te kunnen maken. Een gezamenlijke investering in dit netwerk is van belang om dit programma tot een succes te brengen. Metropolitane fietsroutes Hoofdrapport 17

29 3. 18

30 3 Focusverbreding: belevingsaspecten 3.1 Waarom belevingsaspecten betrekken bij het ontwerpen van regionale fietsinfrastructuur? Een bekend experiment van Goudappel Coffeng in Utrecht (2012) laat zien dat fietsers vaak geen idee van tijd en afstand hebben. Werknemers van de gemeente die regelmatig tussen het centraal station en de Ravellaan fietsten werden gevraagd naar de door hen gekozen route. De ondervraagden kozen meestal voor de mooie, aantrekkelijke maar langere route over de Leidseweg. Zij waren echter van mening dat deze korter en sneller was dan de alternatieve, kortere route langs de drukke Weg der Verenigde Naties. Het lijkt er op dat de ruimtelijke kwaliteit op en om de fietsroute niet alleen een esthetische waarde heeft maar ook de beleving van reistijd en directheid beïnvloedt. Mensen handelen veelal onbewust en irrationeel. Ook verkeerskundigen profiteren van het onbewuste. We kunnen beter grip krijgen op gedrag dat voorheen slecht begrepen werd als vervoerswijze- of routekeuzes. Door zicht te krijgen in aspecten die bepalen hoe mensen tot keuzes komen zijn we beter in staat hen te verleiden tot veilige, schonere of anderszins betere keuzes. Figuur 3: via Leidseweg 1,8 km Figuur 4: via Weg der Verenigde Naties 1,6 km Metropolitane fietsroutes Hoofdrapport 19

31 Spitsen we onze aandacht toe op de fiets dan zien we dat we ons lange tijd hebben gebaseerd op 5 criteria om de kwaliteit van het fietsnetwerk te beoordelen. Veiligheid, directheid, comfort, samenhang en aantrekkelijkheid bepalen tezamen de kwaliteit, is de gedachte. Impliciet werd daarbij aangenomen dat deze criteria ook door fietsers werden gewogen alvorens keuzes te maken en op de fiets te stappen. Een rationeel keuzeproces waarbij bijvoorbeeld een kortere of snellere route eerder gekozen wordt dan een langere. In bovenstaand voorbeeld in Utrecht (en vele andere vergelijkbare situaties) blijkt dat mensen een dergelijke afweging tussen kosten en baten meestal niet maken. Omdat ze denken dat een andere route directer is of veiliger. Omdat ze de rit naar huis willen combineren met boodschappen doen. Of omdat ze behoefte hebben aan groen, rust en vogelgeluiden. We kunnen dus concluderen dat de 5 genoemde kwaliteitscriteria, die aan de basis liggen van het onderzoek in hoofdstuk 2, een stap in de goede richting zijn, maar dat we ze moeten aanvullen met belevingsaspecten om het daadwerkelijke gedrag van (potentiële) fietsers te kunnen verklaren en beïnvloeden. Bij het opstellen van het programma voor Metropolitane Fietsroutes hebben we juist deze belevingsaspecten nader onderzocht. 3.2 De centrale vraag De vraag die in het onderzoek centraal staat is tweeledig; 1. Biedt aanvullend onderzoek op basis van belevingsaspecten meer inzicht in vervoerswijze- en routekeuze van fietsers? 2. Welke ruimtelijke factoren op en om snelle, regionale fietsroutes zijn van invloed op de beleving van sociale veiligheid, aantrekkelijkheid, directheid, comfort, reistijd, verkeersveiligheid en oriëntatie? De belevingsaspecten zijn daarbij als volgt gedefinieerd; 1. Gevoel van sociale veiligheid De (potentiële) fietser heeft op alle momenten van de dag en de nacht het gevoel dat hij van de fietsroute gebruik kan maken zonder daarbij in aanraking te komen met grensoverschrijdend of dreigend gedrag van anderen. 2. Aantrekkelijkheid De (potentiële) fietser rijdt over een route en door een omgeving die de zintuigen op een aangename manier prikkelen 3. Gevoel van directheid De (potentiële) fietser heeft de indruk zonder ongewenste omwegen naar zijn bestemming te rijden 20

