Beoordeling. Beoordeling. verderop in dit hoofdstuk behandelen. Eventuele door de kredietvrager in te brengen zekerheden. aanvrager.

Transcriptie

1 Voordat een consumptief krediet kan worden verstrekt, wordt de aanvraag bij de kredietverstrekker bekeken door een kredietbeoordelaar. D i e t o e t s t d e a a n v r a a g a a n d e acceptatienormen ( b e o o r d e l i n g s c r i t e r i a ) v a n d e k r e d i e t v e r s t r e k k e r. D i e r i c h t l i j n e n z i j n n i e t o v e r a l g e l i j k. In de rente die een kredietnemer moet betalen, zit een opslag verwerkt voor het kred i e t r i s i c o. H e t r i s i c o d a t d e k r e d i e t v e r s t r e k k e r b e r e i d i s t e n e m e n i s v e r w e r k t i n d i e richtlijnen. De risico-opslag m o e t i m m e r s o p w e g e n t e g e n h e t r i s i c o d a t g e n o m e n wordt, dat leningen niet (goed) terugbetaald worden. D e k r e d i e t b e o o r d e l a a r b e k i j k t d e k r e d i e t a a n v r a a g o p d e v o l g e n d e p u n t e n : Kredietwaardigheid van de aanvrager H i e r b i j g a a t h e t o m d e c i j f e r t j e s, d u s o f d e g e v r a a g d e l e n i n g f i n a n c i e e l haalbaar is. Kredietverleden van de aanvrager H e t k r e d i e t v e r l e d e n w o r d t g e c o n t r o l e e r d m e t e e n B K R - t o e t s, d i e w e verderop in dit hoofdstuk behandelen. Eventuele door de kredietvrager in te brengen zekerheden. E v e n t u e e l d e p e r s o o n l i j k e i n d r u k d i e d e k r e d i e t v e r s t r e k k e r h e e f t v a n d e aanvrager. De financiële situatie (wat de k r e d i e t v r a g e r k a n u i t g e v e n ) i s i n d e e e r s t e p l a a t s v a n belang. Het termijnbedrag is een last, die kan worden betaald door een positief verschil tussen inkomsten en uitgaven. Ook de financiële toekomst van de kredietvrager is erg belangrijk. De financiële situatie van de k r e d i e t v r a g e r z a l w e l l i c h t g e d u r e n d e d e looptijd van de lening veranderen, dus het is belangrijk om te kijken naar hoe de financ i ë l e s i t u a t i e z i c h n o r m a a l g e s p r o k e n z a l o n t w i k k e l e n. Het is belangrijk voor de k r e d i e t v e r s t r e k k e r o m t e k i j k e n b i j w e l k b e d r i j f e n i n welke branche de k r e d i e t v r a g e r w e r k t. O n t w i k k e l i n g e n b i n n e n h e t b e d r i j f o f d e bedrijfstak, kunnen een belangrijk element bij de beoordeling zijn. E r k u n n e n h e v i g e s c h o m m e l i n g e n z i j n i n h e t i n k o m e n v a n b e o e f e n a r e n v a n v r i j e beroepen en zelfstandig ondernemers. Dit kan komen door onder meer onverw a c h t e u i t g a v e n e n g o e d e o f s l e c h t e r e s u l t a t e n v a n h e t b e d r i j f. D e f i n a n c i ë l e situatie van de kredietvrager kan hierdoor vaak onzeker zijn. Het kan ook zijn dat de k r e d i e t v r a g e r e e n u i t k e r i n g g e n i e t. D e v r a a g i n d e z e situatie is hoe lang de uitkering nog op dit niveau blijft. Bij verschillende uitk e r i n g e n, w a a r o n d e r d e W W - u i t k e r i n g, w o r d t d e u i t k e r i n g l a n g z a a m a f g e b o u w d. H i e r d o o r k a n d e s i t u a t i e n a e e n a a n t a l j a r e n o o k o n z e k e r w o r d e n. Ook van personen die arbeidsongeschikt zijn kan het inkomen dalen door algemene uitkeringsdalingen of een uitslag van een herkeuring. 75

