Jaarverslag 2013 STICHTING PENSIOENFONDS SLIGRO FOOD GROUP

Transcriptie

1 Jaarverslag 2013 STICHTING PENSIOENFONDS SLIGRO FOOD GROUP

2

3 INHOUD Voorwoord 5 Bestuur en organisatie 7 Bestuursverslag 2013 Algemene pensioenontwikkelingen in Fondsspecifieke ontwikkelingen in De financiële positie van ons fonds 20 Verzekerdenbestand 25 Beleggingen 26 Risicoparagraaf 29 Verslag van de Visitatiecommissie 37 Verslag van het Verantwoordingsorgaan 43 Jaarrekening Balans per 31 december 48 Staat van baten en lasten 50 Kasstroomoverzicht 52 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling 53 Waardering 53 Beleggingen 54 Toelichting op de balans per 31 december 58 Toelichting op de staat van baten en lasten 63 Risicoparagraaf 69 Overige gegevens Actuariële verklaring 80 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 82 Beleggingsoverzichten 84 3

4

5 VOORWOORD Het wordt lichter aan de horizon Het beheren van een pensioenfonds is geen eenvoudige taak. Veel mensen vinden het al lastig om voor zichzelf inzicht te krijgen in hun pensioensituatie. Als pensioenfondsbestuur proberen wij het totaaloverzicht te behouden, de financiële markten te volgen en alle regelgeving bij te houden. Daarenboven proberen wij de juiste dingen op te pikken van wat onze adviseurs en controleurs daarover vinden. Wij vinden "ons" pensioenfonds onderdeel van de Groen Bloed-cultuur van Sligro Food Group. Wij vinden het prettig dat we daar met zijn vijven veel tijd in kunnen steken en ondertussen ook steeds professioneler worden. Wachten op de politiek Het afgelopen jaar stond toch vooral in het teken van het wachten op politieke besluitvorming. Wij worden geacht ons voor te bereiden op vage plannen van de politiek, die ook nog vaak veranderd worden. Hoewel er in 2014 meer duidelijkheid lijkt te ontstaan, wachten wij desalniettemin nog op wetgeving. Het wordt wel erg kort dag om te voldoen aan de beoogde ingangsdatum van 1 januari Wet versterking bestuur pensioenfondsen Door deze wet wijzigt de "governance" (stelsel van besluitvorming en toezicht) in pensioenfondsen ingrijpend, maar niet zozeer voor ons fonds. Wij vonden het in het verleden al logisch dat de pensioengerechtigden ook in het bestuur vertegenwoordigd zijn en adequaat toezicht spreekt voor ons vanzelf. Financiële positie en indexatie De financiële situatie van ons fonds is sterk verbeterd, zoals u uit dit verslag kunt lezen. Eind vorig jaar beliep de dekkingsgraad inmiddels 122% en er is weer sprake van indexatie, maar nog niet voor de inactieven, want die hebben nog een "rekening" open staan uit de extra herstelmaatregelen. Het wordt lichter aan de horizon, maar waakzaamheid blijft geboden. De ergste gevolgen van de kredietcrisis lijken overwonnen. Rendement We wisten in 2013 een totaalrendement van ruim 5% te realiseren. Dat is minder dan de afgelopen jaren en toch is sprake van een verbetering. Dat lijkt tegenstrijdig, maar is niet zo. Het lagere rendement is vooral het gevolg van een toename van de rente en omdat een pensioenfonds veel lange termijn-pensioenverplichtingen heeft is dat toch gunstig. We proberen de beleggingen zo goed mogelijk af te stemmen op de verplichtingen. Pensioenpremie Ultimo 2013 is de extra bijdrage van de actieven aan het herstel beëindigd, waardoor de premie in 2014 met 2% punt wordt verlaagd tot het normale niveau van 8,3% van de pensioengrondslag. De bijdrage van de werkgever is onveranderd 16,6%, want die heeft in 2010 éénmalig 6 miljoen extra betaald. Tot slot Een leesbaar jaarverslag van een pensioenfonds maken is een grote uitdaging. Het is nu eenmaal ingewikkelde materie, ook voor het bestuur. Binnen de mogelijkheden die er zijn streven wij ernaar om het niet onnodig complex te maken. Op onze website is een begrippenlijst opgenomen, die kan helpen om "jargon" te verklaren. Wij staan open voor uw opmerkingen over dit verslag of anderszins. De hoge respons en de (positieve) uitslag van het deelnemerstevredenheidsonderzoek stimuleren het bestuur om de ingeslagen weg met kracht voort te zetten. Wij danken iedereen die een bijdrage levert aan ons fonds en vooral Sligro Food Group Nederland B.V., dat ons ondersteunt om verder te gaan met ons beleid. Samen sterk! Namens het bestuur, Huub van Rozendaal, voorzitter 5

6

7 Bestuur en ORGANISATIE Bestuur en organisatie per 1 januari 2014 Bestuur H. van Rozendaal voorzitter, namens werkgever J. Cooijmans secretaris, namens werknemers R. van der Sluijs plaatsvervangend voorzitter, namens werkgever W. Jansen plaatsvervangend secretaris, namens werknemers A. Dijkstra namens pensioengerechtigden Visitatiecommissie J. Geerdink voorzitter C. van Gils A. Rademakers Verantwoordingsorgaan G. van der Veeken namens werkgever (voorzitter) D. van der Does namens deelnemers H. Klinge namens pensioengerechtigden Organisatie Communicatiecommissie: Commissie risicomanagement: Accountant: Adviserend actuaris: Waarmerkend actuaris: Administrateur: Herverzekeraar: Vermogensbeheerder: J. Cooijmans, W. Jansen R. van der Sluijs, A. Dijkstra KPMG Accountants N.V., Utrecht Aon Consulting Nederland cv, Eindhoven Towers Watson Netherlands B.V., Purmerend AZL N.V., Heerlen Nationale-Nederlanden Levensverzekering Mij. N.V., Rotterdam ING Investment Management, Den Haag 7

8

9 Meerjarenoverzicht Aantallen Actieve deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Totaal Financiële gegevens (in duizenden euro) Beleggingen voor risico pensioenfonds Belegd vermogen Rendement op basis van total return 5,1% 15,4% 8,4% 11,5% 10,6% Reserves Vrije reserve Reserve beleggingsrisico's Toeslagenreserve Premie-egalisatie reserve Totaal reserves Technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds Voorziening toekomstige arbeidsongeschikten Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Totaal technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers Premiebijdragen van werkgevers en werknemers (1) Pensioenuitkeringen Dekkingsgraad (2) Aanwezig 122,4% 111,1% 103,0% 110,2% 107,5% Vereist 115,2% 115,3% 115,8% 117,3% 116,4% 1 De premiebijdrage 2010 is inclusief een eenmalige bijdrage van de werkgever in verband met een extra herstelmaatregel van 6 miljoen. 2 De dekkingsgraad is als volgt berekend: (Reserves + Voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds) / Voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds. 9

10

11 BESTUURS- VERSLAG 2013 Stichting Pensioenfonds Sligro Food Group (hierna: ons fonds), opgericht per notariële akte op 19 juli 2001, is een ondernemingspensioenfonds en voert de pensioenregelingen uit van een deel van de bedrijven van Sligro Food Group Nederland B.V. Doelstelling Ons fonds heeft als doel: het toekennen van pensioenaanspraken; het uitkeren of doen uitkeren van pensioenen; het treffen van andere gewenste voorzieningen voor de (ex-)werknemers en hun nabestaanden; het doen van uitkeringen met een ideële of sociale strekking, in de gevallen en onder de voorwaarden zoals nader geregeld in de statuten en de reglementen van ons fonds. De werkgever en werknemers financieren de pensioenvoorziening. De afspraken over de financiering en de uitvoering van de pensioenregeling zijn vastgelegd in een uitvoeringsovereenkomst tussen ons fonds en de werkgever. Organisatie van ons fonds Het bestuur van ons fonds (hierna het bestuur) is verantwoordelijk voor de uitvoering van de pensioenregeling die de werkgever toezegt (pensioenovereenkomst). Het bestuur bestaat uit twee bestuurders benoemd door Sligro Food Group Nederland B.V., twee bestuurders benoemd door de ondernemingsraad namens de deelnemers en uit één bestuurslid benoemd door en uit de pensioengerechtigden. De bestuursleden namens de deelnemers en namens de pensioengerechtigden vormen samen de werknemersbestuursleden. Om de paritaire samenstelling te handhaven, is het stemgewicht van de drie werknemersbestuursleden gelijk aan het stemgewicht van de twee werkgeversbestuursleden. Met ingang van 1 januari 2013 is de heer Dijkstra toegetreden tot het bestuur van ons fonds. De heer Dijkstra is bestuurslid namens de pensioengerechtigden. In de vergadering van 14 mei 2013 is besloten dat mevrouw Cooijmans de heer Van der Sluijs opvolgt als bestuurslid namens de werknemers en dat de heer Van der Sluijs mevrouw Cooijmans opvolgt als bestuurslid namens de werkgever. De achtergrond van deze wisseling is het toetreden van de heer Van der Sluijs tot de directie van Sligro Food Group Nederland B.V. waarmee zijn rol als werknemersbestuurslid naar de mening van het bestuur niet verenigbaar is. De bestuursleden die in dienst zijn van Sligro Food Group Nederland B.V. worden als zodanig niet bezoldigd. Het bestuur kwam in het verslagjaar zes maal bijeen (op 21 maart, 14 mei, 1 juni, 7 oktober, 19 november en 10 december). De vergadering op 14 mei is specifiek aan het thema "Herziening Financieel Toetsingskader" (hierna FTK) gewijd. Hierbij heeft het bestuur uitgebreid stilgestaan bij de gevolgen van het nieuwe FTK voor ons fonds. Er zijn tijdens de bestuursvergaderingen in 2013 ook enkele themabesprekingen geweest in het bijzijn van het verantwoordingsorgaan. De besproken thema s zijn onder andere het risicomanagement, wijzigingen in de nieuwe wetgeving, de beleids- en controlecyclus en maatschappelijk verantwoord beleggen. In het jaarverslag onder ontwikkelingen in 2013 staat welke activiteiten het bestuur in het verslagjaar heeft uitgevoerd. 11

12 Uitbesteding Als pensioenuitvoeringsorganisatie van ons fonds zorgt AZL N.V. onder meer voor de volgende zaken: de pensioen- en deelnemersadministratie en deelnemerscommunicatie; de financiële administratie; en de bestuursondersteuning en advisering. ING Investment Management (hierna ING IM) beheert het vermogen van ons fonds. ING IM belegt dit op basis van richtlijnen voor het vermogensbeheer die het bestuur heeft vastgesteld. ING IM houdt ons fonds onder meer met periodieke rapportages op de hoogte van de uitbestede dienstverlening. AZL N.V. en ING IM beschikken over een ISAE 3402 verklaring. Door deze verklaring te overleggen tonen AZL N.V. en ING IM aan ons fonds en aan de accountant van ons fonds aan, dat de uitvoering van de pensioen regelingen respectievelijk het beheer van vermogen van ons fonds "in control" is. Voor actuariële en overige adviezen doet het bestuur een beroep op Aon Consulting Nederland cv. Towers Watson Netherlands B.V. voert de actuariële waarmerking over het verslagjaar 2013 uit. KPMG Accountants N.V. controleert de jaarrekening over het verslagjaar De verzekeringstechnische risico s die voortvloeien uit de regelingen zijn voor het grootste deel herverzekerd bij Nationale-Nederlanden Levensverzekering Mij. N.V. (hierna NN). Ons fonds loopt uit hoofde van de kapitaalovereenkomst met NN ook zelf risico. Pensioenregeling De pensioenregelingen die ons fonds ultimo 2013 uitvoert, zijn opgenomen in de volgende zes pensioenreglementen: Pensioenreglement voor werknemers geboren op of na 1 januari 1950 en werknemers die na 31 december 2005 in dienst treden. Pensioenreglement voor werknemers geboren vóór 1 januari Prepensioenreglement voor werknemers geboren vóór 1 januari Pensioenreglement excedentprepensioenregeling voor werknemers geboren vóór 1 januari Pensioenspaarreglement voor werknemers geboren vóór 1 januari Pensioenreglement ANW-hiaat. Deze reglementen, statuten en veel andere informatie zijn opgenomen op de website van ons fonds: U vindt daar ook dit jaarverslag en jaarverslagen over eerdere jaren. De ontwikkeling van de dekkingsgraad wordt ook maandelijks op de website gepubliceerd. Als u als deelnemer bij ons fonds betrokken bent, kunt u online toegang krijgen tot uw persoonlijke gegevens. Wij nodigen u van harte uit kennis te nemen van alle informatie die u kan helpen om uw pensioeninzicht te vergroten. Beleid In lijn met artikel 3 lid 2 van de statuten werkt het bestuur van ons fonds volgens een actuariële en bedrijfstechnische nota (hierna Abtn). Deze geeft integraal inzicht in het functioneren van ons fonds en beschrijft het te voeren beleid, inclusief de financiële opzet en de grondslagen waarop het rust. De Abtn is vergelijkbaar met een bedrijfsplan. In de Abtn wordt bijvoorbeeld ook ingegaan op de organisatiestructuur van ons fonds en op het interne beheersingssysteem. Ook is er aandacht voor het beleggingsbeleid van ons fonds en voor de financiële sturingsmiddelen waarover ons fonds beschikt. De regelingen die ons fonds voert zijn op hoofdlijnen beschreven in de Abtn. 12

13 Algemene pensioenontwikkelingen in 2013 Het pensioen gaat veranderen, dat staat vast. Het FTK wordt herzien. Het FTK beschrijft de manier waarop het pensioenfonds zijn regeling mag inrichten met betrekking tot de financiële organisatie van het fonds. Daarnaast wordt het fiscale Witteveenkader ingeperkt waardoor er jaarlijks minder pensioen kan worden opgebouwd. Beide raken de inhoud van de pensioenovereenkomst. Verder dwingt de Wet versterking bestuur pensioenfondsen (hierna Wvbp) fondsbesturen hun governance onder de loep te nemen. En dan is er nog de consultatie over de handhaving en eventueel aanpassing van de Algemene Pensioeninstelling (API); die gaat over de feitelijke uitvoering van de pensioenregelingen. Er zijn ook drie nieuwe wetten aangekondigd op het gebied van pensioen. Eén over pensioencommunicatie, één over de invoering van het algemeen pensioenfonds en één die het systeem van waardeoverdrachten wijzigt. Alle drie moeten ze vóór 2015 in het Staatsblad staan. Al deze wetswijzigingen samen vragen om een strakke regie en juiste prioritering. Over de meeste onderwerpen leest u hierna meer. Financieel Toetsingskader In 2013 wachten we op noodzakelijke politieke besluitvorming over de herziening van het FTK. In het voorjaar publiceerde drs. J. Klijnsma, staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (hierna SZW) het consultatiedocument over de herziening van het FTK en de invoering van de reële ambitieovereenkomst. In deze overeenkomst heeft het fonds meer beleidsruimte en worden meer risico s bij de deelnemers gelegd. Dit wordt gepresenteerd als een mogelijk alternatief voor het huidige nominale stelsel. Volgens het consultatiedocument moet de herziening van het FTK vooral worden gezien als een directe verbetering van de weerbaarheid van pensioenfondsen. Doel is de fondsen beter bestand te maken tegen schokken op de financiële markten en tegen de stijging van de levensverwachting. Verschillende maatschappelijke organisaties reageerden op het consultatiedocument. Na de zomer maakte de bewindsvrouw op grond van die reacties bekend dat zij afziet van het creëren van twee pensioenstelsels. Hiermee zou de invaarproblematiek van tafel zijn. Zij stelde een tussenweg voor die in de pensioensector op een breed draagvlak zou kunnen rekenen. Deze zou ze in een wetsvoorstel verwerken en vóór het einde van 2013 bij de Tweede Kamer indienen. Deze planning is niet gehaald. Terwijl de wettelijke voorschriften er nog niet zijn, roept De Nederlandsche Bank (hierna DNB) pensioenfondsen op om zich voor te bereiden op de veranderingen. Begin 2014 heeft de staatssecretaris gemeld dat ze hoopt vóór 1 april 2014 het wetsvoorstel klaar te hebben. De Tweede Kamer kan het vervolgens voor het zomerreces behandelen. Hierna zouden de wijzigingen volgens de staatssecretaris nog steeds per 1 januari 2015 ingevoerd kunnen worden. De Pensioenfederatie heeft de staatssecretaris laten weten dat de kans klein is dat de wetswijziging vanaf 1 januari 2015 nageleefd kan worden. Het kabinet wil verder een breder maatschappelijk debat over de inrichting van het stelsel voor aanvullend pensioen. Dit debat is aangekondigd en zal gaan over fundamentele vragen. Nu de FTK-herziening langer op zich laat wachten, wordt een voorschot op die discussie genomen. Bijvoorbeeld naar aanleiding van het CPB-rapport over de doorsneepremie. Wet versterking bestuur pensioenfondsen Over de medezeggenschap van pensioengerechtigden wordt al langer gesproken. Halverwege 2013 is dit onderwerp ingebed in de Wvbp. De wet heeft drie doelen: 1. de deskundigheid van het bestuur vergroten; 2. evenwichtige vertegenwoordiging van alle doelgroepen. Bij veel pensioenfondsen betekent dit dat pensioen gerechtigden toetreden tot het bestuur; 3. taken en bevoegdheden van de bestaande fondsorganen stroomlijnen en het intern toezicht versterken. Deze doelstellingen kunnen de fondsen onder meer realiseren met het huidige paritaire bestuursmodel of twee nieuwe bestuursmodellen. Het gaat dan om het gemengde bestuursmodel of one tier board en het onafhankelijk bestuurs model met alleen externe bestuurders. DNB ziet in deze wet een uitgelezen kans voor fondsbesturen om hun fonds organisatie kritisch te onderzoeken en aan te passen aan de maatschappelijke veranderingen. 13

