Risicotaxatie als diagnostisch instrument binnen de forensische jeugdsector MARIJKE VAN GENABEEK, 18 JANUARI 2018

Transcriptie

1 Risicotaxatie als diagnostisch instrument binnen de forensische jeugdsector MARIJKE VAN GENABEEK, 18 JANUARI 2018

2 Diagnostiek in een dynamische context Corinne Det tmeijer-vermeulen, Nat ionaal Rapport eur Mensenhandel en Seksueel Geweld: in Nederland wordt de kans op recidive door zedendelinquent en op een onjuist e manier ingeschat. Bet er is om op basis van statistische gegevens, dus onafhankelijk van de medewerking van de verdachte en de aanwezigheid van een stoornis recidivegevaar t e bepalen. De zwaart e van de op t e leggen juridische maat regel zou afhankelijk moet en zijn van de mat e van recidivegevaar. Hoofddocent st rafrecht en criminologie (VU)Joke Hart e reageert in de Volkskrant van 31 okt ober 2017: bij alleen act uariële met hode onvoldoende rekening gehouden met het individuele recidivegevaar van de verdacht e, is behandeling zinloos als er geen sprake is van een stoornis en kunnen gedragsdeskundigen volgens de regels van hun eigen beroepsgroep niet tot conclusies omtrent stoornis e.d. komen als zij de verdachte niet kunnen onderzoeken.

3 Verschillende werkelijkheden Juridische politieke professionele

4 chang

5 Framing van een probleem bepaalt mede de oplossing 70 Sociale problematiek: buurthuizen en opbouwwerkers 90 Criminalisering: bouw gevangenissen 00 Medicalisering: groei klinische psychiatrie 10 Ambulantisering & decentralisatie: verwarde personen, normalisering, scheiding straf-civiel 15 invoering Jeugdwet 16 proeftuinen kleinschalige voorzieningen, screening en diagnostiek

6 VIV-J VERKENNING INVULLING VRIJHEIDSBENEMING VOOR JUSTITIËLE JEUGD Een efficiënt en effectief proces van plaatsing en screening tbv een integraal plan van aanpak lokale en regionale plaatsen zo dicht mogelijk bij eigen leefsysteem ten tijde van vrijheidsbeneming Landelijke voorziening(en) specifieke behoefte aan specialistische zorg en hogere mate van (fysieke) beveiliging Van stepped tot matched care

7 Beveiliging x zorg zorgbehoefte H M Kleinschalige minder beveiligde voorzieningen Landelijke voorziening (JJI) L Alterna - tieven L M H beveiligheidsnoodzaak

8 Dennis

9 Historisch perspectief jeugdstrafrecht code penal , 1834: eerste jongensgevangenis in Rotterdam, kinderwetten 1905: Civielrechtelijke en Strafrechtelijke Kinderwet, oordeel des onderscheids, tuchtschool, dwangopvoeding, jeugd-tbr, herziening jeugdstrafrecht 1965, PIBB, jeugddetentie PIJ, 2008 : GBM, 2011: sluitend stelsel verplichte nazorg, 2014 : invoering Adolescentenstrafrecht (ASR) in het belang van gunstige ontwikkeling van de jeugdige pedagogische insteek belangrijker dan vergelding verwevenheid/samenhang met (jeugdbeschermingsmaatregelen

10 Bereik van het jeugdstrafrecht jaar 2014: invoering adolescentenstrafrecht: tot 23 jaar Verandering grondslag PIJ-maatregel, daardoor aansluiting volwassen strafrecht mogelijk Koppeling stoornis aan delict

11 Straffen en maatregelen HALT maatregel: een alternatieve straf Taakstraf: een werkstraf, een leerstraf of een combinatie hiervan. Gedragsbeïnvloedende maatregel (GBM), onder voorwaarden Nachtdetentie: tijdens preventieve fase Jeugddetentie: maximaal 2 jaar voor jongeren vanaf 16 jaar, maximaal 1 jaar voor jongeren tussen de 12 en de 15 jaar PIJ-maatregel: voor 3 jaar opgelegd. minimaal 2 jaar behandeling in een justitiële jeugdinrichting en 1 jaar voorwaardelijk. Verlenging mogelijk bij geweldsdelicten en gebrekkige ontwikkeling/ ziekelijke stoornis, maximaal 6 +1 jaar

