FAQ - gebruik van de Totem tool

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "FAQ - gebruik van de Totem tool"

Transcriptie

1 FAQ - gebruik van de Totem tool Versie 1 25 oktober 2018 Inhoud Algemeen Wat is het doel van de Totem tool? Hoe worden de milieueffecten van gebouwen beoordeeld? Voor welke projecten kan ik Totem gebruiken? In welk stadium van een project kan ik Totem gebruiken? Waar vind ik de Totem tool?... 5 Hardwarecompatibiliteit Met welk besturingssysteem kan ik de Totem tool gebruiken? Welke browser moet ik gebruiken? Zijn er andere voorwaarden voor de computer?... 6 De Totem bibliotheek Waarvoor dient de bibliotheek? Hoe is de bibliotheek ingedeeld? Hoe sla ik een gebouw op in de bibliotheek? Hoe sla ik een elementtype op in de bibliotheek? Hoe integreer ik een elementtype uit de bibliotheek in een gebouw? Kan ik een materiaal toevoegen aan de bibliotheek? Hoe werden de 'voorgedefinieerde elementen' in de Totem bibliotheek gedefinieerd? Hoe werden de 'materialen' in de Totem bibliotheek gedefinieerd? Zijn bevestigingen ook opgenomen in de materialen van de bibliotheek? Een project aanmaken/ wijzigen/ openen Wat is een project in Totem? Hoe start ik een project?

2 20. Hoe kan ik een bestaand project openen en wijzigen? Hoe open ik een project dat in een eerdere versie van de tool werd aangemaakt? Welke gebouwen kan ik in eenzelfde project bijeenbrengen? Een gebouw aanmaken/ modelleren Hoe kan ik een gebouw aanmaken en modelleren? Welke gegevens zijn verplicht en welke facultatief voor een gebouw? Welke vloeroppervlakte moet worden ingevoerd voor een gebouw? Hoe importeer ik een gebouw uit de Totem bibliotheek? Hoe maak ik een gebouw aan met de gegevens van een 3D-module/IFC-bestand? Een element modelleren Welke elementen moeten gemodelleerd worden? Hoe modelleer ik een element? Hoe modelleer ik een element from scratch? Hoe modelleer ik een samengesteld materiaal? Kan ik de dikte van een materiaal wijzigen? Kan ik de lambdawaarde van een materiaal wijzigen? Resultaten en rapporten In welke vormen wordt de milieuscore van een element/ gebouw weergegeven? Waar vind ik de milieuscore van een element? Waar vind ik de milieuscore van een gebouw? Hoe moet ik de gemonetariseerde score interpreteren? Hoe sla ik een rapport op? Hoe exporteer ik een rapport in pdf of Excel? Hoe interpreteer ik de resultaten met betrekking tot het element? Hoe interpreteer ik de resultaten met betrekking tot het gebouw? Waarom is er een 'waarschuwing' met betrekking tot omkeerbare elementen? Waarom een 'waarschuwing' met betrekking tot generische gegevens? De varianten van elementen of gebouwen vergelijken Hoe kan ik varianten van een element vergelijken? Hoe kan ik varianten van een gebouw vergelijken? Is het mogelijk de effecten van verschillende materialen te vergelijken? Ingevoerde gegevens opslaan Hoe sla ik een project op?

3 Een project delen Hoe deel ik een project met een andere gebruiker? Hoe kan ik samen met andere gebruikers aan eenzelfde project werken? Kan ik een gebouw delen met een andere gebruiker? Kan ik een element delen met een andere gebruiker? Totem en renovatie Kan ik in Totem renovatieprojecten beoordelen? Hoe modelleer ik een gerenoveerd materiaal? Wel effect heeft de keuze van een gerenoveerd in plaats van een nieuw materiaal? Totem en energie Hoe wordt het energieverbruik verrekend in Totem? Kunnen de resultaten, verkregen met de EPB-software, gebruikt worden? Voor welke elementen heeft de U-waarde een invloed op de resultaten? Welke lambdawaarde wordt in Totem gebruikt? Basisgegevens van de materialen Op welke gegevens is de beoordeling van de milieueffecten van materialen in de Totem bibliotheek gebaseerd? Zijn updates van de databanken voor de materialen gepland? Welke frequenties worden in aanmerking genomen voor het onderhoud en de vervanging van de materialen? Helpdesk Met wie moet ik contact opnemen als ik algemene vragen heb over Totem? Toekomstige ontwikkelingen van Totem In welke ontwikkelingen is voorzien voor de Totem tool? Hoe blijf ik op de hoogte van de ontwikkelingen?

4 Algemeen 1. Wat is het doel van de Totem tool? Totem is een Belgische tool, door de 3 gewesten ontwikkeld om: - de milieueffecten van de gebouwen over hun volledige levenscyclus te beoordelen; - de bouwkundige keuzes te optimaliseren en de milieueffecten van een bouw- en renovatieproject te beperken door een vergelijking van de ontwerpvarianten (bijvoorbeeld bouwsystemen, bouwvolumes, renovatie-/bouwscenario). De tool kan gebruikt worden op het niveau van een gebouw, maar ook op dat van een bouwelement (muur, dak, vloer,...). 2. Hoe worden de milieueffecten van gebouwen beoordeeld? Om de milieueffecten van gebouwen te meten, werd een specifieke methode voor Totem ontwikkeld op basis van 16 milieueffectindicatoren die over de volledige levenscyclus van de gebouwen worden beoordeeld. De indicatoren worden uitvoerig beschreven in de Totem Handleiding. De levenscyclus wordt als volgt in fasen ingedeeld: - de productie van de materialen (van de winning van de grondstoffen tot de fabricage van het materiaal); - de verwerking op de werf (van het vervoer van de fabriek naar de werf tot de verwerking van de materialen in het gebouw); - het gebruik van het gebouw (onderhoud en herstelling van de materialen en energieverbruik voor verwarming); - het levenseinde van het gebouw (afbraak, afvalverwerking). Belangrijke opmerkingen Voor materialen die behouden blijven in een project, worden alleen de fasen 'gebruik' en 'levenseinde' in aanmerking genomen bij de beoordeling van de milieueffecten > zie FAQ "Kan ik in Totem renovatieprojecten beoordelen?". De criteria voor omkeerbaar ontwerp van de elementen en gebouwen worden niet in aanmerking genomen in deze versie 1 van Totem, maar zullen wel geïntegreerd worden in latere ontwikkelingen > zie FAQ "Waarom is er een 'waarschuwing' met betrekking tot omkeerbare elementen? De disclaimer bij de resultaten in de tool waarschuwt de gebruiker dat (gebouw)elementen met een zelfde prestatie naar akoestiek, energie, maar ook reversibiliteit moeten vergeleken worden. Wat bedoelen we hier mee : In de eerste versie van de tool wordt de milieu-impact over 1 levenscyclus van een (gebouw)element in kaart gebracht. Afhankelijk van de aard van gebruikte bevestigingstechnieken, de montage en het concept van het gebouw kunnen de onderdelen van een (gebouw)element makkelijker of moeilijker hergebruikt worden in een nieuwe bouwtoepassing. Dit 4

5 potentieel voor hergebruik wordt vandaag (nog) niet mee in rekening gebracht (als meerwaarde) en dus ook niet gevaloriseerd in de materiaalprestaties van het beschouwde element. Wie kan Totem gebruiken? Totem werd vooral ontwikkeld voor ontwerpers van gebouwen, architecten en studiebureaus. Iedereen die dat wenst, kan echter Totem gebruiken. 3. Voor welke projecten kan ik Totem gebruiken? Met Totem kan een project worden gemodelleerd, beoordeeld en geoptimaliseerd op het niveau van een gebouw, maar ook op dat van een element voor een nieuwbouw- of renovatieproject. 4. In welk stadium van een project kan ik Totem gebruiken? Totem is een hulpmiddel bij het nemen van beslissingen dat in alle fasen van een project kan worden aangewend: - tijdens de voorstudie om bouwsystemen, scenario's voor renovatie/ wederopbouw of verschillende volumetrieën te vergelijken. In dit stadium kan de gebruiker zich baseren op voorgedefinieerde elementen die in de bibliotheek worden weergegeven; - tijdens de fasen met betrekking tot het uitvoeringsdossier kan de analyse met Totem gebruikt worden om de bouwkundige keuzes te verfijnen. In dit stadium kan de gebruiker de samenstelling van de elementen aanpassen aan die van zijn project. 5. Waar vind ik de Totem tool? Totem is gratis beschikbaar via de URL: te volgen werkwijze: - Het tabblad 'Login' openen - Een nieuwe gebruiker aanmaken: er wordt een mail verzonden met een link om het aanmaken van uw account te bevestigen. - Van hieruit kan de gebruiker zich aanmelden met een adres en een wachtwoord. Hardwarecompatibiliteit 6. Met welk besturingssysteem kan ik de Totem tool gebruiken? Een voldoende snelle internet verbinding en minstens 1 Gb aan geheugen. Totem is specifiek geschreven voor desktop computers of laptops, niet voor tablet of GSM. Er wordt ook gerekend op een minimum scherm resolutie van 1366x768 pixels, maar bij voorkeur 1920x1080 pixels. Verder wordt er niks specifiek vereist aan de computer. 5

6 7. Welke browser moet ik gebruiken? De laatste versies van meeste standaard browsers worden ondersteund door totem. De toepassing zou zonder problemen moet werken onder Chrome/Chromium, Edge, Firefox, Internet Explorer 11, Opera of Safari. Hou er rekening mee dat er visueel kleine verschillen kunnen zijn tussen de verschillende browsers. Mocht u toch een probleem ondervinden met deze browsers, dan kan u dit melden via helpdesk@totem-building.be De toepassing maakt ook gebruik van javascript. Zorg dat je browser dit toelaat. 8. Zijn er andere voorwaarden voor de computer? Een internetverbinding is nodig om met de Totem-tool te werken. De kwaliteit van de verbinding zal een invloed hebben op de algemene prestaties van de tool, met name op de wachttijd voor de berekening van de milieuscore, het opslaan van een project in Totem, het importeren van gegevens van een 3D-module. De schermresolutie kan door de gebruiker via de instellingen van de browser worden aangepast in functie van het gebruikte materiaal en zijn gewoonten. De Totem bibliotheek 9. Waarvoor dient de bibliotheek? In de Totem bibliotheek worden de gegevens van de tool in verschillende rubrieken ingedeeld. Zo kan de gebruiker gemakkelijker: - een materiaal of element vinden voor een project; - door hem of haar aangemaakte elementen, gebouwen of projecten opslaan. De bibliotheek bevat diverse types van gegevens: - Materiaalgegevens: deze gegevens vormen het hart van de Totem tool omdat zij zullen worden gebruikt om de milieueffecten van een element of een gebouw te beoordelen. Dit tabblad bevat een lijst van materialen, ingedeeld in categorieën en subcategorieën. Met deze materialen kunnen elementen worden gemodelleerd. - Voorgedefinieerde gegevens voor elementtypes: het is de bedoeling vooraf samengestelde elementtypes voor te stellen die de gebruiker in een gebouw kan integreren, eventueel na ze eerst te hebben gewijzigd. - Door de gebruikers geregistreerde gegevens worden opgeslagen in de bibliotheek. Het kan gaan om een project, een gebouw of een element. 6