2 D o o r h o g e r i s i c o - o p s l a g e n i n h u n t a r i e v e n o p t e n e m e n k u n n e n k r e d i e t v e r s t r e k k e r s kredietvragers met hogere kredietrisico s ook accepteren. In de wet is wel een maximum gesteld aan de risico-opslag, waaraan elke kredietverstrekker zich moet houden. LEENCAPACITEIT D e b e d o e l i n g v a n k r e d i e t v e r l e n i n g i s n i e t, o m d e c o n s u m e n t e r m e e i n d e p r o b l e m e n te brengen. Als een consument zoveel kredieten afsluit dat de terugbetaling ervan problematisch kan worden, spreken we van overkreditering. D i t i s v o o r g e e n e n k e l e p a r t i j e e n g o e d e s i t u a t i e. D e c o n s u m e n t l o o p t i m m e r s e e n b e h o o r l i j k r i s i c o o m i n f i n a n c i ë l e p r o b l e m e n t e k o m e n. D e k r e d i e t i n s t e l l i n g l o o p t h e t r i s i c o d a t z e h a a r u i t g e l e e n d e g e l d e n n i e t g e h e e l t e r u g k r i j g t. O f e r m o e t e r g v e e l e n e r g i e ( e n d u s g e l d ) i n g e s t o k e n worden om de afgesproken betalingen te ontvangen. Bovendien leidt o v e r k r e d i t e r i n g t o t een negatief imago van de financiële sector. De bedoeling van de Autoriteit Financiële Markten (AFM), de Ve r e n i g i n g v a n Financieringsondernemingen in Nederland (VFN) en de N e d e r l a n d s e Ve r e n i g i n g v a n Banken (NVB) is dat o v e r k r e d i t e r i n g b i j h e t v e r s t r e k k e n v a n c o n s u m p t i e f k r e d i e t n i e t mag voorkomen. Of, zoals ze dat zelf formuleren, dat consumptief krediet geen oorzaak kan zijn van o v e r k r e d i t e r i n g e n d a a r m e e o o k n i e t b i j d r a a g t a a n p r o b l e m a t i s c h e s c h u l d e n. Om dit te bewerkstelligen, heeft zowel de VFN als de NVB een G e d r a g s c o d e Consumptief Krediet opgesteld. Beide Gedragscodes zijn van toepassing op consumpt t i e v e k r e d i e t e n t u s s e n e n e n a l l e e n v e r p l i c h t v o o r d e e i g e n l e d e n. Vo o r p a r t i j e n d i e n i e t z i j n a a n g e s l o t e n b i j d e V F N e n / o f d e N V B, z o r g t d e A F M v o o r e e n zogenaamd level playing field. Dat houdt in dat ook deze partijen zich aan de opges t e l d e r e g e l s m o e t e n h o u d e n. D e G e d r a g s c o d e s v a n V F N e n N V B z i j n e c h t e r n i e t v o o r 100% gelijk. Z o h e e f t d e V F N p e r 1 j a n u a r i e e n a a n t a l v e r a n d e r i n g e n d o o r g e v o e r d i n h a a r Gedragscode, die niet zijn gevolgd door de NVB. Persbericht VFN d.d. 29 december 2011 VFN stimuleert verantwoord krediet en makkelijker overstappen De Vereniging van Financieringsondernemingen in Nederland (VFN) voert per 1 januari 2012 een 3-tal wijzigingen door in haar G e d r a g s c o d e C o n s u m p t i e f K r e d i e t. D e w i j z i g i n g e n l e i d e n t o t e x t r a k r e d i e t r u i m t e v o o r d e c o n s u m e n t b i j A f l o p e n d e K r e d i e t e n ( P e r s o o n l i j k e L e n i n g e n ), e e n v e r b e t e r i n g v a n d e m o g e l i j k h e d e n v o o r d e c o n s u m e n t o m o v e r t e s t a p p e n n a a r e e n a n d e r e a a n b i e d e r, e n e e n a a n s c h e r p i n g v a n de verstrekking van Aflossingsvrije Kredieten. 76

3 Extra kredietruimte voor de consument bij Aflopende Kredieten: H o e w e l d e c o n s u m e n t m e t e e n P e r s o o n l i j k e L e n i n g d e l o o p t i j d v a n d e l e n i n g g o e d k a n a f s t e m m e n o p d e a a n k o o p d i e w o r d t g e f i n a n c i e r d, i s h e t a a n d e e l v a n P e r s o o n l i j k e L e n i n g e n i n d e N e d e r l a n d s e m a r k t n o g z e e r g e r i n g ; d o o r d e v e r r u i m i n g van de verstrekkingsmogelijkheden bij Aflopende Kredieten kan groei in kredietverlen i n g o p v e r a n t w o o r d e w i j z e p l a a t s v i n d e n, s t e l t B e r t R e i t s m a, s e c r e t a r i s v a