14 Het invoeringstraject is nu ingevuld. De fondsorganisatie moet per 1 juli 2014 aangepast zijn en DNB heeft daarvóór tijd nodig om de gewijzigde fondsdocumenten en wisselingen in het bestuur te beoordelen op deskundigheid en integriteit. Dat leidt ertoe dat het voorbereidende werk uiterlijk 1 april 2014 gedaan moet zijn. DNB gaat er vanuit dat de fondsbesturen eind 2013 op hoofdlijnen weten welk bestuursmodel zij kiezen. Ons fonds liep al voor op de wetgeving waardoor de impact van de Wvbp gering is. In het volgende hoofdstuk leest u hoe ons fonds hier verder mee is omgegaan. Code pensioenfondsen De Principes voor goed pensioenfondsbestuur van de Stichting van de Arbeid (hierna STAR) dateren van 6 december Zij zijn in 2013 vervangen door de Code Pensioenfondsen, die is ontworpen door de Pensioenfederatie samen met de STAR. De code bevat 83 normen. Aan de code is intussen een wettelijke grondslag gegeven. Fondsbesturen beoordelen de code op zijn gevolgen en nemen de navolging van de normen helemaal of deels mee in het proces rond de Wvbp. In 2014 wordt de code verder geïmplementeerd. Het jaarverslag over 2014 zal een verantwoording bevatten over de manier waarop ons fonds de code naleeft. Witteveenkader De maximaal toegestane opbouwpercentages zijn per 1 januari 2014 verlaagd. Per 1 januari 2015 dalen ze verder. De verlaging per 2014 past bij de hogere pensioenleeftijd van 67 jaar. Zo voorkomt het kabinet dat twee jaar méér pensioenopbouw een hoger pensioen oplevert. Wat in de wijzigingen opvalt, is de aftopping van de pensioenopbouw tot een pensioengevend jaarsalaris van Verder worden er waarborgen ingebouwd om ervoor te zorgen dat de lagere pensioenopbouw leidt tot een lagere premie. Zo wordt het pensioenstelsel een instrument waarmee de Nederlandse economie ofwel de binnenlandse consumptieve bestedingen bevorderd zou kunnen worden. De overheid wil dat pensioenfondsen bijdragen aan het herstel van de Nederlandse economie. Men doet steeds vaker een beroep op de vermogens van de pensioenfondsen; men wil ze inzetten op de woningmarkt, voor het midden- en kleinbedrijf, voor duurzame energie en voor de infrastructuur. En dat in een tijd waarin nog veel pensioenfondsen werken aan hun herstel. De Pensioenfederatie laat het kabinet weten dat de pensioenfondsen vrij moeten kunnen blijven beslissen over financieringsverzoeken en dat de gevraagde investeringen allereerst in het belang van de aanspraaken pensioen gerechtigden moeten zijn en niet primair voor het bevorderen van de Nederlandse economie en voor meer consumptieve bestedingen. Ontwikkelingen in het toezicht Vanwege de voorgenomen herziening van het FTK en vanwege de Wvbp vraagt DNB bij alle besturen zogenaamde transitie- of stappenplannen op. Ook houdt DNB herhaaldelijk enquêtes en stuurt extra vragenlijsten in. Daarnaast publiceert DNB steeds vaker Q & A s (vragen en antwoorden) over deelonderwerpen. De gedetailleerde antwoorden helpen de fondsbesturen hun aanpassingen concreet te maken. Het bestuur van ons fonds heeft besloten om voor 2014 de huidige pensioenregeling met pensioenleeftijd 65 jaar te handhaven. De wettelijke kaders bieden hiervoor de mogelijkheid. Daarnaast staan wettelijke wijzigingen op stapel per 1 januari De pensioenregeling kan dan één keer hierop worden aangepast. Nederland moet bezuinigen om aan de Europese stabiliteitsnormen te voldoen. In dat kader wil de overheid het Witteveenkader vanaf 1 januari 2015 verder inperken. Het wetsvoorstel hiervoor strandt in de Eerste Kamer. Met instemming van de oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP zijn er wijzigingen in het gestrande wetsvoorstel doorgevoerd. DNB publiceert een overzicht van onderzoeken naar het functioneren van de pensioenfondsen. DNB onderzoekt onder meer de beheersing van de risico s van het uitbesteden van de pensioenadministratie, de rente risico s, de beleggingen in en waardebepaling van commercieel vastgoed en de kwaliteit van de rapportages. De onderzoeksactiviteiten van DNB nemen toe. De onderzoeksresultaten moeten DNB helpen nieuw beleid en regelgeving te ontwikkelen. 14

15 Fondsspecifieke ontwikkelingen in 2013 De belangrijkste aandachtspunten in het verslagjaar 2013 Communicatie Ons fonds heeft een communicatiecommissie. Deze ontwikkelt het communicatiebeleid, adviseert het bestuur en is verantwoordelijk voor de uitvoering van dat beleid. Ons fonds vult de communicatie in aan de hand van het communicatiebeleidsplan De visie luidt: ons fonds wil door pensioencommunicatie de pensioenbewustwording stimuleren, de verwachtingen van belanghebbenden managen en ervoor zorgen dat ze de eigen verantwoordelijk heden kennen en leren benutten. Daarnaast wil ons fonds dat deelnemers tevreden zijn over de communicatie. In 2013 is een deelnemerstevredenheidsonderzoek (DTO) onder alle deelnemers en pensioengerechtigden gehouden. De respons was hoog en de uitkomst was zeer positief. In het communicatiebeleidsplan is opgenomen dat het fonds de dialoog opzoekt met de belanghebbenden om hen beter te bereiken, zijn kennis te vergroten en interactie op gang te brengen. Het DTO is een van de vertalingen van die strategie. Met het onderzoek kregen de belanghebbenden de kans om feedback te geven. Met de uitkomsten kan ons fonds zijn communicatie verder verbeteren. In 2013 heeft de communicatiecommissie verschillende acties uitgezet. Er is wederom een PensioenSliM verschenen, een speciale uitgave van het bedrijfsblad SliM over pensioenen en de regeling bij Sligro Food Group Nederland B.V. Dit magazine wordt toegevoegd aan de UPO s voor actieve deelnemers en gepensioneerden met als doel om op het moment dat er een UPO wordt toegestuurd ook door middel van korte artikelen en interviews in het magazine het lezen van het UPO te vergemakkelijken en daarmee het pensioenbewustzijn en de kennis over de eigen pensioensituatie te vergroten. In 2013 heeft het bestuursverslag een meer bij Sligro Food Group Nederland B.V. passende uitstraling gekregen qua tekst en beeld met als doel het verslag toegankelijker te maken voor alle belanghebbenden en ons fonds dichterbij de onder neming te brengen. De communicatiecommissie heeft in 2013 een speciale sessie gehouden om een plan van aanpak op te stellen voor de transitiecommunicatie in Hierin staat beschreven hoe ons fonds draagvlak wil creëren voor de veranderingen die er binnen afzienbare tijd op de deelnemers af komen. De uitkomsten van het DTO en de algemene ontwikkelingen op het gebied van pensioencommunicatie zijn meegenomen als belangrijke input voor deze transitiecommunicatie. Daarnaast heeft ons fonds gedurende het hele jaar actuele informatie geplaatst op de website. Twee keer is er een digitale nieuwsbrief verzonden. We streven er naar zoveel mogelijk informatie (ook) toegankelijk te maken via de website van ons fonds Wet versterking bestuur pensioenfondsen In 2013 heeft het bestuur voorbereidingen getroffen voor de inwerkingtreding van de Wvbp per 1 juli De gevolgen voor de governancestructuur van ons fonds zijn relatief klein. De huidige governancestructuur hoeft niet gewijzigd te worden omdat de beoogde wijzigingen van de Wvbp al door ons fonds zijn gerealiseerd. Zo zijn pensioengerechtigden al vertegenwoordigd in het bestuur en vindt er al een jaarlijkse visitatie plaats. In 2013 heeft het bestuur het besluit genomen om het huidige paritaire bestuursmodel te handhaven. Voor het verantwoordingsorgaan heeft de Wvbp wel tot gevolg dat de taken van het verantwoordingsorgaan worden uitgebreid. 15

16 Convenant arbeidsongeschiktheid In het begin van het verslagjaar hebben het Verbond van Verzekeraars en de Pensioenfederatie een convenant gesloten over de dekking van het arbeidsongeschiktheidspensioen en de premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid. Aanleiding voor het sluiten van dit convenant is dat in de praktijk is gebleken dat zieke of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werk nemers moeizaam van baan wisselen, omdat dit consequenties heeft voor het arbeidsongeschiktheids pensioen en de premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid. Als pensioenfondsen en verzekeraars het convenant volgen, wordt de arbeidsongeschiktheidsdekking op dezelfde wijze uitgevoerd en lopen werknemers zo min mogelijk verzekeringsrisico s als ze van werkgever wisselen. Het bestuur heeft vooralsnog besloten geen gevolg te geven aan het convenant. Daarbij is overwogen dat er binnen Sligro Food Group Nederland B.V. meerdere pensioenregelingen gelden waar geen invloed op kan worden uitgeoefend en die op het onderdeel arbeidsongeschiktheid, maar ook op het onderdeel pensioenleeftijd van elkaar kunnen verschillen. Naleving principes goed pensioenfondsbestuur Het bestuur onderschrijft de huidige gedragscode voor pensioenfondsen, de principes voor goed pensioenfonds bestuur, die de Stichting van de Arbeid heeft vastgesteld en die in de Pensioenwet (hierna PW) zijn verankerd. Deze principes hebben onder andere betrekking op deskundigheid en op het functioneren van het bestuur, verantwoording en intern toezicht, op compliance, op naleving wet- en regelgeving en op transparantie en communicatie. Hierna staat hoe ons fonds hier in 2013 gevolg aan heeft gegeven. Deskundigheid Het bestuur werkt actief aan deskundigheidsbevordering van bestuursleden en leden van het verantwoordingsorgaan. Het fonds heeft een uitgebreid deskundigheidsplan inclusief een opleidingsplan opgesteld, dat in december 2013 is geactualiseerd. In het deskundigheidsplan zijn de "Beleidsregel Deskundigheid van DNB en AFM" en de "Aanbevelingen Deskundig en Competent Pensioenfondsbestuur" van de Pensioenfederatie verwerkt. Voor (nieuwe) bestuursleden en (nieuwe) leden van het verantwoordingsorgaan maakt ons fonds gebruik van het cursusaanbod van SPO (Stichting Pensioen Opleidingen) en van informatie sessies verzorgd door externe adviseurs, AZL en de toezichthouders DNB en AFM. In 2013 heeft de heer Dijkstra als nieuw toegetreden bestuurslid de Basisopleiding van SPO (deskundigheidsniveau 1) afgerond. Zelfevaluatie Overeenkomstig de principes voor goed pensioenfondsbestuur heeft het bestuur in zijn statuten een procedure opgenomen om zijn eigen functioneren, zowel van het bestuur als geheel als van de individuele bestuursleden, periodiek te evalueren. In het verslagjaar heeft het bestuur de zelfevaluatie voor de tweede maal uitgevoerd onder begeleiding van een externe deskundige. Deze zelfevaluatie vond plaats op 14 mei Om meer diepgang en focus aan te brengen in de zelfevaluatie heeft het bestuur eind 2012 besloten bij de zelfevaluatie vanaf 2013 uit te gaan van een 3-jaarscyclus. Per jaar wordt de focus gelegd op één of meer thema s van de zelfevaluatie, zodat over een periode van drie jaar een integrale zelfevaluatie plaats vindt. Daarnaast heeft het bestuur in 2013 besloten om jaarlijks bij de zelfevaluatie stil te staan bij de actualiteiten en bij een terugblik op het voorgaande jaar. In de zelfevaluatie zijn de uitkomsten betrokken van de ConFirm analyse die Towers Watson in 2012 voor ons fonds heeft uitgevoerd. In aansluiting hierop heeft het bestuur de taak- en verantwoordelijksverdeling binnen het bestuur verder aangescherpt. In 2013 is vaker vergaderd en per bestuursvergadering zijn specifieke beleidsthema s behandeld om meer diepgang te bereiken over het betreffende onderwerp. Het bestuur heeft in 2013 een Vergaderjaarplan en een Jaarplan Bestuur gehanteerd om zo de voortgang van de bestuursactiviteiten beter te kunnen monitoren. De aanbevelingen en actiepunten uit de zelfevaluatie in het verslagjaar zijn in 2013 allemaal opgevolgd. Verantwoordingsorgaan In lijn met de principes voor goed pensioenfondsbestuur heeft ons fonds sinds 2007 een verantwoordingsorgaan ingesteld. Dit bestaat uit een vertegenwoordiger van de werkgever, een vertegenwoordiger van de deelnemers en een vertegenwoordiger van de pensioengerechtigden (gekozen en benoemd uit de groep van pensioengerechtigden). De leden van het verantwoordingsorgaan die niet in dienst zijn bij Sligro Food Group Nederland B.V. worden bezoldigd. Aan het eind van 2013 is de heer Terpstra afgetreden als lid van het verantwoordingsorgaan. 16

17 Met ingang van 1 januari 2014 is de heer Klinge door het bestuur benoemd als opvolger van de heer Terpstra. De heer Klinge is tijdens de laatste vergadering van het verantwoordingsorgaan in 2013 als toehoorder aanwezig geweest. Het verantwoordingsorgaan is het verslagjaar driemaal bijeen gekomen (op 24 januari, 18 april en 7 november). Het bestuur legt jaarlijks verantwoording af aan het verantwoordingsorgaan als vertegenwoordiger van de (gewezen) deelnemers, pensioengerechtigden en de werkgever die bij ons fonds betrokken zijn. Dit jaarverslag bevat ook een verslag van de bevindingen van het verantwoordingsorgaan over het in 2013 gevoerde beleid en de reactie hierop van het bestuur. Interne beheersing In 2013 is een commissie risicomanagement ingesteld. Twee bestuursleden hebben zitting in deze commissie. Deze commissie is verantwoordelijk voor de opzet en monitoring van het integrale risicomanagement van ons fonds en adviseert hierover aan het bestuur. De uitgangspunten van het risicomanagement heeft het bestuur vastgelegd in een risicomanagementbeleidsplan. Intern toezicht Het bestuur besloot in 2007 het interne toezicht in te vullen met een visitatiecommissie die jaarlijks het functioneren van ons fonds evalueert en toetst. De Wvbp biedt de mogelijkheid om het intern toezicht in te richten door middel van een raad van toezicht of een visitatiecommissie. Het bestuur heeft gekozen voor het handhaven van de huidige opzet van intern toezicht door een vaste visitatiecommissie. Het volgende wordt door de visitatiecommissie beoordeeld: de procedures en processen en de controle-omgeving van ons fonds; de manier waarop ons fonds wordt aangestuurd; en de manier waarop het bestuur omgaat met de risico s op de langere termijn. Bij de visitatie over 2013 lag de focus op: het beoordelen van de besluitvormingsproces en procedures, waarborging en maatregelen; de klachten- en geschillenprocedure; het communicatiebeleid; deskundigheid; interne beheersing; intern toezicht; medezeggenschap; bevoegdheden, verantwoordelijkheden, afbakening diverse organen; en onafhankelijkheid en betrouwbaarheid. De visitatiecommissie, die door het bestuur is benoemd, bestaat uit drie onafhankelijke, externe personen. Zij krijgen een vergoeding voor hun werkzaamheden. Dit jaarverslag bevat ook een verslag van de bevindingen en aanbevelingen van de visitatiecommissie over verslagjaar De samenstelling van de visitatiecommissie is gewijzigd als gevolg van het terugtreden van de heer Van Mierlo als lid van de visitatiecommissie met ingang van 1 januari Het bestuur heeft met ingang van 1 januari 2013 de heer Rademakers benoemd als opvolger van de heer Van Mierlo. Bij de visitatie over 2013 heeft de visitatiecommissie een tweetal aanbevelingen aan het bestuur gedaan. Het bestuur heeft hier op onderstaande wijze invulling aan gegeven: 1. De visitatiecommissie doet de suggestie aan het bestuur om het Reglement Klachten- en geschillen zodanig aan te passen dat er een aparte klachtenregeling met een klachtencommissie is voor eerstelijns klachten en een aparte geschillenregeling. Hierbij kan een geschillencommissie in het leven worden geroepen bestaand uit onafhankelijke deskundigen. Deze commissie beoordeelt of het bestuur redelijkerwijze tot een bepaald besluit op een geschil heeft kunnen komen. Als daartoe aanleiding is, zal het bestuur overwegen de Klachten- en geschillenregeling te splitsen (met benoeming van twee aparte commissies, te weten een klachtencommissie en een geschillencommissie). Het huidige aantal klachten of geschillen is dermate klein dat de toegevoegde waarde hiervan naar de mening van het bestuur zeer gering zal zijn. Bovendien heeft de huidige rapportage over klachten/geschillen aan het bestuur (in plaats van aan twee aparte commissies) als voordeel dat het volledige bestuur goed op de hoogte is van wat er leeft en speelt. 17