12 Totale capaciteit JJI s: 520 preventief gehecht, (nacht)detentie, PIJ-maatregel

13 JJI in getal ( ) afname bezetting van 545 tot 421, ongeveer 23% totaal 2015 en 2016: tot 16 jaar: 15%; 16/17 jaar: 50%; >18: 35% 40-45% voorlopig gehecht,10% jeugddetentie, 45-50% PIJmaatregel gemiddelde verblijfsduur preventief geplaatste jongeren: tussen de 45 en 49 dagen De gemiddelde verblijfsduur jeugddetentie tussen 98 en 105 dagen De gemiddelde duur PIJ-maatregel dagen (+/- 3 ¾ jaar) Vermogensmisdrijven met geweld al jarenlang meest voorkomend

14 Formeel kader Eigen wet: BJJ (Beginselenwet Justitiele Jeugd) Opsluiting: beperking en monitoring Groei en ontwikkeling: stimuleren & beschermen Vermijden terugval in crimineel gedrag Volledige participatie in samenleving

15 Theoretisch kader Risk Need Responsivity model (o.a. Andrews & Bonta) Good Lives Model (o.a. Ward et al., 2007)/ Desistance Positief leefklimaat (Van der Helm et al. 2011) Neurobiologisch onderzoek o.a. (Braintime; Eveline Crone)

16 inhoud Orthopedagogisch leef, leer en werkklimaat Integrale visie op (psychiatrische) zorg Basismethodiek: YOUTURN Integraal dagprogramma (onderwijs) Specialisaties: LVB, FOBA/VIC, ForCA, ITA, zeden, meisjes Screening en (proces)diagnostiek (Erkende) interventies Psychotherapie/ vaktherapie Resocialisatie: verlof/stp Herstel/ nazorg

17 Screening en diagnostiek Bij binnenkomst screening binnen 24 uur Afname vragenlijsten, (MAYSI, SDQ, HID, SCIL) dossierinformatie, gesprekken Op indicatie aanvullende diagnostiek (bijvoorbeeld comorbiditeit) Medische intake, YOUTURN intake (w.o. TVA) Onderwijs intake (leer, leesonderzoek) Verschillende meetmomenten en instrumenten ihkv ROM gedurende verblijf Rapportage: perspectiefplannen; verblijfsinformatie, verlengingsadviezen; persoonlijkheidsonderzoeken Risicotaxatie: SAVRY, SAPROF, J-SOAP, delictscenario procedure

18 Een selectie uit rapportages Vaak (forse) gedragsproblemen op jonge leeftijd problemen op school vooral bij overgang middelbare school, schooluitval (getuige van) geweld in gezin Weinig ouderlijk toezicht Financiële problemen Opeenstapeling hulpverlening Vaak afgebroken trajecten of niet houden aan voorwaarden (problematisch) middelengebruik

19 Risicotaxatie

20 Toegenomen belangstelling voor risicotaxatie vanaf 2000 Toename aantal jonge delinquenten (Loeber & Farrington, 1998, Junger- Tas, 2000) Een kleine groep daders verantwoordelijk voor hoogte criminaliteitcijfers (Kurz & Moore, 1993) De behoefte aan een meer objectieve basis voor gerechtelijke besluiten De behoefte aan richtlijnen voor behandeling van specifieke factoren die leiden tot criminele gedragingen

21 Uitgangspunt: R-N-R model Het risicobeginsel: voorspellen risico crimineel gedrag. niveau van de behandeling evenredig met recidive risico Het behoeftebeginsel: afstemmen interventie op criminogene behoeften: veranderbare (dynamische) risicofactoren, die direct samenhangen met recidive Het responsiviteitsbeginsel: passend maken van interventie bij de motivatie, leerstijl en intellectuele mogelijkheden van het individu.

22 Het risicoprincipe Volgens het risicoprincipe dient de intensiteit van strafrechtelijke interventies afgestemd te zijn op het recidiverisico. Bij (te) lange detentie dreigt sociale vervreemding, wrok en verharding (Boendermaker, 1998) Positieve effecten van geschikte programma's zijn meer aanwezig in ambulante dan in gesloten setting en negatieve effecten van geschikte programma s zijn groter in gesloten dan in ambulante setting(andrews et al, 1990 Lipsey, 1992) Jongeren met een laag risico op recidive, die een intensief programma hebben gevolgd, hebben twee keer zoveel recidive dan een controlegroep die het programma niet volgen. (Bonta, 2001) Risicoverhogend wanneer strafrechtelijke interventie niet is afgestemd op recidiverisico (Baas, 2005)

