De kwaliteit van de gespecialiseerde hulp aan. (vermoedelijke) slachtoffers van. loverboys/mensenhandel bij Horizon

Transcriptie

1 De kwaliteit van de gespecialiseerde hulp aan (vermoedelijke) slachtoffers van loverboys/mensenhandel bij Horizon Gezond vertrouwen Utrecht, november 2017

2

3 De kwaliteit van de gespecialiseerde hulp aan (vermoedelijke) slachtoffers van loverboys/mensenhandel bij Horizon

4 Samenvatting In september 2017 voerde de inspectie toezicht uit bij Horizon. Doel van het toezicht was om te bepalen in hoeverre Horizon kwalitatief goede gespecialiseerde hulp biedt aan (vermoedelijke) slachtoffers van loverboys/mensenhandel. Horizon voldeed op het moment van het toezicht aan alle 40 onderzochte verwachtingen uit het toetsingskader erantwoorde Hulp voor Jeugd. De inspectie heeft specifiek getoetst in hoeverre de kernelementen uit het kwaliteitskader van de commissie Azough aantoonbaar aanwezig zijn binnen de door Horizon geboden hulp aan (vermoedelijke) slachtoffers van loverboys/mensenhandel. De inspectie heeft geconstateerd dat alle kernelementen terugkomen in het hulpaanbod van Horizon. De inspectie acht de aanbieder in staat om gespecialiseerde jeugdhulp te bieden aan (vermoedelijke) slachtoffers van loverboys/ mensenhandel en vertrouwt erop dat Horizon concrete verbetermaatregelen doorvoert die aansluiten bij de geconstateerde aandachtspunten. De inspectie blijft de ontwikkelingen binnen Horizon volgen vanuit haar reguliere toezichtrol.

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding Bevindingen... 6 Thema 1: Uitvoering hulpverlening... 6 Thema 2: eiligheid Thema 3: Leefklimaat Thema 4: Cliëntenpositie Thema 5: Bestuurlijke organisatie Good practices ervolg Bijlage - erantwoording... 22

6 1 Inleiding Op verzoek van voormalig staatssecretaris an Rijn van het ministerie van olksgezondheid, Welzijn en Sport 1 doet de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting (hierna de inspectie) in 2017 onderzoek bij de jeugdhulpaanbieders die gespecialiseerde opvang en hulp bieden aan slachtoffers van loverboys/mensenhandel. Eind 2014 verscheen het Actieplan Aanpak meisjesslachtoffers van loverboys/mensenhandel in de zorg voor jeugd: Hun verleden is niet hun toekomst 2 van de Commissie Azough 3. Aanleiding voor het actieplan was dat er nog geen integrale ketenaanpak voor slachtoffers was, hoewel er steeds meer slachtoffers van loverboys/mensenhandel zijn. Naast het actieplan, 20en bijhorende producten zoals een stappenplan voor professionals, heeft de commissie Azough het Kwaliteitskader voor jeugdhulporganisaties die gespecialiseerde opvang en hulp bieden aan meisjesslachtoffers van loverboys/mensenhandel opgesteld, dat is gebaseerd op het actieplan. 4 Dit kwaliteitskader geeft de aanbieders handvatten voor het bieden van deze gespecialiseerde, residentiële behandeling. De commissie Azough richt zich met het actieplan en het kwaliteitskader specifiek op meisjesslachtoffers. 5 oorafgaand aan het toezicht onderzocht de inspectie eerst welke jeugdhulpaanbieders gespecialiseerde residentiële opvang bieden aan (vermoedelijke) meisjesslachtoffers van loverboys/mensenhandel. Hier bleek namelijk geen volledig overzicht van te zijn. De inspectie heeft bij twintig (jeugdhulp)aanbieders, waarvan bekend is dat zij zich op slachtoffers van loverboys richten, navraag gedaan of en zo ja aan hoeveel minderjarige slachtoffers van loverboys/ mensenhandel zij gespecialiseerde, residentiële hulp bieden. Dertien van de twintig jeugdhulpaanbieders hebben aangegeven deze hulp te bieden. De jeugdhulpaanbieders gaven aan dat zij zowel vermoedelijke als daadwerkelijke slachtoffers begeleiden en dat het slachtofferschap niet altijd is/kan worden vastgesteld. Het toezicht wordt uitgevoerd bij deze dertien jeugdhulpaanbieders. In september 2017 voerde de inspectie toezicht uit bij Horizon. Doel van het toezicht was om te bepalen in hoeverre Horizon kwalitatief goede gespecialiseerde hulp biedt aan (vermoedelijke) slachtoffers van loverboys/mensenhandel. 1 Brief van 7 januari 2016, kenmerk Op initiatief van organisaties aangesloten bij Jeugdzorg Nederland is, met steun van het Ministerie van WS en met ondersteuning door Jeugdzorg Nederland, een commissie ingesteld die, onder leiding van een onafhankelijk voorzitter, een bijdrage heeft geleverd aan de verbetering van het hulpaanbod aan (vermoedelijke en potentiële) minderjarige meisjesslachtoffers van loverboys/mensenhandel Over de aard en omvang van minderjarige jongens die slachtoffer zijn van loverboys/ binnenlandse mensenhandel is nog weinig bekend. Regioplan en Shop Den Haag doen in opdracht van WS onderzoek naar jongensslachtoffers van binnenlandse mensenhandel. 4 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