n d e V F N. K r e d i e t v e r s t r e k k e r s k u n n e n v a n a f 1 j a n u a r i d e w e r k e l i j k e m a a n d l a s t e n v a n e e n p e r s o o n l i j k e l e n i n g g e b r u i k e n o m d e m a x i m a l e k r e d i e t r u i m t e v o o r d e c o n s u m e n t t e bepalen. Nu wordt daarvoor nog een maandlast van minimaal 2% gehanteerd. In de nieuwe bepaling is een begrenzing opgenomen voor Persoonlijke Leningen met een zeer lange looptijd of een hoge slottermijn. C o n s u m e n t k a n m a k k e l i j k e r o v e r s t a p p e n n a a r a n d e r e a a n b i e d e r : D o o r s t r e n g e r e n o r m e n b i j C o n s u m p t i e f K r e d i e t v e r l e n i n g k o n e e n s t e e d s g r o t e r e g r o e p c o n s u m e n t e n n i e t m e e r o v e r s t a p p e n n a a r e e n a n d e r e a a n b i e d e r, b i j v o o r b e e l d o m t e k u n n e n p r o f i t e r e n v a n e e n l a g e r r e n t e p e r c e n t a g e o f b e t e r e v o o r w a a r d e n. D e c o n s u m e n t z a t i n e e n L o c k U p e n e r w a s f e i t e l i j k v o o r d e z e c o n s u m e n t e n g e e n s p r a k e m e e r v a n e e n c o m p e t i t i e v e m a r k t. D e z e s i t u a t i e h e b b e n w i j d o o r b r o k e n d o o r een nieuwe bepaling in de G e d r a g s c o d e, z e g t B e r t R e i t s m a. I n d i e s i t u a t i e s d a t oversluiting van een Consumptief Krediet aantoonbaar in het belang van de consum e n t i s, k a n d e a a n b i e d e r d e c o n s u m e n t t o c h e e n k r e d i e t a a n b i e d e n, o o k a l w o r d t n u n i e t m e e r v o l d a a n a a n d e l e e n n o r m e n. A a n s c h e r p i n g v e r s t r e k k i n g A f l o s s i n g s v r i j e K r e d i e t e n : D e o p v a t t i n g e n t e n a a n z i e n v a n v e r a n t w o o r d e k r e d i e t v e r l e n i n g v e r s c h u i v e n v a n e e n focus die voornamelijk lag op het gebied van gemak en lage maandlasten naar de w e n s o m k r e d i e t t e v e r s t r e k k e n m e t e e n n a d r u k k e l i j k e r e r e l a t i e t u s s e n l e n i n g e n leendoel. Op basis van deze ontwikkeling zijn (consumptieve) kredieten in een aflossingsvrije variant minder vanzelfsprekend geworden. In de VFN G e d r a g s c o d e w o r d t d e v e r s t r e k k i n g v a n n i e u w e A f l o s s i n g s v r i j e K r e d i e t e n b e p e r k t t o t h u i s e i g e n a r e n d i e v o l d o e n d e o v e r w a a r d e h e b b e n i n h u n H y p o t h e c a i r e F i n a n c i e r i n g, d e z o g e n a a m d e W O Z - K r e d i e t e n. 77

4 Aflossingscapaciteit Bij het beoordelen van de a f l o s s i n g s c a p a c i t e i t v a n e e n k l a n t, g a a t d e b a n k u i t v a n e e n m a a n d b e d r a g v a n 2 % v a n d e k r e d i e t l i m i e t ( b i j d o o r l o p e n d k r e d i e t ) o f v a n t e n m i n s t e 2% van de k r e d i e t s o m ( b i j a f l o p e n d k r e d i e t ). D i t g e l d t o o k a l s d e w e r k e l i j k e m a a n d l a s t v a n h e t k r e d i e t l a g e r u i t p a k t. A l s d e k l a n t a l l o p e n d e c o n s u m p t i e v e k r e d i e t e n h e e f t, w o r d t d a a r v o o r d i e z e l f d e 2 % gehanteerd als maandlast, ongeacht de werkelijke maandbetalingen. In de per 1 januari 2012 vernieuwde Gedragscode van de VFN is deze regel losgelaten: bij een persoonlijke lening mag door VFN-leden uitgegaan worden van de werkelijke maandlast om de maximale kredietruimte te bepalen. Daarbij mag de gehanteerde m a a n d l a s t n i e t l a g e r z i j n d a n d e m a a n d l a s t v a n e e n v e r g e l i j k b a a r a f l o p e n d k r e d i e t m e t een looptijd van 96 maanden. Zo wordt