De samenwerkende stad tussen strategische allianties en actief burgerschap. Frans Soeterbroek De Ruimtemaker Amersfoort 29 oktober 2018

Transcriptie

1 De samenwerkende stad tussen strategische allianties en actief burgerschap Frans Soeterbroek De Ruimtemaker Amersfoort 29 oktober 2018

2 Focus voor vanochtend: hoe verhoudt het werk van lokale initiatiefnemers zich tot de wereld van de grote ambities, coalities en geld? Stad als spannend verhaal Stad als brein of lab Stad als levend organisme Stad als arena en agora de initiatiefnemer als held, de publieke ruimte als theater de collectieve prestatie, de creatieve sprong behoud en ontwikkeling, organische groei de strijd tussen burger, bestuur en commercie

3 Transformatie Wagenwerkplaats is te danken aan acties van bewoners Soesterkwartier Dat een burgerinitiatief tot een professioneel publiekprivaat-particulier samenwerkingsverband kan leiden, bewijst de Wagenwerkplaats in Amersfoort. In de afgelopen jaren heeft dit terrein een nieuwe betekenis gekregen als cultureel erfgoed en creatieve broesplaats. In de Amersfoortse wijk Soesterkwartier bepalen burgers en lokale ondernemers samen met de gemeente en terreineigenaar NS Stations wat de nieuwe bestemming van de Wagenwerkplaats wordt. Opnieuw vestigt deze betrokken en gedreven wijkbevolking in positieve zin de aandacht op de opmerkelijke locatie. Nu met het prototype van het nieuwe bestemmingsplan of omgevingsplan. Dreigende sloop van de historische spoorweggebouwen in Amersfoort leidde tot flinke bewonersprotesten. Verrassend genoeg ontwikkelde dit verzet zich tot een bewonersorganisatie met expertise op het gebied van duurzaamheid. Hoe maak je als bewonersgroep zo n transformatie?

4 Gelukkig wist ik toen ik er aan begon niet wat ik nu weet, anders was ik er nooit aan begonnen Initiatiefnemers met lokale wortels, liefde voor de stad, goed netwerk en uithoudingsvermogen Creatieve, brutale interventies die donateurs, media, vrijwilligers, ambassadeurs, ondernemers, kunstenaars mobiliseren Mensen in institutionele wereld die nek willen uitsteken en er geen plat beleids- en verdienmodel van maken Organische aanpak waarin de tijd je vriend is en overgang van leuk idee naar groot plan geen breuk/coup is

5 Helaas zien we deze lessen (nog) niet terug bij de Hollandse High Line in Rotterdam Zorgen over de verkoop van de Hofbogen open brief Organisaties, bedrijven en personen betrokken bij de hofbogen maken zich grote zorgen over de aanstaande verkoop van de voormalige hofpleinlijn, zo is te lezen in een brandbrief. Ze vrezen dat commerciële belangen voorrang krijgen boven belangen van burgers, bewoners en groene ambities.

6 Wat gaat hier mis? Uitgummen van (tijdelijke) bewonersinitiatieven als het weer commercieel rendabel is Gemeente en corporaties slordig met het waarborgen van publieke belangen bij (op de markt brengen van) grond en vastgoed Tenderprocedures waarin lokale initiatiefnemers die het grote geld niet achter zich hebben kansloos zijn Bewoners vooral aanspreken als NIMBY s en placemakers en niet als (potentieel) eigenaar van hun eigen leefomgeving en baas van de gemeente

7 Welke knoppen moet je aan draaien om dit te veranderen? De cultuur van tijdelijkheid ombuigen naar organische gebiedsontwikkeling (groeimodel, knutselen, keten van waardeontwikkeling) en niet vluchten in grote dichtgetimmerde programma s en beloften Grond en vastgoed weer als publieke goederen gaan behandelen De stad mobiliseren en leidend laten zijn bij grote opgaven en de markt meer in een dienende rol brengen Veel beter inbedden grote projecten in buurt- en wijkontwikkeling(splannen)

8 Hoe vertaalt je dit in tenderprocedures? Tenderprocedures aanpassen aan draagkracht van lokaal initiatief (bescheiden kavelgrootte, geen exorbitante eisen aan ervaring etc.) Eerste biedingsrecht en uitdagingsrecht ( right to bid, right to challenge )voor bewoners en lokale initiatiefnemers bij afstoten publiek vastgoed Nieuwe financieringsconstructies voor aanpak gemeentelijk vastgoed (sociale hypotheek, maatschappelijke bank, uitgesteld recht op koop etc.) Werken met stadstenderteams bij aanbesteding van publieke taken en verkoop van grond Waardecreatie door tijdelijke initiatieven laten meewegen bij tenderprocedures en de financiële opbrengt daarvan terug laten vloeien naar de buurt Ontwikkelaars verplichten om zich met buurten en lokale initiatiefnemers te verbinden en meervoudige waardecreatie te realiseren

9 Politieke keuze om het anders te doen Raadsmotie 99 Utrecht samen stad maken Maatschappelijk Programma van Eisen i.p.v.(?) Stedenbouwkundig kleinere kavels om lokaal initiatief kans te geven werken met de (eind)gebruiker als ontwikkelaar kaders maak je samen met de stad ook waar markt aan zet is bouw omgevingswet hierop!

10 Initiatiefnemers zijn zelf te braaf, waar zijn de happy infiltrators?

11 Vragen voor deze ochtend 1. Hoe bouw je een level playing field waarbij burgerinitiatief niet naar de marge verdwijnt? 2. Hoe borg je in stedelijke ontwikkeling de kracht van kleine initiatieven en organische processen? 3. Hoe zorg je dat initiatiefnemers en buurtbewoners profiteren van het feit dat hun initiatieven een keten van waardeontwikkeling in gang zetten?