7 Beschrijving Horizon Horizon biedt specialistische zorg en onderwijs aan jeugdigen en hun gezinnen en faciliteert hen om weer regie te krijgen over hun eigen leven. Eén van de jeugdzorgplus locaties van Horizon, Hestia, biedt opvang en behandeling aan (vermoedelijke) slachtoffers van loverboys/mensenhandel. Locatie Hestia heeft drie verschillende groepen met in totaal plek voor 21 jeugdigen. Twee van deze groepen zijn behandelgroepen, de derde is een uitstroomgroep waar de jeugdigen worden voorbereid op de laatste stap naar hun vervolgplek. 6 De hulp bestaat uit een integraal zorg- en onderwijsprogramma. Hoofddoel van de behandeling is het voorkomen van slachtofferschap van een loverboy/mensenhandelaar of ander seksueel geweld. Subdoelen die hieronder liggen zijn onder andere het vergroten van de weerbaarheid en het sociale netwerk van de jeugdige en het verwerken van eventuele trauma s. Afhankelijk van de ernst van de problematiek duurt het programma gemiddeld zes tot twaalf maanden. Dit is echter ook afhankelijk van de duur van de machtiging gesloten jeugdhulp die noodzakelijk is voor plaatsing op de gesloten groepen. Toetsingskader Het onderzoek is uitgevoerd aan de hand van het toetsingskader erantwoorde Hulp voor Jeugd. Het toetsingskader bestaat uit vijf thema s: Uitvoering hulp, eiligheid, Leefklimaat, Cliëntenpositie en Bestuurlijke organisatie. Elk thema is uitgewerkt in een aantal verwachtingen. Het toetsingskader is te vinden op: In het onderzoek naar de gespecialiseerde hulp aan (vermoedelijke) slachtoffers van loverboys/mensenhandel maakt de inspectie gebruik van de kernverwachtingen uit het toetsingkader erantwoorde Hulp voor Jeugd, maar sluit bij de operationalisatie en de beoordeling hiervan nauw aan bij de kernelementen, kwaliteitscriteria en indicatoren uit het kwaliteitskader van de commissie Azough. 6 Het toezicht van de inspectie richt zich op de kwaliteit van de hulp die wordt geboden op de twee behandelgroepen. 5 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

8 2 Bevindingen In dit hoofdstuk worden de resultaten van het toezicht naar de kwaliteit van de gespecialiseerde hulp aan (vermoedelijke) slachtoffers van loverboys/mensenhandel gepresenteerd aan de hand van de vijf thema s uit het toetsingskader erantwoorde Hulp voor Jeugd. Deze thema s zijn onderverdeeld in criteria waar verwachtingen onder vallen. Per verwachting geeft de inspectie een oordeel. Bij de onderbouwing van het oordeel sluit de inspectie nauw aan bij de kernelementen, kwaliteitscriteria en indicatoren uit het kwaliteitskader van de commissie Azough. Wanneer het oordeel voldoende is, maar de inspectie op grond van de bevindingen van mening is dat er reden is voor verbetering, benoemt de inspectie een aandachtspunt. oldoende N.B. Niet beoordeeld O Onvoldoende O Gewijzigd in voldoende voor vaststellen rapport Thema 1: Uitvoering hulpverlening 1.1. Professionals bieden passende hulp erwachting Professionals bieden hulp die aansluit bij de relevante ontwikkelgebieden en de problematiek van de jeugdigen en hun ouders. Horizon biedt op locatie Hestia opvang en hulp aan (vermoedelijke) slachtoffers van loverboys/ mensenhandel. De hulp bestaat uit een integraal zorg- en onderwijsprogramma. In dit programma zijn jeugdhulp, (jeugd-) ggz, vrije tijd, systeemtherapie, sport en onderwijs volledig geïntegreerd. Horizon heeft haar genderspecifieke aanpak geconcretiseerd en vastgelegd in de methodiekbeschrijving Hestia. Horizon zit in het traject ten behoeve van indiening van deze methodiekbeschrijving bij het Nederlands Jeugdinstituut voor erkenning. De jeugdigen verblijven in homogeen samengestelde groepen met genderspecifieke problematiek. Hoofddoel van de behandeling is het voorkomen van herhaald slachtofferschap van een loverboy/ mensenhandelaar of ander seksueel geweld. De hulpverlening kent drie verschillende fasen gericht op het toekomstperspectief: stabilisatie/ motivatie, planmatig realiseren van de behandeldoelen en toewerken naar vertrek (van veel structuur in de beginfase naar geleidelijke toename van zelfstandigheid in de volgende fasen). 6 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

9 erwachting Gedurende het verblijf biedt Horizon verschillende groepsprogramma s (onder andere Stapstenen, aktherapie en leermodules) en individuele behandelmodules (onder andere EMDR, cognitieve gedragstherapie en PMT) aan. Belangrijke thema s hierbij zijn versterking van het zelfbeeld en de weerbaarheid van de jeugdige, samenwerking met en het opbouwen van het sociale netwerk en bevordering van de gezonde seksuele ontwikkeling van de jeugdige Professionals bieden hulp die aansluit bij de achtergrond, eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen van de jeugdigen, hun ouders en hun netwerk. Horizon biedt maatwerk in het behandeltraject aan, waarbinnen ruimte is voor de culturele achtergrond en/of levensovertuiging van de jeugdige en haar ouders. Zo wordt bijvoorbeeld bij de verdeling van het mentorschap bewust gekeken naar de achtergrond van zowel het gezin als naar de achtergrond van de verschillende pedagogisch medewerkers. Aan de hand van diagnostiek en het werken met de zogeheten Mybox wordt niet alleen de problematiek, maar ook de eigen mogelijkheden van de jeugdige in kaart gebracht. De Mybox is een onderdeel van de basismethodiek van Horizon genaamd Master!, waarbij jeugdigen, ouders en professionals worden ondersteund om de gestelde doelen te behalen. De Mybox bevat meerdere opdrachten, belangrijke documenten en het perspectiefplan van de jeugdige. Eén van de elementen van de Mybox is het maken van een netwerkanalyse. De jeugdige brengt hierbij samen met haar mentor en haar ouders de beschermende factoren en het risicovolle netwerk in beeld. Horizon werkt systemisch wat inhoudt dat de jeugdige niet los kan worden gezien van haar ouders en haar (sociale) omgeving. Om die reden volgen de jeugdige en haar ouders systeemtherapie. Een systeemtherapeut voert regelmatig gesprekken met de jeugdige en haar ouders om te kijken hoe ze haar tot steun kunnen zijn, wat zij nodig hebben en hoe het thuis loopt. Daarbij kijkt de systeemtherapeut ook in hoeverre trauma s binnen het gezin zijn verwerkt Professionals werken volgens professionele standaarden erwachting Professionals werken volgens de richtlijnen van de beroepsgroep. De medewerkers van Horizon werken volgens de methodiek Hestia, waarin de basismethodiek Master! en enkele richtlijnen van het Nederlands Jeugdinstituut zijn geïntegreerd. Ook maken medewerkers gebruik van verschillende protocollen, zoals het vermissingsprotocol en zijn ze bekend met de gedragscode. Medewerkers spreken onderling over het onderwerp afstand en nabijheid en de dilemma s 7 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