7 - Voorbeeldgebouwen worden eveneens voorgedefinieerd en voorgesteld in de bibliotheek. Het doel is hier de gebruiker te helpen bij het gebruik van de tool. 10. Hoe is de bibliotheek ingedeeld? De bibliotheek is ingedeeld in 4 tabbladen: - Projecten: bevat alle projecten van de aangemelde gebruiker (inclusief projecten die andere gebruikers met hem delen). - Gebouwen: bevat alle gebouwen die de aangemelde gebruiker heeft opgeslagen, evenals de vooraf in Totem ingevoerde 'voorbeeldgebouwen'. - Elementen: bevat alle elementen die de aangemelde gebruiker heeft opgeslagen, evenals de vooraf in Totem ingevoerde elementen. Belangrijke opmerking: in versie 1 zijn alleen vlakke elementen opgenomen (muur, dak, vloer, deuren en ramen). In de volgende versies zullen andere categorieën van elementen worden toegevoegd. - Materialen: bevat alle materialen die de gebruiker zal kunnen aanwenden om de elementen te modelleren. Alleen deze materialen kunnen worden gebruikt > FAQ "Hoe integreer ik een elementtype uit de bibliotheek in een gebouw? > Zie film Edit element type Een elementtype kan op 3 manieren in een gebouw worden geïntegreerd: vanaf een geopend project, via het deel 'geometrie' of het deel 'elementtype', of rechtstreeks vanaf de bibliotheek. - Vanaf het deel geometrie van een gebouw: in de kolom 'type' kan de gebruiker onder meer een elementtype uit de bibliotheek toevoegen met de optie 'andere uit de bibliotheek'. Hier kan een element geselecteerd worden: o met het symbool + op het label van het elementtype; o met de knop 'aan mijn project toevoegen' op de pagina met de details over het elementtype. Het 'elementtype' wordt automatisch toegevoegd aan de rubriek 'elementtypes" van uw project. 7

8 - Vanaf het deel elementtype van een project: de gebruiker kan de actie 'toevoegen uit de bibliotheek' gebruiken om een elementtype toe te voegen aan het project. Hier kan een element geselecteerd worden: a. met het symbool + op het label van het elementtype; b. met de knop 'aan mijn project toevoegen' op de pagina met de details over het elementtype. Het 'elementtype' wordt automatisch toegevoegd aan de rubriek 'elementtypes" van uw project. - Vanaf de bibliotheek van elementtypes: door het detail van het elementtype te openen, kan de gebruiker de functie 'aan mijn project toevoegen' activeren. Het elementtype wordt aan het geopende project of een ander recent geopend project toegevoegd (aan de bovenzijde van het scherm wordt de naam van het project aangegeven). Als geen enkel project werd geopend sinds de gebruiker zich heeft aangemeld, wordt u verzocht een project aan te maken. U kunt verscheidene elementtypes selecteren vóór u naar een project terugkeert. Kan ik een materiaal toevoegen aan de bibliotheek?". 11. Hoe sla ik een gebouw op in de bibliotheek? Ga, om een gebouw op te slaan, naar 'naam van het gebouw' in de boomstructuur. Klik op het pictogram, 'een gebouw uploaden naar de bibliotheek'. Het gebouw wordt automatisch toegevoegd aan de lijst van gebouwen in de bibliotheek. 12. Hoe sla ik een elementtype op in de bibliotheek? Om een element op te slaan: open het element en klik op het pictogram 'een kopie van dit elementtype uploaden naar de bibliotheek'. Het element wordt automatisch toegevoegd aan de elementen in de bibliotheek Belangrijke opmerking Om geen elementtypes op te slaan die zich al in de bibliotheek bevinden, kan de gebruiker controleren of het elementtype (met dezelfde samenstelling, ongeacht de dikte van de materialen) niet al bestaat. Gebruik hiervoor de functie zoeken. een elementtype met dezelfde samenstelling 8

9 13. Hoe integreer ik een elementtype uit de bibliotheek in een gebouw? > Zie film Edit element type Een elementtype kan op 3 manieren in een gebouw worden geïntegreerd: vanaf een geopend project, via het deel 'geometrie' of het deel 'elementtype', of rechtstreeks vanaf de bibliotheek. - Vanaf het deel geometrie van een gebouw: in de kolom 'type' kan de gebruiker onder meer een elementtype uit de bibliotheek toevoegen met de optie 'andere uit de bibliotheek'. Hier kan een element geselecteerd worden: o met het symbool + op het label van het elementtype; o met de knop 'aan mijn project toevoegen' op de pagina met de details over het elementtype. Het 'elementtype' wordt automatisch toegevoegd aan de rubriek 'elementtypes" van uw project. - Vanaf het deel elementtype van een project: de gebruiker kan de actie 'toevoegen uit de bibliotheek' gebruiken om een elementtype toe te voegen aan het project. Hier kan een element geselecteerd worden: a. met het symbool + op het label van het elementtype; b. met de knop 'aan mijn project toevoegen' op de pagina met de details over het elementtype. Het 'elementtype' wordt automatisch toegevoegd aan de rubriek 'elementtypes" van uw project. - Vanaf de bibliotheek van elementtypes: door het detail van het elementtype te openen, kan de gebruiker de functie 'aan mijn project toevoegen' activeren. Het elementtype wordt aan het geopende project of een ander recent geopend project toegevoegd (aan de bovenzijde van het scherm wordt de naam van het project aangegeven). Als geen enkel project werd geopend sinds de gebruiker zich heeft aangemeld, wordt u verzocht een project aan te maken. U kunt verscheidene elementtypes selecteren vóór u naar een project terugkeert. 14. Kan ik een materiaal toevoegen aan de bibliotheek? Neen, de gebruiker kan geen materiaal toevoegen aan de bibliotheek. Om een element samen te stellen, kunnen alleen in Totem voorgestelde materialen worden gebruikt. Als een gebruiker het 9

10 materiaal dat hij voor zijn project nodig heeft, niet vindt, kan hij dit melden op het adres 15. Hoe werden de 'voorgedefinieerde elementen' in de Totem bibliotheek gedefinieerd? Aan de hand van een gedetailleerde studie van de typologieën van bouwelementen die in de bouwsector in België worden gebruikt, kon een reeks representatieve elementen worden samengesteld. In versie 1 van Totem gaat het enkel om 'nieuwe' elementen voor woon- en kantoorgebouwen. Om de elementen op dezelfde basis met elkaar te kunnen vergelijken, werd een gemeenschappelijke U-waarde gekozen die ontleend is aan de EPB-regelgeving in de gewesten > zie FAQ "Voor welke elementen heeft de U-waarde een invloed op de resultaten?". 16. Hoe werden de 'materialen' in de Totem bibliotheek gedefinieerd? De in de bibliotheek voorgestelde materialen zijn alle materialen die worden gebruikt voor de voorgedefinieerde elementen. Deze lijst is dus representatief voor de materialen die in België worden gebruikt om woon- en kantoorgebouwen te bouwen > zie FAQ "Hoe werden de 'voorgedefinieerde elementen' in de Totem bibliotheek gedefinieerd? Versie 1 van Totem bevat enkel generische materialen die niet gekoppeld zijn aan een bepaald merk/product > zie FAQ "Op welke gegevens is de beoordeling van de milieueffecten van materialen in de Totem bibliotheek gebaseerd?" 17. Zijn bevestigingen ook opgenomen in de materialen van de bibliotheek? De beschrijvingen van de in de Totem bibliotheek voorgestelde materialen bevat de gegevens over het materiaal zelf en naargelang het geval ook over het systeem (lijm, mechanische bevestiging, mortel,...) waarmee het materiaal is bevestigd of behandeld. Als hij de naam van het materiaal kent, kan de gebruiker de bijbehorende gegevens raadplegen. Een project aanmaken/ wijzigen/ openen > Zie Film Create new project 10

11 18. Wat is een project in Totem? Een project bestaat hier uit twee delen: - De geométrie: hier vindt de gebruiker het (de) aangemaakte gebouw(en), evenals de geometrische elementen waaruit het (ze) bestaat (bestaan). Een geometrisch element wordt omschreven met een naam, een categorie en de bijbehorende cijfergegevens (afmetingen en hoeveelheid). - De elementtypes waaruit het (de) gebouw(en) van het project bestaat (bestaan): een elementtype wordt omschreven met een naam, een categorie en de materialen waaruit het bestaat. Een project kan een of meer gebouwen omvatten. Een gebouw kan niet worden aangemaakt zonder eerst een project te hebben aangemaakt. De tool berekent geen milieuscore ( een gebouw of een element. ) op projectniveau. De berekening gebeurt op het niveau van 19. Hoe start ik een project? Door vanaf de homepage de optie 'Een nieuw project starten' te selecteren, kunt u stapsgewijs de gegevens invoeren voor het aanmaken van een nieuw project. De fasen zijn: - Een project aanmaken - Een gebouw aanmaken > Zie FAQ "Hoe kan ik een gebouw aanmaken en modelleren?" - De geometrische elementen en de elementtypes modelleren > Zie FAQ "Welke elementen moeten gemodelleerd worden?" Belangrijke opmerkingen - Het sterretje (*) geeft aan of invoergegevens verplicht dan wel facultatief zijn. - Het symbool geeft ontbrekende verplichte gegevens aan. 20. Hoe kan ik een bestaand project openen en wijzigen? Wanneer u vanaf de homepage 'Een bestaand project openen' kiest, kunt u een eerder aangemaakt project openen door het in de lijst te selecteren. Deze lijst van bestaande projecten vermeldt voor elk project de ID, de aanmaakdatum en de versie van de tool waarin het werd opgeslagen. Vanaf deze lijst kan de gebruiker de toegang voor andere gebruikers beheren > Zie FAQ "Hoe kan ik samen met andere gebruikers aan eenzelfde project werken?" 21. Hoe open ik een project dat in een eerdere versie van de tool werd aangemaakt? Om een in een eerdere versie van Totem aangemaakt project te openen, moet de gebruiker kiezen tussen de volgende 3 opties: 11

12 - het project in de originele versie openen zonder veranderingen door te voeren; - een archief van het project aanmaken in de originele versie en het project bijwerken in de recentste versie; - het project bijwerken in de recentste versie. 22. Welke gebouwen kan ik in eenzelfde project bijeenbrengen? Om vast te stellen welke gebouwen in eenzelfde project moeten worden bijeengebracht, dient te gebruiker rekening te houden met de bijzonderheden die specifiek zijn voor het werk binnen een project: diverse gebouwen delen in één bewerking: in het kader van een in Totem gemodelleerd werk, is dit alleen mogelijk op het niveau van een project: om sommige gebouwen te delen en andere niet, moeten twee projecten worden aangemaakt > zie FAQ "Hoe kan ik samen met andere gebruikers aan eenzelfde project werken?" - in eenzelfde project de elementtypes bijeenbrengen die voor verschillende gebouwen zullen worden gebruikt; - gemakkelijk de functie kopiëren gebruiken om varianten van een gebouw aan te maken die vergeleken kunnen worden > zie FAQ "De varianten van elementen of gebouwen vergelijken" Een gebouw aanmaken/ modelleren 23. Hoe kan ik een gebouw aanmaken en modelleren? Het aanmaken van een gebouw houdt in dat er een reeks algemene gegevens aan worden toegewezen: zoals voor het project zijn bepaalde gegevens verplicht, terwijl andere facultatief zijn en opgenomen zullen worden in het rapport van het gebouw > zie FAQ "Hoe sla ik een rapport op?". Het modelleren van een gebouw is het aanmaken van alle elementen waaruit het bestaat. In versie 1 van Totem kunnen alleen vlakke elementen (muren, daken, vloeren en deuren/ ramen) worden aangemaakt. Om een gebouw aan te maken en te modelleren, wordt de hierna beschreven werkwijze gevolgd. 1) Eerst moeten de algemene gegevens over het gebouw worden ingevoerd. Opgelet: de oppervlakte van het in te voeren gebouw is een zeer belangrijk gegeven dat gebruikt zal worden om de gemonetariseerde score te berekenen! Welke vloeroppervlakte moet worden ingevoerd voor een gebouw?" 2) Vervolgens worden diverse oplossingen voorgesteld om een gebouw te modelleren: 12

