Klimaatonderzoek. Eindresultaten. mei Herhaling van een publieksenquête. Dirk De Martelaere Joris Smet

Transcriptie

1 Klimaatonderzoek Herhaling van een publieksenquête Eindresultaten mei Tel. +32/(0) info@masresearch.be Dirk De Martelaere Joris Smet

2 Inhoud Doelstellingen Methodologie Profiel van de respondenten Resultaten Attitude ten aanzien van klimaatverandering Kennis m.b.t. klimaatverandering Gedrag m.b.t. klimaatverandering Klimaatbeleid Informatie en communicatie 2

3 Doelstellingen (1) De Dienst Klimaatverandering wenst via een publieke enquête een beter inzicht te vergaren in: De kennis van het Belgische grote publiek over de klimaatproblematiek o Weet de man in de straat welke de grote uitdagingen zijn? o Kan men de oorzaken en gevolgen van de klimaatverandering correct inschatten? o Is men op de hoogte van de financiële steunmaatregelen? o Weet hij waar informatie beschikbaar is? De subjectieve interpretatie o Hoe ervaart het grote publiek de problematiek? o Wordt die als een urgentie ervaren? o Hoe worden de inspanningen van het beleid ervaren? o Leeft het gevoel dat eenieder een steentje kan bijdragen? De persoonlijke attitude / bereidheid er zelf iets aan te doen o Wil de man in de straat zich zelf op dat vlak engageren (bv. op het vlak van de eigen mobiliteit, het eigen huishouden)? o Is hij bereid daarvoor financiële inspanningen te leveren? 3

4 Doelstellingen (2) De vergaarde kennis moet na afloop geïmplementeerd kunnen worden door de Dienst : Als middel om toekomstige campagnes optimaal uit te werken o Hoe speelt de Afdeling Klimaatverandering optimaal in op de gevoeligheden die leven? o Welk soort boodschap slaat het best in? o Hoe dient die verpakt te worden? o Hoe personaliseer je die? o Hoe zet je aan tot actie? Als evaluatie-instrument o Nagaan wat de evolutie is ten opzichte van de eerdere edities van het klimaatonderzoek (2005 en 2009) o Welke vooruitgang is geboekt? o Hebben bepaalde overheidsmaatregelen een effect kunnen genereren? 4

5 Inhoud Doelstellingen Methodologie Profiel van de respondenten Resultaten Attitude ten aanzien van klimaatverandering Kennis m.b.t. klimaatverandering Gedrag m.b.t. klimaatverandering Klimaatbeleid Informatie en communicatie 5

6 Methodologie Intro Methode Postaal onderzoek (PAPI) met de mogelijkheid tot het online invullen van de vragenlijst (CAWI) Doelgroep 16- tot 75-jarige Belgen Steekproef 1500 interviews representatief naar geslacht, regio, leeftijd en urbanisatiegraad (tweetrapssteekproef) Periode 4 september 7 november 2013 Postpakket Begeleidende brief (NL, FR, DE) van de minister, antwoordomslagen port betaald door bestemmeling Vragenlijst Vragenlijst in de drie landstalen (NL, FR, DE) Helpdesk Telefonische helpdesk met het nummer van 6

7 Methodologie Quota en respons Vooropgesteld Behaald Geslacht N N Mannen Vrouwen Leeftijd jaar jaar jaar jaar jaar jaar Gewest Brussels Hoofdstedelijk Gewest Vlaanderen Wallonië Urbanisatie 5 grote steden Steden Kleine lokaliteiten Landelijk Opleidingsniveau Lager onderwijs Lager secundair Hoger secundair beroeps Hoger secundair algemeen Hoger onderwijs Universitair onderwijs Behaald Verstuurd Respons 23% Methode 18% 82% Cawi Papi enquêtes vragenlijsten 7

8 Methodologie Respons Cumulatieve respons Uitstuur golf 1 (N=3830) Herinnering golf 1 (N=3261) Uitstuur golf 2 (N=2734) Herinnering golf 2 (N=2327) W1-02/09 W2-09/09 W3-16/09 W4-23/09 W5-30/09 W6-07/10 W7-14/10 W8-21/10 W9-28/10 W10-04/11 Post Cawi Post cumulatief Cawi cumulatief Totaal 8

9 Methodologie Weging Vooropgesteld (N) Behaald (N) Weging (%) Geslacht Mannen % Vrouwen % Leeftijd jaar % jaar % jaar % jaar % jaar % jaar % Gewest Brussels Hoofdstedelijk Gewest % Vlaanderen % Wallonië % Urbanisatie 5 grote steden % Steden % Kleine lokaliteiten % Landelijk % Opleidingsniveau Lager onderwijs % Lager secundair % Hoger secundair beroeps % Hoger secundair algemeen % Hoger onderwijs % Universitair onderwijs % 9

10 Inhoud Doelstellingen Methodologie Profiel van de respondenten Resultaten Attitude ten aanzien van klimaatverandering Kennis m.b.t. klimaatverandering Gedrag m.b.t. klimaatverandering Klimaatbeleid Informatie en communicatie 10

11 Profiel respondenten Gezinssamenstelling Huidige gezinssituatie Aantal kinderen 2% 15% 17% 22% geen kinderen; 33% kinderen; 67% 28% 66% 12% 5% Inwonend bij ouders of familie Alleenstaand Gehuwd / samenwonend Andere 1 kind 2 kinderen 3 kinderen 4 kinderen of meer 11