18 2. De visitatiecommissie constateert dat de taken, bevoegdheden en doelstellingen van de communicatiecommissie niet zijn vastgelegd in een fondsdocument. De visitatiecommissie geeft het bestuur de aanbeveling om voor vastlegging in een fondsdocument zorg te dragen. Het bestuur is blij met de waardering van de visitatiecommissie voor de communicatie-inspanningen van ons fonds. Dit sluit ook aan op de resultaten van ons laatste deelnemerstevredenheidsonderzoek. Het bestuur zal de aanbeveling overnemen om de formele basis van de Communicatiecommissie van ons fonds te verankeren (in het Communicatiebeleidsplan ). Compliance Ons fonds hanteert een eigen gedragscode die is afgestemd op de modelgedragscode van de koepel organisatie. Het bestuur heeft de heer Van der Veeken aangesteld als compliance officer. Hij bewaakt dat ons fonds voldoet aan de regels op het gebied van integriteit. De compliance officer meldt in het verslagjaar geen bijzonderheden. Naleving wet- en regelgeving In het afgelopen jaar heeft DNB geen aanwijzingen aan ons fonds gegeven. Er is geen bewindvoerder aangesteld en de bevoegdheidsuitoefening van organen van ons fonds is niet gebonden aan toestemming van de toezichthouder. Tevens zijn er geen boeten en/of dwangsommen opgelegd. 18

19 Aanbevelingen uitvoeringskosten pensioenfederatie In november 2011 presenteerde de Pensioenfederatie de Aanbevelingen uitvoeringskosten. Hierin roept de Pensioenfederatie de pensioenfondsen op om de kosten van pensioenbeheer, vermogensbeheer en transacties te publiceren. Deze kosten moeten volgens de Pensioenfederatie volledig bekend zijn binnen het pensioenfonds en beschikbaar zijn voor deelnemers. De aanbevelingen zijn: Rapporteer de kosten van pensioenbeheer in euro s per deelnemer. Rapporteer de kosten van het vermogensbeheer in % van het gemiddeld belegd vermogen. Rapporteer separaat (eventueel geschatte) transactiekosten in % van het gemiddeld belegd vermogen. Ons fonds deelt de mening van de Pensioenfederatie en wil volledig transparant zijn over deze kosten. Dit gaat dus over meer dan alleen de kosten die direct in de jaarrekening verantwoord worden. Het transparant maken van alle kosten en deze mogelijk afzetten tegen een benchmark helpt ook om de kosten verder te beheersen. Met het onderstaande kostenoverzicht volgt ons fonds de aanbevelingen van de Pensioenfederatie. Kostenoverzicht Pensioenbeheer Kosten in per deelnemer 182 (1) 210 Vermogensbeheer Kosten in % van het gemiddeld belegd vermogen (2) 0,29 0,33 Kosten binnen beleggingsfondsen (3) 0,07 0,07 Transactiekosten in % van het gemiddeld belegd vermogen (4) 0,11 0,04 1 De daling op de kosten pensioenbeheer is met name het gevolg van restituties van kosten pensioenbeheer over de jaren 2007 tot en met De vermogensbeheerkosten worden in rekening gebracht via NN o.b.v. ultimo jaarstanden. De kosten zijn hier weergegeven o.b.v. het gemiddelde belegde vermogen in het betreffende jaar. 3 Dit zijn de kosten binnen de beleggingsfonsen (berekend over de deelneming van het fonds in het beleggingfonds). Denk aan administratie kosten, publicatiekosten, accountantskosten, bewaarloon, etc. Deze kosten zijn in het jaarverslag 2012 niet meegenomen door ons fonds! 4 Ten aanzien van de hoogte van de transactiekosten: Transactiekosten zijn de kosten die gemaakt moeten worden om een (beleggings-)transactie tot stand te brengen en uit te voeren. Dit zijn geen kosten die aan de vermogensbeheerder worden betaald, maar kosten die bijvoorbeeld aan de beurs of aan een broker moeten worden betaald. De transactiekosten binnen de beleggingsfondsen zijn in 2013 niet meer meegenomen in de kostentransparantie. De transactiekosten in 2012 zijn hiervoor aangepast van 0,21 naar 0,04. De transactiekosten van ons fonds betreffen kosten voor het beleggen van de premie, rebalancing van de portefeuille, duratieverlenging en kosten voor actief beheer. De stijging van de transactiekosten in 2013 zijn met name het gevolg van het hervatten van het actieve beheer en het herbalanceren van de portefeuille naar norm gewichten (respectievelijk 0,04% en 0,02% kosten over het gemiddelde belegde vermogen). 19

20 De financiële positie van ons fonds Rentetermijnstructuur en wijziging actuariële grondslagen Rentetermijnstructuur In lijn met de voorschriften van DNB hanteert ons fonds bij aanvang van het verslagjaar 2013 een rentetermijnstructuur (RTS) op basis van de drie voorgaande maanden en de Ultimate Forward Rate systematiek (UFR) bij de vaststelling van de voorziening pensioenverplichtingen en de kostendekkende premie. Beoordeling actuariële grondslagen In het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen (Besluit FTK) is opgenomen dat een pensioenfonds prudente verzekeringstechnische grondslagen moet hanteren, waaronder de voorzienbare trend in de overlevingskansen. DNB heeft aangegeven dat het hanteren van de meest recente prognosetafel gewenst is. Vanaf eind 2013 is de nieuwe AG- Prognosetafel gehanteerd. Medio 2013 heeft ons fonds extra onderzoek uitgevoerd om te komen tot op ons fonds toegesneden sterftekansen. Uit dit onderzoek is gebleken dat de gehanteerde correctiefactoren van 90% voor zowel mannen als vrouwen te prudent zijn geweest. Daarom worden per einde 2012 fondsspecifieke schaalfactoren gehanteerd voor de vaststelling van de overlevingsgrondslagen van ons fonds. Daarnaast hebben wij eind 2013 een onderzoek laten doen naar de kostenopslag in de voorziening pensioenverplichtingen. Het bestuur heeft de conclusie uit het onderzoek dat er geen sterke noodzaak is om deze opslag te verhogen, onderschreven. De financiële positie van ons fonds is weergegeven in onderstaande tabel. Ultimo 2013 Ultimo 2012 Grondslagen voorziening pensioenverplichtingen Overlevingstafel AG-prognosetafel AG-prognosetafel Startjaar Correctiefactor man/vrouw Leeftijdsafhankelijk 0,9/0,9 Rente Rentetermijnstructuur Rentetermijnstructuur Vermogen Belegd vermogen (inclusief liquide middelen) 200,3 miljoen 177,6 miljoen Gemiddelde rendement (o.b.v. Total return) 5,1% 15,4% Dekkingsgraad Voorziening Pensioenverplichtingen 162,4 miljoen 158,3 miljoen Reserves 36,4 miljoen 17,6 miljoen Vermogen 198,8 miljoen 175,9 miljoen Aanwezige dekkingsgraad 122,4% 111,1% Solvabiliteitseisen Eigen vermogen 36,4 miljoen 17,6 miljoen Minimaal vereist eigen vermogen 7,4 miljoen 7,2 miljoen Vereist eigen vermogen 24,6 miljoen 24,2 miljoen Vereiste Dekkingsgraad 115,2% 115,3% 20

21 Solvabiliteitseisen Op 31 december 2012 voldoet ons fonds aan de norm voor het minimaal vereist eigen vermogen. Er is geen sprake meer van een dekkingstekort. Eind maart 2013 is het dekkingstekort formeel opgeheven. Continuïteitsanalyse De pensioenwetgeving schrijft voor dat het bestuur van een pensioenfonds ten minste eens in de 3 jaar een continuïteitsanalyse laat maken. Met deze analyse beoordeelt ons fonds of de financiële risico s voor een pensioenfonds aanvaardbaar zijn, bezien over een periode van ten minste vijftien jaar. De laatste continuïteitsanalyse is uitgevoerd in Het bestuur heeft, met het oog op de komende wijziging van het FTK, besloten om ter voorkoming van onnodige kosten in 2013 geen continuïteitsanalyse laten uitvoeren. Later heeft DNB alle pensioenfondsen laten weten dat in het licht van het komende FTK de verplichting voor het opstellen van een continuïteitsanalyse eens in de 3 jaar niet wordt gehandhaafd. ALM-studie Op grond van het beleggingsbeleid voert ons fonds minimaal eens per 5 jaar een Asset Liability M anagement studie (ALM-studie) uit. Dit is een analyse van de structuur van de pensioenverplichtingen en van verschillende beleggingsstrategieën en de ontwikkeling daarvan in diverse economische scenario s. Aon Consulting Nederland cv voerde in mei 2011 een ALM-studie uit voor ons fonds, in 2013 heeft er geen ALM-studie plaatsgevonden. Herstelplan Vanwege het dekkingstekort dat eind 2008 ontstond, diende ons fonds op 26 maart 2009 een korte- en een lange termijnherstelplan in bij DNB. Ook de continuïteitsanalyse van maart 2009 werd ingediend. Met het herstelplan gaf ons fonds aan hoe het binnen vijf jaar het dekkingstekort opheft en binnen 15 jaar het reservetekort. Bij het opstellen en evalueren van het herstelplan vroeg het bestuur ondersteuning van de externe adviseur Aon Consulting Nederland cv. Het herstelplan is opgesteld volgens de uitgangspunten van DNB. Nadrukkelijk merkt het bestuur hierbij op dat, inherent aan de modelmatige aanpak, ook het herstelplan een benadering van de werkelijkheid is. Dit betekent dat de werkelijke ontwikkeling van de dekkingsgraad in positieve of negatieve zin kan afwijken van het verwachte herstelplan; de financiële positie van ons fonds kan sneller of langzamer herstellen dan voorzien. Het herstelplan is gebaseerd op de feitelijke situatie per 31 december DNB heeft in februari 2011 laten weten definitief in te stemmen met het herstelplan. Het herstelplan is in februari 2012 geëvalueerd door ons fonds. Uit deze evaluatie is naar voren gekomen dat ons fonds in 2012 geen extra herstelmaatregelen hoeft te nemen. Begin 2013 heeft ons fonds het herstelplan geëvalueerd. Ons fonds verwachtte zonder aanvullende maatregelen binnen drie jaar geen dekkingstekort meer te hebben. 21

22 Toch maakte het gebruik van de eenmalige mogelijk heid die de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) bood om binnen vijf in plaats van drie jaar (dus uiterlijk 31 december 2013) het minimaal vereist eigen vermogen te bereiken. Het bestuur volgt de financiële positie van ons fonds nauwlettend en beoordeelt maandelijks naar de dekkingsgraad en naar de waarde van de beleggingsportefeuille. Het herstelplan eindigt zodra er na drie aaneengesloten kwartaaleinden geen tekort meer is. Dit was voor het kortetermijnherstelplan in maart 2013 het geval. Het langetermijnherstelplan is nog van toepassing. Extra herstelmaatregelen In het herstelplan staan maatregelen die ons fonds nam om het minimaal vereist eigen vermogen te bereiken. Het daadwerkelijke herstel bleef echter achter bij dit plan. Daarom zijn er eind 2010 tussentijds drie extra herstelmaatregelen afgesproken. 1. Sligro Food Group Nederland B.V. stortte eind 2010 vrijwillig, eenmalig een bedrag van 6 miljoen in ons fonds. 2. Deelnemers droegen bij door 2%-punt extra pensioen premie te betalen van 1 april 2011 tot en met 31 december De deelnemers hebben hun bijdrage aan het herstel van ons fonds hiermee inmiddels geleverd. 3. De pensioengerechtigden en gewezen deelnemers leveren in totaal 6% in op de toekomstige verhoging(en) van hun pensioen. Sinds het nemen van de drie extra herstelmaatregelen in 2010 is er per 1 januari 2014 voor het eerst weer sprake van een verhoging die 1% bedraagt. Deze wordt voor deze doelgroepen niet uitgekeerd maar in mindering gebracht op de totale 6% die moet worden ingeleverd in het kader van de bijdrage aan de extra herstelmaatregelen door de pensioengerechtigden en gewezen deelnemers. 22

23 Met de extra herstelmaatregelen heeft ons fonds als doel te voorkomen dat het een lange periode de pensioenen niet kan aanpassen aan de CAO-loonontwikkeling in de Groothandel in Levensmiddelen (GIL) c.q. de consumentenprijsindex. Tegenover de bijdrage die de deelnemers hebben geleverd staat voor hen het voordeel dat zij door de extra herstelmaatregelen eerder toeslagen kunnen ontvangen dan zonder deze maatregelen het geval zou zijn. Tegenover de (toekomstige) bijdrage van de pensioengerechtigden en gewezen deelnemers staat het voordeel dat hun pensioen rechten of -aanspraken waarschijnlijk niet verlaagd hoeven worden. De verhouding van de bijdragen van de werkgever en de deelnemers komt ongeveer overeen met de standaard verdeling van de premiebijdrage van 2/3 voor de werkgever en 1/3 voor de deelnemers. De bijdragen van de actieve deelnemers en de bijdrage van de pensioengerechtigden en gewezen deelnemers komen qua omvang ongeveer overeen. Het bestuur was van mening dat hiermee een evenwichtige bijdrage van alle betrokken partijen aan het herstel tot stand is gekomen. In februari 2013 is het herstelplan geëvalueerd door ons fonds. Belangrijkste uitkomst uit die evaluatie is dat de hierboven genoemde extra herstelmaatregelen hebben bijgedragen aan het herstel, waardoor er voor ons fonds geen noodzaak is tot verdere maatregelen, zoals verlaging van pensioenen per 1 april Toeslagenbeleid Ons fonds heeft de ambitie: om de opgebouwde pensioenaanspraken van de actieve deelnemers jaarlijks te verhogen volgens de loonsverhoging CAO GIL; om de pensioenrechten van de pensioengerechtigden en de premievrije aanspraken van de gewezen deelnemers jaarlijks te verhogen met de consumentenprijsindex, zoals vastgesteld door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het bestuur beslist jaarlijks of en in hoeverre een toeslag wordt verleend. De toeslag voor gewezen deelnemers en pensioengerechtigden mag hierbij niet hoger zijn dan de toeslag voor actieve deelnemers. De voorwaardelijke toeslagverlening voor zowel de opgebouwde aanspraken als de pensioenrechten en de premievrije aanspraken die overeenkomt met de stijging van de consumentenprijsindex, wordt gefinancierd uit de overrende menten (indexatiecategorie D1). Er is een bestemmingsreserve voor de verdere verhoging van de opgebouwde aanspraken tot het niveau van de CAO-loonsverhoging GIL (indexatiecategorie D4). Aan verhoging in enig jaar kunnen in de toekomst geen rechten worden ontleend. In het herstelplan is er niet voor gekozen om het toeslagenbeleid aan te passen. De toeslagverlening is voorwaardelijk. Is er een dekkingstekort, dan wordt geen toeslag verleend. Het bestuur heeft in de vergadering van 13 december 2012 besloten om per 1 januari 2013 geen toeslag te verlenen aan deel nemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden. Op het moment van besluitvorming was er geen sprake meer van een dekkingstekort. De belangrijkste overwegingen zijn dat de stijging van de dekkingsgraad voor een groot deel toe te schrijven is aan gewijzigde regelgeving (toepassing UFR). Daarnaast is het financieel herstel van ons fonds broos. Een beperkte toeslag verlenen kan een verkeerd signaal afgeven aan de (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. Als er wel een volledige toeslag was verleend, dan was deze volgens de toeslagambitie uitgekomen op 2% voor actieven (de CAO-loonsverhoging GIL per 1 mei 2012). Voor de inactieven zou een volledige toeslagverlening zijn uitgekomen op 1,08% (de ontwikkeling van de consumentenprijsindex van september 2012 tot september 2013). Overigens zou in verband met de eenmalige extra herstelmaatregelen, een toeslagverlening aan gewezen deelnemers en pensioengerechtigden beperkt worden. Ultimo 2013 voldoet ons fonds aan de norm voor het minimaal vereist eigen vermogen. Daardoor heeft ons fonds volgens de regelgeving van DNB geen dekkingstekort meer. Vanwege het nog broze herstel van de financiële positie van ons fonds besluit het bestuur om per 1 januari 2014 een toeslag van 1% toe te kennen aan deelnemers en pensioengerechtigden. Premiebeleid Artikel 129 van de PW schrijft voor dat de ontvangen premie ten minste gelijk moet zijn aan de (gedempte) kostendekkende premie die conform de Abtn is vastgesteld. Premiekorting mag alleen als aangetoond kan worden dat naast de onvoorwaardelijke verplichting en het vereist eigen vermogen, ook voldoende vermogen aanwezig is om de voorwaardelijke toeslagen te kunnen nakomen. 23

