Aanleiding. Tweede Kamer der Staten-Generaal T.a.v. de voorzitter, mevrouw A. van Miltenburg Postbus EA DEN HAAG

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal T.a.v. de voorzitter, mevrouw A. van Miltenburg Postbus EA DEN HAAG KENMERK: B/12/6726/MH DATUM: 19 november 2012 ONDERW ERP: Code Pensioenfondsen Geachte mevrouw Van Miltenburg, Tijdens de Rondetafelbijeenkomst van 22 maart 2012 is door de Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid toegezegd uw Kamer over de ontwikkeling van een nieuwe Code Pensioenfondsen door deze beide organisaties nog vóór de plenaire behandeling van het wetsvoorstel Versterking bestuur pensioenfondsen (Kamerstukken II 2011/ ) te informeren. De werkzaamheden en het overleg over de verschillende onderdelen van de Code Pensioenfondsen (hierna: Code) vorderen gestaag en op korte termijn worden de organisaties van ouderen, vrouwen en jongeren geconsulteerd. Ook is er regelmatig overleg met governance-experts. Aangezien de met de opstelling belaste organisaties uw Kamer in dit stadium nog niet een concept-tekst van de Code kunnen voorleggen, willen zij u met deze brief informeren over de verschillende aspecten en onderdelen van de Code. Aanleiding De Code wordt opgesteld om het functioneren van het pensioenfonds transparanter te maken en bij te dragen aan het verder verbeteren van de kwaliteit van het pensioenfondsbestuur. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft partijen hiertoe in het kader van het wetsvoorstel Versterking bestuur pensioenfondsen ook uitgenodigd.

2 B/12/6726/MH, pagina 2 van 7 De Code komt voor pensioenfondsen in de plaats van de Principes voor goed pensioenfondsbestuur, zoals deze in december 2005 door de Stichting van de Arbeid in overleg met de sector en de Centrale Samenwerkende Ouderenorganisaties zijn opgesteld. Evenals andere governance codes wordt deze Code door de sector zelf opgesteld. De pensioenfondsensector neemt de verantwoordelijkheid het functioneren van de sector te verbeteren via het opstellen van een Code en door het instellen van een Monitoringcommissie. De Code is geen doel op zich maar een middel om de kwaliteit van het functioneren van het pensioenfondsbestuur te verbeteren en het vertrouwen van de samenleving in het algemeen en van de belanghebbenden in het bijzonder te behouden en te versterken. De samenleving verwacht terecht dat een pensioenfonds in een zeer complexe omgeving het hem toevertrouwde geld goed beheert en de belangen van alle betrokkenen evenwichtig afweegt. Uitgangspunt is de kwaliteit van het pensioenfondsbestuur te borgen door het organiseren van betrokken en deskundige mensen. Een pensioenfonds is te beschouwen als een bijzondere financiële instelling, namelijk een sociale financiële instelling. Dit blijkt ook uit de verantwoordelijkheidsverdeling tussen de partijen die de arbeidsvoorwaarden bepalen en het pensioenfondsbestuur. Kenmerkend is de rolverdeling: sociale partners, ondernemingen en beroepsgroepen bepalen de inhoud van de pensioenregelingen en pensioenfondsen voeren die regelingen uit. Bij het besturen van het pensioenfonds zal het belang van belanghebbenden steeds voorop moeten staan, uiteraard met inachtneming van de inhoud van de door sociale partners in het kader van de arbeidsvoorwaardenregeling afgesproken pensioenregeling. Dit betekent ook dat vertegenwoordigers van de belanghebbenden 1, ongeacht voor welk governance-model is gekozen, een belangrijke rol spelen. 1 Belanghebbenden zijn de deelnemers, gewezen deelnemers, andere aanspraakgerechtigden, de pensioengerechtigden en de werkgever(s).