voorkomen dat er hele lange looptijden gehanteerd worden om zoveel mogelijk te kunnen lenen. Bovendien is de te hanteren maandl a s t n i e t l a g e r d a n 2 % v a n d e s l o t t e r m i j n d i t o m t e v o o r k o m e n d a t g e w e r k t w o r d t m e t een hoge slottermijn om een zo hoog mogelijke lening af te kunnen sluiten. Netto-inkomen B i j h e t b e r e k e n e n v a n d e m a x i m a a l v e r a n t w o o r d e k r e d i e t v e r s t r e k k i n g g a a t d e b a n k u i t v a n h e t n e t t o - i n k o m e n v a n d e k l a n t. H i e r b i j w o r d t a l l e e n r e k e n i n g g e h o u d e n m e t i n k o m s t e n m e t e e n b e s t e n d i g k a r a k t e r, v a s t e i n k o m s t e n d u s, d i e w o r d e n h e r r e k e n d n a a r e e n m a a n d b e d r a g. In de NVB-gedragscode worden de inkomstenbronnen opgesomd: Inkomen uit een arbeidsovereenkomst Vaste 13e maand Inkomen uit pensioen Inkomen op grond van AOW Heffingskorting partner I n k o m e n u i t w a c h t g e l d r e g e l i n g, W I A, Wa j o n g, o f e e n a n d e r e, s o o r t g e l i j k e regeling N i e t i e d e r e e n h e e f t e e n c o n t r a c t v o o r o n b e p a a l d e t i j d b i j z i j n w e r k g e v e r. D a n k a n d e kredietverstrekker om aanvullende informatie vragen. Zo kan de werkgever een intent i e v e r k l a r i n g a f g e v e n, w a a r i n a a n g e g e v e n w o r d t d a t d e w e r k n e m e r n a a f l o o p v a n h e t tijdelijke contract een vast dienstverband krijgt. B i j h o g e s a l a r i s s e n k a n o m e e n w e r k g e v e r s v e r k l a r i n g g e v r a a g d w o r d e n, z o a l s d e z e bij hypotheken gebruikelijk is. Ook kan de kredietverstrekker het inkomen nog extra c o n t r o l e r e n d o o r n a a s t d e s a l a r i s s t r o o k o o k t e v r a g e n n a a r e e n b a n k a f s c h r i f t, w a a r u i t blijkt wat er precies gestort wordt. 78

5 E r z i j n o o k i n k o m s t e n w a a r v a n d e b a n k z e l f m a g b e p a l e n o f z e v i n d t d a t d e z e e e n bestendig karakter hebben, zoals provisie of overwerkvergoedingen. Ook voor klanten die geen vast inkomen hebben, zoals freelancers en zelfstandig ondernemers, bepaalt de bank zelf welk deel van het inkomen als bestendig gezien wordt. O n t v a n g e n g e l d e n d i e i n i e d e r g e v a l N I E T w o r d e n m e e g e n o m e n b i j h e t b e p a l e n v a n h e t netto maandelijkse inkomen, zijn: Zorgtoeslag Vakantiegeld Kinderbijslag Reiskostenvergoeding Tegemoetkoming schoolkosten Belastingteruggave ziektekosten De tegemoetkoming schoolkosten maakt dus geen onderdeel uit van het inkomen waarmee gerekend wordt. Studiefinanciering kan wel meegenomen worden als onderdeel van het inkomen. Basisnorm en leennorm Om overkreditering te voorkomen moeten banken zich bij het verstrekken van kredieten houden aan regels rondom de financiële positie van de aanvrager. Dit wordt beoordeeld door middel van de basisnorm. Als het netto-inkomen beneden die norm ligt, mag er geen consumptief krediet verstrekt worden. De basisnorm is afhankelijk van het type huishouden, er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen: alleenstaande alleenstaande met kinderen gehuwd/samenwonend gehuwd/samenwonend met kinderen Ieder jaar wordt de basisnorm in december vastgesteld door de NVB en de VFN, waarb i j z e a d v i e s k r i j g e n v a n h e t N a t i o n a a l I n s t i t u u t v o o r B u d g e t v o o r l i c h t i n g ( N i b u d ). Uiterlijk vanaf 1 april in het jaar daarop moet de nieuwe basisnorm worden toegepast. In de berekening van de b a s i s n o r m w o r d t e e n n o r m w o o n l a s t g e b r u i k t, d e z e w o r d t opgegeven door het Nibud. Bij het berekenen van de leencapaciteit van de klant gaat de bank vanzelfsprekend uit van de werkelijke woonlasten. 79