32 4. Comfort De (potentiële) fietser heeft de indruk dat het voortbewegen weinig moeite kost 5. Beleving van reistijd De (potentiële) fietser heeft de indruk dat het afleggen van de route weinig tijd kost 6. Gevoel van verkeersveiligheid De (potentiële) fietser ervaart de route als voldoende verkeersveilig 7. Oriëntatie Tweeledig; a. De (potentiële) fietser kan goed en snel bepalen waar hij zich bevindt, b. De (potentiële) fietser kan aan de situatie aflezen welk gedrag van hem verwacht wordt en welke prikkels hij uit de omgeving kan verwachten. Het optimaliseren van deze belevingsaspecten vergroot de mogelijkheid mensen meer, vaker en op de gewenste route te laten fietsen. De aspecten kunnen daarom gezien worden als de doelstellingen van het beleid- en ontwerpproces. Ze zijn overigens geen vervanging van de verkeerskundige doelstellingen maar vormen daarop een aanvulling. Een nieuwe stap bij modern fietsbeleid en -uitvoering. 3.3 Fysieke kenmerken die invloed op de beleving van regionale fietsroutes kunnen hebben De fysieke kenmerken die van invloed zijn op de beleving van (potentiële) fietsers zijn ondergebracht in 10 kopjes die elk een bepaalde kant van de inrichting belichten. Onderstaande aspecten geven de 10 kopjes weer. Attractiviteit Een route waarop wat te beleven valt wordt minder ervaren als verloren tijd. Attractiviteit is echter niet voor iedereen gelijk. Alternatieven zijn dus erg prettig evenals inrichtingen die aan meerdere verlangens tegemoet komen. Esthetiek Fietsers houden van omgevingen die er mooi en verzorgd uit zien. Gebieden en routes met een eigen uitstraling Inpassing in de omgeving Deel uitmaken van de omgeving is kenmerkend voor de actieve modaliteiten. De inpassing van routes is daarvoor sterk bepalend. En om verwarring te voorkomen moet de (impliciete) boodschap die de omgeving geeft overeenkomen met die van het fietspad. Metropolitane fietsroutes Hoofdrapport 21

33 Groen en landschap Fietsers houden van groen in de breedste zin van het woord. Water, bomen en struiken, parken en landschappen. Opbouw van de route Een opbouw richting de bestemming van de route versterkt het gevoel dat je opschiet. Opeenvolging van ruimtes met eigen ruimtelijke karakteristieken geeft tevens het gevoel van snelheid en korte reistijd. Daarnaast verbetert het de oriëntatie en is het fietsen door ruimtes met verschillende uitstralingen gewoon leuk. Herkenbaarheid Om te voorkomen dat mensen moeten zoeken voor de juiste afslag of het verdere verloop van de route is het belangrijk dat routes herkenbaar zijn. Voorbeelden van belevingsaspecten Het uiterlijk van deze route en de landelijke omgeving passen bij elkaar. Door de bocht in het pad verandert het perspectief op de omgeving voortdurend. Dat maakt de route interessant. Niet alleen het verhardingsmateriaal en de breedte van de fietsroute geven hier een eenduidig beeld. Ook de doorlopende bomenrij met gazon en de ligging aan het water maken deze route herkenbaar. Concentraties van fietsers bieden draagvlak voor voorzieningen langs de route als winkels en cafés. Bovendien verhoogt het de gezelligheid en sociale controle 22

34 Aan- en afwezigheid van andere fietsers. Fietsers hebben een ambivalent gevoel bij medefietsers. Enerzijds bieden medefietsers gezelligheid, versterken ze het gevoel van sociale veiligheid en kunnen activiteiten/functies om de route alleen tot stand komen door voldoende fietsaanbod op de route. Anderzijds zijn medefietsers maar lastig. Ze fietsen langzamer, komen de route op of willen afslaan, of leiden tot congestie. Aan- en afwezigheid van andere weggebruikers De aanwezigheid van andere weggebruikers kan een stimulerende werking hebben op omliggende activiteiten, draagvlak voor (aanvullend) openbaar vervoer en het gevoel van sociale veiligheid. Maar voetgangers houden zich lang niet altijd aan de voor hen bestemde ruimte. En een omgeving met (veel) auto s voelt onveilig en produceert stank en geluid. Kruispunten, spoorwegovergangen en bruggen die open kunnen gaan Fietsers zoeken routes zonder kruispunten zodat ze zo min mogelijk hoeven wachten, afstappen en weer vaart maken. 3.4 De Rijwielradar, een checklist Om het werken met bovenstaande kenmerken te vergemakkelijken en de relatie met de 7 doelstellingen beter in beeld te krijgen is een handzaam model ontwikkeld. Met de Rijwielradar kan de gebruiker onderzoeken hoe de huidige situatie scoort op de 7 doelstellingen en welke fysieke belevings-maatregelen getroffen kunnen worden om de gewenste situatie te realiseren. 3.5 Conclusie en vervolgstappen In dit hoofdstuk is de vraag onderzocht of we nieuwe, cruciale inzichten opdoen wanneer we de verkeerskundige benadering uit hoofdstuk twee aanvullen met een onderzoek naar belevingsaspecten. We kunnen concluderen dat een verbreding van de focus meer aangrijpingspunten biedt om het gewenste (fiets)gedrag te stimuleren. Door in een praktijksituatie de onderzoeksresultaten toe te passen zal de impact van belevingsaspecten meer tastbaar worden Tunnels en bruggen De meeste fietsers houden van routes zonder reliëf. Het overwinnen van hoogteverschillen kost immers energie. Daarnaast versterken tunnels (en soms ook bruggen) het gevoel van sociale onveiligheid. Metropolitane fietsroutes Hoofdrapport 23