12 Profiel respondenten Betaald werk en woningbezit Heeft u op dit ogenblik betaald werk? Bent u huurder of eigenaar van de woning waar u hoofdzakelijk verblijft? 41% 47% 21% 12% Ja, ik werk voltijds in mijn hoofdberoep 79% Ja, ik werk deeltijds in mijn hoofdberoep Neen, ik heb geen betaald werk Huurder Eigenaar 12

13 Profiel respondenten Wagenbezit Hoeveel wagens zijn er in uw gezin? Hoeveel van deze wagens zijn bedrijfswagens? Privéwagens 14% 53% 29% 4% Bedrijfswagens 81% 17% 2% Totaal aantal wagens 9% 46% 37% 8% 0% 20% 40% 60% 80% 100% >2 13

14 Inhoud Doelstellingen Methodologie Profiel van de respondenten Resultaten Attitude ten aanzien van klimaatverandering Kennis m.b.t. klimaatverandering Gedrag m.b.t. klimaatverandering Klimaatbeleid Informatie en communicatie 14

15 Attitude Bezorgdheid (algemeen) V1. Hieronder vindt u een lijst met dingen waarover sommige mensen zeggen dat ze zich zorgen maken. Kan u voor elk van hen aanduiden in welke mate u er bezorgd om bent? TOP2 BOTTOM % % % % % % Milieu % 47% 21% 4% Gezondheidsproblemen (AIDS, kanker, ) % 44% 23% 5% Onveiligheid % 42% 23% 10% Werkloosheid % 44% 24% 9% Armoede, sociale uitsluiting % 44% 27% 8% Armoede in de wereld % 43% 31% 7% Het schaars worden van energiebronnen % 39% 28% 10% Migranten en integratie % 33% 26% 11% Terrorisme % 34% 26% 12% 3% Mensenrechten Economische groei Drugsmisbruik Voedselveiligheid Mobiliteit Vergrijzing van de bevolking % 13% 20% 19% 11% 10% 41% 43% 34% 35% 33% 30% 35% 34% 28% 29% 39% 38% 8% 10% 13% 14% 16% 18% 5% 3% 3% % 20% 40% 60% 80% 100% Heel bezorgd Bezorgd Tussen beide Niet bezorgd Helemaal niet bezorgd 15

16 Attitude Bezorgdheid (milieuvlak) V2. En als we nu specifiek naar de milieuproblematiek kijken, kan u voor elk van volgende zaken aanduiden in welke mate u er bezorgd om bent? TOP2 BOTTOM % % % % % % Luchtvervuiling % 52% 15% 3% Watervervuiling % 46% 19% 4% Radioactief afval % 34% 18% 6% De verdwijning van het tropisch regenwoud % 37% 20% 4% De verdwijning van bepaalde planten en dieren % 40% 20% 7% Klimaatverandering % 42% 25% 4% Bodemvervuiling % 42% 26% 5% Chemische producten en gevaarlijke stoffen % 40% 24% 7% Het gebruik van pesticiden % 40% 25% 8% De afvalberg % 42% 28% 6% Het gat in de ozonlaag % 43% 26% 8% Ozonpieken in de zomer % 38% 32% 9% De internationale handel in bedreigde diersoorten % 31% 30% 10% 3% Zure regen % 36% 36% 14% Genetisch gemanipuleerde gewassen % 26% 34% 21% 4% % 20% 40% 60% 80% 100% Heel bezorgd Bezorgd Tussen beide Niet bezorgd Helemaal niet bezorgd 16

17 Attitude Interesse in milieu V27. In welke mate bent u geïnteresseerd in het milieu en de milieuproblematiek? TOP2 BOTTOM % 23% 49% 24% 3% 4% % 19% 49% 28% 3% 4% % 17% 51% 28% 3% 4% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Heel geïnteresseerd Geïnteresseerd Tussen beide Niet geïnteresseerd Helemaal niet geïnteresseerd 17

18 Attitude Perceptie van verantwoordelijkheid (1) V6. Wie/wat beïnvloedt volgens u in België het meest de klimaatverandering? (1) 100% 80% 91% 10% 10% 81% 19% 62% 60% 40% 71% 52% 37% 32% 31% 20% 0% 16% 17% 17% 10% 7% 13% 7% 4% 7% De industrie Het vrachtvervoer Het personenvervoer De landbouw De gezinnen thuis Belangrijkste sector 2de sector 3de sector 18

19 Attitude Perceptie van verantwoordelijkheid (2) V6. Wie/wat beïnvloedt volgens u in België het meest de klimaatverandering? (2) De industrie Het vrachtvervoer Het personenvervoer De landbouw De gezinnen thuis Andere 3% 5% 3% 23% 28% 32% 24% 30% 31% 64% 65% 62% 78% 81% 98% 95% 91% 89% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

20 Attitude Perceptie van verantwoordelijkheid (3) V14. Wie/wat moeten volgens u in de komende jaren in België de grootste inspanningen leveren om klimaatveranderingen tegen te gaan? (1) 100% 80% 60% 40% 20% 0% 91% 77% 10% 10% 58% 21% 39% 32% 33% 70% 47% 21% 14% 17% 10% 15% 10% 8% 8% 3% De industrie Het vrachtvervoer Het personenvervoer De gezinnen thuis De landbouw Belangrijkste sector 2de sector 3de sector 20