13 - een gebouw modelleren from scratch > zie FAQ "Hoe modelleer ik een element from scratch? - een gebouw importeren uit de bibliotheek > zie FAQ "Hoe sla ik een gebouw op in de bibliotheek? - een gebouw importeren vanaf een 3D-module > zie FAQ "Hoe maak ik een gebouw aan met de gegevens van een 3D-module/IFC-bestand?". 3) Wanneer u de optie eenmaal hebt gekozen, gaat u naar de volgende stap, het modelleren van de elementen > zie FAQ "Hoe modelleer ik een element?" 24. Welke gegevens zijn verplicht en welke facultatief voor een gebouw? Gegevens met een * zijn onmisbaar om naar de volgende fase te gaan. Het gaat om: - de benaming - de vloeroppervlakte. De andere gegevens zullen opgenomen worden in het rapport over het gebouw: klant, adres, functie, typologie, (eventueel) jaar van renovatie, aantal verdiepingen. Bovendien kunnen een afbeelding en toelichtingen worden toegevoegd. 25. Welke vloeroppervlakte moet worden ingevoerd voor een gebouw? De in te voeren vloeroppervlakte van een gebouw wordt verkregen door de vloeroppervlakten van elke verdieping, gemeten tussen de buitenzijde van de buitenmuren, op tellen. Bij de berekening van de vloeroppervlakte moet rekening worden gehouden met: - alle vloeren van het gebouw, zowel van verwarmde als van niet-verwarmde (kelders, garage, zolder, werkplaats,...) ruimten; - de vloeren van ruimten met een minimumhoogte van 2,20 m tot het plafond; - de oppervlakte van trappen, liften en technische kokers; - de openingen in een vloer en holle ruimten kleiner dan of gelijk aan 4 m². De vloeroppervlakte is een zeer belangrijk element bij de berekening van de milieueffecten van een gebouw > zie FAQ "Hoe moet ik de gemonetariseerde score interpreteren?" 26. Hoe importeer ik een gebouw uit de Totem bibliotheek? Kies bij het aanmaken van een gebouw de optie 'een gebouw uit de bibliotheek toevoegen'. Kies het te importeren gebouw uit de lijst. 13

14 27. Hoe maak ik een gebouw aan met de gegevens van een 3D-module/IFC-bestand? > Zie film Upload an IFC-file Kies bij het aanmaken van een gebouw de optie 'een gebouw importeren uit een IFC-bestand'. Hoe modelleer ik een gebouw from scratch? Om een gebouw in Totem te modelleren, voert u de gegevens over het gebouw in die nodig zijn om de milieueffecten te beoordelen. De in te voeren gegevens zijn van twee types: - De gegevens over de geometrie van het gebouw: in versie 1 moeten de binnen- en de buitenschil van het gebouw (muren, vloer, dak, deuren en ramen) volledig worden gemodelleerd door de elementen aan te maken waaruit het is samengesteld. Aan elk element worden een categorie, een oppervlakte, een hoeveelheid en, wanneer dit is aangemaakt, een type toegekend > naar de video 2.1 ( - De gegevens over het elementtype die betrekking hebben op de samenstelling van de elementen. > naar de video 2.2 ( U kunt de selectie beginnen: - bij de geometrie - bij de elementtypes. Vervolgens koppelt u het element van de geometrie aan een elementtype: Een element modelleren > Zie film Edit element type 14

15 28. Welke elementen moeten gemodelleerd worden? De gebruiker kiest zelf de elementen die hij modelleert, maar om de ontwerpkeuzes te optimaliseren, is het raadzaam zoveel mogelijk elementen van het project te integreren. In versie 1 van Totem kunnen echter alleen vlakke elementen (binnen en buiten) in een gebouw gemodelleerd worden. Het gaat om de volgende categorieën van elementen: - Vloeren: vloeren op de gelijkvloerse verdieping, vloer op de verdieping, zoldervloer, vloer boven een niet-verwarmde ruimte: - Muren: buitenmuren, keldermuren, gemeenschappelijke muren en binnenmuren (dragend en niet-dragend). - Daken: platte en hellende daken. - Openingen: binnen- en buitendeuren en -ramen. In toekomstige versies zullen andere categorieën worden toegevoegd om rekening te houden met speciale technieken, trappen, funderingen, balkons en buitenvoorzieningen. 29. Hoe modelleer ik een element? Een element moet gemodelleerd worden in twee stappen: - definiëren van zijn geometrie, d.w.z. de hoeveelheden met betrekking tot het element (oppervlakte en aantal); - definiëren van zijn type, d.w.z. zijn samenstelling. Diverse oplossingen worden voorgesteld om een gebouw te modelleren: - een element importeren uit de bibliotheek > zie FAQ "Hoe integreer ik een elementtype uit de bibliotheek in een gebouw? - een element modelleren from scratch > zie FAQ "Hoe modelleer ik een element from scratch?". 30. Hoe modelleer ik een element from scratch? > Zie film Create new element De gebruiker kan een elementtype aanmaken vanaf een 'wit blad'. Werkwijze: - In 'elementtypes' de optie 'een nieuw type aanmaken' kiezen. Er verschijnt een pop-up. - Het nieuwe elementtype een naam, een beschrijving en een categorie geven. - De verschillende lagen van het element aanmaken: via 'een laag toevoegen' en indien nodig: 15

16 de status nieuw/bestaand aanpassen > zie FAQ "Wel effect heeft de keuze van een gerenoveerd in plaats van een nieuw materiaal? de dikte aanpassen (enkel mogelijk voor bepaalde materialen) > zie FAQ "Kan ik de dikte van een materiaal wijzigen? de lambda (alleen voor isolatie) > zie FAQ "Kan ik de lambdawaarde van een materiaal wijzigen? - Indien de laag uit meerdere materialen bestaat > zie FAQ "Hoe modelleer ik een samengesteld materiaal?. - Voor elke laag de optie 'een materiaal uit de bibliotheek kiezen'. Op basis van de naam van het materiaal kan de gebruiker nagaan welke gegevens in aanmerking worden genomen voor een materiaal > zie FAQ "Zijn bevestigingen ook opgenomen in de materialen van de bibliotheek?" Opmerking: de rode en de blauwe kleur geven de positie van de lagen aan van binnenzijde onderaan naar buitenzijde bovenaan. - Wanneer het element eenmaal is samengesteld met al zijn lagen, kan de gebruiker de milieuscore en de U-waarde van het element opvragen of het elementtype 'aanmaken': het elementtype wordt dan aan het project toegevoegd. 31. Hoe modelleer ik een samengesteld materiaal? In bepaalde elementen moet de gebruiker lagen modelleren die samengesteld zijn uit meerdere materialen (bijvoorbeeld: een laag van 24 cm die bestaat uit een houten skelet en een isolatiemateriaal in het skelet). Twee mogelijkheden om een laag te modelleren die uit twee materialen bestaat: - hetzij door een enkele laag aan te maken en in de bibliotheek een samengesteld materiaal te kiezen: zie in de bibliotheek 'materialen': Categorie 'Ruwbouw/structuur > Gecombineerde structuur/isolatie'. Opmerking: materialen uit deze categorie kunnen niet geparametriseerd worden (dikte en lambda liggen vast); - hetzij door een samengestelde laag aan te maken met het pictogram + een materiaal aan deze laag toevoegen a. De status (nieuw/bestaand) en de dikte van de samengestelde laag kiezen. b. Voor elke 'sublaag' een materiaal uit de bibliotheek kiezen en een ratio bepalen die het aandeel van de twee materialen in de samengestelde laag aangeeft (in %). Opmerking: deze methode mag alleen gebruikt worden als de samengestelde laag volledig gevuld is. 32. Kan ik de dikte van een materiaal wijzigen? Het systeem stelt een standaarddikte voor. Naargelang het gebruikte materiaal kan de dikte mogelijk gewijzigd worden door de gebruiker (in de bibliotheek van de materialen wordt aangegeven of de 16

17 dikte al dan niet kan worden aangepast). Deze mogelijkheid is afhankelijk van de kenmerken van het materiaal en eventueel van zijn bevestigingen. 33. Kan ik de lambdawaarde van een materiaal wijzigen? Enkel de lambda-waarden van isolatiematerialen kunnen door de user gewijzigd worden. De standaardwaarde die wordt voorgesteld, is het gemiddelde van de lambda-waarden uit de EPBD databank (06/2016) ( > Zie FAQ Welke lambdawaarde wordt in Totem gebruikt? Voor de overige materialen wordt standaard de waarde uit de NBN B :2008 norm (Annex A et B) gebruikt. Deze kunnen niet door de user gewijzigd worden. Resultaten en rapporten > Zie film Create report 34. In welke vormen wordt de milieuscore van een element/ gebouw weergegeven? De milieueffecten van een element of een gebouw worden in Totem uitgedrukt door middel van 'scores" op verschillende niveaus: - een gemonetariseerde totaalscore > zie FAQ "Hoe moet ik de gemonetariseerde score interpreteren?"; - gedetailleerde scores: in %, ingedeeld volgens elementtype (score op het niveau van het gebouw); in %, ingedeeld volgens materiaal (score op het niveau van het element); met details voor het onderdeel 'materialen' en het onderdeel 'energie'; met details voor elke milieueffectindicator; met details per fase in de levenscyclus. 35. Waar vind ik de milieuscore van een element? Ter herinnering: TOTEM maakt het onderscheid tussen een 'geometrisch element' en een 'elementtype'. Om de milieuscore te vinden: 17

18 - geometrisch element: als u in de boomstructuur naar de naam van het betrokken gebouw gaat, verschijnt de tabel met alle geometrische elementen van het gebouw. In deze tabel wordt de totale milieukost vermeld (die stemt overeen met de score/m² van het gekozen elementtype, vermenigvuldigd met het aantal m² van het geometrisch element); - elementtype: a. een algemeen overzicht: als u in de boomstructuur naar 'elementtypes' gaat, verschijnt de tabel met alle elementtypes van het project. In deze tabel wordt de milieukost per m² vermeld. b. Een gedetailleerd overzicht per type: - open het detail van het elementtype (pictogram ) - ga naar het pictogram de resultaten voor dit elementtype tonen. Een eerste resultaatniveau wordt weergegeven: de gemonetariseerde score voor het element, uitgedrukt in /m² van dit element > zie FAQ "Hoe moet ik de gemonetariseerde score interpreteren? U ziet hier ook de scores van elementen uit dezelfde categorie die in de bibliotheek opgenomen zijn, evenals de U-waarde van het element. Ga naar 'Het rapport tonen : het systeem toont een pagina met het detail van de milieueffecten van het element > zie FAQ "Hoe interpreteer ik de resultaten met betrekking tot het element?". 36. Waar vind ik de milieuscore van een gebouw? Om de score van een gebouw te verkrijgen: - Ga naar de naam van het gebouw in de boomstructuur. - Activeer het pictogram de milieukost van het gebouw berekenen en het rapport tonen Een eerste resultaatniveau wordt weergegeven: de gemonetariseerde score voor het gebouw, uitgedrukt in /m² van dit gebouw > zie FAQ "Hoe moet ik de gemonetariseerde score interpreteren? Een grafiek illustreert de verdeling van deze score volgens de categorieën van elementen waaruit het gebouw is samengesteld (uitgedrukt in %). Ga naar 'Het rapport tonen : het systeem toont een pagina met het detail van de milieueffecten van het element. 18