24 Feitelijke premie 16,4 miljoen 15,5 miljoen Kostendekkende premie 16,4 miljoen 15,8 miljoen Gedempte premie 12,4 miljoen 12,0 miljoen Premie met bijdrage aan herstel 15,0 miljoen 14,4 miljoen De feitelijke premie over verslagjaar 2013 bedraagt 16,4 miljoen, de kostendekkende premie 16,4 miljoen en de gedempte kostendekkende premie over verslagjaar 2013 bedraagt 12,4 miljoen. Gezien het voorgaande is het bestuur van mening dat de totaal ontvangen premie toereikend is. Het bestuur besluit daarom in de vergadering van 10 december 2013 om de premie per 1 januari 2014 niet te verhogen. De actieve deelnemers hebben met de (tijdelijke) premieverhoging van 2% van 1 april 2011 tot en met 31 december 2013 al een (extra) bijdrage geleverd aan het herstel van ons fonds. In mei 2013 is het UPO aan alle deelnemers verzonden. Dit communicatiemoment is breder getrokken door bij de verzending van het UPO het magazine PensioenSlim toe te voegen en door extra informatie over het UPO op de website te plaatsen. Er is ook een melding gemaakt van de verzending van het UPO op het intranet van de werkgever. Dit magazine bevatte interviews met deelnemers en bestuursleden over relevante pensioenonderwerpen en informatie over de financiële situatie van ons fonds. Beleggingsbeleid Het beleggingsbeleid van ons fonds is vastgelegd in de Verklaring inzake de beleggingsbeginselen, die als bijlage is opgenomen in de Abtn, en in het beleggingsplan van ons fonds. Het vermogensbeheer van ons fonds is ondergebracht bij ING IM. Voor de inhoud van het beleggingsbeleid verwijzen wij u naar het hoofdstuk Beleggingen van dit bestuursverslag. Informatie aan de deelnemers en pensioengerechtigden De deelnemers van ons fonds zijn via de website www. pf-sligrofoodgroup.nl, via de digitale nieuwsbrief en via het magazine PensioenSliM geïnformeerd over de besluiten om per 1 januari 2013 geen toeslag en per 1 januari % toeslag te verlenen. Deze 1% toeslag wordt aan pensioengerechtigden en gewezen deelnemers niet uitgekeerd, maar in mindering gebracht op de 6% toekomstige verhoging(en) die deze groepen moeten inleveren in het kader van de extra herstelmaatregelen. Hiermee wordt het totaal van nog in te leveren toekomstige pensioenverhogingen voor pensioengerechtigden en gewezen deelnemers in het kader van deze extra herstelmaatregelen verlaagd van 6% naar 5%. De pensioengerechtigden zijn hierover onder verwijzing naar de extra herstelmaatregelen schriftelijk geïnformeerd in een toelichting bij de jaaropgave en op de website. 24

25 Verzekerdenbestand Actieve Gewezen Pensioendeelnemers deelnemers gerechtigden Totaal Stand per 31 december Mutaties door: Nieuwe toetredingen Ontslag met premievrije aanspraak Waardeoverdracht Ingang pensioen Overlijden Afkoop Andere oorzaken Mutaties per saldo Stand per 31 december Specificatie pensioengerechtigden Ouderdomspensioen Partnerpensioen Wezenpensioen Totaal

26 Beleggingen Kort samengevat De dekkingsgraad is in 2013 verder hersteld van 111% naar 122%. Hoewel de methodiek voor de waardebepaling van de pensioenverplichtingen van invloed is op de dekkingsgraad, blijven beleggingsresultaten een zeer belangrijke, bepalende factor voor de dekkingsgraad van ons fonds. De keuze van ons fonds om in 2013 terug te gaan naar de strategische asset mix van 35% aandelen en 65% vastrentende waarden en ook het geven van de mogelijkheid aan ING IM om aandelen versus vastrentende waarden te overwegen dan wel te onderwegen, hebben positief bijgedragen aan het verdere herstel en het totaalresultaat van 5,1% op de portefeuille van ons fonds. Marktontwikkelingen Het besluit van ons fonds om meer in aandelen te beleggen, pakte heel goed uit. Wereldwijd stegen de aandelen in de ontwikkelde markten in 2013 zo n 22%. In de vastrentende sector behoorden obligaties uit de perifere landen van de eurozone (o.a. Spanje en Italië) en hoogrentende bedrijfsleningen tot de best presterende categorieën. Ons fonds heeft naast de belegging in staatsobligaties van hoge kredietwaardigheid, zoals Nederlandse en Duitse staatsobligaties, ook de Spaanse en Italiaanse staatsobligaties aangehouden. Het laatste heeft ook bijgedragen aan een verder herstel van de dekkingsgraad. Gezien de zeer lage renteniveaus op Nederlandse en Duitse staatsobligaties heeft het bestuur in overleg met ING IM ook in 2013 en voor de komende periode besloten de Spaanse en Italiaanse staatsobligaties aan te houden. Het hoge rendement op aandelen was mede ingegeven door goede bedrijfsresultaten en een aanhoudend soepel monetair beleid van de centrale banken in de ontwikkelde landen. Hierdoor is een zichzelf versterkend economisch herstel op gang gekomen. Een aantal belangrijke eurolanden heeft in 2013 de recessie achter zich kunnen laten. De Japanse economie wist zich eindelijk, gesteund door een stevig binnenlands stimuleringspakket (Abenomics), in 2013 aan een lang jarige periode van lage economische groei en deflatie te ontworstelen. Ook de Verenigde Staten (hierna VS) overtuigden in 2013 het Bruto Nationaal Product steeg in het afgelopen jaar met ruim 3%. Toch was het in het afgelopen jaar niet alleen "hosanna". Kapitaalmarkten zijn in 2013 een aantal keren flink op de proef gesteld: een dreigende crisis in de bankensector in Cyprus (die een directe aanleiding vormde om versneld te komen tot een Europese bankenunie), zware politieke onrusten in het Midden-Oosten, gekibbel tussen Republikeinen en Democraten over het schuldenplafond in de VS, de in november 2013 aangekondigde hervormingen in China (het zogenoemde "Derde Plenum") en last but not least, de in mei 2013 aangekondigde afbouw van monetaire stimulering ("tapering") in de VS. Zij vormden serieuze bedreigingen voor het toch nog enigszins broze herstel van de wereldeconomie. Het positieve nieuws bleek echter belangrijker dan het negatieve nieuws voor de richting van de beurzen. In 2013 bereikten de tien-jaarsrentes in de VS (1,6%) en Duitsland (1,2%) in mei hun laagste punt. De aankondiging op 22 mei 2013 van Ben Bernanke (toenmalig voorzitter Centrale Bank van Amerika), dat het obligatie-aankoopprogramma van de Centrale Bank geleidelijk afgebouwd zou gaan worden, leidde tot heftige reacties op obligatiemarkten. Tienjaarsrentes stegen in de maanden erna naar respectievelijk 3% in de VS en 2% in Duitsland. Deze rentestijging was positief voor de dekkingsgraad van ons fonds. De aankondiging in de VS legde niet alleen een bom onder het economisch herstel in ontwikkelde markten maar had ook tot gevolg dat er grootschalige kapitaalonttrekkingen uit opkomende landen ("emerging markets") plaatsvonden. In combinatie met structurele lokale problemen (zoals een verzwakking van de financiële sector in China en een afnemende concurrentiekracht van de exporterende bedrijven) leidde dit in 2013 tot achterblijvende economische groei in opkomende markten. In het kielzog daarvan corrigeerden de vastgoed-, obligatieen aandelenmarkten in de opkomende landen fors (-6,5%). Ons fonds werd hierdoor beperkt geraakt. Er bestaat een relatief kleine weging in opkomende markten in onze aandelenportefeuille. Wel zagen we dat de beheerder, die vanuit de groeiperspectieven voor de lange termijn nog een overweging heeft in de meer grote ondernemingen in opkomende landen (zoals bijv. Samsung), mede hierdoor in relatieve zin achterbleef bij index van onze aandelenportefeuille. 26

27 Verantwoord beleggen De onderneming kiest voor maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en duurzaamheid. Vanuit ons fonds is gekeken hoe duurzaam onze fondsmiddelen worden belegd. ING IM, de vermogensbeheerder van ons fonds, hecht eveneens veel waarde aan het maatschappelijk verantwoord en duurzaam beleggen van de middelen. Alle beleggingsfondsen van ING IM kennen een strategie voor duurzaam beleggen. Deze is gebaseerd op de volgende (gedrags)richtlijnen: ING Groep Business Principles; ING IM Investment Principles; ondertekening van de United Nations Principles for Responsible Investments (UNPRI); een wapenbeleid dat van toepassing is op zowel eigen gelden als gelden van derden; (moet hier 'wapenbeleid' niet anti-wapenbeleid zijn?) een actief stembeleid met aandacht voor milieuproblemen en maatschappelijke issues; voortdurende dialoog met bedrijven waarin wordt geïnvesteerd. Het duurzaamheidsbeleid dat ING IM uitvoert voor ons fonds is getoetst aan de uitgangspunten die wij hanteren voor MVO binnen de onderneming. We kunnen concluderen dat het beleggingsbeleid van ons fonds in zijn algemeenheid goed aansluit op ons eigen ondernemingsbeleid ten aanzien van MVO en duurzaamheid. Vanuit kostenoogpunt is besloten om niet voor maatwerk op het gebied van duurzaamheid binnen de beleggingsportefeuille van ons fonds te gaan. De impact van een verantwoord en duurzaam beleggingsbeleid op het rendement en risico is voor ons fonds een belangrijk gegeven voor het vast te stellen duurzaamheidsbeleid. Er zijn verschillende manieren om het duurzaamheidsbeleid te implementeren: dit kan door een negatieve screening (uitsluiting) of een positieve screening (best-in-class) op activiteiten en gedrag, een voortdurende dialoog met bedrijven, het uitoefenen van stemrecht en een positieve selectie op thema s. Het beleid dat ING IM voor ons fonds uitvoert is een combinatie hiervan. MVO/duurzaamheid en bedrijfseconomisch rendement plus mate van risico gaan ook bij ons fonds hand in hand. Renteontwikkeling en dekkingsgraad Als de rente verandert, veranderen hierdoor de waarden van de beschikbare middelen van het pensioenfonds en de (toekomstige) pensioenverplichtingen. Dit heeft gevolgen voor de dekkingsgraad. Om de dekkingsgraad minder gevoelig te maken voor rentewijzigingen heeft het fonds de rentegevoeligheid van de vastrentende portefeuille van het fonds de afgelopen jaren meer in lijn gebracht met de rentegevoeligheid van de verplichtingen. Dit is niet gedaan vanuit een rentevisie maar vanuit risicobeheer. Ons fonds streeft een "stabiel" pensioen na. Dit houdt in dat kortingen van pensioenen zo veel als mogelijk worden voorkomen en het in de lijn der verwachting moet blijven om de pensioenen te kunnen verhogen. Het verhogen van pensioenen zal dan ook alleen plaatsvinden indien de financiële situatie van ons fonds goed genoeg is. Zoals eerder aangegeven bereikte de rentestand een dieptepunt in mei 2013, de stijging van rentes in de maanden erna in combinatie met goede performances op aandelen, perifere obligaties en bedrijfsleningen, zorgde voor een sterk herstel van onze dekkingsgraad van 110% in juni 2013 naar 122% in december Performance De tabel toont de resultaten van de portefeuille van ons fonds versus de benchmark. Beleggingscategorie Resultaat Benchmark Vastrentende portefeuille -4,1% -4,8% Aandelen portefeuille 22,2% 24,9% Totale portefeuille 5,1% 4,9% 27

28 Het resultaat op de vastrentende waarden was negatief door een relatief hoge rentegevoeligheid van de vastrentende portefeuille. Ondanks het negatieve rendement op de vastrentende portefeuille is de rentestijging positief voor onze dekkingsgraad. Dit komt doordat de waardering van de verplichtingen sterker is gedaald dan onze beleggingen. Vooruitzichten Economie Voor 2014 kunnen zowel positieve als negatieve uitschieters niet worden uitgesloten. Zo zou de wereldeconomie wel eens beter kunnen gaan presteren dan nu kan worden ingeschat. Die kans is, gezien de banengroei, het grootst in de VS. Tot de neerwaartse risico s behoren de toenemende problemen in de opkomende markten en potentiële fouten van centrale banken en andere beleidsmakers. Een en ander kan angst op de markten uitlokken en kan het economische herstel in gevaar brengen. Obligaties Op de obligatiemarkten kan een verdere stijging van de rente op staatsleningen (VS, Duitsland) niet worden uitgesloten. Deze rentestijging zal echter naar verwachting beperkt zijn, mede door aanhoudend soepel monetair beleid van de centrale banken en de forse overcapaciteit in de volwassen economieën. Op basis van het economische herstel, het aanhoudend soepele monetaire beleid en de risico/rendementskarakteristieken van de categorieën, zijn de rendementsperspectieven het beste voor hoogrentende bedrijfsleningen ("high yield bonds"), "asset backed securities" en voor staatsleningen die zijn uitgegeven door de "perifere" landen in de eurozone. De obligatieportefeuille van ons fonds is op dit moment gepositioneerd voor bovenstaand scenario. Aandelen Aandelenmarkten zullen naar verwachting in 2014 niet meer (zoals in 2013) worden beïnvloed door het beleid van centrale banken, maar meer afhankelijk zijn van de winstgroei van bedrijven. De winstgroei zal mede worden gedreven door een verbreding van het economische herstel, door lagere rentelasten en door inkoop van eigen aandelen. Daarvan zullen naar verwachting Europese, Amerikaanse en Japanse aandelen het meest profiteren. Voor de opkomende markten zijn de verwachtingen iets minder positief en kan de winstgroei iets lager uitvallen. De aandelenportefeuille is grotendeels wereldwijd belegd in ontwikkelde markten. De valutarisico s zijn grotendeels afgedekt naar euro s. 28

29 Risicoparagraaf Ons fonds wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico s. Het belangrijkste doel van ons fonds is het nakomen van de pensioenverplichtingen. Om dat te realiseren streven we naar een toereikende solvabiliteit op basis van de marktwaarde van de pensioenverplichtingen. In deze paragraaf gaan we in op het beleid van ons fonds en de risico s die ons fonds bij de uitvoering van zijn taken loopt. Voor de manier waarop deze risico s zijn afgedekt en een kwantificering van deze risico s verwijzen we naar de "Risicoparagraaf" in de jaarrekening. Risicomanagement Ons fonds is verantwoordelijk voor de inrichting en goede werking van het interne risicobeheersings- en controle systeem. Dit is het risicomanagement. Risicomanagement is een continu proces waarbij de risico s en de organisatie van ons fonds integraal worden bekeken. Het risicomanagement is belangrijk bij het bepalen van de strategie van ons fonds. In 2013 heeft ons fonds het risicomanagement verder vorm gegeven door het opstellen van een risicomanagements beleidsplan en het instellen van een commissie risicomanagement. Deze commissie monitort het integrale risicomanagement van ons fonds en adviseert hierover aan het bestuur. Beleid en risicobeheer Het bestuur verwoordt zijn algemene beleid in de Abtn, waaronder het beleid ten aanzien van risicobeheer. Algemene leidraad voor het uitvoeren van zijn beheerstaken is risicomijdend operationeel management. Het bestuur heeft een aantal beleidsinstrumenten om deze risico s te beheersen: ALM-beleid en duration matching; dekkingsgraad; beleggingsbeleid; premiebeleid; toeslagbeleid; herverzekeringsbeleid; beleid ten aanzien van uitbesteding. Welk beleidsinstrument toegepast wordt, bepaalt het bestuur na uitvoerige analyse van de te verwachten ontwikkelingen van de verplichtingen en de financiële markten. Daarbij gebruiken we onder meer ALM-studies. Dat zijn analyses van de structuur van de pensioenverplichtingen en van verschillende beleggingsstrategieën en de ontwikkeling daarvan in diverse economische scenario s. In 2011 is voor het laatst een ALM-studie uitgevoerd. Na herziening van het FTK zal weer een ALM-studie worden uitgevoerd. De invloed van deze beleidsinstrumenten op de financiële positie van ons fonds evalueren we jaarlijks. Hierbij spelen zowel de huidige financiële positie als de toekomstige financiële positie van ons fonds een rol. Om te toetsen of het beleid op lange termijn tot de gewenste ontwikkeling leidt, voert ons fonds in principe eens in de drie jaar een continuïteitsanalyse uit. Het bestuur heeft, met het oog op de komende wijziging van het FTK, besloten om ter voorkoming van onnodige kosten in 2013 geen continuïteitsanalyse uit te voeren. In het risicomodel van DNB zijn voor een aantal risicocategorieën scenario s vastgesteld ("schokken"). DNB duidt ze aan met een S-code. Bij de berekening van het vereist eigen vermogen (buffers) past ons fonds de standaardmethode toe op basis van de zogenaamde wortelformule (S1 t/m S6). Kwantitatieve en kwalitatieve toelichtingen van deze risico s staan in de "Risicoparagraaf" in de jaarrekening. Het vereist vermogen berekenen we op basis van zowel de feitelijke als de strategische beleggingsmix. De hoogste van beide hanteren we als het vereist eigen vermogen. Financiële risico s Solvabiliteitsrisico Het belangrijkste risico voor ons fonds is het solvabiliteitsrisico. Dat is het risico dat ons fonds niet beschikt over voldoende vermogen om de pensioenverplichtingen te dekken. De solvabiliteit meten we zowel op basis van algemeen geldende normen als ook naar de specifieke normen die de toezichthouder oplegt. Ontwikkelt de solvabiliteit van ons fonds zich negatief, dan bestaat het risico dat er geen ruimte beschikbaar is voor een eventuele verhoging van de opgebouwde aanspraken en ingegane pensioenen. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat ons fonds verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten vermindert. 29