10 die zij in het werk ervaren. Dit doen zij bijvoorbeeld tijdens de overdracht of in een teamoverleg. De medewerkers van Horizon benoemen dat er sprake is van een aanspreekcultuur ; het geven en ontvangen van feedback wordt gestimuleerd. Hierdoor ontstaat voor medewerkers een lerende werkomgeving Professionals werken doelgericht en planmatig. De medewerkers van Horizon werken doelgericht en planmatig. In het perspectiefplan staan lange termijn doelen beschreven. Deze lange termijn doelen worden uitgesplitst in korte termijn doelen en concrete werkpunten. ia de Mybox bepaalt de jeugdige zelf aan welke doelen zij wil werken. De mentor en de gedragsdeskundige (GZ-psycholoog) bewaken dat de leerpunten uit de Mybox van de jeugdige terugkomen in het perspectiefplan. De doelen zijn met name gericht op het vergroten van sociaal-emotionele competenties, het volgen van onderwijs, zinvolle dagbesteding en het toekomstperspectief van de jeugdige. De gedragsdeskundige schrijft het plan en stelt het uiteindelijke perspectiefplan vast. erschillende disciplines, zoals de mentor van de leefgroep, de behandelend therapeut en de mentor van school, leveren input voor het plan. ervolgens wordt elke drie maanden het perspectiefplan samen met de jeugdige, haar ouders en andere belangrijke betrokkenen geëvalueerd. Zonodig worden de doelen bijgesteld. Aandachtspunten: Belangrijke documenten uit de Mybox, zoals bijvoorbeeld de netwerkanalyse, zitten niet in het digitale dossier van de jeugdige. Doordat het onderwijs een nieuw systeem is gaan gebruiken, is het perspectiefplan van de jeugdige geen integraal plan meer van zorg en onderwijs Professionals betrekken jeugdigen en hun ouders bij de hulp erwachting Professionals werken met een plan dat door of in overleg met jeugdigen en hun ouders is opgesteld. In overleg met de jeugdige en haar ouders en aan de hand van de uitkomsten van de Mybox stelt de gedragsdeskundige het perspectiefplan op. Ook bespreekt de gedragsdeskundige de uitkomsten van de diagnostiek met de jeugdige en haar ouders en wordt gezamenlijk besproken welke interventies worden ingezet. Elke drie maanden worden de doelen uit het perspectiefplan geëvalueerd. De jeugdige presenteert dan in aanwezigheid van alle belangrijke betrokkenen aan welke doelen zij in die periode heeft gewerkt en welke resultaten zijn bereikt Professionals bejegenen jeugdigen en hun ouders met respect en nemen hen serieus bij de uitvoering van de hulp. 8 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

11 Naast de Mybox werken de medewerkers van Horizon ook met de Regiebox. De Regiebox is eveneens een onderdeel van de basismethodiek Master! en helpt ouders van de jeugdigen bij de bepaling en opstelling van hun eigen leerdoelen. De mentor of de gezinsbegeleider ondersteunt de ouders hierbij. Door middel van de Regiebox worden ouders enerzijds betrokken bij de hulp en anderzijds versterkt in hun vaardigheden. De jeugdigen geven aan dat de medewerkers van Horizon hen respectvol bejegenen. Zowel ouders als jeugdigen kunnen op verschillende momenten hun mening over de uitvoering van de hulp geven. Dat kan bijvoorbeeld tijdens de wekelijkse belmomenten waarbij de mentor van de jeugdige de ouders op de hoogte brengt van de voortgang van de hulp. Ook tijdens de driemaandelijkse evaluatie van het perspectiefplan kunnen ouders hun mening geven Professionals zorgen ervoor dat de jeugdigen contact kunnen (onder)houden met hun ouders en hun netwerk. Bij de plaatsing van de jeugdige op de behandelgroep wordt naast een mentor ook een gezinsbegeleider aan de jeugdige en het gezin gekoppeld. De gezinsbegeleider heeft de taak om de jeugdige en haar ouders te begeleiden en te ondersteunen in situaties buiten Horizon. erder kunnen ouders bij Horizon op bezoek komen en kunnen familieleden op de groep komen koken. In een latere fase van de behandeling gaat de jeugdige op begeleid en vervolgens onbegeleid verlof naar huis Professionals stemmen af met de bij de jeugdigen en hun ouders betrokken instanties erwachting Professionals stemmen het plan af met de plannen van overige betrokken instanties. Naast de jeugdige, haar ouders, de behandelend therapeut en de mentor van (de interne) school wordt ook de jeugdbeschermer betrokken bij het opstellen en evalueren van het perspectiefplan. De medewerkers van Horizon werken verder nauw samen met de politie (team prostitutie/mensenhandel) bijvoorbeeld bij vermissing en acute onveiligheid. Ook komt de vaste contactpersoon uit dit team regelmatig op werkbezoek bij Horizon om het contact tussen de politie en de jeugdigen te stimuleren. De afdelingscoördinator van Horizon heeft eveneens een dag met de vaste contactpersoon van de politie meegelopen om elkaars werk beter te begrijpen en de samenwerking te versterken. Op het moment dat de behandeling van de jeugdige is afgerond, zorgen de medewerkers van Horizon voor een warme overdracht richting de vervolgvoorziening. De gezinsbegeleider kan nazorg bieden, de intensiteit van de nazorg is afhankelijk van de behoefte van het gezin en de vervolgvoorziening waar de jeugdige naar toe gaat. De trajectbegeleider van Horizon heeft ook een belangrijke rol als het gaat om het contact leggen en afstemmen met 9 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