19 37. Hoe moet ik de gemonetariseerde score interpreteren? De manier waarop het gemonetariseerde milieuresultaat wordt uitgedrukt, is afhankelijk van het niveau: - voor een element: in /m² (in versie 1 kunnen alleen vlakke elementen worden gemodelleerd); - voor een gebouw: in /m² oppervlakte van het gebouw. 38. Hoe sla ik een rapport op? Voor een element of een gebouw kan een volledig rapport worden opgemaakt en opgeslagen. Dat zal toegankelijk zijn via het deel 'Rapporten' in de boomstructuur. Werkwijze: - Ga naar de gedetailleerde resultaten > zie FAQ "Hoe interpreteer ik de resultaten met betrekking tot het element?" - Kies bovenaan rechts: 'een rapport aanmaken'. De gebruiker kan het detailniveau en het weergavetype kiezen in 3 fasen, waarbij een keuze moet worden gemaakt tussen diverse opties. - Aan het einde van de 3 fasen selecteert de gebruiker de optie 'het rapport aanmaken', waarna het rapport wordt weergegeven. - Om het rapport op te slaan: kies 'het rapport opslaan'. Het wordt toegevoegd aan de lijst van rapporten van het project en kan worden opgevraagd via 'rapporten' in de boomstructuur. 39. Hoe exporteer ik een rapport in pdf of Excel? Deze functie zal binnenkort beschikbaar zijn. 40. Hoe interpreteer ik de resultaten met betrekking tot het element? De resultaten met betrekking tot het element worden opgesplitst in de volgende 4 delen. Impact per materiaal Deze grafiek geeft de relatieve impact per materiaal voor 1 specifiek element weer. De impactwaarden worden uitsluitend uitgedrukt in relatieve cijfers. Deze visuele weergave kan de gebruiker helpen om te beslissen welk materiaal eerst aan te pakken. Energie- versus materiaalimpact Aan de hand van deze grafiek en tabel kan de gebruiker het relatieve belang van de materiaal- en energie-impact voor het element beoordelen. De impact wordt uitgedrukt in euro per vierkante meter van het element. De energie-impact van een element wordt berekend als het operationele energiegebruik voor verwarming ten gevolge van transmissieverliezen. Impact per levenscyclus 19

20 Deze grafiek geeft de impact van de elementen weer per levenscyclus. Deze evaluatie toont aan of de materialen in het element een relevante impact veroorzaken bij hun productie, constructie, gebruik of op het einde van de levensduur. Aan de hand hiervan kan de gebruiker een specifieke levenscyclus aanpakken. Impact per indicator Deze grafiek geeft de impact van alle materialen in het element per individuele indicator visueel weer. Dit verstrekt informatie over het specifieke milieu-aspect dat het meest wordt beïnvloed door de materiaalkeuze. 41. Hoe interpreteer ik de resultaten met betrekking tot het gebouw? De resultaten met betrekking tot het gebouw worden opgesplitst in de volgende 4 delen. Impact énergétique versus impact des matériaux Aan de hand van deze grafiek en tabel kan de gebruiker volgende gegevens evalueren: - De totale impact van het gebouw, uitgedrukt in euro per vierkante meter bruto vloeroppervlakte. Op basis van dit algemene resultaat kan de gebruiker verschillende gebouwen vergelijken. - Het relatieve belang van de materiaal- en energie-impact. Zowel de totale impact per gebouw (eerste balk) als de impact per elementcategorie (volgende balken) worden weergegeven. De impact wordt uitgedrukt in euro per vierkante meter bruto vloeroppervlakte. De energie-impact van een element wordt berekend als het operationele energiegebruik voor verwarming ten gevolge van transmissieverliezen. De energie-impact van een gebouw wordt vereenvoudigd uitgedrukt als de som van de transmissieverliezen van elk element. De bruto vloeroppervlakte is de oppervlakte ingevoerd door de gebruiker. Impact per elementcategorie Deze grafiek en de bijbehorende tabel geven de materiaalimpact weer per element(sub)categorie en/of elementtype. De impactwaarden worden zowel in absolute als in relatieve cijfers uitgedrukt: Totale impact ( ): de som van alle in valuta uitgedrukte materiaalimpacten voor alle elementen in de element(sub)categorie Gemiddelde impact ( /m²): de totale impact gedeeld door de totale oppervlakte van de gerelateerde elementen in de geselecteerde element(sub)categorie; voor de elementen is de gemiddelde impact de impact voor 1 vierkante meter van dit element. Als percentage: de impact per element(sub)categorie ( )/totale impact van het gebouw ( ) Deze visuele weergave kan de gebruiker helpen om te beslissen welke element(sub)categorieën hij eerst wil aanpakken. Impact per levenscyclus In deze grafiek wordt de impact van de elementen van het gebouw (totale impact gedeeld door de bruto vloeroppervlakte van het gebouw, /m²) opgeteld per levenscyclus. Deze evaluatie toont aan 20

21 of de materialen in het gebouw van de gebruiker een relevante impact veroorzaken bij hun productie, constructie, gebruik of op het einde van de levensduur. Aan de hand hiervan kan de gebruiker een specifieke levenscyclus aanpakken. Impact per indicator Deze grafiek visualiseert de impact van alle elementen in het gebouw van de gebruiker per individuele indicator gedeeld door de bruto vloeroppervlakte van het gebouw. Hierdoor beschikt men over informatie over het specifieke aspect van het milieu waarop de materiaalkeuze de grootste impact heeft. De gebruiker kan een categorie of een element selecteren voor specifieke resultaten; in dit geval worden de resultaten gedeeld door de oppervlakten van de elementen. 42. Waarom is er een 'waarschuwing' met betrekking tot omkeerbare elementen? De disclaimer bij de resultaten in de tool waarschuwt de gebruiker dat (gebouw)elementen met een zelfde prestatie naar akoestiek, energie, maar ook reversibiliteit moeten vergeleken worden. Wat bedoelen we hier mee : In de eerste versie van de tool wordt de milieu-impact over 1 levenscyclus van een (gebouw)element in kaart gebracht. Afhankelijk van de aard van gebruikte bevestigingstechnieken, de montage en het concept van het gebouw kunnen de onderdelen van een (gebouw)element makkelijker of moeilijker hergebruikt worden in een nieuwe bouwtoepassing. Dit potentieel voor hergebruik wordt vandaag (nog) niet mee in rekening gebracht (als meerwaarde) en dus ook niet gevaloriseerd in de materiaalprestaties van het beschouwde element. 43. Waarom een 'waarschuwing' met betrekking tot generische gegevens? De disclaimer bij de resultaten in de tool waarschuwt de gebruiker dat momenteel enkel generieke data worden gebruikt. Deze data zijn afkomstig van de ECOinvent-databank, een Zwitserse databank die in wetenschappelijke Deze data worden gegenereerd door het samenbrengen van (beschikbare) data van diverse fabrikanten en ze geven een indicatie van de gemiddelde impact voor een bouwmateriaal. Uiteraard zal de individuele score van een materiaal van producent tot producent verschillen en zullen zo snel mogelijk ook specifieke merkgebonden data van Belgische bouwmateriaalfabrikanten in de tool geïntroduceerd worden. Om de objectiviteit van deze data te kunnen garanderen moeten bouwmateriaalfabrikanten hun milieu-impactdata declareren via een EPD (Environmental Product Declaration) in de federale EPD-databank (voor meer info zie 21

22 De varianten van elementen of gebouwen vergelijken > Zie film Compare element types 44. Hoe kan ik varianten van een element vergelijken? De TOTEM tool is een hulpmiddel om projecten te verbeteren. Het is dan ook essentieel dat de functie 'elementen vergelijken' goed wordt begrepen. Om elementtypes te vergelijken (geen vergelijking voor geometrische elementen), gaat u als volgt te werk: - Ga in de boomstructuur naar 'elementtypes' en maak alle elementtypes aan die moeten worden vergeleken. > zie FAQ "Hoe modelleer ik een element?" - Open met het pictogram een eerste element en kies de functie 'dit element vergelijken met een ander elementtype'. - Kies maximaal 3 andere elementtypes om te vergelijken (selectie in de bibliotheek of in het project). - De resultaten kunnen dan worden opgevraagd voor de vergeleken elementtypes. Opmerking: het is belangrijk dat de te vergelijken elementen goed worden voorbereid, bijvoorbeeld door indien nodig te controleren of het wel om vergelijkbare elementen gaat. Bijvoorbeeld elementen van de gebouwschil met verlies die dezelfde U-waarde hebben. De video over dit onderwerp bekijken 45. Hoe kan ik varianten van een gebouw vergelijken? De TOTEM tool is een hulpmiddel om projecten te verbeteren. Het is dan ook essentieel dat de functie 'gebouwen vergelijken' goed wordt begrepen. Volg de hierna beschreven werkwijze om gebouwen te vergelijken: - Ga in de boomstructuur naar 'geometrie' en maak alle gebouwen aan die moeten worden vergeleken. > Zie FAQ "Hoe kan ik een gebouw aanmaken en modelleren?" 22

23 - Ga in de boomstructuur naar een gebouw dat moet worden vergeleken en kies de functie dit gebouw vergelijken met een ander gebouw ; - Kies maximaal 3 andere gebouwen om te vergelijken (selectie in de bibliotheek of in het project). - De resultaten kunnen dan worden opgevraagd voor de vergeleken gebouwen > naar de video 3 ( 46. Is het mogelijk de effecten van verschillende materialen te vergelijken? Neen, materialen kunnen in Totem niet vergeleken worden. Alleen in vergelijkingen op het niveau van een element of een gebouw kan rekening worden gehouden met alle parameters die nodig zijn om een bouwkundige keuze te beoordelen, te toetsen en te optimaliseren. Ingevoerde gegevens opslaan 47. Hoe sla ik een project op? Een aangemaakt project wordt automatisch en regelmatig opgeslagen in de bestaande projecten, die tevens de projecten van de bibliotheek zijn. De gebruiker hoeft hiervoor niets te doen. Om een kopie van een project op te slaan, gaat u in de boomstructuur naar 'Naam van het project'. Kies rechtsboven de functie 'Een kopie opslaan'. Een project delen 48. Hoe deel ik een project met een andere gebruiker? Een project kan gedeeld worden met een onbeperkt aantal gebruikers. Ga in de boomstructuur naar 'naam van het project' en gebruik de functie wordt een adres gevraagd. Delen met. Om een gebruiker toe te voegen, - Als het gaat om het adres van een reeds geregistreerde gebruiker van Totem, ontvangt die automatisch een bericht dat het project met hem gedeeld werd. Deze kennisgeving wordt per verzonden en wordt ook op de homepage voor deze gebruiker weergegeven in 'gedeelde projecten'. - Het is mogelijk dat dit adres niet aan een geregistreerde gebruiker toebehoort. In dat geval wordt deze persoon per verzocht een account aan te maken en zich te registreren om toegang te krijgen tot het gedeelde project. 23

24 Wie een project deelt, deelt alle gegevens met betrekking tot dit project en dus alle gebouwen die er deel van uitmaken. Bijzondere aandacht dient te worden besteed aan de verantwoordelijkheden van alle partijen met betrekking tot het wijzigen van het project > zie FAQ "Hoe kan ik samen met andere gebruikers aan eenzelfde project werken?". 49. Hoe kan ik samen met andere gebruikers aan eenzelfde project werken? Als een project met andere gebruikers wordt gedeeld, is het niet mogelijk gelijktijdig aan hetzelfde gebouw te werken. Wanneer een project eenmaal gedeeld is, wordt in de Totem tool een functie toegevoegd: vergrendeling en ontgrendeling. - Vergrendeling: standaard beschikt de persoon die het project heeft aangemaakt, over de toegangsrechten om de gebouwen te wijzigen. Gebouwen met de status 'vergrendeld' worden in de boomstructuur aangegeven door het pictogram. Om een andere gebruiker toegang te geven tot een gebouw, moet de functie worden geactiveerd. 'ontgrendelen 50. Kan ik een gebouw delen met een andere gebruiker? In Totem is het niet mogelijk alleen een gebouw te delen. Om een gebouw te delen, moet het hele project gedeeld worden. 51. Kan ik een element delen met een andere gebruiker? Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen: - elementen aangemaakt in het deel 'geometrie' (geometrische gegevens); - elementtypes. (samenstelling van de elementen). Alleen de door een gebruiker aangemaakte of gewijzigde elementtypes kunnen worden gedeeld. Volg de hierna beschreven werkwijze. - Sla het te delen elementtype op in de bibliotheek > zie FAQ "Hoe sla ik een gebouw op in de bibliotheek?" - Ga naar de bibliotheek, klik in de boomstructuur op de categorie met het elementtype dat u wilt delen. Tip: wanneer u de filter 'gebruiker' selecteert, verschijnen alleen de gebruikerselementtypes. - Klik, op het label van het gebruikerselementtype, op het pictogram : een element delen met een andere gebruiker. 24