21 Attitude Perceptie van verantwoordelijkheid (4) V14. Wie/wat moeten volgens u in de komende jaren in België de grootste inspanningen leveren om klimaatveranderingen tegen te gaan? (2) De industrie Het vrachtvervoer Het personenvervoer De gezinnen thuis De landbouw Andere 2% 3% 3% 29% 27% 26% 32% 40% 39% 60% 59% 58% 76% 77% 85% 97% 95% 91% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

22 Attitude Besluiten Besluiten i.v.m. de attitude ten aanzien van klimaatverandering o Het milieu is een belangrijke bron van bezorgdheid voor de Belgen. o Zeven op tien Belgen - vooral de jongeren - zijn (zeer) bezorgd over de klimaatverandering. o De rol van de gezinnen wordt onderschat. 22

23 Inhoud Doelstellingen Methodologie Profiel van de respondenten Resultaten Attitude ten aanzien van klimaatverandering Kennis m.b.t. klimaatverandering Gedrag m.b.t. klimaatverandering Klimaatbeleid Informatie en communicatie 23

24 Kennis Beeldvorming algemeen V3. Graag zouden wij uw mening kennen in verband met een aantal uitspraken TOP2 BOTTOM % % % % % % KV is een probleem dat dringend aangepakt moet worden % 35% 17% De effecten van KV zijn reeds elders merkbaar % 53% 19% De effecten van KV zijn reeds merkbaar bij ons % 47% 30% 9% Mijn handelingen kunnen een verschil maken voor KV % 38% 35% 12% KV is een verschijnsel dat zich globaal voordoet % 45% 18% 6% Menselijke activiteiten zorgen voor onherstelbare schade aan het klimaat % 40% 29% 14% KV kan tegengehouden worden door onze manier van leven te veranderen % 47% 25% 6% KV is een ernstig verschijnsel dat een bedreiging vormt in mijn dagelijks leven % 30% 33% 19% KV is een verschijnsel dat zich slechts zeer lokaal voordoet % 16% 48% 28% KV is uitsluitend een natuurlijk verschijnsel % 28% 39% 22% Er is geen klimaatverandering % 20% 40% 33% % 20% 40% 60% 80% 100% Helemaal akkoord Akkoord Tussen beide Niet akkoord Helemaal niet akkoord 24

25 Kennis Oorzaken V4. In welke mate hebben de volgende menselijke activiteiten een effect op klimaatverandering? TOP2 BOTTOM De uitstoot door de industrie % % % % 37% 8% % % % De ontbossing % 37% 11% 3% De uitstoot van broeikasgassen % 47% 13% De uitstoot van auto's % 48% 13% 3% De uitstoot van vliegtuigen % 43% 16% 3% Het gebruik van spuitbussen % 40% 31% 11% Het verwarmen van huizen % 43% 35% 10% Het gebruik van elektriciteit % 31% 43% 15% 3% Het eten van vlees % 25% 37% 17% 9% Het eten van exotisch fruit en groenten % 24% 35% 20% 14% % 20% 40% 60% 80% 100% Heel groot effect Groot effect Tussen beide Klein effect Helemaal geen effect 25

26 Kennis Oorzaken en gevolgen V5. Welke landen zijn hoofdzakelijk verantwoordelijk voor klimaatverandering? In welke landen ondervindt men het meest de gevolgen van klimaatverandering? 100% 80% 35% 43% 60% 5% Beide in de dezelfde mate 40% 60% 52% Ontwikkelingslanden Westerse industrielanden 20% 0% Hoofdzakelijk verantwoordelijk 5% Ondervinden het meest de gevolgen 26

27 Kennis Gevolgen V7. Zal klimaatverandering leiden tot de volgende verschijnselen? JA NEE % % % % % % CORRECT Het afsmelten van de ijskap % 10% Meer orkanen en stormen % 3% 13% Een verhoging van de zeespiegel % 3% 15% Meer hittegolven % 5% 15% Het uitsterven van dier- en plantensoorten % 5% 17% Meer neerslag in bepaalde regio's, minder elders % 5% 19% Ondervoeding en hongersnood in de wereld % 14% 30% Malaria en gele koorts in onze streken % 21% 61% FOUTIEF Meer tsunami's % 15% 26% Huidkanker % 15% 39% Het opdrogen van de Middellandse Zee % 31% 53% Meer heetwaterbronnen in Ijsland % 20% 70% % 20% 40% 60% 80% 100% Ja Nee Weet niet 27

28 Kennis Eigen kennis V8. Als u zichzelf een score zou mogen geven op 10, hoeveel zou u dan uzelf geven voor de mate waarin u geïnformeerd bent over klimaatverandering? Score 1-5 Score 6-10 Gemiddelde % 3% 5% 8% 22% 26% 25% 7% 61% 5, % 5% 7% 22% 24% 25% 10% 2% 62% 5, % 4% 6% 16% 28% 26% 13% 70% 6,1 0% 20% 40% 60% 80% 100%

29 Kennis Financiële steun V23A. De overheid geeft financiële steun (onder van de vorm van belastingvermindering of premies) voor investeringen in een aantal energiebesparende technieken. Bent u op de hoogte van deze steun? 48% Isolatie (dak, vloer, muur) Zonnepanelen (voor de productie van elektriciteit) Hoogrendementsglas 45% Zuinige personenwagens (met een lage CO2-uitstoot) 32% Condensatieketel (voor woningverwarming 35% Zonneboiler (voor de productie van warm water) 35% 78% 92% 79% 87% 62% 76% 60% 72% 55% 68% 54% 66% Lage-energiewoning/ passiefwoning 65% Warmtepomp 59% 25% Kamerthermostaat en thermostatische radiatorkranen 37% 56% 20% Een studie van het energieverbruik in de woning (energie-audit) 40% 54% 0% 20% 40% 60% 80% 100%