6 Basisnormen VFN/NVB 2011 Alleenstaand Alleens t a a n d met kinderen G e h u w d / Samenwonenden G e h u w d / Samenw o n e n d e n met kinderen Totaal inkomen incl* Norm woonlast Uitgaven sterposten Nibud % extra Branchetoeslag B a s i s n o r m N V B i n c l * Va k a n t i e t o e s l a g Overige toeslagen B a s i s n o r m N V B e x c l * m i n i m u m n o r m v o o r i n k o m e n s incl* m i n i m u m n o r m v o o r i n k o m e n s excl* m i n i m u m n o r m v o o r i n k o m e n s excl* * toeslagen en vakantiegeld Met behulp van de basisnorm wordt de leennorm vastgesteld. De l e e n n o r m i s h e t bedrag dat een huishouden na aftrek van de v a s t e l a s t e n a l t i j d t e r b e s c h i k k i n g m o e t hebben voor levensonderhoud. Deze leennorm wordt berekend met de volgende form u l e : Leennorm = Basisnorm + 15% * (netto inkomen -/- norm woonlast -/- basisnorm) De leennorm is dus hoger dan de basisnorm; er wordt een bedrag bij opgeteld. Dit k o m t v o o r t u i t d e w e t e n s c h a p d a t m e n s e n d o o r g a a n s m e e r g a a n u i t g e v e n n a a r m a t e z e hogere inkomens hebben. Ze rijden dan in een duurdere auto en gaan vaker op vakant i e. Vo o r h o g e r e n e t t o i n k o m e n s ( v a n a f c a n e t t o ) g e l d t e e n a f w i j k e n d e r e g e l. I n d e g e d r a g s c o d e v a n d e N V B s t a a t h i e r o v e r : B i j n e t t o - i n k o m e n s v a n a f p e r maand geldt ten minste de leennorm die hoort bij een netto inkomen van In de tabel is dat doorgerekend en vermeld als minimumnorm voor inkomens. D e bedragen die daar staan zijn de leennormen. Daar blijkt ook dat het grensbedrag van geïndexeerd is. 80

7 Het bedrag dat uit de berekening van de leennorm komt, moet men dus minimaal overhouden als de v a s t e l a s t e n v a n h e t n e t t o - i n k o m e n z i j n a f g e h a a l d. Onder vaste lasten worden in ieder geval verstaan: w o o n l a s t e n ( h u u r m i n u s h u u r t o e s l a g, o f f i c t i e f b e p a a l d e n e t t o h y p o t h e e k l a s t - zie uitwerking bij Gedragscode Hypothecaire Financieringen) alimentatie lasten van bestaande leningen De overige v a s t e l a s t e n z i j n o p g e n o m e n i n h e t p a k k e t v o o r l e v e n s o n d e r h o u d d a t h e t Nibud hanteert. Er zijn echter nog wel vaste lasten te bedenken die daar niet inzitten, z o a l s e x t r a z i e k t e k o s t e n, h o g e e n e r g i e l a s t e n, k i n d e r o p v a n g e n p e n s i o e n v e r p l i c h t i n g e n. De kredietverstrekker mag zelf beslissen of hij hiermee rekening houdt. De maximale maandlast voor het aan te vragen krediet berekenen we dus als volgt: maximale maandlast = netto maandinkomen -/- vaste lasten -/- leennorm Het bedrag dat hier uitkomt als maximale maandlast, bepaalt de maximale k r e d i e t s o m : de maandlast is maximaal 2% van het krediet. maximale maandlast / 0,02 = maximaal krediet of maximale maandlast * 50 = maximaal krediet Voorbeeld aflossingscapaciteit Een samenwonend stel zonder kinderen heeft een netto maandinkomen van De basisnorm die bij hun huishouden hoort is De leennorm komt uit op: %*( ) = A l s z i j e e n h u u r b e t a l e n v a n 6 0 0, d a n i s d e m a x i m a l e maandlast voor kredietverlening: / / = 205 O p b a s i s v a n d e 2 % - r e g e l k u n n e n z e d a a r m e e e e n k r e d i e t afsluiten van maximaal ( 205 * 50). Als een consument dat wenst, moet de bank hem op verzoek kosteloos informatie verschaffen over de basis- en leennormen. Dit staat overigens alleen vermeld in de NVBgedragscode, niet in die van de VFN. 81