25 Totem en renovatie 52. Kan ik in Totem renovatieprojecten beoordelen? Versie 1 van Totem biedt een eerste eenvoudige benadering van renovatie: de gebruiker kan een bestaand materiaal modelleren dat in het project behouden blijft. Voor dat materiaal neemt Totem dan alleen de fasen in de levenscyclus in aanmerking die betrekking hebben op het gebruik (onderhoud en vervanging); productie, verwerking en levenseinde worden niet meegerekend. Die benadering van renovatie zal evolueren in de toekomstige versies van Totem. 53. Hoe modelleer ik een gerenoveerd materiaal? Een materiaal dat vóór een project aanwezig was en dat behouden zal blijven, kan gemodelleerd worden door de status 'bestaand' te kiezen voor een materiaal. - Standaard wordt de status nieuw voorgesteld. Alle fasen in de levenscyclus van dit materiaal worden in dit geval meegerekend. - De status bestaand kan gekozen worden door de gebruiker die een element wil modelleren met een bestaand materiaal dat behouden blijft in het project. > zie FAQ "Kan ik in Totem renovatieprojecten beoordelen?" 54. Wel effect heeft de keuze van een gerenoveerd in plaats van een nieuw materiaal? Voor een gerenoveerd materiaal met de status 'bestaand' neemt Totem alleen de fasen in de levenscyclus in aanmerking die betrekking hebben op het gebruik (onderhoud en vervanging); productie, verwerking en levenseinde worden niet meegerekend. Totem en energie 55. Hoe wordt het energieverbruik verrekend in Totem? TOTEM beoordeelt de milieueffecten van de bouwelementen en de gebouwen over hun volledige levenscyclus. Tijdens de gebruiksfase wordt onder meer het energieverbruik beoordeeld. In deze eerste versie is het energieverbruik uitsluitend gebaseerd op de transmissieverliezen van verlieswanden. De transmissieverliezen worden berekend op basis van de U-waarde van de elementen uit de 'verliescategorieën' > Zie FAQ "Erreur! Source du renvoi introuvable." 56. Kunnen de resultaten, verkregen met de EPB-software, gebruikt worden? In deze eerste versie van TOTEM is dit niet mogelijk. De gegevens kunnen niet uit de EPB-tools geïmporteerd worden, maar dit is wel voorzien voor de toekomstige versies. 25

26 57. Voor welke elementen heeft de U-waarde een invloed op de resultaten? Hierna worden de categorieën van elementen opgesomd waarvan de U-waarde de milieuscore beïnvloedt. Ze zijn in de tool herkenbaar aan het pictogram : - Vloer: vloerplaat, zoldervloer, vloer boven een niet-verwarmde ruimte. - Muur: buitenmuur, keldermuur, gemeenschappelijke muur. - Dak: plat dak en hellend dak. - Opening: buitendeur en -raam. 58. Welke lambdawaarde wordt in Totem gebruikt? De standaard lambda-waarden in de bibliotheek van materialen en voorgedefinieerde elementen, is gebaseerd op de NBN B :2008 norm (Annex A en B), behalve voor de isloatiematerialen. Voor de isolatiematerialen wordt gebruik gemaakt van de gemiddelde waarde van de lambdawaarden uit de EPBD databank (06/2016) ( Deze EPBD-databank is deels gebaseerd op de lambda-waarden die de fabrikanten meegeven. Indien een isolatiemateriaal niet beschikbaar is in de EPBD-databank, wordt een realistische lambda-waarde vastgelegd op basis van een expertinschatting in combinatie met informatie uit voorgaande studies. Voor isolatiematerialen, kan de gebruiker van de tool de lambda-waarden wijzigen > zie FAQ: Kan ik de lambdawaarde van een materiaal wijzigen? 26

27 Basisgegevens van de materialen 59. Op welke gegevens is de beoordeling van de milieueffecten van materialen in de Totem bibliotheek gebaseerd? In versie 1 van Totem worden alleen generische materialen weergegeven in de bibliotheek. In latere versies zullen daaraan specifieke materialen en producten worden toegevoegd waarvoor een milieuverklaring voor producten (EPD) bestaat die gecontroleerd, gevalideerd en in de Belgische B- EPD databank gepubliceerd werd (meer informatie: De databanken voor materialen uit de bibliotheek van versie 1 van Totem zijn gebaseerd op: - de generische gegevens van de databank Ecoinvent 3.3; - de gegevens met betrekking tot de specifieke bijzonderheden van België (gegevens over het transport en de energiemix in België). Naast de gegevens over het materiaal zelf wordt rekening gehouden met de gegevens met betrekking tot de bevestiging of de behandeling. Op basis van de naam van het materiaal kan de gebruiker nagaan welke gegevens in aanmerking worden genomen voor een materiaal > zie FAQ "Zijn bevestigingen ook opgenomen in de materialen van de bibliotheek? ". 60. Zijn updates van de databanken voor de materialen gepland? Ja, updates van de materiaaldata worden voorzien. De timing van deze updates hangt af van de timing van nieuwe versies van Eco-invent die ter beschikking zullen worden gesteld, alsook de mate waarin deze nieuwe versies grote veranderingen bevatten voor specifiek materiaaldata uit de bouwsector. 61. Welke frequenties worden in aanmerking genomen voor het onderhoud en de vervanging van de materialen? De frequentie van de (grote en kleine) onderhoudsbeurten varieert naargelang het materiaal. De vervanging van materiaal houdt verband met de technische levensduur ervan. Er werden verschillende bronnen geraadpleegd om de informatie over de frequentie van onderhoud en vervanging in de scenario s van de methodologie zo juist mogelijk te implementeren. Bijgaand vindt u de link naar het document met de informatie voor alle types van materialen, met vermelding van de bronnen. 27

FAQ - gebruik van de TOTEM-tool

FAQ - gebruik van de TOTEM-tool FAQ - gebruik van de TOTEM-tool Versie 1.3 Juni 2019 Inhoud Algemeen... 4 1. Wat is het doel van de TOTEM-tool?... 4 2. Hoe worden de milieueffecten van gebouwen beoordeeld?... 4 3. Wie kan TOTEM gebruiken?...

Nadere informatie

BIM: impact op duurzame gebouwen

BIM: impact op duurzame gebouwen Seminarie Duurzame gebouwen BIM: impact op duurzame gebouwen 15 juni 2018 BIM EN LCA-TOOLS Illustratie van de werking van de Belgische tool TOTEM voor de ecologische doorlichting van gebouwen Sophie Bronchart

Nadere informatie

Werken met resultaten in ALOORA

Werken met resultaten in ALOORA AGROLAB GROUP 02-2018 1 / 15 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: werken met de twee resultatenoverzichten... 3 Resultaten per opdracht... 3 Resultaten per monster... 3 Het overzicht aanpassen... 3 Selecteer specifieke

Nadere informatie

In drie stappen uw Partijenpost versturen met MijnPost

In drie stappen uw Partijenpost versturen met MijnPost In drie stappen uw Partijenpost versturen met MijnPost MijnPost is een online omgeving waar u snel en gemakkelijk gratis al uw postzaken kunt regelen. Zoals de verzending van uw Partijenpost. Met MijnPost

Nadere informatie

OFFICE 365. Start Handleiding Leerlingen

OFFICE 365. Start Handleiding Leerlingen OFFICE 365 Start Handleiding Leerlingen Meer info: Naast deze handleiding is er zeer veel informatie reeds voorhanden op het internet of door op het vraagteken te klikken in de Office 365 omgeving. Ook

Nadere informatie

Deutsche Bank Global Transaction Banking. Internet Bankieren. Rapporten. www.deutschebank.nl

Deutsche Bank Global Transaction Banking. Internet Bankieren. Rapporten. www.deutschebank.nl Deutsche Bank Global Transaction Banking Internet Bankieren Rapporten www.deutschebank.nl Internet Bankieren Rapporten 2 Rapporten U beheert uw Rapporten via het menu links op het scherm. Onder Rapporten

Nadere informatie

[handleiding] Handleiding voor het gebruik van de webinterface van het planningsmodel van de professionals in de gezondheidszorg

[handleiding] Handleiding voor het gebruik van de webinterface van het planningsmodel van de professionals in de gezondheidszorg PLAN/1.2006 PERCEEL 9: WEBIMPLEMENTATIE VAN DE PLANNINGSMODELLEN VAN DE HULPMIDDELEN IN DE GEZONDHEIDSZORG Handleiding voor het gebruik van de webinterface van het planningsmodel van de professionals in

Nadere informatie

Handleiding. Documentbeheer. PlanCare 2. elektronisch cliënten dossier. G2 Paramedici het EPD voor paramedici. Handleiding. Declareren. Versie 3.0.0.

Handleiding. Documentbeheer. PlanCare 2. elektronisch cliënten dossier. G2 Paramedici het EPD voor paramedici. Handleiding. Declareren. Versie 3.0.0. Handleiding Documentbeheer Handleiding Declareren Versie 3.0.0.3 PlanCare 2 elektronisch cliënten dossier G2 Paramedici het EPD voor paramedici INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding... 2 2 Gebruik van de module...

Nadere informatie

PARTIJOPGAVE NAKTUINBOUW

PARTIJOPGAVE NAKTUINBOUW PARTIJOPGAVE NAKTUINBOUW HANDLEIDING In het kort Deze handleiding helpt u om stapsgewijs uw partijopgave te doen. Mochten er nog vragen zijn naar aanleiding van deze handleiding, dan kunt u altijd telefonisch

Nadere informatie

Releasenote BRIStoezicht

Releasenote BRIStoezicht Releasenote BRIStoezicht 3 april 2016 Versie: 4.0.0 Voorwoord De afgelopen maanden is er hard gewerkt om verbeteringen aan te brengen in BRIStoezicht. Vanaf 4 april 2016 staat de nieuwe versie van BRIStoezicht

Nadere informatie

VERZENDLIJSTEN HANDLEIDING. OTYS Recruiting Technology

VERZENDLIJSTEN HANDLEIDING. OTYS Recruiting Technology VERZENDLIJSTEN HANDLEIDING OTYS Recruiting Technology OTYS RECRUITING TECHNOLOGY WWW.OTYS.NL 29-8-2017 Versie 1.0 2 INHOUD 1 Introductie... 4 1.1 Over verzendlijsten... 4 1.2 Doel van deze instructie...

Nadere informatie

PhPlist Gebruikers Handleiding

PhPlist Gebruikers Handleiding PhPlist Gebruikers Handleiding Auteur: Sander Duivenvoorden Bedrijf: Buildnet webservices E-mail: support@buildnet.nl Datum: 23-09-2008 Laatste wijziging: 17-10-2008 Versie: 1.1 1 Inleiding Het verzenden

Nadere informatie

Handleiding CrisisConnect app beheersysteem

Handleiding CrisisConnect app beheersysteem Handleiding CrisisConnect app beheersysteem Inhoudsopgave 1. Start 1.1. Vereisten gebruik 1.2. Inloggen 1.3. Wachtwoord wijzigen 2. Vullen 2.1. Dossiers 2.2. Processen 2.2.1. Tekst toevoegen 2.2.2. Bijlagen

Nadere informatie

Werkinstructie Een zaak afwikkelen In Mijn Rechtspraak Toezicht

Werkinstructie Een zaak afwikkelen In Mijn Rechtspraak Toezicht Werkinstructie Een zaak afwikkelen In Mijn Rechtspraak Toezicht Deze werkinstructie beschrijft de handelingen om in Mijn Rechtspraak- Toezicht een zaak af te wikkelen. laatst gewijzigd: 18-7-2019 Werkinstructie

Nadere informatie

Altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.

Altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. Beheer Webredactie dashboard Het webredactie dashboard geeft u in één oogopslag een overzicht van de beheersmogelijkheden van uw website. Daarnaast blijft u via het dashboard gemakkelijk op de hoogte van

Nadere informatie

KIWA - CertIS Gebruikershandleiding NCP Bedrijven

KIWA - CertIS Gebruikershandleiding NCP Bedrijven KIWA - CertIS Gebruikershandleiding NCP Bedrijven Kiwa-NCP Gebruikershandleiding CertIS Pagina 1 van 21 Document geschiedenis versie Datum Omschrijving Auteur 1.0 2011-06-20 Vertaling Nearshoring Solutions

Nadere informatie

Handleiding Joomla! 1.5

Handleiding Joomla! 1.5 Handleiding Joomla! 1.5 Versie :0.1 2/20 Inhoud 2. Aanmelden... 4 3. Artikelbeheer... 5 3.1 Nieuw artikel toevoegen... 5 3.2 Bestaand artikel wijzigen/verwijderen... 6 3.2.1 Front end editing... 7 4. Sectie

Nadere informatie

Gebruikershandleiding Bi-LINK Version 1.0

Gebruikershandleiding Bi-LINK Version 1.0 Gebruikershandleiding Bi-LINK Version 1.0 (1) INSTALLEREN (2) GEGEVENS UPLOADEN (3) GEGEVENS BEKIJKEN (4) EEN PARAMETER MAKEN (5) EEN PARAMETER BEWERKEN (6) DEELNEMEN AAN EEN PROGRAMMA (7) WERKEN MET UW

Nadere informatie

Handleiding administrator

Handleiding administrator Handleiding administrator september 2016 Handleiding Administrator Als administrator van uw bedrijf, kunt u in de Administrator omgeving de accounts van uw kantoor beheren en rapporten uitdraaien. U vindt

Nadere informatie

Augustus Handleiding Subsidieportaal Uitvoering Van Beleid

Augustus Handleiding Subsidieportaal Uitvoering Van Beleid Augustus 2018 Handleiding Subsidieportaal Uitvoering Van Beleid Augustus 2018 Inhoudsopgave Subsidieportaal Uitvoering Van Beleid... 3 Account aanmaken... 4 Gegevens invullen... 5 Home pagina... 6 Mijn

Nadere informatie

Snelstartgids. Inhoud: Een project maken Een project beheren en bewerken De project-/assessmentresultaten bekijken

Snelstartgids. Inhoud: Een project maken Een project beheren en bewerken De project-/assessmentresultaten bekijken Snelstartgids Inhoud: Een project maken Een project beheren en bewerken De project-/assessmentresultaten bekijken Dit document is bedoeld om u te helpen assessments snel te beheren in het CEB TalentCentral

Nadere informatie

AIMS gebruikershandleiding - Jaarverantwoording BIS

AIMS gebruikershandleiding - Jaarverantwoording BIS AIMS gebruikershandleiding - Jaarverantwoording BIS 1 Inhoud 2 Inleiding... 3 Jaarverantwoording indienen... 4 Uw dossier bekijken... 9 Uw gegevens wijzigen... 10 Speellijsten... 11 Inleiding 3 Deze gebruikershandleiding

Nadere informatie

TOEGANGSRECHTEN IN E-CATALOGUE

TOEGANGSRECHTEN IN E-CATALOGUE TOEGANGSRECHTEN IN E-CATALOGUE VOOR DE ROL HOOFDAANKOPER 16/06/2017 Federale dienst e-procurement GEBRUIKSVOORWAARDEN Rechten De FOD Beleid en Ondersteuning behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten,

Nadere informatie

Handleiding Skydrive: werken met verschillende personen aan een JALdocument

Handleiding Skydrive: werken met verschillende personen aan een JALdocument Handleiding Skydrive: werken met verschillende personen aan een JALdocument 1 VOORAF Indien je beschikt over een Windows LIVE ID (je hebt momenteel al een Hotmail, Gmail of Livemailaccount), ga dan onmiddellijk

Nadere informatie

Tip EPC RESIDENTIEEL WEBAPPLICATIE 1 STARTEN MET EPC RESIDENTIEEL 2 AANMAKEN NIEUWE WOONEENHEID 3 BEWERKEN WOONEENHEID. Snelle startkaarten

Tip EPC RESIDENTIEEL WEBAPPLICATIE 1 STARTEN MET EPC RESIDENTIEEL 2 AANMAKEN NIEUWE WOONEENHEID 3 BEWERKEN WOONEENHEID. Snelle startkaarten 1 STARTEN MET EPC RESIDENTIEEL Na het aanmelden op de Energieprestatiedatabank met uw eid of token, komt u op het menu EPC Residentieel. Het menu EPC Residentieel bevat drie mogelijkheden. Met de optie

Nadere informatie

Handleiding Office 365 IN EEN NOTENDOP ALLES OVER OFFICE 365 CARLO KONIJN CHI COMPUTERS HEERHUGOWAARD

Handleiding Office 365 IN EEN NOTENDOP ALLES OVER OFFICE 365 CARLO KONIJN CHI COMPUTERS HEERHUGOWAARD 2014 Handleiding Office 365 IN EEN NOTENDOP ALLES OVER OFFICE 365 CARLO KONIJN CHI COMPUTERS HEERHUGOWAARD Inhoud Inleiding... 2 Aanmelden bij office 365 via het portaal.... 2 Het portaal en gebruikers:...

Nadere informatie

Handleiding NarrowCasting

Handleiding NarrowCasting Handleiding NarrowCasting http://portal.vebe-narrowcasting.nl september 2013 1 Inhoud Inloggen 3 Dia overzicht 4 Nieuwe dia toevoegen 5 Dia bewerken 9 Dia exporteren naar toonbankkaart 11 Presentatie exporteren

Nadere informatie

Werkinstructie Een zaak afwikkelen In Mijn Rechtspraak Toezicht

Werkinstructie Een zaak afwikkelen In Mijn Rechtspraak Toezicht Werkinstructie Een zaak afwikkelen In Mijn Rechtspraak Toezicht Deze werkinstructie beschrijft de handelingen om in Mijn Rechtspraak- Toezicht een zaak af te wikkelen. laatst gewijzigd: 18-12-2018 Werkinstructie

Nadere informatie

Handleiding GRAS. (Gebruikers registratie activiteiten systeem) Digitale tool voor het aanmelden van kinderen voor het naschoolse aanbod op school

Handleiding GRAS. (Gebruikers registratie activiteiten systeem) Digitale tool voor het aanmelden van kinderen voor het naschoolse aanbod op school Handleiding GRAS (Gebruikers registratie activiteiten systeem) Digitale tool voor het aanmelden van kinderen voor het naschoolse aanbod op school December 2016 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1. Account

Nadere informatie

Webredactie dashboard

Webredactie dashboard Beheer Webredactie dashboard Het webredactie dashboard geeft u in één oogopslag een overzicht van de beheermogelijkheden van uw website. Daarnaast blijft u via het dashboard gemakkelijk op de hoogte van

Nadere informatie

Handleiding Evaluatieplatform Aanbieder

Handleiding Evaluatieplatform Aanbieder Handleiding Evaluatieplatform Aanbieder Versie 3 http://evaluatie.q-keurmerk.nl/ 1 Inhoudsopgave 1. Als aanbieder registreren... 3 2. Inloggen... 4 3. Cursus laten evalueren... 5 1. Inloggen als aanbieder

Nadere informatie

DE MODULE FOTOGALERIJ

DE MODULE FOTOGALERIJ DE MODULE FOTOGALERIJ Inhoudsopgave Inhoud Pagina 1. INLEIDING... 2 2. PROCEDURE... 3 2.1. De module Fotogalerij openen... 3 2.2. Een galerij creëren.....4 2.2.1 Een galerij openen....4 2.2.2 Een galerij

Nadere informatie

1 Handleiding. Total Cards Online. Handleiding

1 Handleiding. Total Cards Online. Handleiding 1 Handleiding Total Cards Online Handleiding 2 Handleiding Inleiding Indien uw antwoord niet in deze handleiding staat, dan kunt u ons bereiken op ons e-mailadres: cards.nl@total.com. De Cards Customer

Nadere informatie

GEBRUIKERSHANDLEIDING MAAKJETRAINING.NL 1

GEBRUIKERSHANDLEIDING MAAKJETRAINING.NL 1 GEBRUIKERSHANDLEIDING MAAKJETRAINING.NL 1 INHOUD 1 Inleiding 3 1.1 De drie categorieën 3 2 Inloggen op MaakJeTraining 4 2.1 Registreren op MaakJeTraining 4 2.2 Inloggen met account 5 2.3 Veranderingen

Nadere informatie

Tip EPC RESIDENTIEEL WEBAPPLICATIE 1 STARTEN MET EPC RESIDENTIEEL 2 AANMAKEN NIEUWE WOONEENHEID 3 BEWERKEN WOONEENHEID. Snelle startkaarten

Tip EPC RESIDENTIEEL WEBAPPLICATIE 1 STARTEN MET EPC RESIDENTIEEL 2 AANMAKEN NIEUWE WOONEENHEID 3 BEWERKEN WOONEENHEID. Snelle startkaarten 1 STARTEN MET EPC RESIDENTIEEL Na het aanmelden op de Energieprestatiedatabank met uw eid of token, komt u op het menu EPC Residentieel. Het menu EPC Residentieel bevat drie mogelijkheden. Met de optie

Nadere informatie

Allegro INVOICE subito. Snel aan de slag

Allegro INVOICE subito. Snel aan de slag Allegro INVOICE subito Snel aan de slag 1 Inhoudstabel 1 Uw facturatie starten... 1 1.1 U verbinden... 1 1.2 Gebruikersinformatie... 2 1.3 Eigen bedrijfsgegevens... 3 1.4 Parameters Algemene standaardwaarden...

Nadere informatie

Handleiding Planmonitor wonen

Handleiding Planmonitor wonen Handleiding Planmonitor wonen Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Systeemeisen 3. Toelichting per onderdeel 3.1 Opstarten en inloggen 3.2 De onderdelen van het venster 3.3 Plannen zoeken 3.3.1 (eenvoudig) zoeken

Nadere informatie

TOEGANGSRECHTEN IN E-CATALOGUE VOOR DE ROL HOOFDAANKOPER. 05/03/2018 evo22 Federale dienst e-procurement

TOEGANGSRECHTEN IN E-CATALOGUE VOOR DE ROL HOOFDAANKOPER. 05/03/2018 evo22 Federale dienst e-procurement TOEGANGSRECHTEN IN E-CATALOGUE VOOR DE ROL HOOFDAANKOPER 05/03/2018 evo22 Federale dienst e-procurement GEBRUIKSVOORWAARDEN Rechten De FOD Personeel en Organisatie behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten,

Nadere informatie

Ga naar http://www.domeinnaam.nl/wp-admin en log in met de gebruikersnaam en wachtwoord verkregen via mail.

Ga naar http://www.domeinnaam.nl/wp-admin en log in met de gebruikersnaam en wachtwoord verkregen via mail. INLOGGEN Ga naar http://www.domeinnaam.nl/wp-admin en log in met de gebruikersnaam en wachtwoord verkregen via mail. Vul hier je gebruikersnaam en wachtwoord in en klik op Inloggen. Bij succesvolle login

Nadere informatie

Handleiding Sporter 1.