3 B/12/6726/MH, pagina 3 van 7 De Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid gaan ervan uit dat in formele zin de keuze van het bestuursmodel bij het bestuur van het pensioenfonds komt te liggen. Echter in materiële zin dienen de sociale partners die het contract afspreken zo n belangrijke stem te hebben dat het vastleggen van het bestuursmodel in de uitvoeringsovereenkomst tussen bestuur en sociale partners noodzakelijk is. Onder verwijzing naar het unanieme SER-advies Reactie op (conceptnota van wijziging) wetsvoorstel versterking bestuur pensioenfondsen 2 zal de formele keuze van het fondsbestuur daarom in lijn moeten zijn met de uitvoeringsovereenkomst. Als specifiek kenmerk van een pensioenfonds geldt de opdracht om bij de uitvoering van de pensioenregeling de belangen van de belanghebbenden op evenwichtige wijze af te wegen. De belanghebbenden zijn degenen die hierover uiteindelijk hun oordeel moeten geven. Anders dan in andere sectoren zijn alle belanghebbenden betrokken bij het fonds. Op dit punt wijkt de pensioenfondsensector af van bijvoorbeeld de vennootschappen waarop de Nederlandse corporate governance code ziet. Immers bij een vennootschap is er geen orgaan waar, anders dan bij een pensioenfonds, álle (werknemers-, bedrijfs- en aandeelhouders-) belangen behartigd worden. Daarom is de raad van commissarissen bij een onderneming in het kader van het beoordelen van de vraag of er met alle belangen rekening wordt gehouden een rol toebedeeld naast de algemene vergadering van aandeelhouders. In een pensioenfonds ligt deze taak bij de deelnemers- en pensioengerechtigdenraad dan wel bij het belanghebbendenorgaan. Aangezien de werkgever op grond van de tekst van het wetsvoorstel op dit moment geen deel uitmaakt van de wettelijke verantwoordingsstructuur, draagt het bestuur zelf de zorg voor een adequate verantwoording aan de werkgever(s). Naast een sociale instelling, welke blijkt uit de sociale doelstelling van het fonds en de essentiële rol van belanghebbenden binnen het fonds, is een pensioenfonds ook een financiële instelling, waar een hoge mate van deskundigheid aanwezig dient te zijn. De Code zal rekening houden met beide aspecten. 2 SER-advies nr. 2012/05 van 10 september 2012.

4 B/12/6726/MH, pagina 4 van 7 Strekking Code De Code zal gaan over het besturen van het pensioenfonds, het intern toezicht daarop en over het afleggen van verantwoording over wat het pensioenfonds doet, wat deze gepland en gerealiseerd heeft. Belangrijk kenmerk van goed bestuur is de aanwezigheid van adequate checks & balances. Het gaat om de verdeling van de verschillende rollen die moeten bijdragen aan het realiseren van een optimale uitvoering van de pensioenovereenkomst. Er zal een goede balans gezocht moeten worden in het bestuurlijk proces. In de Code zal de nadruk gelegd worden op het beïnvloeden van het gedrag van bestuurders, intern toezichthouders en belanghebbenden in de verantwoordingsfunctie. Dat spreekt vanzelf als het gaat om integriteit, maar ook bij transparantie ten aanzien van de processen en bij de beloning wordt hierop de nadruk gelegd 3. Inhoud en structuur van de Code Per orgaan 4 zullen normen en aanbevelingen worden opgenomen over taak en werkwijze, samenstelling en zittingstermijnen, geschiktheid en de procedure voor benoeming en ontslag. Daarnaast zullen overkoepelende thema s worden opgenomen, die niet alleen het eigen functioneren binnen het fonds, maar ook het functioneren van dienstverleners betreft: beloningsbeleid, communicatie en transparantie, diversiteit, integer handelen, integraal risicomanagement, compliance, klachten en geschillen, verantwoord beleggen, uitvoering en uitbesteding. 3 Bij de Nederlandse corporate governance code is gebleken dat gedetailleerde 4 transparantievoorschriften niet zinvol zijn, omdat ze kunnen bijdragen aan afvinkgedrag' en aldus de inzichtelijkheid van informatie kunnen vertroebelen, met name op het gebied van bezoldiging van bestuurders. Bestuur, deelnemers- en pensioengerechtigdenraad, belanghebbendenorgaan, raad van toezicht en visitatiecommissie.