30 Kennis Besluiten Besluiten i.v.m. de kennis ten aanzien van klimaatverandering o Klimaatverandering is wel degelijk een probleem. o De menselijke activiteiten met directe impact op het klimaat zijn goed gekend, maar de meer indirecte (verwarming, elektriciteitsverbruik en voeding) zijn beduidend minder goed gekend. o De gevolgen van klimaatverandering zijn op zich goed gekend, maar de geografische verspreiding ervan is dat veel minder. o Een meerderheid van de Belgen vindt zichzelf redelijk goed geïnformeerd. o De kennis over de financiële steun van de overheid voor investeringen in energiebesparende technieken kende een sterke tot spectaculaire groei ten opzichte van 2005 en

31 Inhoud Doelstellingen Methodologie Profiel van de respondenten Resultaten Attitude ten aanzien van klimaatverandering Kennis m.b.t. klimaatverandering Gedrag m.b.t. klimaatverandering Klimaatbeleid Informatie en communicatie 31

32 Gedrag Verplaatsingen V18A. Welke uitspraken zijn nu reeds op u van toepassing? V18B. Welke uitspraken zullen in de nabije toekomst op u persoonlijk van toepassing zijn? Intentie 2009 (nu) 2009 (toekomst) *Ik laat de motor van mijn wagen niet onnodig draaien 76% 83% +8% 76% 81% *Ik pas regelmatig mijn rijstijl aan voor het milieu 70% 78% +8% 65% 73% *Ik kies een wagen op maat van het gezin 67% 83% +7% 57% 70% Ik fiets of wandel regelmatig om mij te verplaatsen 56% 65% +9% 56% 65% *Ik kies bewust voor een energiezuinige auto 51% 79% +28% 32% 59% Ik gebruik regelmatig het openbaar vervoer 35% 47% +12% 37% 47% Ik vermijd het vliegtuig om op vakantie te gaan 34% 44% +10% Ik rij regelmatig samen met de wagen 34% 44% +10% 29% 39% 0% 20% 40% 60% 80% 100% * *Basis: alle wageneigenaars (N=1.397) Nu reeds Nu + in de nabije toekomst 32

33 Gedrag Huishouden V18A. Welke uitspraken zijn nu reeds op u van toepassing? V18B. Welke uitspraken zullen in de nabije toekomst op u persoonlijk van toepassing zijn? Intentie 2009 (nu) 2009 (toekomst) Ik sorteer altijd het huishoudelijk afval Ik gebruik de spaartoets op het toilet Ik verkies een douche boven een bad Ik verkies seizoensgebonden fruit en groenten van eigen Ik verkies verse producten, geen diepvriesproducten Ik gebruik regelmatig herlaadbare batterijen Ik gebruik een spaardouchekop Ik verkies milieuvriendelijke verpakking Ik eet regelmatig minder vlees of vegetarisch Ik gebruik regelmatig regenwater in het huishouden Ik koop regelmatig producten uit biologische landbouw 96% 98% 81% 89% 78% 85% 74% 82% 62% 72% 60% 75% 59% 76% 55% 72% 41% 56% 38% 55% 29% 52% +2% 95% 97% +8% 74% 85% +7% 75% 81% +8% 64% 75% +10% 53% 64% +15% 61% 72% +17% 52% 70% +18% 51% 70% +15% % % 23% 46% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Nu reeds Nu + in de nabije toekomst 33

34 Gedrag Woning V18A. Welke uitspraken zijn nu reeds op u van toepassing? V18B. Welke uitspraken zullen in de nabije toekomst op u persoonlijk van toepassing zijn? Intentie 2009 (nu) 2009 (toekomst) Ik koop energiezuinige verlichting (bv spaarlampen, leds) Ik doof de lichten wanneer ik een ruimte voor meer dan 3 minuten verlaat Ik gebruik energiezuinige huishoudtoestellen Ik verkies het meest energiezuinige programma voor mijn vaatwasser/wasmachine Ik verlaag mijn verwarmingskosten door een graadje minder te verwarmen *Ik verhoog de efficiëntie van mijn verwarmingssysteem *Ik neem initiatief om de isolatie van mijn woning te verbeteren Ik zet elektronische toestellen helemaal uit om energieverbruik te vermijden *Ik ben overgeschakeld op aardgas Ik gebruik groene stroom *Ik gebruik zonne-energie 85% 91% 81% 86% 77% 88% 76% 84% 71% 79% 66% 81% 61% 82% 59% 72% 45% 53% 39% 56% 20% 37% +6% 69% 81% +5% 74% 80% +11% 63% 76% +8% 66% 75% +8% 68% 76% +15% 53% 66% +21% 47% 66% +13% 66% 78% +8% 41% 46% +17% 19% 40% +17% 5% 27% * *Basis: alle woningeigenaars (N=1.215) Nu reeds 0% 50% 100% Nu + in de nabije toekomst 34