12 erwachting vervolgvoorzieningen en externe scholen in het kader van het perspectief van de jeugdige Professionals passen vrijheidsbeperkende maatregelen verantwoord toe. erwachting Professionals nemen in de plannen van de jeugdigen op welke vrijheidsbeperkende maatregelen op hen toegepast kunnen worden. In de eerste week na plaatsing van de jeugdige bepaalt de gedragsdeskundige welke vrijheidsbeperkende maatregelen ingezet kunnen worden. Het perspectiefplan bevat een onderdeel waarin de vrijheidsbeperkende maatregelen staan beschreven. Hieruit blijkt dat de vrijheidsbeperkende maatregelen niet standaard worden toegepast, maar dat er per jeugdige is onderbouwd welke vrijheidsbeperkende maatregelen noodzakelijk zijn en wat de jeugdige kan doen om de vrijheidsbeperkende maatregel niet meer van toepassing te laten zijn. Bij de evaluatie van het perspectiefplan gaat de gedragsdeskundige na of de vrijheidsbeperkende maatregelen bijgesteld moeten worden Professionals passen vrijheidsbeperkende maatregelen alleen toe na de instemming van een gedragswetenschapper. De gedragsdeskundige bepaalt welke vrijheidsbeperkende maatregelen toegepast kunnen worden en is betrokken bij de evaluatie van de maatregelen Professionals passen vrijheidsbeperkende maatregelen toe conform de geldende instructies en procedures. De medewerkers van Horizon weten van elke jeugdige welke vrijheidsbeperkende maatregelen mogen worden toegepast en handelen overeenkomstig. Ook weten zij hoe en wanneer deze vrijheidsbeperkende maatregelen mogen worden toegepast. De medewerkers zijn erop gericht om zoveel mogelijk de-escalerend te werken. Zo stelt de mentor samen met de jeugdige in de eerste twee weken van de behandeling een signaleringsplan op Professionals zijn in het toepassen van vrijheidsbeperkende maatregelen getraind. De pedagogisch medewerkers zijn getraind in het de-escaleren van spanningsvolle situaties en in het vastpakken en vasthouden van jeugdigen. Deze trainingen worden elk half jaar herhaald. 10 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

13 1.6. Professionals kennen verlof verantwoord toe erwachting Professionals nemen verlof op in het plan van de jeugdigen. Op het moment dat de jeugdige de wens heeft om op begeleid verlof te gaan, stelt zij een verlofaanvraag op. In deze aanvraag beschrijft de jeugdige waarom zij denkt dat zij toe is aan verlof en welke risico s er met het verlof gepaard gaan. De gedragsdeskundige vult vervolgens de verlofaanvraag aan met de uitkomsten van de risicotaxatie. ervolgens geeft de directeur akkoord voor verlof. De jeugdige schrijft, nadat zij akkoord heeft gekregen voor het verlof, met haar mentor een verlofplan. Het verlofplan is een verdere uitwerking van de verlofaanvraag en bevat (veiligheids)afspraken die de jeugdige met name zelf bedenkt. ervolgens ontvangt de jeugdige van de gedragsdeskundige een verlofbrief met daarin de officiële toestemming voor het verlof. Horizon werkt met een duidelijke verlofopbouw. Gedurende de eerste periode is er geen verlof, de behandeling staat dan in het teken van het bieden van rust en stabiliteit. ervolgens wordt het verlof opgebouwd waarbij de jeugdige eerst begeleid, daarna semibegeleid en later onbegeleid op verlof mag. Het verlof wordt door de mentor met de jeugdige en haar ouders voor- en nabesproken. In het perspectiefplan van de jeugdige zijn de afspraken rondom het verlof opgenomen Professionals schatten de risico s van het verlof in aan de hand van een gestandaardiseerd risicotaxatie-instrument. Het verlof wordt toegekend op basis van de ontwikkeling van de jeugdige en de voortgang in de behandeling. oorafgaand aan het verlof maakt de gedragsdeskundige een risicoinschatting aan de hand van het interne risicotaxatie-instrument, waarin de uitkomsten van het risicotaxatie- instrument seksueel grensoverschrijdend gedrag (RIS-L) worden meegenomen. De uitkomsten van de risicotaxatie vormen de basis voor de afspraken die met de jeugdige en haar ouders worden gemaakt. Deze (veiligheids)afspraken worden vastgelegd in het verlofplan Professionals verlenen alleen verlof na instemming van een gedragswetenschapper. Tijdens de multidisciplinaire regiebespreking waarbij de directeur, senior gedragsdeskundige (GZ-psycholoog), gedragsdeskundige en de trajectbegeleider aanwezig zijn, wordt voor elke jeugdige aan de hand van de verlofaanvraag beoordeeld of het verlof kan plaatsvinden. Bij de evaluatie van het perspectiefplan gaat de gedragsdeskundige na of het verlof bijgesteld dient te worden. 11 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