8 Relatie tussen consumptief krediet en woningfinanciering Voorheen kon het voorkomen dat mensen die qua maximale h y p o t h e e k n e t i e t s t e k o r t kwamen, dit konden aanvullen met een consumptief krediet. Het bepalen van de maxim a l e v e r s t r e k k i n g g a a t b i j h y p o t h e k e n o p e e n a n d e r e m a n i e r, w a a r d o o r d e z e v r e e m d e s i t u a t i e k o n o n t s t a a n. O m t e v o o r k o m e n d a t m e n s e n d e f i n a n c i e r i n g v o o r d e w o n i n g a a n v u l l e n m e t e e n c o n s u m p t i e v e l e n i n g, i s h i e r o v e r e e n s p e c i a l e b e p a l i n g o p g e n o m e n in de gedragscodes voor consumptief krediet. Hierin is bepaald dat de bank geen kred i e t z a l v e r l e n e n ( m e d e ) v o o r d e a a n k o o p v a n e e n w o n i n g, a l s d a a r d o o r d e n o r m e n van de G e d r a g s c o d e H y p o t h e c a i r e F i n a n c i e r i n g e n w o r d t o v e r s c h r e d e n ( G H F ). Z o w o r d t voorkomen dat de maximale woonlast, die volgens de GHF verantwoord is, overschreden kan worden. Natuurlijk is de k r e d i e t v e r s t r e k k e r v o o r h e t t o e p a s s e n v a n d e z e b e p a l i n g a f h a n k e l i j k van de informatie die hij van de klant krijgt. Alleen als de k r e d i e t v r a g e r m e l d t d a t h i j h e t g e l d g a a t g e b r u i k e n v o o r d e f i n a n c i e r i n g v a n e e n w o n i n g, z a l d e b a n k d e t o e t s i n g van de h y p o t h e e k b e t r e k k e n b i j h e t b e o o r d e l e n v a n d e k r e d i e t a a n v r a a g. Gedragscode Hypothecaire Financieringen (GHF) Om te kunnen bepalen of met het verstrekken van een consumptief krediet de normen van de G e d r a g s c o d e H y p o t h e c a i r e F i n a n c i e r i n g e n w o r d e n o v e r s c h r e d e n, i s h e t g o e d om te weten hoe die G e d r a g s c o d e w e r k t. W e b e h a n d e l e n d e g r o t e l i j n e n e r v a n. O v e r i g e n s w o r d t o o k w e l n a a r d e z e n o r m e n v e r w e z e n o n d e r d e n o e m e r C H F - n o r m e n. CHF staat voor Contactorgaan Hypothecaire Financieringen. De normen zijn opgesteld om overkreditering te voorkomen. De bedoeling is dat consumenten geen hypotheek afsluiten waarvan ze de m a a n d l a s t e n n i e t o f n a u w e l i j k s k u n n e n opbrengen. Het NIBUD heeft zich dan ook bemoeid met het vaststellen van de normen. Het uitgangspunt is dat iedereen naast zijn woonlasten en andere v a s t e l a s t e n, g e n o e g g e l d o v e r m o e t h o u d e n o m g e w o o n v a n t e k u n n e n l e v e n. D a a r o m z i j n e r p e r c e n t a g e s vastgesteld die maximaal aan woonlasten en andere vaste lasten besteed mogen worden. Hoe hoger het inkomen, des te hoger dat percentage is. We noemen dat percentage de woonquote. De woonquote is niet alleen maar afhankelijk van het inkomen. Ook het renteniveau speelt hierbij een rol. Bij een hoger renteniveau is de w o o n q u o t e h o g e r. D e w o o n q u o t e s z i j n o p g e n o m e n i n f i n a n c i e r i n g s l a s t t a b e l l e n, d i e u i n d e e - l e a r n i n g o m g e v i n g k u n t v i n d e n. E r z i j n t w e e t a b e l l e n : é é n v o o r m e n s e n t o t 6 5 j a a r e n één voor 65-plussers. Bij het bepalen van de woonquote bij tweeverdieners wordt het p e r c e n t a g e g e h a n t e e r d d a t s t a a t b i j h e t h o o g s t e v a n d e t w e e i n k o m e n s ( d e i n k o m e n s worden voor het raadplegen van de tabel dus niet eerst bij elkaar opgeteld). 82