35 Gedrag Gebruik financiële steun V23B. De overheid geeft financiële steun (onder de vorm van belastingvermindering of premies) voor investeringen in een aantal energiebesparende technieken. Heeft u al gebruik gemaakt van deze steun? 16% *Isolatie (dak, vloer, muur) 9% 26% 20% *Hoogrendementsglas 17% 24% 10% *Condensatieketel (voor woningverwarming 10% 19% 16% *Kamerthermostaat en thermostatische radiatorkranen 7% 15% *Zonnepanelen (voor de productie van elektriciteit) 2% 15% 7% **Zuinige personenwagens (met een lage CO2-uitstoot) 6% 13% 2% *Een studie van het energieverbruik in de woning (energie-audit) 2% 9% 3% *Zonneboiler (voor de productie van warm water) 2% 6% *Lage-energiewoning/ passiefwoning 5% *Warmtepomp 4% 0% 10% 20% 30% **Basis: alle woningeigenaars (N=1.215) **Basis: alle wageneigenaars (N=1.397)

36 Gedrag Aankopen - selectiecriteria V19. Welke selectiecriteria hanteert u bij de aankoop van onderstaande producten? Auto Wasmachine / droogkast / vaatwasser Koelkast / diepvriezer Verwarmingsketel Milieubewustzijn Design Kwaliteit Energieverbruik Prijs Imago 41% 45% 37% 36% 63% 64% 53% 60% 59% 73% 27% 26% 7% 7% 5% 8% 44% 50% 66% 71% 75% 79% 56% 63% 10% 9% 6% 7% 40% 46% 63% 65% 74% 80% 52% 60% 3% 3% 4% 5% 46% 50% 54% 60% 68% 70% 42% 51%

37 Gedrag Aankopen - verleden V20. In welke mate was in het verleden het energieverbruik doorslaggevend bij uw aankoop van volgende producten? TOP2 BOTTOM2 *Beglazing *Isolatiemateriaal *Verwarmingsketel Koelkast/diepvriezer Wasmachine/droogkast/vaatwasser Lampen **Auto TV/DVD/PC ** **Basis: alle woningeigenaars (N=1.215) **Basis: alle wageneigenaars (N=1.397) 61% 30% 31% 30% 8% 9% 56% 27% 29% 33% 9% 11% 55% 26% 29% 31% 12% 14% 51% 20% 31% 33% 13% 16% 51% 21% 30% 35% 13% 15% 41% 15% 26% 33% 21% 4% 26% 36% 16% 20% 39% 20% 5% 25% 31% 11% 20% 29% 31% 9% 40% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Uiterst belangrijk Zeer belangrijk Belangrijk Niet belangrijk Helemaal niet belangrijk 37

38 Gedrag Aankopen - toekomst V21. In welke mate zal het energieverbruik bij uw volgende aankoop van onderstaande producten doorslaggevend zijn? Beglazing Verwarmingsketel Isolatiemateriaal Wasmachine/droogkast/vaatwasser Koelkast/diepvriezer Auto Lampen TOP2 BOTTOM % 84% 48% 36% 15% 2% 1% 82% 83% 48% 35% 15% 2% 1% 80% 82% 47% 35% 17% 3% 1% 77% 79% 38% 41% 19% 3% 2% 76% 79% 39% 41% 19% 3% 2% 68% 73% 35% 38% 23% 4% 3% 60% 73% 33% 39% 23% 4% 7% 5% TV/DVD/PC 42% 58% 26% 31% 31% 9% 21% 11% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Uiterst belangrijk Zeer belangrijk Belangrijk Niet belangrijk Helemaal niet belangrijk 38

39 Gedrag Eigen inspanningen V25. Vindt u dat u momenteel voldoende initiatieven neemt om klimaatverandering tegen te gaan? TOP2 BOTTOM % 24% 1% 11% 63% 22% 2% % 33% 38% 20% 41% 19% 1% 0% 20% 40% 60% 80% 100% meer dan voldoende voldoende tussen beide onvoldoende helemaal onvoldoende 39

40 Gedrag Inspanningen van de overheid V26. Hoe tevreden bent u over de acties van de overheid om klimaatverandering tegen te gaan? TOP2 BOTTOM % 4% 44% 45% 7% 53% % 3% 45% 45% 6% 51% 0% 20% 40% 60% 80% 100% uiterst tevreden zeer tevreden Tevreden Niet echt tevreden Helemaal niet tevreden 40

41 Gedrag Besluiten Besluiten i.v.m. het gedrag met betrekking tot klimaatverandering o De Belg vertoont een steeds milieuvriendelijker gedrag op het vlak van zijn mobiliteit, huishouden, woning en aankopen. o De Belg slaagt er grotendeels in zijn eerder (in 2009) uitgesproken intenties in daden om te zetten en geeft aan het in de toekomst nog beter te willen doen. o Het gebruik van financiële overheidssteun voor investeringen in een aantal energiebesparende technieken kent een spectaculaire toename ten opzichte van 2005/2009. o De Belg hecht bij zijn aankopen en investeringen vrij veel belang aan het energieverbruik. o Een minderheid van de Belgen is tevreden met de eigen acties en met die van de overheid. 41

42 Inhoud Doelstellingen Methodologie Profiel van de respondenten Resultaten Attitude ten aanzien van klimaatverandering Kennis m.b.t. klimaatverandering Gedrag m.b.t. klimaatverandering Klimaatbeleid Informatie en communicatie 42