30 Het solvabiliteitsrisico kent de volgende risico- categorieën: renterisico (S1); zakelijke waarden risico (S2); valuta risico (S3); grondstoffenrisico (S4); kredietrisico (S5); verzekeringstechnisch risico (S6). RENTERISICO (S1) Pensioenfondsen kennen doorgaans een langere looptijd voor hun verplichtingen dan voor hun bezittingen. Door deze mismatch ondervindt een fonds renterisico. Want bij een rentedaling nemen de verplichtingen sterker in waarde toe dan de bezittingen. Het standaardmodel van DNB bevat voorgeschreven rentescenario s (verschuiving actuele rentetermijnstructuur via voorgeschreven rentefactoren) om het vereist eigen vermogen voor dit risico te bepalen. Om de mismatch te beperken, dekt ons fonds het renterisico strategisch voor 70% af met renteswaps. ZAKELIJKE WAARDEN RISICO (S2) De waarden van aandelen en onroerend goed zijn onderhevig aan marktfluctuaties. Fondsen die een deel van hun vermogen in dergelijke zakelijke waarden hebben belegd, lopen hierdoor risico. Het percentage dat maximaal belegd mag worden in zakelijke waarden staat in de beleggingsrichtlijnen van ons fonds. VALUTARISICO (S3) Het valutarisico is het risico dat de waarde van de beleggingen in vreemde valuta verslechtert door veranderingen van vreemde valutakoersen. De kans dat de wisselkoers van vreemde valuta verslechtert ten opzichte van de euro is een risico voor een pensioenfonds, omdat verplichtingen veelal in euro worden uitgedrukt en bezittingen deels in vreemde valuta. Dit risico is van belang voor directe posities in een valuta en voor beleggingen die gewaardeerd zijn in een andere valuta. Afgezien van tactische posities is de vastrentende portefeuille volledig in euro belegd. De aandelenportefeuille is voor een groot deel belegd buiten de euro. Om het valutarisico van de aandelenportefeuille grotendeels af te dekken gebruiken we derivaten. Op basis van de werkelijke weging aandelen dekken we het valutarisico af van de US$, GBP, YEN, AUD, CAD en CHF. De valuta-exposure binnen aandelen wordt conform benchmarkgewichten vastgesteld en wordt maandelijks gecontroleerd en zo nodig bijgestuurd. GRONDSTOFFENRISICO (S4) Fondsen die beleggen in grondstoffen (commodities) lopen het risico dat de waarde van deze beleggingen daalt. Ons fonds belegt hier niet in. KREDIETRISICO (S5) Bij het kredietrisico gaat het om het effect van de kredietwaardigheid van de tegenpartij. Dit risico komt tot uitdrukking in de zogenaamde creditspread, het verschil tussen de uitkering die afhangt van de kredietwaardigheid van de tegenpartij en een uitkering die met volledige zekerheid, risicovrij, tot uitkering zal komen. Het kredietrisico hangt samen met de beleggingen in verhandelbare schuldpapieren en op tegenpartijen. Kredietrisico op verhandelbare schuldpapieren wordt beschouwd als prijsrisico. Ons fonds integreert de beheersing van deze vorm van kredietrisico in het beleggingsproces. Bij de keuze van de strategische benchmark houden we rekening met het kredietrisico. 30

31 31

32 VERZEKERINGSTECHNISCH RISICO (S6) Naast de financiële risico s staat ons fonds bloot aan verzekeringstechnische risico s. Hierbij worden in principe alleen risico s meegenomen die verband houden met sterfte. Het omvat de risico s door afwijkingen ten opzichte van de verwachte sterfte en afwijkingen van de verwachte sterftetrend (langlevenrisico). De sterftetrend zelf moet worden meegenomen wanneer de voorziening voor risico fonds wordt bepaald. Bij de bepaling van de voorziening pensioenverplichtingen hanteert ons fonds prudente veronderstellingen waaronder leeftijdscorrectiefactoren en toekomstige verbetering van de levensverwachting. Andere verzekeringstechnische risico s zijn kortlevenrisico, arbeidsongeschiktheidsrisico en looninflatie. Ons fonds heeft haar regelingen met een overeenkomst herverzekerd bij NN. De verzekeringsrisico s liggen voor het grootste deel bij NN. Ons fonds loopt echter ook zelf risico uit hoofde van de kapitaalovereenkomst met NN. Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor ons fonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Waar de overige risicocomponenten vooral de langere termijn betreffen (solvabiliteit), gaat het hier om de kortere termijn. Dit risico kan worden beheerst door in het strategische en tactische beleggingsbeleid voldoende ruimte aan te houden voor de liquiditeits posities. Er is bij ons fonds jaarlijks een grote premie-instroom. Deze is meer dan voldoende om de lopende pensioenuitkeringen en de pensioen- en administratiekosten te voldoen. De waarschijnlijkheid van het liquiditeitsrisico en de impact daarvan is dus klein. Het liquiditeitsrisico wordt ook beperkt door de invulling van het cashmanagement. Concentratierisico Grote posten kunnen we aanduiden als een vorm van concentratierisico. Om te bepalen welke posten hieronder vallen moeten we per beleggingscategorie alle instrumenten met dezelfde debiteur optellen. In het algemeen geldt dat concentratierisico kan optreden als er geen adequate spreiding is van activa en passiva. Concentratierisico s kunnen optreden bij een concentratie van de portefeuille in regio s, economische sectoren of tegenpartijen. Een portefeuille van leningen die sterk sectorgebonden is, kan door deze sectorconcentratie een verhoogd risico lopen. Worden aandelen in dezelfde sector aangehouden, dan is er een cumulatief concentratierisico. Bij ons fonds is er geen sprake van concentratierisico. Inflatierisico Ons fonds kent een voorwaardelijk toeslagenbeleid en communiceert dit beleid, in lijn met de wettelijke voorgeschreven formuleringen, naar alle deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden. Hierdoor is de kans zeer gering dat we verwachtingen wekken en juridische claims moeten honoreren. Aangetoond is dat het toeslagenbeleid, ook in financieel mindere tijden, consequent wordt uitgevoerd. Niet financiële risico s Werkgeversrisico Ons fonds heeft een direct economische en contractuele band met de werkgever. Deze afhankelijkheid vertaalt zich in risico s voor ons fonds, de zogenaamde werkgeversrisico s. Voorbeelden zijn onder meer: faillissementsrisico, betalingsonmacht veroorzaakt door negatieve ontwikkelingen bij de werkgever, financierings risico, beëindiging van de relatie met de werkgever. Tegelijkertijd droeg juist de relatie met de werkgever er in 2010 veel aan bij dat wij samen met de werkgever de extra herstelmaatregelen konden nemen, zoals beschreven in de paragraaf "De financiële positie van ons fonds". Omgevingsrisico s Hieronder worden risico s verstaan als gevolg van externe veranderingen. Dit is bijvoorbeeld het risico op een negatief imago van pensioenfondsen in het algemeen en die van ons fonds in het bijzonder. Operationeel risico Het operationeel risico is het risico op verlies als resultaat van inadequate of foutieve interne processen, fouten van mensen en systemen of door onvoorziene externe gebeurtenissen. Operationele risico s zijn negatief voor een goede uitvoering van de pensioenregeling. Een verregaande reductie van deze risico s kan wel een onevenredige inspanning en onevenredige kosten met zich meebrengen. AZL N.V. verzorgt de operationele uitvoering. Deze partij heeft een ISAE 3402 verklaring (type II). Door deze verklaring te overleggen toont AZL N.V. aan ons fonds en aan de accountant van ons fonds aan, dat de uitvoering "in control" is. Ook komt het overleggen van de ISAE 3402 verklaring 32

33 tegemoet aan de Beleidsregel "Uitbesteding Pensioenfondsen" waarin DNB heeft vastgesteld dat een pensioenfonds dat zijn administratie uitbesteedt aan een uitvoerder verantwoordelijk is en blijft voor een juiste administratie. Uitbestedingsrisico s Het bestuur blijft voor alle werkzaamheden verantwoordelijk, maar heeft werkzaamheden structureel aan derden uitbesteed. Het bestuur heeft geen directe gezagsverhouding met de personen die bij die derden feitelijk en dagelijks zijn belast met de uitvoering van die werkzaamheden. Het bestuur heeft verder geen rechtstreeks zicht op en voert geen directe controle uit op administratieve processen, zoals uitbetaling van pensioenen, pensioenberekeningen e.d. Daardoor ontbreekt ook rechtstreeks zicht op de uitvoeringskosten. Het bestuur erkent dat aan de uitbesteding het risico is verbonden van discontinuïteit van de dienstverlening door derden, zoals AZL N.V. Bij alle uitbestedingsactiviteiten conformeert ons fonds zich volledig aan de regelgeving van DNB op het gebied van uitbesteding. Ons fonds beschikt voor iedere extern uit te voeren activiteit over een uitbestedingsovereenkomst die voldoet aan hetgeen bepaald is bij of krachtens artikel 34 van de PW. In voorkomende gevallen maakt ons fonds nadere afspraken met de uitvoerende organisatie omtrent procedures, processen, informatieverschaffing en te leveren diensten. Deze legt ons fonds vast in een Service Level Agreement (SLA). In een SLA liggen afspraken vast over de administratieve organisatie, de autorisatie en procuratiesystemen en de interne controle van de uitvoerende organisatie. AZL N.V. beschikt over een ISAE 3402 rapportage. Voor de meeste relevante processen is een beschrijving van de AO/IC opgesteld, die heeft geleid tot een beschrijving van de beheersingsmaatregelen voor de betreffende processen. Het bestuur is door periodieke rapportages van de uitvoeringsorganisatie en van externe adviseurs in staat de risico s en fondssituatie goed te monitoren. ING IM beheert het vermogen van ons fonds. ING IM beschikt ook over een ISAE 3402 verklaring. Bij nieuwe of gewijzigde uitbesteding informeert ons fonds in de offerteaanvraag naar de waarborgen die mogelijk zijn om problemen te voorkomen. Offertes vraagt ons fonds bij voorkeur aan bij ISAE 3402-gecertificeerde uitvoerders. In 2014 wordt door de commissie risicomanagement vormgegeven aan het uitbestedingsbeleid. Integriteitsrisico DNB verstaat hieronder het risico dat de integriteit van een pensioenfonds of van het financiële stelsel wordt beïnvloed, als gevolg van niet integere of onethische gedragingen van de organisatie, de medewerkers of de leiding van het fonds Bij het beheersen van dit risico kunnen we denken aan onder meer gedragscodes en procesmatige waarborgen. Ons fonds heeft een gedragscode en een compliancebeleid. Beide zijn een wettelijke verplichting en DNB ziet actief toe op naleving. Een regeling voor omgang met integriteitgevoelige functies komt relatief weinig voor. DNB toetst nieuwe bestuursleden voorafgaand aan hun benoeming. Juridische risico s Een pensioenfonds loopt het risico in rechte aangesproken te worden. Als een fonds hierop wordt aangesproken maakt dat het fonds kwetsbaar. Mogelijke juridische risico's zijn: 1. Het risico dat de fondsstukken niet voldoen aan de wettelijke bepalingen; 2. Het risico dat men als fondsbestuurder in persoon kan worden aangesproken; 3. Het risico dat niet voldoende vormgegeven wordt aan consistent beleid; 4. Het risico dat niet of onduidelijk gecommuniceerd wordt naar partijen; 5. Het risico op aansprakelijkheid door het niet of niet goed uitvoeren door partijen die ons fonds heeft ingehuurd. Voor deze risico s neemt het bestuur de volgende maatregelen: Ons fonds wordt op juridisch gebied ondersteund door AZL N.V. AZL N.V. toetst de fondsstukken jaarlijks en bij wets wijzigingen en stelt waar nodig wijzigingen voor aan het bestuur. Ons fonds heeft een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering afgesloten. Deze verzekering beschermt de bestuurder en dekt tot maximaal het verzekerde bedrag de persoonlijke aansprakelijkheid van de bestuurder. De verzekering zorgt ervoor dat het financiële risico voor bestuurders beperkt blijft en dat het privé vermogen van bestuurders tegen fouten of vermeende fouten beschermd wordt. Ons fonds ziet erop toe dat besluitvorming consistent en goed gedocumenteerd plaatsvindt. Deze documentatie zorgt ervoor dat ook derden de inhoud en werking van dit beleid kunnen volgen. 33

34 Ons fonds werkt volgens een communicatieplan. Dit plan bewaakt de wettelijk verplichte communicatiemomenten. Door het planmatig uitvoeren van dit plan bewaken we dat de communicatie van ons fonds aan de eisen van de wet voldoet. Naast deze minimale eisen heeft ons fonds aanvullende communicatiedoelen gesteld. Met alle externe partijen zijn of worden contractuele afspraken gemaakt. Partijen dienen regelmatig te rapporteren over het wel of niet nakomen van de gemaakte afspraken. Jaarlijks controleert de certificerend actuaris of ons fonds heeft voldaan aan de eisen die het FTK stelt aan pensioenfondsen. Hij rapporteert materiële onvolkomenheden. Het jaar 2014 zal mede in het teken staan van de beoogde wijzigingen in de pensioenwetgeving en het fiscale kader vanaf Onder het nieuwe kader wordt minder pensioenopbouw fiscaal gefaciliteerd. Het bestuur van ons fonds, de werkgever Sligro en de Ondernemingsraad hebben een gezamenlijke commissie ingesteld die zich buigt over deze problematiek en wat dat betekent voor de pensioenregeling van ons fonds. Wij hebben er vertrouwen in dat "Groen Bloed" er voor zal zorgen dat alle belangen hierbij voldoende gewaarborgd worden. Zodra hierover een besluit is genomen, zal het bestuur dit communiceren, onder meer via een extra PensioenSliM. Het beheer van een pensioenfonds blijft een uitdaging door de vele (externe) factoren die invloed kunnen uitoefenen op een pensioenfonds zoals rentestand, beleggingsopbrengst en actuariële resultaten. Wij danken allen die een bijdrage hebben geleverd aan de ontwikkeling van het fonds en met name Sligro Food Group Nederland B.V. voor haar aanhoudende betrokkenheid bij het fonds. Het was een goed jaar voor ons fonds. We zijn erg verheugd dat we in 2013 uit de situatie van dekkingstekort zijn gekomen. Veghel, 12 juni 2014 H. van Rozendaal J. Cooijmans voorzitter secretaris R. van der Sluijs W. Jansen A. Dijkstra 34 Van links naar rechts: W. Jansen, R. van der Sluijs, J. Cooijmans, H. van Rozendaal en A. Dijkstra