9 De rente die gehanteerd wordt bij het aflezen van de tabel, is de zogenaamde toetsrente. Daarvoor wordt de werkelijke rente van de aan te vragen h y p o t h e e k g e b r u i k t, als de rente van de hypotheek minimaal 10 jaar vaststaat. Is de rentevastperiode korter of is de rente variabel, dan wordt gewerkt met de minimale t o e t s r e n t e d i e h e t C H F ieder kwartaal vaststelt. In het eerste kwartaal van 2012 stond deze minimale toetsrente op 5,6%. woonquote * bruto jaarinkomen = toegestane woonlast per jaar toegestane woonlast per jaar / 12 = toegestane woonlast per maand Als de klant lopende financieringen heeft, dan worden deze bedragen van de toeg e s t a n e w o o n l a s t a f g e h a a l d. N u w e d e t o e g e s t a n e w o o n l a s t w e t e n, k u n n e n w e d a t terugrekenen naar de maximaal toegestane h y p o t h e e k. D a t d o e n w e m e t b e h u l p v a n e e n a n n u ï t e i t e n f a c t o r, a f t e l e z e n u i t e e n r e n t e t a f e l o f a n n u ï t e i t e n t a b e l ( z i e h i e r v o o r d e b i j l a g e ). O m d a t w e r e k e n e n m e t d e w o o n l a s t p e r m a a n d, m o e t e n w e i n d e z e t a b e l o o k k i j k e n n a a r h e t r e n t e p e r c e n t a g e p e r m a a n d : d e j a a r r e n t e / 1 2. Ve r d e r h a n g t d e f a c t o r af van de looptijd van de lening in maanden (aantal jaren * 12). toegestane woonlast per maand * annuïteitenfactor = maximale hypotheek Voorbeeld maximale hypotheek M o n i q u e i s 3 5 j a a r, a l l e e n s t a a n d e n h e e f t e e n v a s t j a a r i n k o m e n v a n b r u t o. Ze wil een h y p o t h e e k a f s l u i t e n w a a r v a n d e r e n t e 1 0 j a a r v a s t s t a a t, m e t e e n r e n t e van 6,4%. De looptijd van de lening is 30 jaar. Vo o r d e z e b e r e k e n i n g g a a n w e u i t v a n e e n m a x i m a a l f i n a n c i e r i n g s l a s t p e r c e n t a g e ( v o o r b e e l d ) v a n 3 3, 5 %. D e t o e g e s t a n e f i n a n c i e r i n g s l a s t k o m t d a a r m e e o p , 5 0 p e r j a a r, o f w e l 8 2 3, 5 4 p e r m a a n d. D e z e m a a n d l a s t v e r m e n i g v u l d i g e n w e m e t d e a n n u ï t e i t e n f a c t o r d i e h o o r t b i j e e n maandrente van 0,53333% en een l o o p t i j d v a n 3 0 j a a r ( m a a n d e n ) : 1 5 9, H e t m a x i m a l e h y p o t h e e k b e d r a g v o o r Monique komt neer op

10 Wat betreft het inkomen waarmee gerekend wordt bij het bepalen van de maximale hypotheek (toetsinkomen), is het belangrijk om te weten dat het gaat om vaste inkom e n s b e s t a n d d e l e n. K l a n t e n m e t e e n b e h o o r l i j k e i g e n v e r m o g e n, m o g e n v o l g e n s d e Gedragscode vermogensinkomsten meenemen in hun t o e t s i n k o m e n : m a x i m a a l 3 % o v e r het beschikbare vermogen. In 2010 en 2011 is volop gediscussieerd over de verstrekkingsnormen voor hypotheken. De AFM had een Toetskader Hypothecaire Financieringen opgesteld, met daarin voorstellen voor een aanzienlijke aanscherping van de regels. De minister van Financiën w a s g e n e i g d d e z e v o o r s t e l l e n t o t w e t t e v e r k l a r e n, m a a r d e b a n k e n k w a m e n m e t een tegenvoorstel. Daarin werd een zodanige aanpassing van de G e d r a g s c o d e Hypothecaire Financieringen (GHF) voorgesteld, dat daar mee verdergegaan is. In het Toetskader stond onder andere de constatering, dat volgens de GHF de toegestane woonlasten op een andere manier berekend worden, dan de w o o n l a s t e n d i e volgens de VFN/NVB norm gehanteerd worden bij kredietbeoordeling. De GHF werkt met annuïtaire lasten, de VFN/NVB Gedragscode met de werkelijke w o o n l a s t e n. D a a r d o o r o n t s t a a t d e s i t u a t i e d a t