43 Klimaatbeleid Internationaal vlak V11. In welke mate bent u akkoord met de volgende uitspraken over de internationale klimaatonderhandelingen? TOP 2 BOTTOM2 De Europese Unie moet een voortrekkersrol spelen in het nemen van maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan, zelfs als andere landen met een grote uitstoot van broeikasgassen weinig ondernemen. De groei in opkomende economieën in de derde wereld (zoals China, Brazilië, India) gaat gepaard met een sterke toename van het energiegebruik en de uitstoot van broeikasgassen. De rijke industrielanden moeten niettemin de grootste Zodra een nieuw internationaal klimaatakkoord bereikt wordt, zullen alle landen inspanningen moeten leveren, maar er moet daarbij wel rekening gehouden worden met hun financiële draagkracht. Binnen de Europese Unie moet België een voortrekkersrol spelen op het vlak van het Europees klimaatbeleid. Omdat vooral de geïndustrialiseerde landen aan de basis liggen van de klimaatopwarming in het zuiden, moeten ze de ontwikkelingslanden financieel steunen om de schade veroorzaakt door de klimaatopwarming te compenseren. Een doelstelling waarbij elke bewoner een gelijke hoeveelheid broeikasgassen mag uitstoten is een eerlijke manier om de inspanningen wereldwijd te verdelen. 63% 43% 20% 15% 4% 6% 11% 10% 45% 26% 19% 20% 11% 10% 13% 21% 40% 20% 20% 21% 13% 14% 11% 27% 38% 21% 17% 28% 13% 10% 12% 23% 36% 18% 18% 26% 13% 10% 15% 23% 26% 13% 13% 22% 13% 15% 23% 28% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 5 - helemaal akkoord helemaal niet akkoord Geen idee 43

44 Klimaatbeleid België - algemeen V12. In welke mate bent u akkoord met de volgende uitspraken over het klimaatbeleid in België? TOP2 BOTTOM2 De verschillende overheden (lokaal, regionaal, federaal) moeten meer samenwerken op het vlak van het Belgische klimaatbeleid. 63% 38% 25% 16% 5% 13% 9% De rol van de federale overheid in het coördineren van het Belgische klimaatbeleid moet worden versterkt. 51% 26% 25% 21% 7% 17% 11% Er moet een wet komen die de doelstellingen, het kader en de instrumenten voor het Belgische klimaatbeleid vastlegt. 45% 24% 21% 22% 8% 6% 18% 14% Bij de volgende verkiezingen zal ik zeker rekening houden met de standpunten van de verschillende partijen met betrekking tot het probleem van de klimaatverandering. 38% 23% 15% 22% 11% 10% 19% 21% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 5 - helemaal akkoord helemaal niet akkoord Geen idee 44

45 Klimaatbeleid België lange termijn V13. In welke mate bent u akkoord met de volgende uitspraken over de omschakeling naar een koolstofarme economie en maatschappij als oplossing vaan de klimaatproblematiek op lange termijn? Om een koolstofarme maatschappij mogelijk te maken moet de energieopwekking voor 100% door middel van hernieuwbare bronnen (windenergie, zonne-energie) gebeuren. Een Belgische langetermijnstrategie voor de omschakeling naar een koolstofarme 58% economie kan enkel worden ontwikkeld door een samenwerking tussen de privé-sector Er moet dringend een Belgische langetermijnstrategie worden ontwikkeld voor de omschakeling naar een koolstofarme maatschappij. Een Raad van wijzen die samengesteld is uit onafhankelijke experten moet de overheid adviseren wat betreft de aanpak voor een overgang naar een koolstofarme maatschappij De overgang naar een koolstofarme economie zal gepaard moeten gaan met een 36% reorganisatie van onze economie, waarbij sommige sectoren kunnen verdwijnen en Maatregelen die de uitstoot van broeikasgassen sterk beperken zullen nadelig zijn voor de Belgische economie. Maatregelen die de uitstoot van broeikasgassen sterk beperken zullen een gunstig effect hebben op de werkgelegenheid in België. Om een koolstofarme maatschappij mogelijk te maken moet de energieopwekking veel meer gebruik maken van kernenergie dan nu het geval is. Om een koolstofarme maatschappij mogelijk te maken moet de energieopwekking gebeuren op basis van steenkool in combinatie met opvang en opslag van de uitgestoten TOP2 59% 56% 48% 23% 18% 15% 8% 36% 23% 17% 5% 14% 30% 28% 16% 4% 19% 34% 22% 18% 5% 19% 25% 23% 20% 4% 24% 16% 20% 22% 8% 31% 8% 15% 23% 13% 8% 32% 7% 12% 22% 12% 8% 40% 8% 7% 14% 16% 32% 23% 4% 16% 16% 24% 36% BOTTOM2 10% 7% 8% 8% 12% 22% 20% 48% 41% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 5 - helemaal akkoord helemaal niet akkoord Geen idee 45

