Publieksenquête over koolstoftarifering

Transcriptie

1 Publieksenquête over koolstoftarifering Rapport voorbereid door Profacts voor de Federale overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Finaal rapport 19 juni

2 1. Achtergrond en doelstellingen 2. Onderzoeksresultaten 1. Hoe staat de burger tegenover koolstoftarifering? 2. Hoe moet de overheid de inkomsten herverdelen? Inhoudstafel 3. Welk prijsniveau moet overwogen worden? 4. Met welk beleid moet koolstoftarifering coherent zijn? FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 2

3 Achtergrond en doelstellingen Naar een koolstofarme maatschappij: koolstoftarifering als instrument? Om de overgang naar een koolstofarme economie te realiseren, wil België tegen 2050 emissiereducties in de orde van 80 à 95%. In België is een derde van de uitstoot reeds onderworpen aan een mechanisme van koolstoftarifering: de Europese handel in emissierechten. 308 Belgische bedrijven doen daaraan mee. Een bredere invoering van een koolstoftarifering, vooral in de transport en gebouwen sectoren, creëert socio-economische kansen. Voor bepaalde sectoren of bevolkingsgroepen kan deze tarifering een negatieve impact hebben. Om deze impact te vermijden of te compenseren is het van belang om zorgvuldig de modaliteiten voor de implementatie van het instrument te bepalen. In opdracht van de Dienst Klimaatverandering bevroeg Profacts de Belgische bevolking met als doel een precies beeld te schetsen van de attitude en mening ten opzichte van verschillende modaliteiten van een koolstoftariferingsmechanisme. FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 3

4 Steekproef: samenstelling Algemene socio-demografische kenmerken: Samenstelling op basis van geslacht, leeftijd, taal, provincie en gewest (%) Veldwerk: 06/04-20/ ingevulde enquêtes 50,7% op papier 49,3% online Geslacht en leeftijd Taal, gewest en provincie 1 Antwerpen Henegouwen Limburg Luik 8 10 Man Vrouw NL FR DE Luxemburg Namen Oost-Vlaanderen Vlaams-Brabant Waals-Brabant West-Vlaanderen > 61 Vlaams Gewest Waals Gewest Brussels H. Gewest FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 4

5 Steekproef: samenstelling Algemene socio-demografische kenmerken: Samenstelling op basis van werksituatie, opleiding en inkomen (%) Werksituatie Hoogst behaalde diploma Netto maandelijks gezinsinkomen Lagere school of geen diploma 10 < euro Lager secundair onderwijs euro euro Hoger secundair onderwijs euro euro 11 Ja, ik werk voltijds in mijn hoofdberoep Ja, ik werk deeltijds in mijn hoofdberoep Neen, ik heb geen betaald werk Bachelor Master, ManaMa, BanaBa en Doctoraat euro euro of hoger 4 4 FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 5

6 Steekproef: samenstelling Woonsituatie: Samenstelling op basis van eigendom, samenwonen en omgeving (%) Eigendom Woonsituatie Woonplaats Grote centra 38 Inwonend bij ouders of familie 6 Kleine localiteiten Alleenwonend (al dan niet met kinderen) 34 Landelijke gemeenten Steden Woonomgeving 72 Gehuwd/samenwonend 57 Landelijk 31 Huurder Eigenaar Andere 2 Stedelijk 68 FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 6

7 Steekproef: samenstelling Algemene socio-demografische kenmerken: Samenstelling op basis van vervoermiddel en woningverwarming (%) Q3A. Hoeveel wagens zijn er in uw gezin? Q1. Op welke manier verwarmt u uw woning? (in %) Q3C. Gebruikt u de wagen als belangrijkste vervoermiddel? of meer Bijverwarming Hoofdverwarming 74 Ja Nee FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 7

8 1. Achtergrond en doelstellingen 2. Onderzoeksresultaten 1. Hoe staat de burger tegenover koolstoftarifering? Inhoudstafel 2. Hoe moet de overheid de inkomsten herverdelen? 3. Welk prijsniveau moet overwogen worden? 4. Met welk beleid moet koolstoftarifering coherent zijn? FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 8

9 Koolstoftarifering tegen klimaatverandering De modale Belg twijfelt niet aan het bestaan van klimaatverandering als een ernstige, wereldwijde en door de mens ontstane problematiek. Onze manier van leven kan deze klimaatverandering tegengaan. Klimaatverandering is een uitsluitend natuurlijk verschijnsel Klimaatverandering doet zich slechts zeer lokaal voor Er is geen klimaatverandering De effecten zijn reeds merkbaar bij ons Wat we ook doen, menselijke activiteiten zorgen voor onherstelbare schade aan het klimaat Er is voldoende wetenschappelijk bewijs dat de oorzaak menselijk is Klimaatverandering is een bedreiging voor mijn dagelijks leven Klimaatverandering kan tegengegan worden door manier van leven te veranderen Klimaatverandering is een probleem dat dringend aangepakt moet worden Q4. In welke mate gaat u akkoord met onderstaande uitspraken? Helemaal akkoord Helemaal niet akkoord FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 9

10 Koolstoftarifering tegen klimaatverandering Ongeveer één derde van de Belgen verkiest om vervuilend gedrag duurder te maken. Iets minder dan de helft vormde hierover nog geen mening Vervuilend gedrag verbieden Vervuilend gedrag duurder maken Q14. Om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, kan een bepaald vervuilend gedrag verboden of ontraden worden door het stelselmatig duurder te maken (bijvoorbeeld met de beschreven koolstoftarifering). In welke mate verkiest u één van deze opties? Gedrag verbieden Gedrag duurder maken FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 10

11 Koolstoftarifering tegen klimaatverandering Er is binnen de Belgische bevolking een groot potentieel draagvlak om een mechanisme van koolstoftarifering te implementeren om klimaatverandering tegen te gaan. 12 Potentieel draagvlak : 72% 21 Wie gaat vooral akkoord? Stadsbewoners Hoogopgeleiden 39 Hoog inkomen Auto is niet belangrijkste transportmiddel Voltijds werk Q5. Hoe staat u tegenover de koolstoftarifering? Helemaal niet akkoord Niet akkoord Geen mening Akkoord Helemaal akkoord FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 11

12 Koolstoftarifering tegen klimaatverandering Dit potentieel draagvlak neemt nog toe als het koolstoftariferingsmechanisme budgetneutraal zou zijn Wie gaat vooral akkoord? Stadsbewoners Potentieel draagvlak : 72% 21 Potentieel draagvlak : 81% 26 Hoogopgeleiden Met budgetneutraal bedoelen we dat alle ontvangen bedragen door de Belgische overheid herverdeeld worden via een daling van bepaalde belastingen, via compensatiemaatregelen of via steun aan transitiemaatregelen. Q5. Hoe staat u tegenover de koolstoftarifering? Helemaal niet akkoord Niet akkoord Geen mening Akkoord Helemaal akkoord Q6. Hoe staat u tegenover de koolstoftarifering indien deze voor u als verbruiker budgetneutraal zou zijn? FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 12

13 Koolstoftarifering tegen klimaatverandering Het potentieel draagvlak voor koolstoftarifering in functie van de woonomgeving. 14% 8% 23% 18% 20% 26% 13% 24% 38% 39% 17% 35% 42% 15% 10% 17% 11% 10% 8% 11% Stedelijk Landelijk Stedelijk Landelijk Helemaal niet akkoord Niet akkoord Geen mening Akkoord Helemaal akkoord Helemaal niet akkoord Niet akkoord Geen mening Akkoord Helemaal akkoord Q5. Hoe staat u tegenover de koolstoftarifering? Q6. Hoe staat u tegenover de koolstoftarifering indien deze voor u als verbruiker budgetneutraal zou zijn? FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 13

14 Koolstoftarifering tegen klimaatverandering Het potentieel draagvlak voor koolstoftarifering in functie van het gezinsinkomen 11% 12% 13% 17% 26% 23% 18% 29% 17% 19% 22% 28% 14% 29% 25% 29% 44% 36% 38% 25% 44% 33% 37% 24% 16% 16% 14% 15% 12% 10% 13% 12% < euro euro euro euro of hoger Helemaal niet akkoord Niet akkoord Geen mening Akkoord Helemaal akkoord 10% 12% 9% 12% 7% 8% 11% 10% < euro euro euro euro of hoger Helemaal niet akkoord Niet akkoord Geen mening Akkoord Helemaal akkoord Q5. Hoe staat u tegenover de koolstoftarifering? Q6. Hoe staat u tegenover de koolstoftarifering indien deze voor u als verbruiker budgetneutraal zou zijn? FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 14

15 Koolstoftarifering tegen klimaatverandering Het potentieel draagvlak voor koolstoftarifering in functie van de opleiding 8% 10% 9% 13% 50% 43% 35% 14% 17% 17% 15% 13% 14% Lager secundair onderwijs, lagere school of geen diploma 17% Hoger secundair onderwijs 25% Bachelor 20% 32% 28% 13% 8% Master, ManaMa, BanaBa en Doctoraat Helemaal niet akkoord Niet akkoord Geen mening Akkoord Helemaal akkoord 14% 16% 19% 20% 47% 23% 27% 43% 33% 32% 24% 11% 9% 12% 12% 9% 9% 9% 9% Lager secundair onderwijs, lagere school of geen diploma Hoger secundair onderwijs Bachelor 24% Master, ManaMa, BanaBa en Doctoraat Helemaal niet akkoord Niet akkoord Geen mening Akkoord Helemaal akkoord Q5. Hoe staat u tegenover de koolstoftarifering? Q6. Hoe staat u tegenover de koolstoftarifering indien deze voor u als verbruiker budgetneutraal zou zijn? FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 15

16 Koolstoftarifering tegen klimaatverandering Het potentieel draagvlak voor koolstoftarifering in functie van de werksituatie 13% 15% 11% 19% 19% 19% 25% 19% 18% 29% 22% 23% 36% 39% 40% 34% 39% 37% 15% 18% 17% 11% 10% 14% 10% 11% 11% 8% 9% 10% Ja, ik werk voltijds in mijn hoofdberoep Ja, ik werk deeltijds in mijn hoofdberoep Neen, ik heb geen betaald werk Ja, ik werk voltijds in mijn hoofdberoep Ja, ik werk deeltijds in mijn hoofdberoep Neen, ik heb geen betaald werk Helemaal niet akkoord Niet akkoord Geen mening Akkoord Helemaal akkoord Helemaal niet akkoord Niet akkoord Geen mening Akkoord Helemaal akkoord Q5. Hoe staat u tegenover de koolstoftarifering? Q6. Hoe staat u tegenover de koolstoftarifering indien deze voor u als verbruiker budgetneutraal zou zijn? FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 16

18 Inkomsten aanwenden: algemeen Er is een behoorlijk tot groot draagvlak bij de Belgen voor de verschillende manieren waarop de inkomsten uit een koolstoftarifering aangewend kunnen worden, maar deze mogen zeker niet dienen om de staatskas te spijzen (de staatschulden af te lossen). Q7. Er zijn verschillende manieren om de inkomsten van de koolstofprijs aan te wenden. Hieronder lijsten we een aantal mogelijke opties op. We hadden graag uw mening gehoord over de verschillende manieren waarop de ontvangsten van een koolstoftarifering kunnen worden besteed. Innovatie en ontwikkeling te financieren van nieuwe technologieën die de uitstoot van broeikasgassen doen dalen Welke modaliteit? De kostprijs van elektriciteit verlagen De meest kwetsbare groepen (zowel gezinnen als bedrijven) compenseren voor de stijging in de energieprijs Een algemene verlaging van de personenbelasting op basis van het inkomen door te voeren (de laagste inkomens krijgen dus een Arbeid goedkoper te maken door de werkgeversbijdragen te verlagen Ieder Belgisch gezin een gelijke forfaitaire vergoeding geven (m,a,w, een herverdeling van de inkomsten onder de bevolking) Helemaal akkoord Akkoord Geen mening Ervoor te zorgen dat de Staat haar schulden kan aflossen Niet akkoord Helemaal niet akkoord Helemaal akkoord Akkoord Geen mening Niet akkoord Helemaal niet akkoord FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 18

19 Inkomsten: herverdeling transport Steun van de bevolking voor mogelijke gebruiken van de inkomsten van koolstoftarifering in de transportsector. Belgische infrastructuur voor zachte verkeersvormen (bv. fietspaden, wandelpaden, stations...) verder uit te bouwen Maatregelen die het gebruik van het openbaar vervoer aanmoedigen (bv. tram, bus, trein) te steunen Maatregelen die actieve vormen van verplaatsingen aanmoedigen (bv. fietsen, wandelen ) te steunen Oplaadpalen voor elektrische wagens te financieren Belgische infrastructuur voor gemotoriseerd verkeer (bv. wegen, bruggen ) te verbeteren De inkomsten uit de transportsector zouden niet per definitie naar de transportsector moeten herverdeeld worden Geen van deze oplossingen is geschikt Helemaal akkoord Akkoord Geen mening Niet akkoord Helemaal niet akkoord Q11. Er zijn meerdere mogelijkheden om de inkomsten uit koolstoftarifering uit de transportsector te gebruiken. In welke mate gaat u akkoord met onderstaande uitspraken? Percentage van respondenten die (helemaal) akkoord gaan + 50% 33%-50% < 50% Geen mening FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 19

20 Inkomsten: herverdeling gebouwen Steun van de bevolking voor de verschillende opties voor herverdeling in de gebouwensector De meest kwetsbare groepen een energie-cheque te bezorgen die ze kunnen besteden aan de betaling van hun energiefactuur of aan de isolatie van hun woning De meest kwetsbare groepen (gezinnen) te compenseren voor de stijging in de energieprijs Ieder Belgisch gezin een gelijke forfaitaire vergoeding te geven (m.a.w. een herverdeling van de inkomsten onder de bevolking) De inkomsten uit de gebouwensector zouden niet per definitie naar de gebouwensector moeten herverdeeld worden Geen van deze oplossingen is geschikt Helemaal akkoord Akkoord Geen mening Niet akkoord Helemaal niet akkoord Q9. Er zijn meerdere mogelijkheden om de inkomsten uit koolstoftarifering voor gebouwen te gebruiken. In welke mate gaat u akkoord met onderstaande uitspraken? FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 20

22 Stapsgewijze invoering De bevolking is eerder te vinden voor een stapsgewijze verhoging van de koolstofprijs. Stapsgewijze verhoging Meteen hoge prijs van bij de start Q8. Het invoeren van een koolstoftarifering kan gebeuren op verschillende manieren. De tarifering kan laag beginnen, en stapsgewijs verhoogd worden Maar de tarifering kan ook van bij de start ten volle geïntroduceerd worden Gelieve in onderstaande tabel op een schaal van 1 tot 10 aan te geven welke methode uw voorkeur wegdraagt. Stapsgewijs Hoog van bij de start FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 22

23 Stijging van de factuur voor woningverwarming Bij een stijging van de jaarlijkse energiefactuur met 100 EUR is een groot deel van de Belgische bevolking bereid om de temperatuurregeling binnen zijn huis aan te passen. Bovendien blijkt 1/5 ook bereid om op dat moment te veranderen van type verwarming of bijkomende isolatie voor zijn woning te voorzien Temperatuurregeling aanpassen Veranderen van wijze verwarming (bijv. warmtepomp) (Bijkomende) isolatie van uw woning voorzien +25 euro +50 euro +100 euro +200 euro +500 euro NVT Q10. Welke prijsstijging van de energiefactuur voor het verwarmen van uw woning zou u aanzetten om één of meerdere van onderstaande acties te ondernemen? FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 23

24 Prijsstijging van fossiele brandstoffen voor transport Meer dan 25% is gemotiveerd om zijn gedrag aan te passen bij een prijsstijging van brandstofprijs met 25 cent/liter. Om de resterende groep te motiveren, lijkt een loutere prijsstijging onvoldoende Verschillende vervoersmiddelen combineren (bijvoorbeeld auto in combinatie met trein, fiets met bus...) Bij de vervanging van uw huidige wagen, kiezen voor een hybride of 100% elektrische wagen Meer gebruik maken van het openbaar vervoer Q12. Welke prijsstijging van de fossiele brandstoffen (benzine, diesel, LPG) voor uw transport zou u aanzetten om één of meerdere van onderstaande acties te ondernemen? +2 eurocent +10 eurocent +25 eurocent +50 eurocent +100 eurocent NVT Meer gebruik maken van actieve transportwijzen (bijvoorbeeld wandelen, fietsen...) FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 24

26 Inkomsten aanwenden: algemeen De efficiëntie van een koolstoftarifering hangt af van zijn afstemming met een aantal andere beleidsmaatregelen. Er is binnen de bevolking een draagvlak om de coherentie voor een aantal specifieke maatregelen te verzekeren. " Investering in alternatieve wegeninfrastructuur om overgang naar zachte vervoersmiddelen te stimuleren Geleidelijk afschaffen van bedrijfswagens als salariswagens Renovatie gebouwen Invoeren slimme kilometerheffing om verschijnselen zoals luchtvervuiling & files te bestrijden Helemaal akkoord Akkoord Geen mening Niet akkoord Helemaal niet akkoord Q13. Om de koolstoftarifering efficiënter te maken moet het beleid een geheel van coherente maatregelen nemen. In welke mate denkt u dat de onderstaande maatregelen ingevoerd moeten worden om zo n coherent beleid te kunnen voeren? FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 26

27 Vragen of feedback? Martijn Dehaene 0472/ Marieke Vlaemynck 0470/ FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu 27