5 B/12/6726/MH, pagina 5 van 7 Via normen en aanbevelingen wordt gewenst gedrag gestimuleerd. Beoogd wordt hiermee een wezenlijke discussie binnen en tussen de verschillende organen van het pensioenfonds te bevorderen, alsook tussen het pensioenfonds en de organisaties waaraan taken zijn uitbesteed. Dat laatste wordt wel de regiefunctie genoemd. De Code besteedt aandacht aan het belang van een goede interne beheersing van processen en informatiestromen. In een pensioenfonds is het bestuur altijd eindverantwoordelijk voor alle besluiten die genomen worden, ongeacht of deze aan een pensioenuitvoeringsbedrijf of vermogensbeheerder zijn uitbesteed. De regierol van een pensioenfondsbestuur wordt in de Code nader ingevuld, voor wat betreft het bestuur, alsook voor het intern toezicht. Reikwijdte Code De Code zal van toepassing zijn op alle pensioenfondsen, te weten bedrijfstakpensioen-fondsen, ondernemingspensioenfondsen en beroepspensioenfondsen met een statutaire zetel in Nederland. Voor zover van toepassing, zal onderscheid worden gemaakt tussen de verschillende bestuursmodellen: het paritaire model, het onafhankelijke model en het one-tier boardmodel (gemengd model), zoals dat in het wetsvoorstel bij nota van wijziging zal worden opgenomen. In de Code wordt ingegaan op de rol van het bestuur, de deelnemers- en pensioengerechtigdenraad (hierna: DPR), het belanghebbendenorgaan (hierna: BO) en het intern toezicht. De Code staat niet op zichzelf, maar maakt deel uit van het volledige stelsel van bestaande wet- en regelgeving, aanbevelingen, convenanten en codes van de Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid. Net zoals voor de Corporate Governance Code en de codes voor banken en verzekeraars geldt, is bepalend voor de werking van de Code de wijze waarop met de intenties van de Code wordt omgegaan en niet de mate waarin deze naar de letter wordt nageleefd: het zogenaamde pas toe of leg uit-beginsel. Het doel van de Code is het bewustzijn te stimuleren ten aanzien van goed bestuur bij bestuurders, leden van het intern toezicht, de DPR en het BO.

6 B/12/6726/MH, pagina 6 van 7 Het pensioenfonds past de normen toe of zet in het jaarverslag gemotiveerd uiteen waarom een norm niet (volledig) is toegepast. Ook over de uitvoering van de aanbevelingen zal het pensioenfonds verslag moeten doen. Gezien de aard, zal dit op een meer globaal niveau kunnen geschieden. Inwerkingtreding Code Evenals de hierboven genoemde codes zal de Code naar het oordeel van de opstellende organisaties een wettelijke verankering moeten krijgen. De Code zal in werking moeten treden op het moment dat de Wet versterking bestuur pensioenfondsen inwerking treedt. Zowel ontwikkelingen op het terrein van de pensioenfondsen, wet- en regelgeving als maatschappelijke ontwikkelingen kunnen aanleiding zijn de Code op onderdelen aan te passen en zo nodig op termijn ook verder uit te breiden. Instelling Monitoringcommissie Er wordt een Monitoringcommissie ingesteld. Hiermee wordt toezicht op de naleving van de Code gewaarborgd. Voorgesteld wordt de Monitoringcommissie te laten instellen door de minister van SZW. De Monitoringcommissie zal gaan bestaan uit onafhankelijke deskundigen, die gevoel voor de pensioenfondsensector hebben. Aan de commissie zal daarnaast een deskundige uit de sector als adviseur worden toegevoegd. Voorgesteld wordt de leden en adviseur te laten benoemen door de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op basis van voordrachten van de Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid. Beoogd wordt de financiering te regelen conform de monitoringcommissies van banken en verzekeraars. Rapportages Pensioenfondsen rapporteren jaarlijks in het jaarverslag over hoe zij de Code hebben opgevolgd en plaatsen dit verslag op hun website. De Monitoringcommissie doet onderzoek naar de naleving van de Code en publiceert jaarlijks haar bevindingen, signaleert ontwikkelingen en doet aanbevelingen over aanpassing van de Code.

7 B/12/6726/MH, pagina 7 van 7 Op deze wijze hopen de Stichting van de Arbeid en de Pensioenfederatie een bijdrage te leveren aan de aandacht die pensioenfondsen besteden aan het bestaan en verbeteren van een goede governance. Vanzelfsprekend zullen we u informeren over de tekst van de Code. Een afschrift van deze brief wordt gezonden aan de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Hoogachtend, Namens de Pensioenfederatie Namens de Stichting van de Arbeid G.P.C.M. Riemen Algemeen directeur J.M.A. Mooren Secretaris