46 Klimaatbeleid België financieel (1) V22. Hieronder vindt u een aantal posten waarvoor de overheid financiële steun zou kunnen geven in de strijd tegen klimaatverandering. In welke mate vindt u dat de overheid er prioriteit aan moet toekennen? TOP 2 BOTTOM2 isolatie (dak, vloer, muur,...) hoogrendementsglas verwarmingsketel met hoog rendement zuinige personenwagens (met een lage CO2-uitstoot) openbaar vervoer lage-energiewoning/passiefwoning het aankopen van groene stroom energiezuinige verlichting (spaarlampen, leds,...) energiezuinige koelkast/diepvriezer zonnepanelen (voor de productie van elektriciteit) energiezuinige wasmachine/droogkast/vaatwasser zonneboiler (voor de productie van warm water) kamerthermostaat en thermostatische radiotorkranen warmtepomp isolatie van verwarmingsleidingen in niet-verwarmde ruimtes een studie van het energieverbruik in de woning 88% 81% 76% 75% 67% 66% 66% 65% 64% 63% 63% 62% 57% 56% 56% 50% 54% 34% 10% 42% 38% 15% 3% 36% 39% 18% 4% 35% 40% 17% 5% 33% 34% 24% 6% 32% 34% 25% 6% 31% 35% 24% 8% 26% 39% 23% 9% 25% 39% 25% 9% 31% 32% 24% 10% 26% 37% 26% 9% 28% 34% 27% 8% 19% 38% 31% 10% 25% 31% 32% 9% 20% 36% 32% 10% 19% 31% 35% 11% 2% 4% 6% 8% 9% 9% 10% 11% 11% 14% 11% 11% 12% 12% 12% 15% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Hoge prioriteit Prioriteit Tussen beide Geen prioriteit Helemaal geen prioriteit 46

47 Klimaatbeleid België financieel (2) V15. In welke mate bent u akkoord met de volgende uitspraken? TOP 2 BOTTOM2 De Belgische overheden verkopen (veilen) emissierechten aan bedrijven. De overheden moeten de volledige opbrengst ervan toevoegen aan hun budget voor het klimaatbeleid. 53% 32% 22% 26% 10% 11% 20% De federale overheid moet een fiscale hervorming doorvoeren om de lasten op arbeid te verschuiven naar een taks op de uitstoot van broeikasgassen en het gebruik van 37% 17% 20% 33% 15% 15% 30% Bedrijven en burgers moeten per uitgestoten ton CO2 die ze veroorzaken evenveel betalen. 32% 18% 14% 19% 17% 32% 49% De Belgische ontwikkelingssamenwerking moet meer inspanningen leveren om ontwikkelingslanden te helpen zich aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering. 30% 14% 16% 34% 18% 17% 36% Ik ben bereid een CO2-taks op mijn vliegtuigticket(s) te betalen die de overheid moet gebruiken om ontwikkelingslanden te helpen zich aan te passen aan de gevolgen van 30% 18% 13% 21% 16% 33% 49% Ik vind dat een Europese taks op financiële verrichtingen moet worden gebruikt voor de ondersteuning van het klimaatbeleid in ontwikkelingslanden. 29% 18% 11% 21% 16% 34% 50% Ik ben bereid enkele percenten meer te betalen voor elektriciteit/gas/stookolie/steenkool om de gevolgen van mijn energieverbruik op het klimaat te helpen bestrijden. 21% 10% 11% 18% 14% 47% 61% Ik ben bereid om enkele percenten meer te betalen voor benzine of diesel om de gevolgen van mijn brandstofverbruik op het klimaat te helpen bestrijden. 18% 9% 9% 16% 13% 53% 66% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 5 - helemaal akkoord helemaal niet akkoord 47

48 Klimaatbeleid België financieel (3) V15a. Met hoeveel /maand mag uw factuur voor elektriciteit/gas/stookolie/steenkool dan toenemen? V15b. Met hoeveel cent/liter mag de prijs van de benzine of diesel dan toenemen? Elektriciteit / gas / stookolie / steenkool /maand N % 1 of minder 19 1% % % % % meer dan % bedrag onbepaald / evt. bereid 123 9% niet bereid meer te betalen % Benzine of diesel cent/liter N % 1ct of minder 19 1% 2-5ct 89 6% 6-10ct 90 7% 11-20ct 43 3% 21-50ct 45 3% meer dan 50ct 15 1% bedrag onbepaald / evt. bereid % niet bereid meer te betalen % TOTAAL % TOTAAL % 48

49 Klimaatbeleid Invloed van de overheid (1) V16. De overheid kan door de maatregelen die ze neemt het gedrag van burgers inzake klimaatverandering proberen te veranderen. Welke van de volgende maatregelen zou uw voorkeur wegdragen? 100% 80% 60% 40% 20% 0% 73% 14% 19% 39% Subsidies geven voor producten/activiteiten die de klimaatverandering minder of niet in de hand werken 63% 17% 26% 20% 21% 20% 16% Producten verbieden die de klimaatverandering in de hand werken 56% Informatie verstrekken over de oorzaken van klimaatverandering zodat ik als consument de juiste keuze kan maken 51% 25% 15% 19% 12% 8% 12% De wetgeving verstrengen zodat de klimaatverandering beperkt wordt 39% Belastingen heffen op producten die de klimaatverandering in de hand werken 14% 7% 5% Zich niet inmengen 1ste voorkeur 2de voorkeur 3de voorkeur 49

50 Klimaatbeleid Invloed van de overheid (2) V17. In welke mate kan de overheid invloed uitoefenen op het gedrag van de burger met betrekking tot de klimaatverandering? Score 1-5 Score 6-10 Gemiddelde 26% 5% 16% 18% 26% 20% 5% 5% 74% 6,6 0% 20% 40% 60% 80% 100% 1 - geen enkele invloed heel veel invloed 50