14 Thema 2: eiligheid 2.1. Professionals houden goed zicht op de veiligheid van jeugdigen erwachting Professionals hebben een actueel beeld van de veiligheid van de jeugdigen. Tijdens de eerste fase van het verblijf van de jeugdigen bij Horizon, blijven de jeugdigen binnen op de groep. In die periode volgen de jeugdigen tevens intern onderwijs. Overdag en s avonds zijn er twee pedagogisch medewerkers op de groep aanwezig. Op het moment dat de jeugdigen naar de interne school gaan, neemt ook een pedagogisch medewerker plaats in de klas om gerichte (individuele) aandacht aan verschillende jeugdigen te kunnen geven en de docent te kunnen ondersteunen. s Nachts is er toezicht vanuit een waakdienst (een pedagogisch medewerker) en een receptioniste. Als het nodig is kunnen de jeugdigen via het intercom systeem contact maken met de medewerkers. Aandachtspunt: Een aandachtspunt betreft de beleving van de jeugdigen van hun veiligheid s nachts. Jeugdigen gaven aan het eng te vinden dat er in geval van brand maar twee medewerkers in het gebouw aanwezig zijn en dat hun kamerdeur s nachts in principe op slot zit Professionals schatten de veiligheidsrisico s van de jeugdigen systematisch in. oor alle jeugdigen worden bij aanvang van de hulp de risicofactoren (zowel thuis als op de groep) gestructureerd in kaart gebracht en geanalyseerd. De gedragsdeskundige vult gedurende de eerste fase van de behandeling de RIS-L in. oorafgaand aan iedere nieuwe verlofstatus (van begeleid naar onbegeleid) wordt opnieuw de RIS-L ingevuld. Daarnaast gebruikt de gedragsdeskundige een intern risicotaxatie-instrument om de risico s op verschillende levensgebieden in kaart te brengen. oorafgaand aan de evaluatie van het perspectiefplan vult de gedragsdeskundige het interne risicotaxatie-instrument opnieuw in. Ook worden bij veranderende omstandigheden de veiligheidsrisico s opnieuw ingeschat en beoordeeld Professionals beoordelen de veiligheidsrisico s in multidisciplinair verband. De veiligheidsrisico s en afspraken over de vrijheidsbeperkende maatregelen en verlof worden in multidisciplinair verband besproken en beoordeeld. 12 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

15 2.2. Professionals beperken de veiligheidsrisico s voor jeugdigen erwachting Professionals bepalen mede op basis van de veiligheidsrisico s de in te zetten hulp. Op basis van de uitkomsten van de diagnostiek en de risicotaxaties wordt in overleg met de jeugdige en haar ouders de in te zetten hulp bepaald. In het perspectiefplan staat vermeld welke passende hulp wordt geboden in relatie tot de risico-inschatting. De medewerkers van Horizon stellen de hulp bij indien zich nieuwe veiligheidsrisico s voordoen of veiligheidsrisico s zijn verminderd. De jeugdige wordt door haar mentor begeleid in het omgaan met internet en het gebruik van social media. De mentor voert hierover gesprekken met de jeugdige en zit naast haar wanneer zij zich op het internet begeeft. Medewerkers zijn getraind in traumasensitief werken en in verschillende technieken om het gedrag van de jeugdigen te begrijpen en adequaat te reageren. Samen met de mentor oefent de jeugdige praktijksituaties buiten Horizon. Zo leert de mentor de jeugdige hoe zij zich op het metrostation kan gedragen als een jongen naar haar fluit of hoe zij op straat aan een onbekend persoon de weg kan vragen Professionals bewaken de gemaakte afspraken over het beperken van veiligheidsrisico s. De gedragsdeskundige en de mentor leggen de cliëntafspraken voor het beperken van veiligheidsrisico s vast in het perspectiefplan en in het verlofplan. De mentor is verantwoordelijk voor het bewaken van de gemaakte afspraken met de jeugdige en andere betrokken partijen. Zo belt de mentor bijvoorbeeld met de manager van de winkel waar een jeugdige een baan heeft om te vragen of de jeugdige op tijd op haar werk is aangekomen en of het goed met haar gaat. De gedragsdeskundige bewaakt de voortgang van de gehele behandeling Professionals treden bij acute onveiligheid actief op. In geval van een onveilige situatie, bijvoorbeeld een onttrekking van een jeugdige, weten de medewerkers van Horizon hoe zij moeten handelen. Zij volgen in het geval van een onttrekking het vermissingsprotocol en hebben contact met de politie, de ouders en de jeugdbeschermer. Op het moment dat de jeugdige terugkeert bij Horizon wordt haar medische zorg door de interne verpleegkundige aangeboden. 13 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

16 Thema 3: Leefklimaat 3.1. De fysieke leefomgeving is van goede kwaliteit erwachting De leefomgeving is schoon, passend en veilig. Tijdens de rondleiding op de groepen bleken de leefruimtes schoon en opgeruimd te zijn. De leefruimtes zijn huiselijk ingericht en voorzien van verschillende spelmaterialen. De jeugdigen mogen hun kamer zelf aankleden en persoonlijk maken. Ook helpen zij mee om de leefruimtes schoon en opgeruimd te houden. Onder begeleiding, of met familie, kunnen de jeugdigen koken waarbij ze zelf mogen kiezen wat ze willen eten. Er zijn geen indicaties voor brandonveiligheid. Aandachtspunten: De aandachtspunten betreffen met name de passendheid van de fysieke leefomgeving van de jeugdigen. Het pand waar de jeugdigen verblijven is voorheen een justitiële inrichting geweest en heeft op meerdere plekken nog die uitstraling. Dit is te zien aan de smalle gangen, de dikke deuren op de gang en de stalen wc s bij de jeugdigen op de kamer. Daarnaast is de klimaatbeheersing in het pand niet optimaal. Doordat de ramen niet open kunnen komt er weinig frisse lucht naar binnen en wordt het snel benauwd op de kamers. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat Horizon eind juni 2018 dit pand moet verlaten Het leefklimaat is passend bij de jeugdigen erwachting Het leefklimaat past bij de leeftijd en de ontwikkelingsfase van de jeugdigen. Alle jeugdigen volgen een gestructureerd dagprogramma waarin aandacht is voor de dagelijkse routine op de groep, vrije tijd, school en behandeling. Hierin worden ze begeleid door de pedagogisch medewerkers die de jeugdigen stimuleren in hun persoonlijke ontwikkeling. De focus ligt daarbij niet alleen op de problemen van de jeugdigen maar er wordt ook duidelijk gestuurd op het, onder begeleiding, opdoen van positieve ervaringen op de groep en in de buitenwereld. De leermodules worden hierbij als middel ingezet. Wekelijks gaan de jeugdigen onder begeleiding van de pedagogisch medewerkers met elkaar in gesprek en krijgen uitleg over verschillende onderwerpen zoals zelfvertrouwen, vriendschappen, relaties en financiën. In de weekenden en in de vakanties worden extra activiteiten voor de jeugdigen georganiseerd. Horizon laat jaarlijks de kwaliteit van het leef- en werkklimaat op de groepen onderzoeken door een externe partij. Horizon gebruikt de uitkomsten van dit onderzoek om, in overleg met de medewerkers en de jeugdigen, verbeteringen door te voeren in het leef- en 14 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