35 35

36

37 Verslag van de VISITATIECOMMISSIE Intern toezicht Het interne toezicht heeft betrekking op het kritisch bezien van het functioneren van (het bestuur van) het pensioenfonds door onafhankelijke deskundigen. Het bestuur van ons fonds, gevestigd te Veghel heeft besloten om het interne toezicht in te vullen door middel van een Visitatiecommissie. Het bestuur heeft een vaste Visitatiecommissie benoemd. De Visitatiecommissie bestaat per 1 januari 2013 uit: De heer J. Geerdink (voorzitter) De heer C. van Gils De heer A. Rademakers Conclusies van de Visitatiecommissie over 2013 De Visitatiecommissie constateert dat er op alle onderdelen (o.a. samenstelling, deskundigheid, rolverdeling, communicatie en taakafbakening) sprake is van een evenwichtige situatie bij Stichting Pensioenfonds Sligro Food Group (hierna SPSFG). De bevindingen van de Visitatiecommissie uit de visitaties over voorgaande jaren zijn nog steeds van toepassing en de aanbevelingen van de Visitatiecommissie zijn in 2013 opgevolgd. Het bestuur is voldoende onafhankelijk, deskundig en betrouwbaar. De betrokkenheid van het bestuur is groot. Deze betrokkenheid komt mede voort uit de sterke binding tussen SPSFG en Sligro. Het bestuurlijk besluitvormingsproces is gedegen en goed georganiseerd en de besluitvorming wordt voldoende vastgelegd. De naleving van wet- en regelgeving en de "checks and balances" in het bestuurlijk besluitvormingsproces worden afdoende gewaarborgd, ondersteund door intensieve externe advisering. De Visitatiecommissie constateert dat het bestuur in 2013 ruime aandacht heeft besteed aan de verdere versterking van de governance en integraal risicomanagement. Concrete voorbeelden hiervan zijn het vergaderen aan de hand van een Vergaderplan (inclusief themabehandeling) en de zelfevaluatie die in 2013 weer is uitgevoerd. Daarnaast zijn er twee commissies geformaliseerd: de Commissie Risicomanagement en de tijdelijke Commissie Beleggingsbeleid. De Visitatiecommissie is van mening dat het bestuur en het Verantwoordingsorgaan goed zijn voorbereid op de implementatie van de nieuwe wetgeving (de Wet versterking bestuur pensioenfondsen). De medezeggenschap is voldoende geregeld door de zitting van een vertegenwoordiger namens pensioengerechtigden in het bestuur van SPSFG. Er is sprake van een heldere en duidelijke scheiding en afbakening van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden 37

38 binnen de betreffende organen, zodat juiste en evenwichtige besluitvorming is gewaarborgd. Met alle betrokkenen en belanghebbenden wordt tijdig en adequaat gecommuniceerd en samengewerkt. De besluitvorming en de onderliggende motivering worden goed vastgelegd. Aanbevelingen van de Visitatie commissie aan het bestuur De Visitatiecommissie doet de suggestie aan het bestuur om het Reglement Klachten- en geschillen zodanig aan te passen dat er een aparte klachten regeling met een klachtencommissie is voor "eerstelijns" klachten en een aparte geschillenregeling. Hierbij kan een geschillencommissie in het leven worden geroepen bestaand uit onafhankelijke deskundigen. Deze commissie beoordeelt of het bestuur redelijkerwijze tot een bepaald besluit op een geschil heeft kunnen komen. De Visitatiecommissie constateert dat de taken, bevoegdheden en doelstellingen van de Communicatiecommissie niet zijn vastgelegd in een fondsdocument. De Visitatiecommissie geeft het bestuur de aanbeveling om voor vastlegging in een fondsdocument zorg te dragen. Medio 2014 gaat het bestuur zich beraden over de toekomst van het fonds. Dit heeft met name betrekking op het kapitaalcontract met Nationale-Nederlanden dat per 31 december 2015 afloopt en op de implementatie van nieuwe wetgeving. De Visitatiecommissie wijst in dit kader op het belang van een zorgvuldige afweging van de belangen van alle deelnemers, pensioengerechtigden en gepensioneerden. Tevens wijst de Visitatiecommissie op het belang van de borging van de continuïteit (in de uitvoering) van de regeling. 38

39 Reactie van het bestuur op de bevindingen en aanbevelingen van de Visitatiecommissie Het bestuur is verheugd dat de Visitatiecommissie continuïteit in evenwichtigheid op de diverse deel gebieden van ons pensioenfonds constateert. In 2013 heeft het bestuur hieraan wederom veel tijd en aandacht besteed, zeker in het licht van de vele wijzigingen die de pensioenwereld te wachten staan en waarop geanticipeerd moet worden. Door een goede taakverdeling binnen het bestuur in de vorm van diverse commissies en de bereidheid de handen uit de mouwen te steken is de "voorbereidingslast" op al deze wijzigingen over meerdere schouders verdeeld. Het spreekwoord vele handen maken licht werk is hierop dan ook zeker van toepassing! We zien als bestuur dan ook met vertrouwen een zorgvuldige besluitvorming en tijdige implementatie van de wijzigingen tegemoet. Hierbij zal het bestuur waar gewenst en mogelijk pragmatisme en kritisch vermogen aan de dag (blijven) leggen. De mate van betrokkenheid hiervoor is binnen het bestuur ruimschoots aanwezig. Daarnaast ervaart het bestuur hierbij vanuit de onderneming ook steun. Als reactie vanuit het bestuur op de aanbevelingen van de Visitatiecommissie het volgende: 1. Geschillen- en klachtenregeling Als daartoe aanleiding is, zal het bestuur overwegen de klachten-/geschillenregeling te splitsen (met benoeming van twee aparte commissies, te weten een klachtencommissie en een geschillencommissie). Het huidige aantal klachten of geschillen is dermate klein dat de toegevoegde waarde hiervan naar de mening van het bestuur zeer gering zal zijn. Bovendien heeft de huidige rapportage over klachten/geschillen aan het bestuur (in plaats van aan twee aparte commissies) als voordeel dat het voltallig bestuur goed op de hoogte is van wat er leeft en speelt. 2. Communicatie Het bestuur is blij met de waardering van de Visitatiecommissie voor de communicatie-inspanningen van ons fonds. Dit sluit ook aan op de resultaten van ons laatste deelnemerstevredenheidsonderzoek. Het bestuur vindt een voordracht voor de communicatieprijs Pensioen Bestuur & Management (PBM) nog wat prematuur: met alle komende wijzigingen in het achterhoofd zal de echte communicatieslag immers nog geleverd moeten worden! Wel zal het bestuur de aanbeveling overnemen om de formele basis van de Communicatiecommissie van ons fonds te verankeren (in het Communicatiebeleidsplan ). Het bestuur dankt de Visitatiecommissie voor haar betrokkenheid en rapportage en kijkt er naar uit om ook de komende jaren op basis van de jaarlijkse visitatie de professionaliseringsslag verder door te zetten. Een bijzonder woord van waardering gaat daarbij uit naar de voorzitter van de Visitatiecommissie die te kennen heeft gegeven om persoonlijke redenen zijn functie neer te leggen na afronding van de visitatie over het jaar Veghel, 12 juni 2014 H. van Rozendaal J. Cooijmans voorzitter secretaris R. van der Sluijs W. Jansen A. Dijkstra 39

40 40

41 41

42

43 Verslag van het VERANTWOORDINGS- ORGAAN Inleiding Conform de principes voor goed pensioenfondsbestuur geeft het Verantwoordingsorgaan (hierna het VO) van de Stichting Pensioenfonds Sligro Food Group (hierna SPSFG) haar oordeel over het door het bestuur gevoerde beleid in De leden van het VO hebben in 2013 de fondsdocumenten en bijbehorende relevante stukken ontvangen, zodat zij hun taak naar behoren hebben kunnen uitvoeren. In 2013 is het VO driemaal bijeengekomen. Daarnaast heeft het VO de themavergaderingen van het bestuur bijgewoond. Als onderdeel van de bestuursvergadering behandelt het bestuur van SPSFG belangrijke thema s. In deze themavergaderingen zijn diverse onderwerpen behandeld zoals het deskundigheidsplan, de uitbesteding, de wijzigingen in de wetgeving, de governance, het beleggingsbeleid, het risicomanagement en het financieel crisisplan. Sinds 2013 woont het VO de themabesprekingen bij die in de bestuursvergaderingen plaatsvinden. Governance Het bestuur heeft in 2013 gevolg gegeven aan de naleving van de normen voor goed pensioenfondsbestuur die in de Code Pensioenfondsen (opgesteld door de Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid) zijn vastgesteld. Dit komt onder andere tot uiting in de wijze waarop het bestuur de zelfevaluatie heeft georganiseerd en aandacht heeft voor het op peil houden en/of uitdiepen van kennis van de bestuursleden en leden van het VO. Ook heeft het bestuur de governance verder versterkt door het invoeren van het Jaarplan bestuur en het jaarlijkse Vergaderplan. Daarnaast zijn in 2013 door het bestuur twee commissies ingesteld: een Commissie Risicomanagement en een Beleggingscommissie. Het bestuur is eind 2013 gestart met de voorbereidingen op de inwerkingtreding van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen welke op 1 juli 2014 afgerond zullen worden. Financiële positie Het VO constateert dat de financiële positie van SPSFG, mede als gevolg van de extra herstelmaatregelen die het bestuur en de werkgever eind 2010 hebben doorgevoerd, verder is verbeterd. Het kortetermijnherstelplan van SPSFG is in 2013 geëindigd. Eind 2013 lag de dekkingsgraad boven de vereiste dekkingsgraad. Formeel is nog sprake van een reservetekort, omdat de dekkingsgraad nog niet drie aaneengesloten kwartaaleinden boven de vereiste dekkingsgraad is uitgekomen. Het langetermijnherstelplan van SPSFG is daarom ultimo 2013 nog van kracht. De werkgever en de deelnemers hebben hun bijdrage aan het herstel van SPSFG inmiddels geleverd. De omstandigheden op de financiële markten en de financiële positie van SPSFG zijn weliswaar verbeterd, maar het herstel is nog kwetsbaar. Het VO kan zich mede daarom vinden in het besluit van het bestuur om per 1 januari 2013 geen toeslag toe te kennen en per 1 januari 2014 een gedeeltelijke toeslag te verlenen van 1% aan de actieven en inactieven. De inactieven krijgen deze toeslag niet uitgekeerd, maar wordt, conform de eerder gemaakte afspraken, in mindering gebracht op de totale 6% die moet worden ingeleverd in het kader van de bijdrage aan de extra herstelmaatregelen. 43

44 Jaarverslag 2013 Het VO heeft de bestuursvergadering van 12 juni 2014 bijgewoond, waarin het jaarverslag 2013 is vastgesteld. In deze vergadering is het VO in de gelegenheid gesteld om vragen te stellen aan zowel het bestuur, de vermogensbeheerder, de adviserend actuaris, de accountant en de certificerend actuaris. Het jaarverslag 2013 geeft het VO een getrouw beeld van de ontwikkelingen bij SPSFG en het VO heeft geen reden om te twijfelen aan de inhoud van het verslag. Communicatie SPSFG heeft in 2013 een deelnemerstevredenheidsonderzoek gehouden. Het bestuur laat hiermee zien open te staan voor verbetering van de communicatie. Het VO is positief over de wijze waarop het bestuur aandacht heeft voor de communicatie naar alle belanghebbenden (magazine PensioenSLiM, uitingen op de website en de digitale nieuwsbrieven). Oordeel Verantwoordingsorgaan over 2013 Het VO is van oordeel dat met de in de paragraaf Fondsspecifieke ontwikkelingen in 2013 van het jaarverslag 2013 opgenomen besluiten en maatregelen, het bestuur haar taken in 2013 naar behoren heeft uitgevoerd. In dit licht is het VO van mening, mede gelet op de bevindingen van de externe accountant en de certificerend actuaris, dat het bestuur in 2013 een verantwoord beleid heeft gevoerd. Aldus vastgesteld en ondertekend door het verantwoordingsorgaan d.d. 12 juni 2014 te Veghel. Namens deze, G. van der Veeken Voorzitter 44

45 Reactie van het bestuur op het oordeel van het Verantwoordingsorgaan 2013 Inleiding In navolging van het Verantwoordingsorgaan van de Stichting Pensioenfonds Sligro Food Group (hierna ons fonds) dat op grond van de principes voor goed pensioenfondsbestuur haar oordeel over het door het bestuur van ons fonds gevoerde beleid in 2013 heeft gegeven, geeft het bestuur van ons fonds haar reactie op dit oordeel. Reactie van het bestuur op het oordeel van het Verantwoordingsorgaan Het bestuur heeft kennis genomen van het oordeel van het Verantwoordingsorgaan over het gevoerde beleid in Het bestuur blijft met vereende kracht werken aan alle onderwerpen die op de bestuurstafel van ons fonds opgepakt moeten worden in het licht van de (aanstaande) wijzigingen. Het bestuur heeft in 2013 gekozen voor de inrichting van een tijdelijke Beleggingscommissie in het licht van de ontwikkeling van de financiële positie van het fonds. Gezien de opgedane ervaringen binnen deze commissie heeft het bestuur besloten deze commissie ook een vast karakter te verlenen, hetgeen in 2014 zijn beslag gaat krijgen. Daarmee zal ons fonds voortaan 3 vaste commissies kennen op de volgende deelgebieden: communicatie, risicomanagement en beleggingen. De communicatie vanuit ons fonds blijft voor het bestuur een belangrijk aandachtspunt en geen sluitstuk. Veghel, 12 juni 2014 H. van Rozendaal J. Cooijmans voorzitter secretaris R. van der Sluijs W. Jansen A. Dijkstra 45

46

47 JAARREKENING 47

48 Balans per 31 december (na bestemming saldo; in duizenden euro) Activa Beleggingen voor risico pensioenfonds [1] Zakelijke waarden Vastrentende waarden Overige beleggingen Beleggingen voor risico deelnemers [2] Herverzekeringsdeel technische voorzieningen [3] Vorderingen en overlopende activa [4] Liquide middelen [5] Totaal activa [..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de balans, die een integraal onderdeel uitmaakt van de jaarrekening. 48

49 Passiva Stichtingskapitalen en reserves Vrije reserves [6] Reserve beleggingsrisico's [7] Toeslagenreserve [8] Technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds [9] Voorziening toekomstige arbeidsongeschikten [10] Herverzekeringsdeel technische voorzieningen [11] Voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers [12] Kortlopende schulden en overlopende passiva [13] Totaal passiva [..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de balans, die een integraal onderdeel uitmaakt van de jaarrekening. 49

50 Staat van baten en lasten (in duizenden euro) Beleggingsopbrengsten voor risico pensioenfonds [14] Directe beleggingsopbrengsten Indirecte beleggingsopbrengsten Kosten van vermogensbeheer Beleggingsopbrengsten voor risico deelnemers [15] Indirecte beleggingsopbrengsten Premiebijdragen van werkgevers en werknemers [16] Premiebijdragen voor risico deelnemers [17] 0 0 Saldo van overdrachten van rechten [18] Onttrekking beleggingen voor risico deelnemers [19] Pensioenuitkeringen [20] Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds [21] Pensioenopbouw Indexering en overige toeslagen Rentetoevoeging Onttrekking voor pensioenuitkeringen Toename voorziening toekomstige kosten Onttrekking voor pensioenuitvoeringskosten Kanssystemen Wijziging marktrente Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten Overige mutaties voorziening pensioenverplichtingen [..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de staat van baten en lasten, die een integraal onderdeel uitmaakt van de jaarrekening. 50

51 Mutatie overige technische voorzieningen [22] Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers [23] 7 20 Herverzekering [24] Pensioenuitvoerings- en administratiekosten [25] Overige baten en lasten [26] Saldo van baten en lasten Bestemming van het saldo Vrije reserve Toeslagenreserve 0 0 Reserve beleggingsrisico's [..] De tussen haken vermelde nummers verwijzen naar corresponderende nummers in de toelichting op de staat van baten en lasten, die een integraal onderdeel uitmaakt van de jaarrekening. 51

52 Kasstroomoverzicht (in duizenden euro) Pensioenactiviteiten Ontvangsten Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Uitkeringen uit herverzekering Overgenomen pensioenverplichtingen Overige Uitgaven Uitgekeerde pensioenen Overgedragen pensioenverplichtingen Premies herverzekering Pensioenuitvoerings- en administratiekosten Beleggingsactiviteiten Ontvangsten Directe beleggingsopbrengsten Verkopen en aflossingen beleggingen Uitgaven Aankopen beleggingen Kosten van vermogensbeheer Mutatie liquide middelen Saldo liquide middelen 1 januari Saldo liquide middelen 31 december ING Bank Depotbank NN Saldo liquide middelen 31 december

53 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Algemeen Stichting Pensioenfonds Sligro Food Group heeft de jaarrekening opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen zoals deze zijn opgenomen in Titel 9 Boek 2 Burgerlijk Wetboek (BW) en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaglegging. De jaarrekening wordt gepresenteerd in euro (functionele valuta), afgerond op het dichtsbijzijnde duizendtal. De cijfers van voorgaand jaar zijn op enkele aspecten aangepast voor vergelijkingsdoeleinden. Waardering Schattingen en veronderstellingen De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het bestuur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien de herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden. Opname van een actief of een verplichting Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar ons fonds zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Verantwoording van baten en lasten Baten worden in de rekening van baten en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een transactie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico s met betrekking tot een actief of een verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Dit betekent dat transacties worden verwerkt op handelsdatum en niet op afwikkelingsdatum. Als gevolg hiervan kan sprake zijn van een post nog af te wikkelen transacties. Deze post kan zowel een actief als een passief zijn. Saldering van een actief en een verplichting Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgenomen indien sprake is van een wettelijke of contractuele bevoegdheid om het actief en de verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te wikkelen en bovendien de intentie bestaat om de posten op deze wijze af te wikkelen. De met de gesaldeerd opgenomen financiële activa en financiële verplichtingen samenhangende rentebaten en rentelasten worden eveneens gesaldeerd opgenomen. 53