Handleiding Sporter 1. Handleiding Sporter 1. 2. Inhoudsopgave Aanmelden Talentvolgsysteem Dotcombond... 6 Inloggen... 6 1ste keer inloggen... 6 Wachtwoord vergeten... 6 Wachtwoord wijzigen... 6 Sporter rol... 7 Sporter profiel...

Nadere informatie

Handleiding gebruik Citymail

Handleiding gebruik Citymail Handleiding gebruik Citymail Versie : 4.0.1 Jaar : 2014 Auteur : Citymail BV / Charly Traarbach Citymail BV Copyright 1 Citymail BV, Nederland 2014 Niets uit dit document mag worden vermenigvuldigd en/of

Nadere informatie

Open Google Chrome en ga naar Meld je aan met je persoonlijke Knooppunt-account.

Open Google Chrome en ga naar  Meld je aan met je persoonlijke Knooppunt-account. Scoodle is een gratis platform, ontwikkeld door Plantyn. Met Scoodle vermindert de planlast aanzienlijk en krijg je als leerkracht alles in handen om het digitale materiaal van Plantyn naar je hand te

Nadere informatie

Werkinstructie Voorgangsverslag maken

Werkinstructie Voorgangsverslag maken Werkinstructie Voorgangsverslag maken In Mijn Rechtspraak Toezicht Dit document bevat de alternatieve tekst van het origineel. Dit document is bedoeld voor mensen met een visuele beperking, zoals slechtzienden

Nadere informatie

Handleiding De Sociale Monitor

Handleiding De Sociale Monitor Handleiding De Sociale Monitor Inhoudsopgave Gebruikershandleiding: De Sociale Monitor 2 Bestaande rapportages 7 Een nieuw rapportage aanmaken 9 Het menu 10 Handleiding lokaal beheerders: De Sociale Monitor

Nadere informatie

Invoice Portal. Handleiding

Invoice Portal. Handleiding Invoice Portal Handleiding Inhoud Invoice Portal... 3 Activerings e-mail... 3 Account activeren... 4 Inloggen Invoice Portal... 4 Facturenscherm... 5 Selectiemogelijkheden... 6 Enkelvoudige downloads...

Nadere informatie

Wordpress Handleiding Woocommerce

Wordpress Handleiding Woocommerce Wordpress Handleiding Woocommerce In deze handleiding is uitleg te vinden over het toevoegen of het bewerken van producten in de plugin Woocommerce in Wordpress. WordPress Handleiding Producten in Woocommerce

Nadere informatie

Handleiding Concept Maps - Draw.io

Handleiding Concept Maps - Draw.io Handleiding Concept Maps - Draw.io Draw.io: online tool voor het maken van concept maps, er is dus géén installatie van software nodig op uw computer. U kunt er via Google Apps for Education gebruik van

Nadere informatie

In drie stappen uw Pakketten versturen met MijnPost

In drie stappen uw Pakketten versturen met MijnPost In drie stappen uw Pakketten versturen met MijnPost MijnPost is een online omgeving waar u snel en gemakkelijk gratis al uw postzaken kunt regelen. Zoals de verzending van uw Pakketten. Met MijnPost kunt

Nadere informatie

HANDLEIDING IBAMAFLEX

HANDLEIDING IBAMAFLEX HANDLEIDING IBAMAFLEX Voor docenten Deel 1: registratie examenresultaten Deel 2: naamlijsten en fotolijsten van studenten Deel 3: gegevens en afwezigheden van studenten opzoeken 08/01/2014 Inhoud 1. Elektronisch

Nadere informatie

Mamut Enterprise Abonnementsfacturering

Mamut Enterprise Abonnementsfacturering Mamut Enterprise Abonnementsfacturering Mamut Enterprise Abonnementfacturering is een middel om klanten volgens vaste afspraken en/of abonnementen te factureren. Deze oplossing zit inbegrepen in Mamut

Nadere informatie

TOTEM & Circulariteit. Roos Servaes Build up / Inspiratiedag GDCB 23 mei 2019

TOTEM & Circulariteit. Roos Servaes Build up / Inspiratiedag GDCB 23 mei 2019 TOTEM & Circulariteit Roos Servaes Build up / Inspiratiedag GDCB 23 mei 2019 Waarom? Wat is de impact van onze gebouwen? Welke bouwmaterialen zijn meer of minder duurzaam? Hoe kan ik afwegingen maken rond

Nadere informatie

Handleiding. Online Order Entry Website. Door: Datum: Versie:

Handleiding. Online Order Entry Website. Door: Datum: Versie: Handleiding Online Order Entry Website Door: Datum: Versie: 2 Handleiding Online Order Entry Website Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Inleiding... 3 De OOE... 4 Functionaliteiten... 5 Online Order Entry...

Nadere informatie

Handleiding AmbraSoft voor leerkrachten

Handleiding AmbraSoft voor leerkrachten Handleiding AmbraSoft voor leerkrachten Inhoudstafel 1 Inleiding... 3 1.1 Installatie en systeemvereisten... 3 1.2 Handleiding Ambrasoft voor leerlingen en ouders... 3 1.3 Hulp... 3 2 Aanmelden via de

Nadere informatie

Handleiding. Digitaal Rapport

Handleiding. Digitaal Rapport Handleiding Digitaal Rapport 1. Inhoudsopgave 1. Inhoudsopgave... 2 2. Vooraf... 3 3. Relatie met methodetoetsen... 3 4. Rapportperiodes aangeven... 4 5. Rapportdefinities instellen... 4 Rubriek aanmaken...

Nadere informatie

Opstarten van de GRATIS facturatiemodule

Opstarten van de GRATIS facturatiemodule Opstarten van de GRATIS facturatiemodule 1 Welkom in het gratis facturatieprogramma van WinBooks on Web Het gratis facturatieprogramma is ontworpen om u kennis te laten maken met de interessante functionaliteiten

Nadere informatie

Globale kennismaking

Globale kennismaking Globale kennismaking Kennismaking Tesla CMS 1. Dashboard 2. pagina beheer - pagina aanmaken - pagina aanpassen - pagina verwijderen - pagina seo opties - zichtbaarheid pagina 3. subpagina beheer - subpagina

Nadere informatie

Beheer FAVV-dossier Handleiding voor operatoren

Beheer FAVV-dossier Handleiding voor operatoren Beheer FAVV-dossier Handleiding voor operatoren Versie september 2017 Inhoudsopgave 1. Het doel van deze applicatie... 2 2. Wat vindt u terug in het tabblad Mijn dossier / Signaletiek?... 2 3. Wat heb

Nadere informatie

MyBroker. Gebruikershandleiding

MyBroker. Gebruikershandleiding MyBroker Gebruikershandleiding Inhoudsopgave 1. WAT MOET IK DOEN OM TOEGANG TE KRIJGEN TOT MIJN KLANTENZONE?... 3 1.1. PER E-MAIL... 3 1.2. VIA ONZE WEBSITE... 4 2. DE TOEGANG TOT MYBROKER... 5 3. CONSULTATIE

Nadere informatie

OFFICE 365. Start Handleiding Medewerkers

OFFICE 365. Start Handleiding Medewerkers OFFICE 365 Start Handleiding Medewerkers Meer info: Naast deze handleiding is er zeer veel informatie reeds voorhanden op het internet of door op het vraagteken te klikken in de Office 365 omgeving. Ook

Nadere informatie

Uitzend Software Diensten B.V. UBplus Online. Handleiding voor uitzendbureaus, detachering en payroll bedrijven

Uitzend Software Diensten B.V. UBplus Online. Handleiding voor uitzendbureaus, detachering en payroll bedrijven Uitzend Software Diensten B.V. UBplus Online Handleiding voor uitzendbureaus, detachering en payroll bedrijven Versie 5.0 december 2011 Inhoudsopgave UBplus Gebruik UBplusOnline per klant instellen 2 Gebruik

Nadere informatie

Handleiding Gebruikersbeheer ROB-Net

Handleiding Gebruikersbeheer ROB-Net Beste ROB-Net gebruiker, Eerder hebben wij u geïnformeerd over het nieuwe eigen inlogportaal van ROB-Net, te vinden op https://login.rob-net.nl. Dit inlogportaal is voor de gebruikers van ROB-Net gratis.

Nadere informatie

Werkinstructie Een zaak afwikkelen

Werkinstructie Een zaak afwikkelen Werkinstructie Een zaak afwikkelen In Mijn Rechtspraak Toezicht Dit document bevat de alternatieve tekst van het origineel. Dit document is bedoeld voor mensen met een visuele beperking, zoals slechtzienden

Nadere informatie

Instructie RFM modules

Instructie RFM modules Instructie RFM module Introductie RFM staat voor Registratie Flow Module. De RFM module vormt de basis voor een aantal nieuwe modules binnen equse Indicate: - Calamiteiten - Klachten - Kindermishandeling

Nadere informatie

Handleiding website GCB

Handleiding website GCB Handleiding website GCB In dit document is een korte toelichting te vinden over de nieuwe website van Golfclub Brunssummerheide. Met de nieuwe website wil de vereniging een goede informatie voorziening

Nadere informatie

Handleiding Trainer 1.

Handleiding Trainer 1. Handleiding Trainer 1. 2. Inhoudsopgave Aanmelden Talentvolgsysteem Dotcombond... 6 Inloggen... 6 1ste keer inloggen... 6 Wachtwoord vergeten... 6 Wachtwoord wijzigen... 6 Trainer rol... 7 Team status...

Nadere informatie

Introductie Werken met OneDrive voor Bedrijven

Introductie Werken met OneDrive voor Bedrijven Introductie Werken met OneDrive voor Bedrijven Inhoud Wat is OneDrive voor Bedrijven?... 2 Eerste aanmelding... 2 OneDrive gebruiken via de webbrowser... 6 Aanmaken van een nieuwe map... 6 Waar ben ik?...

Nadere informatie

Trainingsmateriaal Osiris 6. Admission Office International Office

Trainingsmateriaal Osiris 6. Admission Office International Office Trainingsmateriaal Osiris 6. Admission Office International Office Utwente, 6-2-2014 i Inhoudsopgave Inhoudsopgave ii 1. Algemene handeling Osiris 6 1 1.1 Menu structuur. 1 1.2 Favorieten indelen 2 1.3

Nadere informatie

Securing. World. G4S Cash portal

Securing. World. G4S Cash portal Securing Your World G4S Cash portal Handleiding G4S Cash Portal Via het G4S Cash Portal kunt u zelf online al uw contante geldzaken regelen. Dit kan op elk moment van de dag. U kunt o.a. transporten inplannen

Nadere informatie

cbox UW BESTANDEN GAAN MOBIEL! WEBINTERFACE GEBRUIKERSHANDLEIDING

cbox UW BESTANDEN GAAN MOBIEL! WEBINTERFACE GEBRUIKERSHANDLEIDING cbox UW BESTANDEN GAAN MOBIEL! WEBINTERFACE GEBRUIKERSHANDLEIDING BV Inleiding cbox is een applicatie die u eenvoudig op uw computer kunt installeren. Na installatie wordt in de bestandsstructuur van uw

Nadere informatie

GEBRUIKERSHANDLEIDING VAN DE UBO APPLICATIE VERSIE WETTELIJKE VERTEGENWOORDIGER

GEBRUIKERSHANDLEIDING VAN DE UBO APPLICATIE VERSIE WETTELIJKE VERTEGENWOORDIGER GEBRUIKERSHANDLEIDING VAN DE UBO APPLICATIE VERSIE WETTELIJKE VERTEGENWOORDIGER INHOUD 1. INTRODUCTIE... 3 2. INLOGGEN OP DE APPLICATIE... 3 3. EEN ENTITEIT OPZOEKEN... 5 3.1. Een opzoeking doen... 5 3.2.