35 Resultaten uit de workshop, een uitstapje Om met het werken met de Rijwielradar en de daarin opgenomen kenmerken en doelstellingen kennis te maken is op 22 juni een workshop georganiseerd voor de leden van de Metropoolregio. Na een uitleg over de inhoud en inzetbaarheid van het model hebben de deelnemers twee alternatieve routes in de regio getoetst. Het betrof de officiële route langs de N200 tussen Haarlem en Amsterdam en de alternatieve Brettenroute langs parken, water en door het landschap. Na het invullen van de karakteristieken van beide routes werd al snel duidelijk aan welke doelstellingen de routes goed voldoen en aan welke nog gewerkt zou kunnen worden. Omdat de Rijwielradar ook een goed hulpmiddel kan zijn bij het ontwikkelen van verbeteringen is daarna voor de Brettenroute gekeken welke fysieke kenmerken zouden kunnen helpen om de doelen te bereiken en daarmee het gebruik van de Brettenroute te vergroten. De workshop was tevens een test om te kijken of het model nog verdere verfijningen of aanpassingen nodig had. De ervaringen tijdens de bijeenkomst zijn vervolgens verwerkt in de eindversie. 24

36 Metropolitane fietsroutes Hoofdrapport 25

37 4. 26

38 4 Gezamenlijke afspraken 4.1 Gezamenlijke afspraken Nu de gezamenlijke partijen in de Metropoolregio Amsterdam hun ambitie en opgaven met dit programma in beeld hebben, is de volgende vraag hoe we de uitvoering organiseren. Het gaat dan om vragen over zaken als financiering, het in beeld brengen van de voortgang en verantwoording. Een aantal uitgangspunten bepaalt daarbij de structuur van de uitvoeringsaanpak: 4.2 Op naar een snel comfortabel en aantrekkelijk fietsnetwerk in de Metropoolregio Amsterdam! Door gezamenlijk in dit netwerk te investeren werkt de regio op efficiënte wijze aan haar ambitieuze doelstellingen om de steden en het landschap in de regio bereikbaar te maken via aantrekkelijke fietsroutes. Op naar een snel, comfortabel en aantrekkelijk fietsnetwerk in de Metropoolregio Amsterdam! We werken vanuit een gezamenlijk ambitie maar vanuit eigen uitvoeringsverantwoordelijkheid; de maatregelen zijn zo opgesteld dat ze door de bestaande organisaties en coalities kunnen worden uitgevoerd. Partijen helpen elkaar zo goed mogelijk bij de uitvoering: met expertise, cofinanciering, en bij het opstarten van projecten in de studiefase Voor de overheden in de Metropoolregio Amsterdam is er veel ervaring met gezamenlijke programma s. Voortgang en afspraken bespreken we met de ambtelijke en bestuurlijke platformen. Om de gezamenlijke ambitie in uitvoeringsafspraken vast te leggen, werken de MRA-partners deze in een convenant of intentieverklaring uit. Uitvoering is gebaseerd op de inzet van budget en personeel door betrokken partijen. Cofinanciering door het Rijk is hierbij erg wenselijk. In een aparte samenwerkingsovereenkomst van de MRA-partijen worden de uitvoeringsafspraken nader uitgewerkt en bestuurlijk vastgelegd. Metropolitane fietsroutes Hoofdrapport 27