54 Algemene grondslagen De activa en passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij hierna een andere grondslag wordt vermeld. Activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de contante koersen per balansdatum. Alle baten en lasten worden ten gunste of ten laste van het resultaat gebracht, rekening houdend met de overlopende posten per balansdatum. Baten en lasten voortvloeiend uit transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koersen op transactiedatum. Waar nodig vindt waardevermindering plaats voor het risico van onvolwaardigheid van het activum. Beleggingen Zakelijke waarden De ter beurze genoteerde aandelen zijn gewaardeerd tegen reële waarde. Niet ter beurze genoteerde fondsen worden gewaardeerd tegen de actuele waarde, zijnde het aandeel in de intrinsieke waarden van de beleggingsfondsen, wat een afspiegeling van de zakelijke beurswaarde van de beleggingsproducten in het fonds is. Vastrentende waarden De obligaties worden gewaardeerd tegen reële waarde. Beursgenoteerde vastrentende waarden zijn gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurskoersen. Indien vastrentende waarden niet beursgenoteerd zijn, vindt waardering plaats op basis van de geschatte toekomstige kasstromen, contant gemaakt tegen de ultimo verslagjaar geldende markten. De beleggingen zijn ondergebracht in een gesepareerd depot bij de herverzekeraar waarvan het juridisch eigendom bij de verzekeraar berust. Derivaten Derivaten, die zijn afgesloten voor risicoafdekking en die deel uitmaken van de beleggingsportefeuille zijn onder een aparte beleggingscategorie gerubriceerd. De reële waarde van intrest rate swaps is gebaseerd op de contante waarde van de verwachte kasstromen op basis van het rekenmodel van de vermogensbeheerder. Valutatermijncontracten worden gewaardeerd op basis van de ultimo verslagperiode geldende marktnotering voor de resterende looptijd. Beleggingen voor risico van de deelnemers De beleggingen voor risico van de deelnemers worden tegen dezelfde grondslagen gewaardeerd als de beleggingen voor risico van het fonds. De kapitalen kunnen tegen de op dat moment geldende voorwaarden bij het fonds worden aangewend. Reserve beleggingsrisico s Dit betreft het door de actuaris berekende Vereist Eigen Vermogen. Voor het jaar 2013 is dit bepaald op 15,2% van de voor ziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds. De jaarlijkse mutatie wordt verwerkt bij de bestemming van het resultaat. Toeslagenreserve De toeslagenreserve wordt gevoed door een eventueel door het bestuur vast te stellen gedeelte van de doorsneepremie. Dit gedeelte van de doorsneepremie is maximaal gelijk aan het deel van de doorsneepremie dat niet noodzakelijk is voor de financiering van de pensioenopbouw (jaarlijkse comingservice-inkoop), de risicodekking (overlijden en arbeids ongeschiktheid), het instandhouden van het vereist eigen vermogen en de uitvoeringskosten. Tevens wordt het behaalde beleggingsrendement met betrekking tot deze reserve toegevoegd. De omvang van de toe slagenreserve is gemaximeerd op 5% van de voorziening pensioenverplichtingen voor actieve deelnemers. 54

55 Vrije reserve De resultaten worden toegevoegd voor zover zij niet benodigd zijn voor de vorming of instandhouding van de toeslagenreserve, rente reserve beleggingsrisico s. Voorziening pensioenverplichtingen De voorziening pensioenverplichtingen is gewaardeerd op basis van actuele waarde. Bij de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen is uitgegaan van de op de balansdatum geldende pensioenreglementen en van de over de verstreken deelnemersjaren verworven aanspraken. Er wordt geen rekening gehouden met toekomstige salarisverhogingen en/of toeslagen. De contante waarde wordt vastgesteld op basis van de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur (RTS) ultimo De verwachte kasstromen zijn gebaseerd op prudent geachte verzekeringstechnische grondslagen. De berekeningen zijn uitgevoerd op de volgende actuariële grondslagen en veronderstellingen: Intrest Conform de rentetermijnstructuur (RTS) zoals gepubliceerd door DNB (inclusief UFR + 3-maands middeling). Sterfte Voor de vaststelling van de voorziening pensioenverplichtingen wordt uitgegaan van de door het Actuarieel Genootschap vastgestelde AG Prognosetafel ultimo 2013 (startjaar 2014), met leeftijdsafhankelijke ervaringssterfte voor mannen en 100% ervaringssterfte voor vrouwen (2012: , startjaar 2013). Partnerfrequentie/leeftijdsverschil Ten behoeve van de vaststelling van het partnerpensioen wordt uitgegaan van een partnerfrequentietabel en een verondersteld leeftijdsverschil van 3 jaar. Uitkeringen De uitkeringen zijn continu betaalbaar verondersteld. Kosten De opslag voor excassokosten bedraagt 2% van de tech nische voorziening voor risico van ons fonds. Voorziening toekomstig arbeidsongeschikten Aangezien ons fonds voor dit risico is herverzekerd, is voor hetzelfde bedrag een vordering op de verzekeraar opgenomen. Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Het herverzekeringsdeel technische voorzieningen is op dezelfde grondslagen gebaseerd als de voorziening pensioen verplichting en komt voor risico van ons fonds. Voorziening voor risico van de deelnemers De voorziening voor risico van de deelnemers wordt bepaald door de waardering van de tegenover deze voorziening aangehouden beleggingen, die zijn ondergebracht bij Robeco. De hoogte is gelijk aan de op marktwaarde gewaardeerde beleggingen die zijn aangehouden bij Robeco. De beleggingen zijn onder de activa verantwoord als beleggingen voor risico van de deelnemers. Deze voorziening heeft een langlopend karakter. Resultaatbepaling De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. 55

56 Directe beleggingsopbrengsten Onder directe beleggingsopbrengsten wordt bij vast rentende waarden verstaan de renteopbrengst verminderd met de kosten; bij de zakelijke waarden wordt hieronder verstaan het bruto-dividend, voor aftrek van dividendbelasting, verminderd met de kosten. De intresten van overige activa en passiva worden opgenomen op basis van nominale bedragen. Indirecte beleggingsopbrengsten Onder de indirecte beleggingsopbrengsten worden de volgende resultaten opgenomen: gerealiseerde koersverschillen bij verkopen van aandelen en obligaties; gerealiseerde koersverschillen bij (af)lossingen van obligaties; valutaverschillen met betrekking tot obligaties en bankrekeningen in buitenlandse valuta en valutatermijntransacties; niet-gerealiseerde koersverschillen inzake aandelen en obligaties. Herverzekering Ons fonds heeft een herverzekeringsovereenkomst gesloten met herverzekeraar Nationale-Nederlanden. Uit hoofde hiervan zijn onder meer de overlijdens- en arbeidsongeschiktheidsrisico s van de deelnemers in ons fonds herverzekerd. Zo komt het niet gefinancierde partner- en wezenpensioen bij voortijdig overlijden ten laste van de herverzekeraar. Ook de reguliere opbouw van ouderdomspensioen en de voortzetting van de dekking van het overlijdensrisico voor het niet gefinancierde partner- en wezenpensioen is herverzekerd. Bij arbeidsongeschiktheid zal de herverzekeraar de premiebetaling voor voortzetting van de pensioenopbouw en de risicodekking voor zijn rekening nemen. Elk jaar wordt door de herverzekeraar een berekening gemaakt van het technisch resultaat dat uit hoofde van de herverzekering voortvloeit. Wanneer de som van de jaarlijkse resultaten aan het einde van de vijfjarige afrekenperiode positief is, komt 76% van het resultaat ten bate van ons fonds en is 24% ten bate van de herverzekeraar. Een negatief resultaat komt ten laste van de herverzekeraar. De vijfjarige afrekenperiode zal eindigen op 31 december Naast de technische winstdeling deelt ons fonds ook in de resultaten op beleggingen. De beleggingen van het fonds worden geadministreerd in een gesepareerd depot. Voor zover het rendement op de beleggingen in het depot groter is dan de actuariële rekenrente en contractueel vastgelegde kosten, komt het meerdere ten gunste van ons fonds. Een eventueel tekort aan het einde van de contractperiode is voor rekening van ons pensioenfonds. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht geeft inzicht in de herkomst en aanwending van kasmiddelen. De kasstromen zijn gerubriceerd naar kasstroom uit pensioenactiviteiten, kasstroom uit beleggingsactiviteiten en overige mutaties. Bij het opstellen van het kasstroomoverzicht is de directe methode gehanteerd. Hierin zijn de bankschulden meegenomen. 56

57 57

58 Toelichting op de balans per 31 december (in duizenden euro) Niet [1] Beleggingen voor risico Stand Aankopen/ Gerealiseerde gerealiseerde Stand pensioenfonds ultimo Verstrek- Verkopen koers- koers- ultimo Categorie 2012 kingen aflossingen verschillen verschillen 2013 Zakelijke waarden Aandelen beleggingsfondsen Vastrentende waarden Vastrentende beleggingsfondsen Derivaten Valuta derivaten Totaal beleggingen voor risico pensioenfonds Waarde beleggingen voor risico pensioenfonds Security lending Binnen een aantal beleggingsfondsen waarin Stichting Pensioenfonds Sligro Food Group belegt, worden stukken (aandelen en obligaties) uitgeleend. Voor het uitlenen van deze stukken ontvangen de betreffende beleggingsfondsen collateral als onderpand. De opbrengsten van het uitlenen van de stukken worden binnen het beleggingsfonds herbelegd. Deze opbrengsten hebben een positief effect op de participatiewaarde van het beleggingsfonds. 58

59 Directe marktnotering: beursnotering in een actieve markt (waarop geen prijsaanpassingen worden uitgevoerd). Afgeleide marktnotering: geen directe beursnotering, maar andere uit de markt waarneembare data, danwel een prijs gebaseerd op een transactie in een actieve markt met niet-significante prijsaanpassing (gebaseerd op aannames en schattingen). Overige waarderingsmethoden: marktwaarde bepaling niet gebaseerd op marktdata, maar gebaseerd op aannames en schattingen die de prijs significant beïnvloeden. Directe Afgeleide Overige markt- markt- waarderings- Ultimo 2013 notering notering methoden Totaal Zakelijke waarden Vastrentende waarden Derivaten Directe Afgeleide Overige markt- markt- waarderings- Ultimo 2012 notering notering methoden Totaal Zakelijke waarden Vastrentende waarden Derivaten Niet [2] Beleggingen Stand Aankopen Gerealiseerde gerealiseerde Stand voor risico deelnemers ultimo verstrek- Verkopen koers- koers- ultimo Categorie 2012 kingen aflossingen verschillen verschillen 2013 Robeco Totaal beleggingen voor risico deelnemers

60 [3] Herverzekeringsdeel technische voorzieningen In deze post herverzekering is de contante waarde opgenomen van de nog te ontvangen uitkeringen (op basis van oude herverzekeringscontracten). [4] Vorderingen en overlopende activa Vorderingen op de herverzekeraar (toekomstig AO) Vorderingen op aangesloten ondernemingen Vorderingen op deelnemers van het pensioenfonds Beheerskosten Vooruitbetaalde bedragen 0 2 Alle vorderingen hebben een looptijd korter dan één jaar. Totaal vorderingen en overlopende activa [5] Liquide middelen ING Bank N.V Reserves [6] Vrije reserve Stand per 1 januari Saldobestemming verslagjaar Stand per 31 december [7] Reserve beleggingsrisico's Stand per 1 januari Saldobestemming verslagjaar Stand per 31 december [8] Toeslagenreserve Stand per 1 januari 0 0 Saldobestemming verslagjaar (1) 0 0 Stand per 31 december 0 0 Totaal eigen vermogen Feitelijke premie minus kostendekkende premie = -48, dus saldobestemming = 0. 60

61 Het minimaal vereist vermogen/dekkingsgraad bedraagt ,5% ,6% Het vereist vermogen/dekkingsgraad bedraagt ,2% ,3% De dekkingsgraad is 122,4% 111,1% De dekkingsgraad is vastgesteld als de reserves plus de voorziening pensioenverplichtingen voor risico fonds gedeeld door de voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds. Technische voorzieningen [9] Voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds Stand per 1 januari Het verloop van de voorziening is als volgt: Pensioenopbouw Indexering en overige toeslagen Rentetoevoeging Onttrekking voor pensioenuitkeringen Toename voorziening toekomstige kosten Onttrekking voor pensioenuitvoeringskosten Kanssystemen Wijziging marktrente Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten Wijziging actuariële grondslagen Overige mutaties voorziening pensioenverplichtingen Stand per 31 december De benodigde rentetoevoeging is gebaseerd op de 1-jaars rente van 0,351%. De voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds is als volgt opgebouwd Actieve deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden

62 [10] Overige technische voorzieningen Stand per 1 januari Mutatie Stand per 31 december [11] Voorziening toekomstige arbeidsongeschikten Stand per 1 januari Mutatie Stand per 31 december Totaal technische voorzieningen [12] Voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers Stand per 1 januari Stortingen Robeco 0 0 Onttrekkingen t.b.v. inkoop rechten Rendement Stand per 31 december [13] Kortlopende schulden en overlopende passiva Beleggingen Depotbanken Accountantkosten 26 0 Actuariskosten 79 0 Schulden uit hoofde van waardeoverdrachten Verzekeringsmaatschappijen Gecumuleerd technisch resultaat Belastingen en sociale premies Schulden inzake pensioenuitvoeringsen administratiekosten Overige Behalve het Cumulatief technisch resultaat hebben alle schulden een looptijd korter dan één jaar. Niet in de balans opgenomen verplichtingen Er zijn meerjarige contracten met de vermogensbeheerder en de administrateur afgesloten. Deze contracten zijn jaarlijks opzegbaar. 62

63 Toelichting op de staat van baten en lasten (in duizenden euro) [14] Beleggingsopbrengsten voor risico pensioenfonds Directe beleggingsopbrengsten Zakelijke waarden Vastrentende waarden 0 0 Derivaten Valuta verschillen Subtotaal Banken Waardeoverdrachten 13 5 Overige Totaal directe beleggingsopbrengsten Indirecte beleggingsopbrengsten Gerealiseerde resultaten Zakelijke waarden Vastrentende waarden Ongerealiseerde resultaten Zakelijke waarden Vastrentende waarden Derivaten Totaal indirecte beleggingsopbrengsten Kosten van vermogensbeheer Beheerloon Totaal kosten vermogensbeheer Totaal beleggingsopbrengsten voor risico pensioenfonds

64 [15] Beleggingsopbrengsten voor risico deelnemers Indirecte beleggingsopbrengsten: Gerealiseerde resultaten 1 0 Ongerealiseerde resultaten 9 16 Totaal indirecte beleggingsopbrengsten Totaal beleggingsopbrengsten voor risico deelnemers [16] Premiebijdragen van werkgever en werknemers Pensioenpremie werkgever Pensioenpremie deelnemers Bijdrage FVP-regeling Inkoopsommen De premiebijdragen van werkgever en deelnemers bedragen in totaal 26,9% van de pensioengrondslag. De aan het verslagjaar toe te rekenen feitelijke premie is als bate verantwoord. Kostendekkende premie Gedempte kostendekkende premie Premie met bijdrage aan herstel Feitelijke premie De feitelijke premie is hoger dan de gedempte kostendekkende premie. De kostendekkende premie is als volgt samengesteld: Actuarieel benodigd Opslag in stand houden vereist vermogen Opslag voor uitvoeringskosten Premies risicoverzekering

65 De gedempte premie is als volgt samengesteld: Actuarieel benodigd Opslag in stand houden vereist vermogen Opslag voor uitvoeringskosten Premies risicoverzekering De premie met bijdrage aan herstel is als volgt samengesteld: Actuarieel benodigd Opslag in stand houden vereist vermogen Opslag voor uitvoeringskosten Premies risicoverzekering [17] Bijdragen voor risico deelnemers Premies pensioensparen Robeco [18] Saldo van overdrachten van rechten Overgenomen pensioenverplichtingen Overgedragen pensioenverplichtingen [19] Onttrekking beleggingen voor risico deelnemers Onttrekkingen t.b.v. inkoop rechten

66 [20] Pensioenuitkeringen Pensioenen Ouderdomspensioen Partnerpensioen Wezenpensioen Invaliditeitspensioen Subtotaal Andere uitkeringen Afkoopsommen Overige uitkeringen Subtotaal Totaal pensioenuitkeringen [21] Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds Pensioenopbouw Indexering en overige toeslagen Rentetoevoeging Onttrekking voor pensioenuitkeringen Toename voorziening toekomstige kosten Onttrekking voor pensioenuitvoeringskosten Kanssystemen Wijziging marktrente Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten Wijziging actuariële grondslagen Overige mutaties voorziening pensioenverplichtingen [22] Mutatie overige technische voorzieningen [23] Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers Onttrekkingen t.b.v. inkoop rechten Rendement