17 erwachting werkklimaat op de behandelgroepen De dagelijkse routine en de huisregels dragen bij aan de ontwikkeling van de jeugdigen. De jeugdigen kennen de dagelijkse routine en weten welke huisregels er gelden. De drie belangrijkste huisregels hangen op een papier op de groep. Tijdens de wekelijkse groepsvergadering hebben de jeugdigen de mogelijkheid om hun mening te geven over de dagelijkse gang van zaken op de leefgroep Jeugdigen leiden een voor hen zo gewoon mogelijk leven, inclusief onderwijs en vrijetijdsbesteding. Binnen de integrale aanpak van Horizon neemt onderwijs een belangrijke plek in. Alle jeugdigen volgen in de eerste fasen van de behandeling intern onderwijs. Dit wordt verzorgd door vaste docenten die op verschillende niveaus lessen aanbieden. In de latere fasen van de behandeling kunnen de jeugdigen extern onderwijs volgen of een baantje hebben. De jeugdigen kunnen bij Horizon sporten in de fitnessruimte, voetballen, kickboksen, dieren verzorgen en creatief bezig zijn. De jeugdigen gaven aan dat zij onder begeleiding van een pedagogisch medewerker ook buiten Horizon kunnen sporten of naar een (dans)vereniging kunnen gaan. De jeugdigen kunnen terecht bij een vaste huisarts en indien gewenst bij een tandarts in Rotterdam Professionals hebben een respectvolle houding naar de jeugdigen erwachting Professionals hebben tijd en aandacht voor de jeugdigen. De medewerkers van Horizon werken vanuit een positief pedagogisch basisklimaat. Hun houding wordt gekenmerkt door duidelijke steun en sturing, een respectvolle bejegening en wederzijds vertrouwen. De jeugdigen geven aan dat zij een goede band hebben met hun mentor en waarderen diens inzet. Ook benoemen de jeugdigen dat de medewerkers voldoende aandacht voor hen hebben. Zo is er tijd voor een spelletje en zijn er vaste eeten drinkmomenten waarbij er samen met de jeugdigen groepsgesprekken worden gevoerd. Daarnaast is er twee keer per dag een groepsrondje waarbij de pedagogisch medewerker vraagt hoe het met elke jeugdige gaat Professionals respecteren de privacy van de jeugdigen. Pedagogisch medewerkers geven aan dat ze bewust en zorgvuldig met de privacy van de 15 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

18 jeugdigen omgaan. Als voorbeelden noemen ze: eerst aankloppen alvorens de kamer binnen te gaan en niet ongevraagd persoonlijke documenten lezen. Daarnaast mag de jeugdige als zij daar behoefte aan heeft lezen wat de pedagogisch medewerker over haar heeft opgeschreven in de overdracht. De jeugdigen hebben de mogelijkheid om hun persoonlijke spullen veilig op te bergen in een kluisje op het kantoor. Jeugdigen worden aangesproken als zij de privacy van groepsgenoten niet respecteren, bijvoorbeeld als er geroddeld wordt. Dit thema komt ook terug in de leermodule Samen fijn die Horizon in samenwerking met de Hogeschool Leiden heeft ontwikkeld om meidenspecifiek pestgedrag bespreekbaar te maken. Thema 4: Cliëntenpositie 4.1. De aanbieder geeft de jeugdigen en hun ouders de mogelijkheid om voor hun individuele belangen op te komen erwachting De aanbieder onderneemt actie indien jeugdigen en/of hun ouders aangeven ontevreden te zijn over de geboden hulp. Mentoren spreken met de jeugdige en/of haar ouders als zij aangeven ontevreden te zijn over de geboden hulp en spannen zich in om tot een oplossing te komen. Indien gewenst kunnen de jeugdige en/of haar ouders een gesprek voeren met de gedragsdeskundige, de afdelingscoördinator of de directeur. Daarnaast mag één van de jeugdigen de laatste vijftien minuten aanschuiven bij het teamoverleg van de pedagogisch medewerkers om een bepaald onderwerp aan te kaarten wat in de groepsvergadering van de jeugdigen naar voren is gekomen. Ook kunnen de jeugdigen via klachtformulieren die op de groep beschikbaar zijn, hun klachten kenbaar maken bij de medewerkers van Horizon Jeugdigen en hun ouders kunnen gebruikmaken van een onafhankelijke vertrouwenspersoon. Een vertrouwenspersoon van het AKJ (Advies- en Klachtenbureau Jeugdzorg) komt bij Horizon op de groepen. De jeugdigen kennen de vertrouwenspersoon Jeugdigen en hun ouders kunnen een klacht indienen bij een onafhankelijke klachtencommissie. Jeugdigen en hun ouders kunnen een klacht indienen bij de klachtencommissie (met onafhankelijke voorzitter) van Horizon. Over deze commissie en haar werkzaamheden 16 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