23 SAVRY Structured Assessment of Violence Risk in Youth (Borum, Bartel, Forth, 1999) Vier domeinen: Statisch: 10 Historische factoren Dynamisch: 6 sociale / contextuele factoren Dynamisch: 8 individuele factoren Dynamisch: 6 protectieve factoren geen cutoff scores Identificeren kritische factoren Feiten x klinisch oordeel= eindoordeel

24 Definitie gewelddadig gedrag (Borum, 1999) Een daad van mishandeling of lichamelijk geweld die ernstig genoeg is om letsel te veroorzaken bij een of meerdere personen (snijwonden, kneuzingen, botbreuken, dood, enz.) Echter ongeacht of er werkelijk letsel is aangebracht; elke vorm van seksuele aanranding; of bedreiging met een wapen Deze daden moeten voldoende ernstig zijn dat ze tot vervolging hebben geleid of hadden kunnen leiden

25 Uitkomsten onderzoek ( H. Lodewijks, 2008) Voorspellende waarde SAVRY significant voor doelgroep Historische risicofactoren minder voorspellend dan dynamische factoren. Protectieve factoren hebben een belangrijke aanvullende waarde. De beste voorspellers zijn: P2; duidelijke(functionele) ondersteuning door een ander P3; duidelijk hechte band met ten minste een volwassene

26 Het need en responsiviteitsprincipe Inachtneming van zowel risico- als beschermende factoren in een risicotaxatie is van belang tijdens verschillende fases van een strafrechtelijke interventie van een jongere (Lodewijks, de Ruiter, & Doreleijers, 2010) Bij het nemen van beslissingen omtrent de aard en intensiteit van de behandeling voorafgaand aan een strafrechtelijke interventie of omtrent het noodzakelijke beveiligingsniveau ten tijde van de behandeling(de Vogel, de Ruiter, Bouman, & de Vries Robbé, 2012)

27 SAPROF-YV: Structured Assessment of Protective Factors for violence risk Youth Version (De Vries Robbé, Geers, Stapel, Hilterman & De Vogel, 2014) 4 items & 16 factors Veerkracht items Motivationele items Relationele items Externe items 6 maanden in de toekomst Maximaal drie Additional to risk assessment

28 Scoren en meten Identificeren van cruciale protectieve factoren. Maximaal 3 keys en 3 doelen Integreren van uitkomsten SAPROF and SAVRY in een uiteindelijk oordeel Vertaling naar behandelplan en risico-managementplan verschillende studies met betrekking tot de SAPROF-YV vonden een goede predictieve validiteit voor recidive (Rowe, 2015; Schell & Rowe, 2015) In een recente retrospectieve validatie studie waarin populatie jongeren en jongvolwassenen in de ambulante hulpverlening werd onderzocht, werd eveneens een goede predictieve validiteit gevonden voor recidive voor zowel jongeren als jongvolwassenen (de Vries Robbé, Veldhuizen, Vullings, Helmers, & van Hoof, 2016)

29 Kees

30 Risicotaxatie als diagnostisch instrument binnen de forensische jeugdsector Koppeling stoornis- delict vergt professioneel oordeel Alleen mate recidivegevaar niet voldoende voor behandeling (R-N-R) Klinisch professioneel oordeel op basis eigen onderzoek van de onderzochte Wetenschappelijke ondersteuning van belang klinisch oordeel in overall taxatie Rol professional in context geplaatst bij advisering in strafproces Professionele verantwoordelijkheid bij uitvoering strafrechtelijke maatregel nog onvoldoende gewaarborgd

31 Tbs-advocaten willen systeem aanpassen om tbs 'aantrekkelijker' te maken Gepubliceerd: 09/10 januari 2018 Nu.nl Zo zou voortaan de rechter en niet de politiek moeten besluiten over een proefverlof en zouden verdachten van tevoren meer duidelijkheid moeten krijgen over de duur van hun tbs-behandeling. Ook zou de rechter meer invloed moeten krijgen op de invulling van de behandeling In België is het al zo dat de rechter gaat over de toekenning van verloven, na advies ingewonnen te hebben van behandelaars. Hierdoor is de invloed van politieke turbulentie op het behandelproces een stuk kleiner Herman Kaal directeur patiëntenzorg FPC Gent