67 [24] Herverzekering Premies herverzekering 0 0 Uitkeringen uit herverzekering Winstdeling herverzekering Overige [25] Pensioenuitvoerings- en administratiekosten Administratie Accountantscontrole van de jaarrekening (1) -67 (2) -36 Contributies en bijdragen Overige kosten Totaal Pensioenuitvoerings- en administratiekosten Bezoldiging bestuursleden De bestuursleden en leden van het verantwoordingsorgaan van Stichting Pensioenfonds Sligro Food Group die in dienst zijn van Sligro Food Group Nederland B.V. hebben in 2013 geen bezoldiging ontvangen. De overige bestuursleden ( 3), leden van het verantwoordingsorgaan ( 3) en de leden van de visitatiecommissie ( 6) hebben een bezoldiging van 12 ontvangen. Personeel Gedurende het verslagjaar 2013 had Stichting Pensioenfonds Sligro Food Group geen personeelsleden in dienst. 1 Hiernaast heeft er geen andere dienstverlening plaatsgevonden door de accountant. 2 Inclusief raming voor controle 2013:

68 Verbonden partijen Er is sprake van een relatie tussen de verbonden partijen, het fonds, de werkgever, de aangesloten ondernemingen en hun bestuurders. Er zijn geen leningen verstrekt aan, noch is er sprake van vorderingen op, (voormalige) bestuurders. De bestuurders nemen deel aan de pensioenregeling van het fonds op basis van de voorwaarden in het pensioenreglement. [27] Overige baten en lasten 24% van het technisch resultaat Diversen Saldo van baten en lasten Actuariële analyse van het saldo Wijziging rentetermijnstructuur Beleggingsopbrengsten Premies Waardeoverdrachten Kosten 0 0 Uitkeringen Kanssystemen Reguliere mutaties Toeslagverlening Wijziging actuariële grondslagen (3) Overige mutaties Het bedrag ad betreft de wijziging van de ervaringssterfte (2.137) en de vrijval van partner pensioen a.g.v. het ontbreken van een partner (191). 68

69 Risicoparagraaf (bedragen in duizenden euro) In de risicoparagraaf binnen het bestuursverslag is het beleid rond risicobeheersing uiteengezet. Hierna worden een aantal specifieke risico s nader toegelicht en gekwantificeerd. Conform de berekeningen van het Vereist eigen vermogen in het Actuarieel rapport is de risicoparagraaf gebaseerd op basis van het doorkijkbeginsel (lookthrough-principe) en wordt er rekening gehouden met recente ontwikkelingen zoals het gebruik van de UFR. Solvabiliteitsrisico Het belangrijkste financieel risico voor ons fonds is het niet kunnen nakomen van de pensioentoezeggingen. Een belangrijke maatstaf hiervoor is het aanwezig Eigen Vermogen. Wettelijk is een gestandaardiseerde methode (standaardmodel) vastgelegd om te kunnen toetsen of het aanwezig Eigen Vermogen voldoende is om een aantal specifieke financiële risico s op te kunnen vangen en daarmee of aan de pensioentoezeggingen kan worden voldaan. De berekeningen van het Vereist Eigen Vermogen zijn met name van belang voor de premiestelling en de evaluatie van het herstelplan van ons fonds. Het Eigen Vermogen van ons fonds is per 31 december 2013 groter dan het Minimaal Vereist Eigen Vermogen, maar kleiner dan het Vereist Eigen Vermogen volgens het standaardmodel, waardoor ons fonds in een reservetekort verkeert. Jaarlijks vindt toetsing plaats aan de hand van dit standaardmodel. De verschillende standaard risicofactoren hierin worden benoemd onder de noemer S1 tot en met S6. Naast de standaard risicocomponenten (S-componenten) is in de bepaling van het Vereist Eigen Vermogen ook rekening gehouden met de volgende additionele risicocomponenten: actief risico, leverage-risico, liquiditeitenrisico (voornoemde risico's worden verwerkt binnen de berekeningen van de S2 door middel van een extra verzwaring van de buffer). Hierna zijn de uitkomsten weergegeven voor de verschillende risicocategorieën op basis van het maximum van de feitelijke en strategische beleggingsmix (2013: feitelijk; 2012: feitelijk) % % Renterisico (S1) ,4% ,5% Zakelijke waarden risico (S2) ,6% ,4% Valutarisico (S3) ,2% % Grondstoffenrisico (S4) 0 0,0% 0 0,0% Kredietrisico (S5) ,5% ,0% Verzekeringstechnisch risico (S6) ,5% ,4% Diversificatie-effect Vereist eigen vermogen ,2% ,3% Aanwezige dekkingsgraad 122,4% 111,1% Minimaal vereiste dekkingsgraad 104,5% 104,6% Vereiste dekkingsgraad 115,2% 115,3% De dekkingsgraad wordt berekend door het totaal van de activa voor risico van ons fonds (minus de passiefposten Kortlopende schulden en overlopende passiva en Herverzekeringsdeel technische voorzieningen) te delen door de Voorziening pensioenverplichtingen (plus Overige technische voorzieningen). Het afgelopen jaar is deze, op grondslagen van ons fonds, toegenomen van 111,1% (2012) tot 122,4% (2013). 69

70 Renterisico Het renterisico wordt veroorzaakt, doordat de rentegevoeligheid van de verplichtingen afwijkt van de rentegevoeligheid van de beleggingen. Ons fonds kent een langere looptijd voor pensioenverplichtingen dan voor de looptijd van de beleggingen. Onderstaande duratie cijfers geven meer inzicht. Duratie van de vastrentende waarden (inclusief rentederivaten) 9,60 Duratie van de pensioenverplichtingen 21,00 De berekeningen voor de rentegevoelige beleggingen zijn gebaseerd op een tiental key-rate buckets van de vermogens beheerder. Deze buckets geven de rentegevoeligheid van de beleggingen accurater weer dan de door de vermogens beheerder aangeleverde kasstromen (welke niet de juiste rentegevoeligheid voor het berekenen van de S1 kennen). Vervolgens worden de buckets van de vastrentende waarden en de kasstromen van de voorziening kas stromen afgezet tegen door DNB bepaalde renteschokken die per looptijd verschillen. Op basis van deze renteschokken kan de impact op de technische voorziening en de impact op alle rentegevoelige beleggingen worden berekend. Overeenkomstig kan een afdekkingspercentage worden berekend. Rentegevoeligheid is één van de belangrijkste factoren bij de bepaling van de (strategische) assetallocatie van de portefeuille. Feitelijke verdeling Strategische verdeling in % in % Impact op technische voorziening voor risico fonds Impact op de rentegevoelige beleggingen Renterisico ,3% ,5% Afdekkingspercentage 85,7% 82,2% Ons fonds werkt toe naar een afdekking van 70% van de dekkingsgraad. Hoogte buffer Op basis van de Vereist Eigen Vermogen berekeningen bedraagt de buffer voor het feitelijk renterisico (1,3%) en voor het strategisch renterisico (1,5%) ultimo

71 Zakelijke waarden risico Ons fonds loopt het risico dat haar beleggingen in aandelen, vastgoed en alternatieve beleggingen in waarde dalen. In het beleggingsbeleid wordt met dergelijke risico s rekening gehouden door ondermeer een toepassing van voldoende spreiding in de beleggingsportefeuille naar categorieën, markten en dergelijke. De volatiliteit van de marktwaarden (prijsrisico s) van beleggingen wordt periodiek geëvalueerd en kan leiden tot bijstellingen in het vermogensbeheer. In onderstaande tabel wordt de verdeling naar de verschillende zakelijke waarden categorieën getoond % % Verdeling zakelijke waarden per categorie: Ontwikkelde markten (Mature markets) ,7% ,3% Opkomende markten (Emerging markets) ,8% ,3% Overige ,5% ,4% ,0% ,0% Hoogte buffer Bij de berekening van het Vereist Eigen Vermogen wordt voor het feitelijk en strategisch zakelijke waarden risico rekening gehouden met de door DNB voorgeschreven schokken die variëren overeenkomstig de risicograad van het type belegging. Deze standaardschokken zijn verder opgehoogd om zodoende rekening te houden met de volgende additionele risicocomponenten: actief risico, leverage-risico en liquiditeitenrisico. De buffer voor het feitelijk zakelijke waarden risico bedraagt (11,8%) en voor het strategisch zakelijke waarden risico (10,3%). Valutarisico Het valutarisico wordt veroorzaakt, doordat de verplichtingen van ons fonds in euro's luiden terwijl veel van de beleggingen van het pensioenfonds in niet-euro luiden. Ons fonds loopt het risico dat haar buitenlandse beleggingen dalen in waarde als gevolg van valutakoersontwikkelingen. Ons fonds kiest er daarom voor om een gedeelte van haar buitenlandse valuta's af te dekken. Zonder afdekking van valutarisico loopt ons fonds risico bij een daling van vreemde valuta ten opzichte van de euro. Door meer dan 100% van het risico af te dekken loopt ons fonds risico bij een stijging van vreemde valuta ten opzichte van de euro. Het valutarisico wordt berekend aan de hand van een scenario waarbij wordt uitgegaan van een waardedaling van de beleggingen in vreemde valuta van 20%. Het valutarisico is het totale negatieve effect op de waarde van alle beleggingen als gevolg van dit scenario. Afdekking van het valutarisico vindt plaats via derivatencontracten. 71

72 % % Zakelijke waarden naar valuta voor afdekking met derivaten Euro ,9% ,4% Amerikaanse dollar ,7% ,4% Britse pound sterling ,9% ,6% Japanse yen ,3% ,0% Overige ,2% ,6% ,0% ,0% Zakelijke waarden naar valuta na afdekking met derivaten Euro ,7% ,7% Amerikaanse dollar ,6% ,9% Britse pound sterling ,1% ,2% Japanse yen ,0% ,0% Overige ,0% ,4% ,0% ,0% Vastrentende waarden naar valuta voor afdekking met derivaten Euro ,1% ,2% Amerikaanse dollar ,4% ,9% Overige ,3% ,9% ,0% ,0% Vastrentende waarden naar valuta na afdekking met derivaten Euro ,1% ,2% Amerikaanse dollar ,4% ,9% Overige ,3% ,9% ,0% ,0% 72

73 % % Totaal beleggingen naar valuta voor afdekking met derivaten Euro ,8% ,2% Amerikaanse dollar ,7% ,8% Britse pound sterling ,4% ,9% Japanse yen ,5% ,7% Overige ,6% ,4% ,0% ,0% Totaal beleggingen naar valuta na afdekking met derivaten Euro ,2% ,3% Amerikaanse dollar ,6% ,8% Britse pound sterling ,8% ,1% Japanse yen ,4% ,0% Overige ,6% ,6% ,0% ,0% Hoogte buffer Bij de berekening van het Vereist Eigen Vermogen wordt voor het feitelijk en strategisch valutarisico rekening gehouden met een door DNB voorgeschreven schok van 20% die berekend wordt op de niet-euro beleggingen na afdekking. De buffer voor het feitelijk valutarisico bedraagt 61 (0,0%) en voor het strategisch valutarisico (0,2%). Kredietrisico Ons fonds loopt het risico dat één of meerdere van haar tegenpartijen niet aan de voorafgesproken betalingen kan voldoen. Bij de berekening van het kredietrisico dient het effect van de kredietwaardigheid van de partijen, waarin belegd wordt, tot uitdrukking te komen. Het kredietrisico komt tot uitdrukking in de zogenaamde creditspread. Deze creditspread is het verschil tussen de uitkering die afhangt van de kredietwaardigheid van de tegenpartij en een uitkering die met volledige zekerheid (risicovrij) tot uitkering zal komen. 73

74 Het kredietrisico binnen de vastrentende waarden portefeuille kan gemeten worden aan de hand van de creditspread. De gewogen gemiddelde credit spread van de rentegevoelige beleggingen van ons fonds is 0,76%. Een andere indicator voor het aanwezige kredietrisico binnen de vastrentede waarden portefeuille van ons fonds is de rating afgegeven door een kredietbeoordelaar. Een AAA rating impliceert dat de vastrentende waarden belegging geen krediterisico loopt. Daarentegen worden beleggingen die geclassificeerd staan onder "lager dan BBB" als zeer risicovol beschouwd. Cash wordt als kredietrisicovrij beschouwd % % Rating vastrentende waarden: AAA ,7% ,9% AA ,7% ,5% A ,7% ,7% BBB ,6% ,3% Lager dan BBB ,0% ,0% Cash ,3% ,6% ,0% ,0% % % Verdeling vastrentende waarden naar looptijd: Resterende looptijd < 1 jaar ,2% ,5% Resterende looptijd <> 5 jaar ,0% ,0% Resterende looptijd >= 5 jaar ,8% ,5% ,0% ,0% Hoogte buffer Binnen de berekening van het standaardmodel wordt een kredietrisico becijferd voor de rentegevoelige beleggingen die een creditspread groter dan 0% hebben. De creditspread wordt bepaald op basis van de rentegevoelige kasstromen van het fonds. Afgaande op de hierboven genoemde creditspread resulteert dit in een buffer voor het feitelijk kredietrisico van (3,9%) en voor het strategisch kredietrisico van (5,0%). Verzekeringstechnisch risico Binnen het verzekeringstechnische risico worden in principe alleen risico s meegenomen die verband houden met sterfte. Het omvat de risico s als gevolg van afwijkingen ten opzichte van de verwachte sterfte en afwijkingen van de verwachte sterftetrend (langlevenrisico). Tot het verzekeringstechnische risico worden gerekend: procesrisico, risicoopslag voor afwijkingen ten opzichte van de sterftetrend en negatieve stochastische afwijkingen van de verwachtingswaarde. Deze drie risico s bedragen een percentage van de op actuele waarde berekende technische voorziening. Het procesrisico neemt af naarmate het deelnemersbestand toeneemt, omdat het sterfteproces dan beter kan worden geschat. De beide andere risicofactoren houden respectievelijk rekening met de onzekerheid in de sterftetrend en met de negatieve stochastische afwijkingen. 74

75 In verband met het langlevenrisico wordt aanvullend boven het hanteren van de prudente grondslagen, de Voorziening toekomstige sterfteontwikkeling gevormd. Hoogte buffer De buffer voor het feitelijk verzekeringstechnisch risico bedraagt (1,5%) en voor het strategisch verzekeringstechnisch risico (1,5%). Concentratierisico Concentratierisico s kunnen optreden bij een concentratie van de portefeuille in regio s, economische sectoren of tegenpartijen. De spreiding van de portefeuille is in de toelichting op de balans nader toegelicht. Ook "grote posten" zijn aan te duiden als een vorm van concentratierisico. Om te bepalen welke posten hieronder vallen moeten per beleggingscategorie alle instrumenten met dezelfde debiteur worden gesommeerd Zakelijke waarden % % Verdeling zakelijke waarden per regio: Europa ,4% ,8% Noord-Amerika ,2% ,7% Midden- en Zuid-Amerika ,4% ,3% Azië ,2% ,5% Overige (1) ,8% ,7% ,0% ,0% Verdeling zakelijke waarden per sector: Financiële instellingen ,6% ,7% Informatietechnologie ,4% ,5% Industriële ondernemingen ,0% ,8% Niet-cyclische consumentengoederen ,9% ,3% Cyclische consumentengoederen ,2% ,4% Farmacie ,6% ,4% Energie ,8% ,3% Nutsbedrijven ,3% ,2% Telecommunicatie ,8% ,8% Basisindustrieën ,2% ,0% Andere sectoren ,2% ,5% ,0% ,0% 1 De exposure naar PIGS landen voor staat- en staatsgerelateerde obligaties in het All Grade Basis Fonds is 17,1%. Er was 13,2% exposure naar Italië en 6,9% Spanje, er was geen exposure in Griekenland en Portugal. Het All Grade Long Duration Fonds heeft voor 90,7% van het vermogen, beleggingen in het All Grade Basis Fonds. Daarmee komt de exposure naar PIGS (staat + staatsgerelateerd) binnen vastrentend voor Sligro op 15,9%, ofwel 10,5% op totaal portefeuille niveau. 75

76 Grote posten: zakelijke waarden van eenzelfde uitgevende instelling groter dan 5% van de totale beleggingen ING Global Equity Basis Fonds ,8% ,4% Nationale Nederlanden / ING Multi Manager Fund ,0% ,5% ING Dividend Aandelen Basis Fonds ,3% ,1% 76

77 Vastrentende waarden % % Verdeling vastrentende waarden per categorie: Verdeling vastrentende waarden per Categorie: Staatsobligaties ,8% ,2% Bedrijfsobligaties ,4% ,5% Hypotheken / Leningen ,3% ,8% Financiële Instellingen ,9% ,2% Lokale overheden 0 0,0% 315 0,3% Overige ,6% ,0% ,0% ,0% Grote posten: vastrentende waarden van eenzelfde uitgevende instelling groter dan 5% van de totale beleggingen in vastrentende waarden ING Fixed Income All Grade Long Duration Basis Fonds ,9% ,5% ING Fixed Income All Grade Basis Fonds ,6% ,1% Er zijn geen beleggingen uitgeleend en er zijn geen beleggingen in Sligro Food Group en de aan haar gelieerde ondernemingen Veghel, 12 juni 2014 H. van Rozendaal J. Cooijmans voorzitter secretaris R. van der Sluijs W. Jansen A. Dijkstra 77

78