Nadere informatie

Aan de slag met AdminView

Aan de slag met AdminView Aan de slag met AdminView uitgebreide handleiding S for Software B.V. Gildeweg 6 3771 NB Barneveld tel 0342 820 996 fax 0342 820 997 e-mail info@sforsoftware.nl web www.sforsoftware.nl Inhoudsopgave 1.

Nadere informatie

HANDLEIDING REPORTING REKENINGINFORMATIE

HANDLEIDING REPORTING REKENINGINFORMATIE HANDLEIDING REPORTING REKENINGINFORMATIE INHOUDE Algemeen...3 1. Korte beschrijving van de module...3 2. Hoe de module bekomen?...3 3. Waar vind ik deze module terug?...3 Openen van een rekening...5 1.

Nadere informatie

Gebruikershandleiding. Ouder Login TSO De Kring

Gebruikershandleiding. Ouder Login TSO De Kring Gebruikershandleiding Ouder Login TSO De Kring Gebruikershandleiding ouder login Maakt u gebruik van of wilt u gebruik maken van de tussenschoolse opvang op PCBS De Kring, dan kunt u zich via de website

Nadere informatie

Handleiding puntenboek-module

Handleiding puntenboek-module Handleiding puntenboek-module Inleiding Het puntenboek is een tool dat u toelaat om opdrachten (score-elementen) te definiëren, deze omschrijven informatie op de ELO die gescoord kan worden. Dit kan veel

Nadere informatie

Handleiding Service Apotheken. Serviceapotheek.tevreden.nl

Handleiding Service Apotheken. Serviceapotheek.tevreden.nl Handleiding Service Apotheken Serviceapotheek.tevreden.nl Inhoud 1. Inloggen op Serviceapotheek.tevreden.nl 3 2. Dashboard 4 Rapportcijfers 4 Toon resultaten 4 Download in PDF 4 Startdatum / Einddatum

Nadere informatie

Digitaal aanvragen bij het Nederlands Filmfonds

Digitaal aanvragen bij het Nederlands Filmfonds Digitaal aanvragen bij het Nederlands Filmfonds Wanneer u op www.filmfonds.nl bij een van de verschillende programma s op Aanvraag starten klikt, wordt u doorgeleid naar onderstaande inlogpagina https://aanvragen.filmfonds.nl/register/.

Nadere informatie

Offective > CRM > Vragenlijst

Offective > CRM > Vragenlijst Offective > CRM > Vragenlijst Onder het menu item CRM is een generieke vragenlijst module beschikbaar, hier kunt u zeer uitgebreide vragenlijst(en) maken, indien gewenst met afhankelijkheden. Om te beginnen

Nadere informatie

Onderbouwing van de duurzaamheid van staalconstructies. Ontwerphandleiding

Onderbouwing van de duurzaamheid van staalconstructies. Ontwerphandleiding Onderbouwing van de duurzaamheid van staalconstructies Ontwerphandleiding Juni 2014 Introductie De ontwerphandleiding heeft als doel informatie te verschaffen over de verschillende stappen die doorlopen

Nadere informatie

Handleiding IVN Ledenadministratie

Handleiding IVN Ledenadministratie Handleiding IVN Ledenadministratie Versie 2.0, d.d. 28-02-2013 Inhoudsopgave 1. Accountrechten aanvragen p. 3 2. Inloggen p. 4 3. Ledenadministratie afdeling p. 6 4. Lid gegevens bewerken p. 8 5. Nieuw

Nadere informatie

OneDrive voor bedrijven en scholen

OneDrive voor bedrijven en scholen OneDrive voor bedrijven en scholen V1.0 26 juni 2014 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Eerste aanmelding... 3 Aanmaken van een nieuwe folder... 4 Toevoegen van een document.... 5 1. Het documenten aanmaken

Nadere informatie

1. Inleiding Wat is MijnRevalidatieFriesland? Wat is DigiD? 3 DigiD aanvragen 3

1. Inleiding Wat is MijnRevalidatieFriesland? Wat is DigiD? 3 DigiD aanvragen 3 Inhoud 1. Inleiding 3 1.1 Wat is MijnRevalidatieFriesland? 3 1.2 Wat is DigiD? 3 DigiD aanvragen 3 2. Inloggen en uitloggen 4 2.1 Inloggen 4 2.2 Uitloggen 5 3. Hoe werken de verschillende onderdelen? 6

Nadere informatie

Wordpress Handleiding Mediabibliotheek

Wordpress Handleiding Mediabibliotheek Wordpress Handleiding Mediabibliotheek In deze handleiding wordt de mediabibliotheek van Wordpress behandeld WordPress Handleiding De mediabibliotheek Webmyday 2018 STAP 1 1. Log in op de website Ga naar

Nadere informatie

De controlekaart volledige werkloosheid

De controlekaart volledige werkloosheid De controlekaart volledige werkloosheid Mobiele Versie Gebruikershandleiding Inhoudstafel Toegang 4 Algemene beschrijving 6 Bovenaan 7 Het logo van de uitbetalingsinstelling 7 De PDF downloaden 7 Instellingen

Nadere informatie

Handleiding ZorgMail Secure e-mail - Webmail

Handleiding ZorgMail Secure e-mail - Webmail Handleiding ZorgMail Secure e-mail - Webmail 2014 ENOVATION B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd, opgeslagen in een data verwerkend systeem

Nadere informatie

HANDLEIDING. WordPress LAATSTE VERSIE: 29-12-2011 RODER!CKVS WEBDESIGN & WEBHOSTING

HANDLEIDING. WordPress LAATSTE VERSIE: 29-12-2011 RODER!CKVS WEBDESIGN & WEBHOSTING HANDLEIDING WordPress LAATSTE VERSIE: 29-12-2011 RODER!CKVS WEBDESIGN & WEBHOSTING Inhoudsopgave Inloggen... 3 Een nieuw bericht plaatsen... 5 Aan een nieuw bericht beginnen... 5 Je bericht bewaren, een

Nadere informatie

imailingtool Handleiding

imailingtool Handleiding imailingtool Handleiding 1 Inhoud 1 Introductie imailingtool 3 2 Aan de slag met imailingtool 3 2.1 Log-in 3 2.2 Homepage 4 3 Adressenlijst 5 3.1 Een nieuwe adreslijst aanmaken 5 3.1.1 Een adres toevoegen

Nadere informatie

Handleiding Resultaatmeetsysteem en Mezzedo

Handleiding Resultaatmeetsysteem en Mezzedo Handleiding Resultaatmeetsysteem en Mezzedo voor aanbieders (Versie 26 augustus 2014) 1 Inhoud Wat is het Resultaatmeetsysteem?... 3 Cliënten stimuleren mee te doen... 4 Over de handleiding... 4 Deel I

Nadere informatie

Handleiding Exposantenportal PROVADA 2015

Handleiding Exposantenportal PROVADA 2015 Handleiding Exposantenportal PROVADA 2015...Controleer uw gegevens Standmedewerkers 2014 registreren voor PROVADA 2015 Foto s uploaden en status PROVADA Afsprakenmodule aanpassen Nieuwe standmedewerkers

Nadere informatie

EPSketch Handleiding

EPSketch Handleiding EPSketch Handleiding INHOUD Voorwoord... 2 Installatie... 3 Openen SketchUpmodel... 3 Project aanmaken... 4 Aanduiden van vlakken... 7 Technieken... 9 Resultaten en Rapport... 9 Google Sketchup referentiekaart...

Nadere informatie

Handleiding: hoe gebruik je Natuurpunt Rapporten & Downloads?

Handleiding: hoe gebruik je Natuurpunt Rapporten & Downloads? Handleiding: hoe gebruik je Natuurpunt Rapporten & Downloads? Handleiding: hoe gebruik je Natuurpunt Rapporten & Downloads? In deze handleiding Voor wie is Natuurpunt Rapporten & Downloads? Waarvoor dient

Nadere informatie

Handleiding QuickScan v2.00

Handleiding QuickScan v2.00 Handleiding QuickScan v2.00 woensdag 9 november 2011! 1 Inhoudsopgave - Inleiding!!!!!!!!! 3 - Aanmelden!!!!!!!!! 4 - Object aanmaken!!!!!!!! 7 - Elementen kiezen!!!!!!!! 10 - Planning aanpassen!!!!!!!!

Nadere informatie

GEBRUIKERSHANDLEIDING ELBAPRINT SERVICE

GEBRUIKERSHANDLEIDING ELBAPRINT SERVICE Softwarevereisten Stap 1: Inloggen of een account aanmaken Stap 2: Etiketformaat kiezen Stap 3: Achtergrond kiezen of vanuit een onbedrukt etiket werken Stap 4: Uw gegevens importeren in de etiketten of

Nadere informatie

Leidraad bij de webapplicatie airco

Leidraad bij de webapplicatie airco Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 20 bus 8 1000 BRUSSEL T 02 553 80 11 F 02 553 80 05 info@lne.be Leidraad bij de webapplicatie airco ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Nadere informatie

In het venster Blad Beveiligen wordt aangegeven wat gebruikers nog wel mogen. Daarnaast kan een wachtwoord worden ingevoerd.

In het venster Blad Beveiligen wordt aangegeven wat gebruikers nog wel mogen. Daarnaast kan een wachtwoord worden ingevoerd. Werkblad beveiligen Een werkblad kan beveiligd worden zodat gebruikers geen ongewenste wijzigingen kunnen aanbrengen. Standaard zijn alle cellen in een werkblad vergrendeld. Deze vergrendeling wordt toegepast

Nadere informatie

SwingOffice in een notendop

SwingOffice in een notendop SwingOffice in een notendop doelstelling: opvolging en bijsturing van berichten (per e-mail). 1. Inloggen in de Swing-omgeving Surf (gebruik Microsoft Internet Explorer) naar : http://swinglinecomputer/servico/default.aspx

Nadere informatie

HANDLEIDING IBAMAFLEX

HANDLEIDING IBAMAFLEX HANDLEIDING IBAMAFLEX Voor docenten Deel 1: registratie examenresultaten Deel 2: naamlijsten en fotolijsten van studenten Deel 3: gegevens en afwezigheden van studenten opzoeken 08/01/2014 Inhoud 1. Elektronisch

Nadere informatie

HANDLEIDING FOCWA.TEVREDEN.NL

HANDLEIDING FOCWA.TEVREDEN.NL HANDLEIDING FOCWA.TEVREDEN.NL Inhoudsopgave Introductie tevredenheidsonderzoek... 3 Inloggen Focwa.tevreden.nl... 3 Onderzoeken uitvoeren Per e-mail... 6 Onderzoeken uitvoeren Per e-mail per groep... 7

Nadere informatie

HANDLEIDING WEBSHOP

HANDLEIDING WEBSHOP HANDLEIDING WEBSHOP www.kingbelgium.be Intro Beste bezoeker, Welkom op de handleiding van de webshop van King Belgium. In deze handleiding leggen we stap voor stap uit hoe u, als nieuwe of als bestaande

Nadere informatie

Na het inloggen met de gegevens die je hebt gekregen, verschijnt het overzichtsscherm zoals hieronder:

Na het inloggen met de gegevens die je hebt gekregen, verschijnt het overzichtsscherm zoals hieronder: Inhoud van de website invoeren met de ContentPublisher De inhoud van websites kan worden ingevoerd en gewijzigd met behulp van een zogenaamd Content Management Systeem (CMS). De websites van Muismedia

Nadere informatie

SportCTM 2.0 Sporter

SportCTM 2.0 Sporter SportCTM 2.0 Sporter APP Inloggen Dotcomsport heeft ter ondersteuning van de dagelijkse praktijk ook een APP ontwikkeld, om data invoer te vereenvoudigen. Deze APP ondersteunt de onderdelen; Agenda (invoer

Nadere informatie