19 erwachting worden jeugdigen en ouders schriftelijk geïnformeerd. Thema 5: Bestuurlijke organisatie 5.1. De aanbieder voert systematisch kwaliteitsmanagement uit erwachting De aanbieder heeft een visie op hoe zij verantwoorde hulp biedt. Horizon heeft een visie op hoe zij gespecialiseerde hulp aan slachtoffers van loverboys/ mensenhandel biedt. Hoofddoel van de behandeling is het voorkomen van slachtofferschap van een loverboy/mensenhandelaar of ander seksueel geweld. Subdoelen die hieronder liggen zijn onder andere het vergroten van de weerbaarheid en het sociale netwerk van de jeugdige en het verwerken van eventuele trauma s. Horizon heeft haar genderspecifieke aanpak geconcretiseerd en vastgelegd in de methodiekbeschrijving Hestia. Horizon zit in het traject ten behoeve van indiening van deze methodiekbeschrijving bij het Nederlands Jeugdinstituut voor erkenning. Het regiehouderschap van jeugdigen en ouders staan in de behandeling centraal. Dit houdt in dat medewerkers de jeugdige en haar ouders stimuleren om, via de basismethodiek Master!, zelf de regie over hun leven te pakken. Horizon wil daarnaast een lerende organisatie zijn. Dit is terug te zien op verschillende niveaus; het verbinden van wetenschappelijke theorie met de praktijk, het geven en ontvangen van feedback op de werkvloer en het doorontwikkelen van de methodiek Hestia De aanbieder registreert en analyseert incidenten en voert naar aanleiding van de analyse verbeteringen door. Pedagogisch medewerkers registreren incidenten in een incidentenformulier en sturen dit naar de gedragsdeskundige en afdelingscoördinator. Elk kwartaal analyseert de centrale afdeling binnen Horizon de incidenten. Op basis van deze analyse, en op basis van de uitkomsten van het onderzoek naar het leefklimaat, voert Horizon verbeteringen door De aanbieder zet gekwalificeerde professionals in erwachting De aanbieder werkt met geregistreerde professionals, tenzij de inzet van een niet geregistreerde professional niet afdoet aan de kwaliteit van hulp of noodzakelijk is voor de kwaliteit. 17 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

20 Het Kwaliteitskader Jeugd geldt als veldnorm voor de verantwoorde werktoedeling binnen de jeugdhulp. Hierin staat onder meer dat jeugdhulp moet worden uitgevoerd door SKJgeregistreerde professionals indien de hulp gericht is op complexe problematiek en specifieke kennis en vaardigheden vereist. Het aanbod van Horizon op de gesloten homogene groepen betreft een gespecialiseerde behandeling aan jeugdigen die (mogelijk) slachtoffer zijn van loverboys/mensenhandel en voldoet aan bovengenoemde criteria uit het Kwaliteitskader Jeugd. Om die reden vraagt ook de dagelijkse hulp aan de jeugdigen op deze groep om de inzet van geregistreerde pedagogische medewerkers, eventueel naast de inzet van niet-geregistreerde pedagogisch medewerkers. Horizon maakt onderscheid in twee verschillende functies voor de pedagogisch medewerkers. Er werken hoofdzakelijk pedagogisch medewerkers B op de behandelgroepen. Deze medewerkers zijn minimaal mbo geschoold en zijn niet geregistreerd in het Kwaliteitsregister Jeugd. Daarnaast is aan elke behandelgroep één pedagogisch medewerker A verbonden. Deze medewerkers zijn minimaal hbo opgeleid en geregistreerd in het Kwaliteitsregister Jeugd. Aandachtspunt: De inspectie constateert een kwetsbaarheid in het aantal (één per groep) geregistreerde pedagogisch medewerkers dat verbonden is aan de behandelgroepen. De inspectie verwacht dat Horizon een onderbouwde keuze maakt voor de verhouding tussen het aantal geregistreerde en niet-geregistreerde pedagogisch medewerkers op de behandelgroepen, passend bij de complexiteit van de problematiek van de jeugdigen De aanbieder zet professionals in die aantoonbaar zijn geschoold voor de functie die zij uitoefenen. De medewerkers van Horizon hebben diverse trainingen en cursussen gevolgd, waaronder traumasensitief werken, seksualiteit en intimiteit, stapstenen en het vlaggensysteem. Daarnaast zijn de medewerkers geschoold in de wijze waarop zij uitvoering moeten geven aan de methodiek Hestia. Horizon stelt aanvullende eisen aan medewerkers die op de behandelgroepen werken, zoals een lerende houding, kennis van psychopathologie en het bespreekbaar kunnen maken van het onderwerp seksualiteit De aanbieder biedt professionals de mogelijkheid kennis en vaardigheden actueel te houden. Medewerkers van Horizon voelen zich voldoende toegerust voor de uitvoering van het werk. Er is in de praktijk veel aandacht is voor scholing en coaching on the job. De Horizon Academie biedt medewerkers diverse (scholings)mogelijkheden, zoals trainingen, opleidingen en workshops. erder wordt het teamoverleg dikwijls gebruikt voor scholing in specifieke onderwerpen door de gedragsdeskundige. De pedagogisch medewerkers hebben eenmaal per zes weken intervisie. 18 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

21 5.3. De aanbieder voldoet aan de geselecteerde nalevingsnormen erwachting De aanbieder beschikt over de erklaring Omtrent het Gedrag van personen die structureel contact hebben met de jeugdigen en hun ouders. De door de inspectie onderzochte personeelsdossiers beschikken over een geldige en actuele OG De aanbieder heeft een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Horizon heeft een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling, deze is te vinden op Sharepoint. De stappen van de meldcode zijn tevens verwerkt in diverse protocollen. Medewerkers kennen de stappen van de meldcode De aanbieder past geen vrijheidsbeperkende maatregelen toe op jeugdigen zonder rechterlijke machtiging gesloten jeugdhulp (of BOPZ) tenzij er sprake is van een noodsituatie. oor alle jeugdigen op de gesloten behandelgroepen van Horizon is een machtiging gesloten jeugdhulp afgegeven De aanbieder past geen vrijheidsontneming toe op jeugdigen zonder rechterlijke machtiging gesloten jeugdhulp (of BOPZ). oor alle jeugdigen op de gesloten behandelgroepen van Horizon is een machtiging gesloten jeugdhulp afgegeven De aanbieder zorgt voor jeugdhulp in samenhang met andere hulp erwachting De aanbieder heeft samenwerkingsafspraken met haar ketenpartners vastgelegd. Horizon heeft op zowel uitvoerend als tactisch/strategisch niveau samenwerkingsafspraken met verschillende ketenpartners, zoals de jeugd-ggz, lvb-zorg, en maatschappelijk werk. Daarnaast werkt Horizon nauw samen met de politie (team prostitutie en mensenhandel). Horizon neemt ook eenmaal per maand deel aan de zorgtafel Mensenhandel en Prostitutie waar afgevaardigden van verschillende ketenpartners aanwezig zijn (jeugd-ggz, lvb-zorg, gemeente, jeugdbescherming, Raad 19 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