d e f i n a n c i ë l e r u i m t e d i e b i j d e h y p o t h e e k b e r e k e n i n g a l s b u f f e r v o o r m o g e l i j k e r i s i c o s i s i n g e b o u w d, g e b r u i k t k a n w o r d e n a l s l e e n c a p a c i t e i t v o o r c o n s u m p t i e f k r e d i e t. O m t e v o o r k o m e n d a t a a n c o n s u m e n t e n o n v e r a n t w o o r d k r e d i e t v e r s t r e k t w o r d t, m o e t e n a a n b i e d e r s v a n h y p o t h e c a i r e n c o n s u m p t i e f k r e d i e t m a a t r e g e l e n n e m e n. D e a a n b i e d e r s v a n c o n s u m p t i e f k r e d i e t m o e t e n d a a r o m b i j d e b e r e k e n i n g v a n d e l e e n c a p a c i t e i t v a n d e aanvrager met een eigen woning rekening houden met: de netto annuïtaire woonlasten, OF de bruto maandlasten van de hypotheek Het hanteren van de werkelijke woonlasten (de bruto maandlasten minus het belastingvoordeel) is voor woningeigenaren dus niet meer toegestaan. Het rekenen met de netto annuïtaire last is voor kredietverstrekkers niet erg praktisch. O m d i t t e o n d e r v a n g e n h e b b e n d e N V B e n d e V F N h u n G e d r a g s c o d e s a a n g e p a s t m e t i n g a n g v a n 1 j a n u a r i L e t o p! D e z e a a n p a s s i n g i n d e G e d r a g s c o d e s i s n i e t p e r d i r e c t d o o r g e v o e r d i n d e W f t e x a m e n s. D a a r o m k a n h e t v o o r k o m e n d a t u i n e e n e x a m e n b e g i n n o g vragen tegenkomt waarin deze nieuwe toetsmethode nog niet is opgenomen. 84

11 Rekenen met de netto annuïtaire last is toegestaan, maar ook een eenvoudiger berek e n i n g. D a a r b i j w o r d t v o o r h e t b e p a l e n v a n d e n e t t o w o o n l a s t e e n v a s t p e r c e n t a g e v a n de bruto lasten afgehaald. Dat percentage is bij: e e n b r u t o - i n k o m e n v a n d e ( g e z a m e n l i j k e ) c o n s u m e n t ( e n ) v a n t w e e m a a l m o d a a l of hoger: 30%; een bruto-inkomen van de (gezamenlijke) consument(en) van minder dan twee maal modaal: 25% Hierbij wordt onder de bruto lasten van een woningfinanciering verstaan: te betalen rente; contractuele aflossingen; premie voor een kapitaalverzekering bij de hypotheek; inleg van banksparen bij de hypotheek; erfpachtcanon/retributie/liggelden bij woonboten. De risicopremie voor een overlijdensrisicoverzekering hoeft niet te worden meegerekend bij het bepalen van de bruto lasten. Belangrijk bij het toepassen van deze regel is: wat geldt als modaal inkomen? De R i j k s o v e r h e i d h a n t e e r t v o o r e e n b e d r a g v a n a l s m o d a a l. D e g r e n s v o o r het hanteren van 25% of 30% ligt daarmee in 2012 op een bruto jaarinkomen Voorbeeld woonlasten B r i a n h e e f t e e n b r u t o j a a r i n k o m e n v a n , b i j z i j n e c h t g e n o t e E s m é e i s d a t Z e h e b b e n e e n e i g e n h u i s m e t e e n h y p o t h e e k, w a a r v o o r z e p e r m a a n d a a n r e n t e e n a a n p r e m i e b e t a l e n. Z i j w i l l e n e e n l e n i n g a a n v r a g e n. Va n welke woonlasten wordt bij deze leningaanvraag uitgegaan? H u n g e z a m e n l i j k i n k o m e n i s , d a t i s m e e r d a n twee keer modaal. Voor de w o o n l a s t e n w o r d t d u s u i t g e g a a n v a n d e b r u t o w e r k e l i j k e w o o n l a s t, m i n u s 3 0 %. B r u t o w e r k e l i j k e w o o n l a s t : 833 (rente) (premie) = 983. W o o n l a s t v o o r b e r e k e n i n g c o n s u m p t i e f k r e d i e t : 983 -/- 30% = 688,10. A l s E s m é e g e e n i n k o m e n h e e f t, i s h e t t o t a l e i n k o m e n v a n b r u t o p e r j a a r. Dan bedraagt de te hanteren woonlast: 983 -/- 25% = 737,25. 85