51 Klimaatbeleid Besluiten Besluiten i.v.m. het klimaatbeleid o Voor een belangrijk deel van de Belgische kiezers zullen standpunten met betrekking tot het probleem van klimaatverandering een invloed hebben op het stemgedrag. o De Europese Unie moet eerder dan België - een voortrekkersrol spelen op het vlak van het klimaatbeleid, maar ook van de Belgische overheid verwacht men maatregelen en acties. o De Belg onderschrijft over het algemeen de doelstelling om de omschakeling te maken naar een koolstofarme econome en maatschappij op lange termijn, maar voor een belangrijke groep blijft dit onderwerp een (te) complexe materie. o In een koolstofarme maatschappij moet de energieopwekking voor 100% afkomstig zijn van hernieuwbare bronnen (wind- of zonne-energie) maar is er geen plaats voor kernenergie of steenkool. o Het draagvlak voor maatregelen die een extra financiële tegemoetkoming vragen van de geïndustrialiseerde landen, is momenteel zeer klein. o Ook maatregelen die een extra financiële inspanning van het individu vragen, kunnen op relatief weinig voorstanders rekenen. 51

52 Inhoud Doelstellingen Methodologie Profiel van de respondenten Resultaten Attitude ten aanzien van klimaatverandering Kennis m.b.t. klimaatverandering Gedrag m.b.t. klimaatverandering Klimaatbeleid Informatie en communicatie 52

53 Informatie Kanalen (1) V9A&B. Via welke kanalen heeft u zich tot nu toe over klimaatverandering geïnformeerd? Passieve kanalen Actieve kanalen Passieve + actieve kanalen Televisie: informatieve programma s, Kranten Televisie: sensibilisatiecampagnes Tijdschriften Websites Radio Gesprekken met vrienden, familie of Bioscoopfilms/DVD s Onderwijs / scholen Specifieke informatiebrochures Boeken Sociale media Reclamefolders Tentoonstellingen / beurzen Info-avonden Andere 68% 73% 69% 73% 57% 60% 49% 46% 21% 29% 51% 44% 36% 40% 33% 30% 23% 23% 19% 20% 11% 13% 20% 11% 9% 8% 6% 7% 2% 1% 19% 28% 15% 19% 8% 11% 14% 16% 33% 39% 6% 7% 13% 13% 13% 13% 5% 7% 9% 11% 10% 11% 9% 4% 6% 6% 5% 6% 2% 1% 72% 78% 71% 76% 59% 61% 54% 52% 42% 48% 53% 47% 42% 44% 39% 34% 24% 26% 24% 25% 18% 24% 23% 14% 13% 12% 11% 9% 3% 2%

54 Informatie Kanalen (2) V9C. Via welk kanaal zoekt u het liefst informatie op? 1 ste /2 de /3 de voorkeur Televisie: informatieve programma's, documentaires, fictie 25% 22% 11% 58% Websites 30% 13% 10% 54% Kranten 15% 16% 17% 48% Televisie: sensibilisatiecampagnes 8% 10% 8% 26% Tijdschriften 4% 9% 10% 23% Specifieke informatiebrochures 4% 4% 6% 13% Radio 4% 7% 13% Gesprekken met vrienden, familie of collega's 4% 8% 13% Bioscoopfilms / DVD's 5% 4% 11% Sociale media 4% 3% 10% Onderwijs / scholen 3% 4% 9% Boeken 3% 4% 9% Info-avonden 4% 6% Tentoonstellingen / beurzen 2% 4% Reclamefolders 2% 0% 20% 40% 60% Belangrijkste voorkeur 2de voorkeur 3de voorkeur 54

55 Informatie Kanalen (3) V24. Indien u op de hoogte bent van de financiële steun (belastingvermindering of premies) door de overheid toegekend, via welke kanalen heeft u zich hierover dan geïnformeerd? Kranten Gesprekken met vrienden, familie of collega s Televisie: sensibilisatiecampagnes Websites Televisie: informatieve programma s, documentaires, fictie Specifieke informatiebrochures Radio Reclamefolders Tijdschriften Sociale media Tentoonstellingen / beurzen Info-avonden Onderwijs / scholen Andere Boeken 13% 10% 7% 9% 8% 6% 5% 2% 4% 24% 24% 22% 46% 45% 45% 37% 43% 33% 39% 33% 35% 30% 32% 53% 51% 52% Basis: alle respondenten die op de hoogte zijn van overheidssteun(n=1.388)

56 Informatie Bronnen V10. In welke mate wenst u informatie m.b.t. klimaatverandering te ontvangen van volgende bronnen? TOP2 BOTTOM2 Federale Overheid 64% 26% 38% 23% 7% 6% 13% Onderwijs/scholen 63% 25% 38% 20% 10% 7% 17% Lokale besturen 59% 19% 40% 26% 9% 7% 15% Gewesten 59% 18% 40% 24% 9% 8% 17% Europese instellingen 56% 21% 34% 25% 11% 8% 19% Onafhankelijke wetenschappers 53% 20% 33% 27% 13% 7% 20% Journalisten 47% 17% 31% 30% 13% 10% 23% Milieuverenigingen 44% 15% 30% 27% 18% 12% 29% Consumentenorganisaties 41% 11% 30% 30% 18% 11% 29% NGO's 38% 9% 29% 34% 18% 11% 28% Dokters 37% 10% 27% 31% 21% 11% 32% Industrie 22% 6% 16% 28% 30% 20% 50% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Helemaal gewenst Gewenst Tussen beide Niet echt gewenst Helemaal niet gewenst 56

57 Informatie Besluiten Besluiten i.v.m. de informatie en communicatie o Passieve informatieverstrekking gebeurt vooral via de traditionele media (TV, kranten en tijdschriften), voor het actief opzoeken van informatie scoren websites het hoogst. o De Belg wenst in de eerste plaats geïnformeerd te worden door de verschillende overheden en door de onderwijssector. 57