22 erwachting voor de Kinderbescherming en maatschappelijk werk). Tijdens dit overleg dragen de bovengenoemde partijen jeugdigen aan over wie ernstige zorgen bestaan. Met elkaar wordt vervolgens gekeken wie wat voor de jeugdige kan betekenen. erder werkt Horizon actief samen met organisaties uit de regio op het gebied van vervolgzorg en onderwijs. Aandachtspunt: Horizon doet beperkt melding van (vermoedelijke) slachtoffers van loverboys/ mensenhandel bij CoMensha. 7 Horizon is zich hiervan bewust en is zich aan het bezinnen hoe ze de jeugdigen en hun ouders meer kunnen stimuleren om toestemming te geven om te melden. Op dit moment is Horizon aan het onderzoeken of de gezinsbegeleider hier een rol in kan spelen. De gezinsbegeleider kan mogelijk als vertrouwd figuur, op een later moment in de behandeling, de jeugdige en ouders wel stimuleren om toestemming te geven om te melden. Good practice De inspectie constateerde twee goede voorbeelden bij Horizon waar zij door opname in dit rapport andere aanbieders op wil wijzen. ia de Mybox en Regiebox, onderdelen van de basismethodiek Master!, hebben jeugdigen en hun ouders regie op hun eigen ontwikkeling. De boxen zijn voor iedere jeugdige en ouder uniek en bevatten opdrachten, ontwikkellijnen en een perspectiefplan. ia de boxen werken de jeugdigen en hun ouders samen met de medewerkers van Horizon, en in aansluiting op hun interesses en talenten, aan hun doelen. De mentoren zoeken gericht met de jeugdigen bepaalde praktijksituaties buiten Horizon op om gezamenlijk te oefenen en voorbeeldgedrag te kunnen laten zien. Zo gaat de mentor bijvoorbeeld met een jeugdige naar het Zuidplein in Rotterdam waar de kans bestaat dat de jeugdige of de mentor door een jongen/man wordt aangesproken. De mentor leert de jeugdige op dat moment in de praktijk hoe zij hiermee om kan gaan. 7 CoMensha, het Coördinatiecentrum Mensenhandel, is het landelijk meldpunt voor de centrale aanmelding, plaatsing en registratie van slachtoffers van mensenhandel. Doel van het melden van (vermoedelijke) slachtoffers van loverboys/ mensenhandel bij CoMensha is om hiermee een bijdrage te leveren aan een adequate registratie van aantallen en aard van deze slachtoffers in de zorg voor jeugd. Het melden bij CoMensha is een van de kernelementen uit het kwaliteitskader van de commissie Azough. Het melden bij CoMensha vindt alleen plaats met uitdrukkelijke toestemming van jeugdige (16+) of ouders/voogd en conform de handreiking voor melden bij CoMensha. Indien geen uitdrukkelijke toestemming wordt gegeven vindt geen melding plaats bij CoMensha. 20 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

23 3 ervolg Horizon voldeed op het moment van het toezicht aan alle 40 onderzochte verwachtingen uit het toetsingskader erantwoorde Hulp voor Jeugd. De inspectie heeft specifiek getoetst in hoeverre de kernelementen uit het kwaliteitskader van de commissie Azough aantoonbaar aanwezig zijn binnen de door Horizon geboden hulp aan (vermoedelijke) slachtoffers van loverboys/mensenhandel. De inspectie heeft geconstateerd dat alle kernelementen terugkomen in het hulpaanbod van Horizon. De inspectie acht de aanbieder in staat om gespecialiseerde jeugdhulp te bieden aan (vermoedelijke) slachtoffers van loverboys/ mensenhandel en vertrouwt erop dat Horizon concrete verbetermaatregelen doorvoert die aansluiten bij de geconstateerde aandachtspunten. De inspectie blijft de ontwikkelingen binnen Horizon volgen vanuit haar reguliere toezichtrol. 21 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

24 Bijlage - erantwoording De inspectie voerde het toezicht bij Horizon uit op 6 september Om tot een gefundeerd oordeel te komen, gebruikte de inspectie voor het toezicht verschillende informatiebronnen. De informatie uit deze bronnen is met elkaar vergeleken en gewogen. oor het toezicht zijn de volgende bronnen betrokken: Gestructureerde interviews met: o De directeur, gedragsdeskundige, afdelingscoördinator, senior gedragsdeskundige en manager kwaliteit; o vier pedagogisch medewerkers; o een senior gedragsdeskundige en afdelingscoördinator. De check van tien personeelsdossiers op de aanwezigheid van de erklaring Omtrent het Gedrag van medewerkers, waarbij de inspectie op basis van een aantal criteria zelf de dossiers heeft geselecteerd; De check van twee dossiers van jeugdigen, onder andere op de aanwezigheid van een plan en risico-inschattingen en beoordelingen. Hierbij waren gedragsdeskundigen aanwezig. De inspectie heeft zelf de dossiers geselecteerd; Gesprekken met vier jeugdigen; Observaties van de leef- en verblijfruimten o.a. door een rondleiding door een jeugdige en afdelingscoördinator. oorafgaand aan het toezicht heeft de inspectie de website geraadpleegd en de aanwezige documenten van de instelling geanalyseerd, waaronder het Jaardocument Maatschappelijke erantwoording Daarnaast heeft Horizon de inspectie inzicht gegeven in haar methodiekbeschrijving en in diverse formats. 22 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting

25 23 Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting